MASZYNOZNAWSTWO- PYTANIA EGZAMINACYJNE

1. KLASYFIKACJA ŁOŻYSK, PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA W MASZYNACH LEŚNYCH.

2.CO TO JEST PRZEŁOŻENIE PRZEKŁADNI, JAKĄ ODGRYWA ROLĘ W MASZYNIE, WYJAŚNIJ NA PRZYKŁADZIE ?

3,PALIWA I SMARY, PODAJ OGÓLNĄ CHARAKTERYSTYKĘ

4.PRZEDSTAW NA RYSUNKU 4 FAZY PRACY GAŹNIKA MEMBRANOWEGO.

5.BUDOWA I REGULACJA PŁUGA LPZ-75.

6. BUDOWA I REGULACJA SADZARKI DO ZAKŁADANIA UPRAW.

7.PRZEZNACZENIE I CHARAKTERYSTYKA PILARKI NA WYSIĘGNIKU.

8.BILANS MOCY CIĄGNIKA

9.CHARAKTERYSTYKA I PRZEZNACZENIE WCIĄGAREK.

10.CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WYDAJNOŚĆ PRACY MASZYN.

11.SKLASYFIKOWAĆ CZĘŚCI MASZYN.

12.OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WYŁUSZCZARNI NASION, SCHEMAT I ZASADA DZIAŁANIA WYŁUSZCZARNI PRÓŻNIOWEJ.

13.KLASYFIKACJA PŁUGÓW LEŚNYCH.

14.WYMAGANIA AGROTECHNICZNE I BUDOWA SIEWNIKA LEŚNEGO.

15.SCHEMAT I ZASADA DZIAŁANIA OPRYSKIWACZA Z POMOCNICZYM STRUMIENIEM POWIETRZA.

16.PARAMETRY PIŁ ŁAŃCUCHOWYCH.

17.SCHARAKTERYZOWAĆ ZESPÓŁ NAPĘDU CIĄGNIKA LEŚNEGO.

18.TYPOSZEREG SAMOCHODÓW DO WYWOZU DREWNA.

19.OGÓLNE PARAMETRY SILNIKA SPALINOWEGO. CHARAKTERYSTYKA ZEWNĘTRZNA SILNIKA I SCHEMAT.

20.CHARAKTERYSTYKA NAPĘDU HYDRAULICZNEGO.

21.MASZYNY DO ZAGOSPODAROWANIA LASU: WYORYWACZE, PODCINACZE.

22.MASZYNY DO OCHRONY LASU.

23..MASZYNY DO POZYSKANIA DREWNA: PILARKI

24.CHARAKTERYSTYKA CIĄGNIKÓW LEŚNYCH.

25. CHARAKTERYSTYKA I TYPY PIŁ ŁAŃCUCHOWYCH

26.PORÓWANANIE SILNIKA DIESEL'A Z SILNIKIEM NISKOPRĘŻNYM

27.MATERIAŁY EKSPLOATACYJNE SILNIKA SPALINOWEGO.

28.UKŁAD SMAROWANIA SILNIKÓW 4-SUWOWYCH

29.SPRZĘGŁA , KLASYFIKACJA , BUDOWA.

30. KOROWARKI.

31.RĘBARKI.

32.HAMULCE

1. KLASYFIKACJA ŁOŻYSK, PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA W MASZYNACH LEŚNYCH.

Podział ze względu na rodzaj tarcia ślizgowe i toczne. Oba rodzaje łożysk ze względu na kierunek przenoszenia sił można podzielić na: promieniowe (poprzeczne ), oporowe (wzdłużne), promieniowo-oporowe (poprzeczno-wzdłużne). W łożyskach ślizgowych powierzchnia wału lub osi ślizga się po nieruchomej powierzchni która może być wykonana z brązu, żeliwa szarego lub stopów łożyskowych zwanych babitami. Aby zmniejszyć współczynnik tarcia poślizgowego łożyska ślizgowe muszą być smarowane. Smarowanie może być dopływowe (smar dostaje się ze smarownicy) lub obiegowe (olej krąży w zamkniętym obwodzie).

Łożyska toczne można podzielić ze względów konstrukcyjnych na : kulkowe, rolkowe (wałeczkowe), baryłkowe i igiełkowe. Wymienione elementy konstrukcyjne znajdują się pomiędzy pierścieniem zewnętrznym i zewnętrznym mogą być też w specjalnych koszyczkach. Łożyska kulkowe mogą jedno lub wielorzędowe. Ze względu na sposób przenoszenia sił można podzielić na: skośne poprzeczne i wzdłużne, a ze względu na możliwość ruchu pierścieni względem siebie na sztywne i wahliwe.

Zastosowanie :

Łożyska toczne - w osiach kół jezdnych ( np. kulkowe), w pilarce między korbowodem a wałem (igiełkowe)

Ł. Ślizgowe - w silniku połączenie korbowodu z wałem korbowym i sworzniem tłokowym. W kołach jezdnych do upraw gleby przy małej prędkości obrotowej tych kół.

2. CO TO JEST PRZEŁOŻENIE PRZEKŁADNI, JAKĄ ODGRYWA ROLĘ W MASZYNIE, WYJAŚNIJ NA PRZYKŁADZIE ?

Przełożenie przekładni jest to stosunek prędkości kątowej pierwszego koła czynnego i ostatniego koła biernego. Istnieją przekładnie redukcyjne ( i<1), multiplikacyjne (i>1). A więc przełożenie kół kiedy d₂>d₁ można obliczyć według wzorów:

i - przełożenie przekładni; n - prędkość obrotowa wałów lub kół; z - liczba zębów kół; d - średnica kół; ω- kątowa.

Jeżeli mamy do czynienia z przekładniami złożonymi

i_c=i₁+i₂+i₃+.....i_n

zastosowanie np. przy siewnikach ( przekładnie redukcyjne) - dużo mniejsza prędkość elementów roboczych.

Sprawność przekładni

• dla przekładni zębatych η = 0,97÷0,99

• dla przekładni ciernych η = 0,30÷0,40

Przekładni dzieli się na :

• cierne

• cięgnowe

• zębate

• korbowe

• mimośrodowe

• hydrauliczne

• pneumatyczne

Cierne - to przekładnie bezstopniowe o płynnym przełożeniu

- równoległe - kątowa

n₁

- kątowa dwukierunkowa

koła

Ich zastosowanie : nie wymagane stałe przełożenie ; M_o nie jest duże. Cięgnowe - napęd przekazywany za pomocą cięgła ( pasek, lina, łańcuch); w pasowych i linowych występuje poślizg ( nie dają stałego przełożenia ), łańcuchowe zaś mają stałe przełożenie. Pasowe mają paski płaskie, klinowe lub okrągłe. Stosuje się je tam gdzie nie wymaga się dużego przełożenia, a napęd musi być przekazywany na odległość. Łańcuchowe : zwykłe , drabinkowe , zębate

mają stałe przełożenie i możliwość napędu na odległość. Zębate dzielą się w zależności od ustawienia wałków :

• równoległe ,skośne, wichrowate

od rodzaju zębów: -zewnętrzne- wewnętrzne

duże Mo, duże siły, stałe przełożenie, wielostopniowość przełożeń

Ślimakowa : ślimak i ślimacznica

Mechanizmy zapadkowe

• jednokierunkowe

• dwukierunkowe

3,PALIWA I SMARY, PODAJ OGÓLNĄ CHARAKTERYSTYKĘ

1. paliwa silnikowe

• BENZYNY - powstają w wyniku destylacji ropy naftowej, substancje lotne o masie własnej 0,6 do 0,65 g. Temp zapłonu - 15^oC . Wartość opałowa 44 do 47tys kJ /kg, zdolność do parowania w temp -15⁰C ( ale najlepiej 80 -90 ^oC

• wady - czyste benzyny spalają się detonacyjnie ( wybuch ) , toteż benzyny są uszlachetnione, jako paliowo używane są etyliny ( benzyna z czteroetylem ołowiu).

Benzyny charakteryzuje liczba oktanowa paliwa - określona na silniku wzorcowym dobierając skład dwóch związków cz. Oktanu ( zdolność spalania wybuchowego 100%) i heptanu ( zdolność spalania wybuchowego 0%) np. etylina 94 - stosunek 14 : 80%

Im wyższa liczba oktanowa tym wyższy stopień sprężania w silniku np. przy sprężaniu silnika

8- stosuje się paliwo o liczbie oktanowej 96 i 92

12- stosuje się paliwo etylina 96-98

W Polsce produkowane są etyliny 86 ,94,98

Dodatkiem do benzyn jest też czteroetylen ołowiu , ze względu na jego nieekologiczność stosuje się uszlachetniacze paliw takie jak związki bromu. Etyliny są stosowane w silnikach nisko i średnioprężnych.

• OLEJE NAPĘDOWE- stosowane w silnikach wysokoprężnych Diesla. Jest to cięższa frakcja destylacyjna ropy naftowej, masa własna 0,959 cm³, tempo zapłonu od +50 do 80⁰C, wartość opałowa 43 do 48 tys. kJ/ kg (niższa od benzyny)

Oleje napędowe charakteryzuje liczba cetanowa - określona na silniku wzorcowym jako stosunek izooktanu do cetanu, wynosi ona 40 lub 45.

Dodatki uszlachetniające w związku z wysoką temperaturą zapłonu zapobiegają parafinowaniu się oleju. Olej w niskiej temperaturze wydziela parafiny które zatykają filtry silnika, co prowadzi do unieruchomienia pojazdu.

• Rodzaje olejów napędowych.

- ILS - letni ( parafinowanie w temperaturze -5^OC

- IZ20 (-20^oC)- zimowy

- IZ 30 (-30^oC) - zimowy

- IZ 50 ( -50^oC)- zimowy

• Jakość określa się :

Czystością - określona 5 promilowymi zanieczyszczeniami mechanicznymi i wodą .Związki siarki - nie powinno ich być więcej niż 0,6 g w kg paliwa

• Oleje pochodzenia roślinnego - sojowy, palmowy - w silnikach wysokoprężnych. Mają one mniejszą sprawność i duży koszt produkcji.

Olejem może być też spirytus ( etanol ) z buraków cukrowych, żyta, ziemniaków. Paliwem może być gaz ziemny, woda ( wpływające na obniżenie trwałości silnika

• SMARY- zmniejszają tarcie między współpracującymi elementami, zapobiegają korozji, odprowadzają zanieczyszczenia, uszczelniają , chłodzą i zapewniają odpowiednią temperaturę współpracujących części.

Dzielimy je na:

• Stałe- plastyczne stosowane w łożyskach i współpracujących elementach maszyn w których występuje siła tarcia, a ruch odbywa się z niewielką prędkością tawot - zagęszczony daje z dodatkiem mydeł wapniowo- sodowych .- charakteryzuje je lepkość :

• lepkość dynamiczna. ( siła jaką trzeba przyłożyć do 1mm² warstwy oleju i przesunąć go o 1m. w czasie 1 sekundy)

• kinematyczna - określona stopniami Stokesa : czyli stosunku lepkości dynamicznej do gęstości smaru ( wszystkie oprócz hydraulicznego)

• Ciekłe - oleje

• Silnikowe

-Od silników dwusuwowych - zdolność do rozpuszczania w paliwie , miesza się je w stosunku 1:25 , 1:60 . Zależnie od rodzaju oleju. W Polsce Mixol

- Od silników czterosuwowych nisko i wysokoprężnych. Oznakowanie 30,40,50, temperatura krzepnięcia 30,40,50⁰ ( oleje silnikowe ).

Oleje zimowe 5w , 10w, 30w , 50 w. Ujemna temperatura krzepnięcia oleju . Oleje wielosezonowe - 30/20w.

• Przekładniowe ( maszynowe) - zmniejszają siłę tarcia ( przekładnia zębata) poddawane dużym naciskom powierzchniowym, gęstsze o większej lepkości kinematycznej PA - olej letni PZ - olej zimowy

Uszlachetnienia

- uszlachetniacze poprawiają właściwości fizyczne oleju

- detergentowo -dyspersyjne ( zmywające)

- komponenty przeciw utlenianiu

- wytrzymałościowe

• Hydrauliczne

4.PRZEDSTAW NA RYSUNKU 4 FAZY PRACY GAŹNIKA MEMBRANOWEGO.

5.BUDOWA I REGULACJA PŁUGA LPZ-75.

Elementem łączącym poszczególne zespoły pługa jest grządziel . Przed korpusem płużnym znajduje się krój osłonięty odbojnicą . Za korpusem płużnym umieszczone są dwa walce tak rozstawione by mogły przygniatać skibę. Pług łączony z ciągnikiem za pomocą dwóch cięgieł dolnych podnośnika oraz dwóch specjalnych cięgien: górnego i dolnego). Cięgła dolne założone na sworznie belki poprzecznej powodują przemieszczanie pługa w położeniu roboczym i pokonanie oporu gleby. Cięgno dolne łączy belkę poprzeczną z hakiem zaczepowym ciągnika, pozwala na ustawienie pługa w położeniu roboczym przez ograniczenie najniższego położenia cięgieł dolnych pozwalając na uniesienie w przypadku napodkania przeszkody. Cięgło górne umożliwia wygłębienie i utrzymanie w położeniu transportowym.

W pługu leśnym przeznaczonym do pracy na nie karczowanych powierzchniach dużą rolę spełnia odbojnica . Jej zadaniem jest ochrona przed uszkodzeniem, kiedy pojawiają się siły boczne zmuszające pług zmiany przyjętego kierunku ruchy oraz ułatwienia wsunięcia się pługa na przeszkodę wystającą nad powierzchnię gleby. Zadaniem kroju jest przecięcie darni gleby i przecięcie zalegających w niej korzeni na głębokość bruzdy. Ponadto krój chroni dziób lemiesza przed zaczepieniem lemiesza o przeszkodę oraz ułatwia łagodne przejście przez nią korpusu płużnego. Korpus płużny pługa składa się z podwójnego lemiesza , dwóch odkładnic , słupicy i zastrzału . W celu umożliwienia regulacji głębokości orki ramę walców połączono z grządzielą wahliwie a odpowiednie jej położenie robocze ustala się za pomocą nakrętki dwustronnej . Regulacja orki polega na wypoziomowaniu grządzieli. Aby osiągnąć właściwy efekt należy ze zmianą położenia walców zmienić długość cięgła dolnego.

6. BUDOWA I REGULACJA SADZARKI DO ZAKŁADANIA UPRAW.

Najczęściej spotykaną konstrukcją sadzarki do zakładania upraw leśnych jest polska sadzarka L-76, która przeznaczona jest do sadzonek iglastych i liściastych o długości strzałki co najmniej 10 cm i długości systemu korzeniowego 20 cm. Sadzarka ta wymaga agregatowania z ciągnikiem klasy 0,9 w lżejszych warunkach, a klasy 1,4 w cięższych.

Zbudowana z bruzdownika, podajnika, stolika podawczego, koła zaciskowego, siedziska, ramy, sprzęgło przeciążeniowego. Bruzdownik skrzydłowy wykonuje szczelinę o głębokości 30 cm, szerokości 10cm u góry i 5 cm u dołu. Podajnik ramieniowy umożliwia sadzenie sadzonek w odstępach50, 60,80, 120 przy liczbie ramion 5, 4, 3, 2. Sadzarka ma stolik podawczy umożliwiające obsługę przez jednego robotnika . sadzonki są zaciskane dwoma kołami metalowymi φ 50 cm; szerokości 9,5 cm lewe koło zaciskowe wykorzystano do napędu podajnika. Napęd jest przekazywany za pośrednictwem przekładni zębatej o przełożeniu 1,44 i sprzęgła przeciążeniowego kłowego siły docisku kół na glebę reguluje się przez zmianę napięcia dwóch sprężyn śrubowych zamocowanych do ramy wahliwej oraz dobór odpowiedniej liczby obciążników - max. Masa 104 kg, a masa sadzarki bez obciążników 540 kg.

WARUNKI PRACY, WYMAGANIA I KLASYFIKACJA - OGÓLNIE

Na operację sadzenia drzew składają się następujące czynności:

• kształtowanie w glebie jamki lub szczeliny

• umieszczenie w nich sadzonki, tak aby korzenie zajęły możliwie naturalne położenie

• obsypanie korzeni ziemią i ugniecenie jej wokół systemu korzeniowego

• wyrównanie i spulchnienie wierzchniej warstwy gleby

WYMAGANIA STAWIANE SADZARKOM:

• wykonana jamka lub szczelina powinna mieć takie wymiary by korzenie mogły zająć naturalne położenie co oznacza że nie mogą one spłaszczone ani zagięte a szyjka korzeniowa powinna znajdować się na głębokości 1 cm

• zasypanie gleby i ugniecenie jej wokół systemu korzeniowego powinno być takie aby cząstki ziemi przylegały do poszczególnych korzeni nie pozostawiało wolnej przestrzeni które powodowały by i zasychanie i wysuszanie gleby

• ugniatanie gleby powinno odbywać się w taki sposób aby nie uszkadzać korzeni sadzonki i zapewnić odpowiednią zwięzłość gleby w miarę równomiernie na całej głębokości korzeni

• posadzone sadzonki powinny znajdować się w pozycji pionowej - max. odchylenie 20⁰

• sadzonki podczas sadzenie nie mogą ulegać żadnym uszkodzeniom mechanicznym. W przypadku szkółkowania sadzonek małych (do 25 cm) liczba uszkodzonych sadzonek nie może przekroczyć 1 %, a średnich i dużych (powyżej 25 cm) do 3 %. W przypadku sadzenia sadzonek na uprawa leśnych nie powinna przekraczać 0,5 %.

• Sadzarka powinna zapewniać uzyskanie odpowiedniej i równomiernej więźby. Odchylenie od założonego w rzędzie nie powinno przekraczać 20 %.

• Sadzonka po posadzeniu powinna być pozostawiona w zagłębieniu - gleba wokół niej powinna być wyrównana i spólchniona.

• Pojemnik do przejściowego przechowywania sadzonek powinny zapewnić utrzymanie roślin w stanie świeżym

KLASYFIKACJA

Ze względu na warunki pracy wyróżniamy:

• do prac w szkółkach, do prac na powierzchniach leśnych

Ze względu na liczbę obsadzanych rzędów:

• jednorzędowe, wielorzędowe

Ze względu na wielkość sadzonek:

• małych (poniżej 25 cm) ,średnich (25 - 50 cm)

• dużych ( powyżej 50 cm)

Ze względu na sposób napędu i agregatowania:

• samojezdne ,zawieszane, przyczepiane

ze względu na stopień mechanizacji:

• z ręcznym przemieszczaniem sadzonki od pojemnika do jamki lub szczeliny

• z ręcznym przemieszczaniem sadzonki od pojemnika do chwytaka podajnika lub stolika podawczego

• automatyczne w których przemieszczanie sadzonki od pojemnika do gleby odbywa się bez udziału robotnika

7.PRZEZNACZENIE I CHARAKTERYSTYKA PILARKI NA WYSIĘGNIKU.

Silnik w tych pilarkach ma podobną budowę do silnika w pilarce łańcuchowej. Nie ma tu zbiornika na olej, brak jest układu smarowania. Musi pracować w smarze stałym z dużym dodatkiem grafitu.Pilarka jest urządzeniem tnącym na wysięgniku przeznaczona jest do jednoosobowej pielęgnacji upraw i czyszczenia młodników, niemniej można nią wycinać drzewka o φ do 15 cm. Przy wycinaniu drzewek i krzewów o φ do 3cm można posługiwać się całym obwodem urządzenia tnącego natomiast przy większych ich średnicach należy używać części tarczy a urządzenie przesuwać zgodnie z kierunkiem strzałek. Ścinka drzew o φ 7-15 cm wymaga wykonania płytkiego rzazu podcinającego od strony ustalonego kierunku obalania.

Technika pracy pilarką z urządzeniem tnącym na wysięgniku.

Układ napędowy od sprzęgła odśrodkowego jest przenoszony wałkiem do wysięgnika gdzie jest stożkowa przekładnia zębata. Piła tarczowa do ścinki, 3 - 4 palczasty frez do koszenia np. malin, puszka z żyłką do koszenia trawy. Jest ona w 80% bezpieczniejsza od pilarki łańcuchowej. Osoby będące w otoczeniu przy pracującej pilarce muszą stać w odległości minimum 15-20 m. piła pracuje w osłonie.

8.BILANS MOCY CIĄGNIKA

N_e= N_m. + N_f + N_δ+ N_w +N_a +N_z + N_d + N_p + N_u

30kW = 2kW + 5kW + 4kW + 0 + 0⁰+ 1kW + 0 + 0 + 18kW

N_m. - opory mechaniczne, N_m.=N_n-(1-η)

N_f - opory toczenia, uzależnione jest od współczynnika oporu toczenia

się kół (f) ciężaru ciągnika (G) kąta nachylenia drogi (α)

N_δ - opory poślizgu, N_δ - zależy od współczynnika poślizgu (S)

V_t - prędkość teoretyczna ; V_rz - prędkość rzeczywista

Np. dla asfaltu: suchego - 0,01 do 0,02

Mokrego - 0,02 do 0,04

Dla lodu: 0,8 do 1

N_w - opory wzniesień, zależy od kąta nachylenia terenu i ciężaru

ciągnika N_w=G×cosα - gdy teren jest płaski N_w=0

N_a - opory przyspieszenia, - zależy od masy i przyśpieszenia w danym

momencie - dla ciągnika N_a=0

N_z - opory ładunków, dla pojazdów o prędkości powyżej 40 km/h się

określa, w przypadku ciągników =0

N_d - opory napędu osprzętu

N_p - opory powietrza

N_u - moc użyteczna

N_g=g*cosα*f

N_z -W ciągniku URSUS C-330 przy mocy silnika 22 kW moc użytkowa

wynosi około 18 kW.

9.CHARAKTERYSTYKA I PRZEZNACZENIE WCIĄGAREK.

Wciągarka to maszyna prosta służąca do transportowania ładunków ku sobie i od siebie za pomocą cięgna nawijającego się bęben. Podział-ze względu na rodzaj napędu: ręczne, spalinowe i elektryczne,-jedno- i dwubębnowe, ze względu na rodzaj konstrukcji- stałe, przenoszone, przewożone, samojezdne, ze względu na umiejscowienie: przyścienne, kozłowe, kłonicowe, żurawiowe, ciągnikowe. Ręczna wciągarka kłonicowa do załadunku umocowana jest podczas pracy do kłonicy. Wciągarki 2-bębnowe,mogą mieć oba bębny jednakowe lub każdy bęben może pełnić różną funkcję, jeden do ruchu roboczego a drugi do jałowego. Bębny mogą być na jednej lub na dwóch osiach. W lesie mogą występować wciągarki 3 - bębnowe, każdy bęben o innych parametrach technicznych i umocowane na różnych osiach. Wciągarki są sterowana za pomocą ręcznych dźwigni, w jednym końcowym położeniu dźwignia włącza bęben wciągarki a w drugim hamuje, a w środkowym bęben jest wyłączony i niezahamowany. Bębny sa wyposażone w mechanizmy zapadkowe aby nie obracały się pod wpływem ciężaru. Wciągarka transportuje ładunki na odległość określoną długością liny jaka może nawijać się na bęben. Zastosowanie: element żurawia wykonujący zasadniczą pracę transportową, podciąga, podnosi, utrzymuje w stanie podwieszonym i opuszcza ładunek; element specjalistycznych ciągników zrywkowych jak również ciągników uniwersalnych przystosowanych do prac leśnych, element przyczep samochodów transportowych do wywozu drewna.

10.CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WYDAJNOŚĆ PRACY MASZYN.

Podstawowym zadaniem maszyny jest wykonanie pracy. Ilość pracy mierzonej w określonych jednostkach i wykonanej w jednostce czasu charakteryzuje wydajność pracy. Zasadą racjonalnej gospodarki jest osiągnięcie największej wydajności przy możliwie najmniejszych nakładach pracy oraz przy mniejszej intensywności pracy obsługi.

Czynniki decydujące o wprowadzeniu określonego typu maszyny to

1. czynniki ekonomiczne

• koszty eksploatacji

• koszty stałe - posiadania maszyny: amortyzacja, koszt ubezpieczenia, koszt garażowania )

• zmienne ( użytkowania maszyny ) : paliwa i smarów, napraw i obsługi technicznej, wymiany elementów zużywających się ( np. ogumienia, lin, itp.)

2. techniczne

• parametry techniczne - związane z nowoczesnością konstrukcji to: zużycie paliwa, ciężar jednostkowy, moc, prędkość ruchu roboczego, poziom hałasów, drgań, stopień zanieczyszczenia itp.

3. technologiczne

• Czynniki technologiczne to: technika praca, właściwy dobór maszyny do wykonywanej pracy, wymagania jakości produkcji

4. Ergonomiczne

Ergonomiczne czynniki związane z obsługą maszyny przez człowieka to:

Intensywność pracy robotnika, wydajność pracy, przeszkolenie w obsłudze maszyny, automatyzacja pracy

Aby określić wydajność maszyn należy dokonać bilansu czasu pracy maszyny. T_0,7=T₁+T₂+T₃+T₄+T₅+T₆+T₇

T_0.7 -siedmiogodzinny dzień pracy (czas eksploatacyjny)

T₁ - jest to efektywny czas pracy, elementy robocze znajdują się tu pod obciążeniami, wykonują pracę użyteczną

T₂ - czas przestojów technicznych

T₃ - czas obsługi codziennej zespołów roboczych, urządzeń produkcyjnych (regulacja)

T₄ - czas usuwania usterek technicznych

T₅ - czas odpoczynku (potrzeby fizjologiczne)

T₆ - czas przejazdów transportowych (do miejsca pracy)

T₇ - czas

Wydajność jest to stosunek produktów wyrażonych w jednostkach fizycznych do czasu pracy maszyny, np. przy zrywce drewna [m³/h] i orka [ha/dzień].

Na wydajność maszyny mają wpływ czynniki

1. Techniczne2. Organizacyjne3warunki panujące w miejscach pracy

11.SKLASYFIKOWAĆ CZĘŚCI MASZYN.

Maszyna robocza, mechanizm lub urządzenie składa się z części, elementów lub zespołów. Poszczególne części mogą być w różny sposób połączone ze sobą i pozostawać względem siebie w spoczynku lub ruchu. W połączeniach spoczynkowych siły działające na jeden element są przekazywane przez złącza drugiemu elementowi. Połączenia spoczynkowe mogą być rozłączne lub nierozłączne. Łączenia ruchowe można podzielić na bierne i czynne .

1. OSIE I WAŁY

Są to części maszyn w kształcie pręta z uskokami , na którym są osadzone inne części tego samego zespołu. Oś może być ruchoma i nieruchoma lecz zawsze obciążona wyłącznie zginającymi ją siłami poprzecznymi. Wał jest natomiast zawsze ruchomy i obciążony nie tylko siłami poprzecznymi ale również momentem skręcającym. Odcinki osi lub wałów stykające się z innymi częściami nazywają się czopami.

Czopy dzielimy na: końcowe i środkowe, poprzeczne, podłużne oraz porzeczno- wzdłużne, spoczynkowe, ruchowe, obrotowe ,przesuwne i obrotowo- przesuwne.

Rozróżniamy wały sztywne i giętkie. Wały sztywne dzielimy na proste wykorbione i korbowe, maszynowe, transmisyjne. Wały giętkie służą do przenoszenia małych mocy.

b)ŁOŻYSKA

obracająca się oś lub wał osadzone są w łożyskach które w zależności od rodzaju tarcia dzielimy na ślizgowe i toczne. Oba rodzaje łożysk można podzielić na kierunek przenoszonych sił : promieniowe ( poprzeczne), oporowe ( wzdłużne) , promieniowo- oporowe ( poprzeczno wzdłużne)

c)SPRZĘGŁA

Łączą one dwa wały i tym samym przekazują moc z jednego wału na drugi. Służą one przede wszystkim do połączenia silnika z wałem mechanizmu napędowego. Sprzęgło nie tylko przekazuje moment obrotowy ale wykonują one wiele innych ubocznych zadań: chronią przed drganiami między jednym a drugim wałem. Bezpiecznik między połączeniami wałów. W związku z szerokim wachlarzem zadań mają one różnorodne rodzaje konstrukcji.

d) HAMULCE I MECHANIZMY ZAPADKOWE

Hamulce są stosowane w maszynach, które w procesie pracy wymagają szybkiego zatrzymania elementów napędzanych po włączeniu silnika napędowego. Wszystkie typy hamulców wykonują pracę dzięki ciernemu sprzęganiu się i pochłanianiu energii kinetycznej części ruchomych oraz przetwarzania jej na energię cieplną.

e) PRZEKŁADNIE

Przekładnią nazywamy urządzenie przenoszące ruch między dwoma wałami. Przekładnia jest zawsze częścią napędu czyli urządzeniem służącym do nadawania ruchu elementom roboczym maszyny, czyli przenoszenie ruchu z silnika na maszynę roboczą. Przekładnia ma zawsze elementy napędzające i napędzane, czyli czynne i bierne.

f) MECHANIZMY- każda maszyna składa się z kilku lub nawet kilkudziesięciu ruchomo połączonych części które służą wyłącznie do przekazania ruchu i nazywają się mechanizmami np. mechanizm tłokowo- korbowy. Elementy mechanizmu nie mogą być ciałami stałymi. Ich ruch jest ograniczony wzajemnymi połączeniami.

12.OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WYŁUSZCZARNI NASION, SCHEMAT I ZASADA DZIAŁANIA WYŁUSZCZARNI PRÓŻNIOWEJ.

Wyłuszczarnie nasion służą do mechanicznego bądź cieplnego wyjmowania nasion z szyszek.

Wyłuszczarnie termiczne . Budowa:

• Piec ( źródło ciepła)

• Komora główna ( podsuszanie) tutaj szyszki w pojemnikach przy temp.25-30^o i wilgotności względnej 60-70% jedną dobę suszą się do wilgotności 30 %

• Komora wyłuszczarska bębny z nierdzewnej stali z otworami , obracane silnikami elektrycznymi . Wyłuszczanie w bębnach trwa 24h w temp. 50-60^oC i wilgotności powietrza 20-30%

• Wentylatory do przedmuchiwania powietrza,

• Rejestratory temp i wilgotności

Zalety: proces skraca się do 2 dób, umożliwione jest zużycie odpadu produkcyjnego do opalania pieca, 100% skuteczność

Wady: możliwość przegrzania nasion, pożary

Wyłuszczarnia próżniowa:

Wykorzystuje się tu zjawisko podciśnienia i wrzenia wody w podciśnieniu ( przy ciśnieniu 0,04kP woda wrze w temp. 30^oC). Zatem w pozornym wrzątku nie może dojść do ścięcia białka w nasionach. Proces wymaga mniej energii.

Budowa:

Pompa próżniowa napędzana elektrycznie z komorą wyłuszczarską ( zbiornik w którego ściankach są grzałki elektryczne, kosze na szyszki

Komora połączona z pompą próżniową, zawór odcinający , skraplacz.

Przebieg procesu:

Napełnienie kosza szyszkami. Później włącza się grzałki i pompę wysysającą powietrze z komory. Gdy ciśnienie zmniejszy się do ok.0,04kPa następuje wrzenie wody z szyszkami, woda jest odciągana w postaci pary , nasiona wypadają. Proces trwa 1h dla So, 1,20h dla Św

Pojemność wyłuszczarni wynosi 21 kg. Szyszek So , 25 kg Św. pozwala uzyskać 0,4 kg nasion czystych.

Zalety.: szybszy proces wyłuszczania , nie ma niebezpiecznego przegrzania i pożarów.

13.KLASYFIKACJA PŁUGÓW LEŚNYCH.

1. w zależności od przeznaczenia: uniwersalne ( rolnicze) , leśne

2. w zależności od siły uciągu: konne , ciągnikowe

3. wg . głębokości orki : do orki płytkiej ( do 15 cm), średniej (16-24cm) , głębokiej ( 25-34) do bardzo głębokiej ( ponad 35)

4. wg. łączenia z ciągnikami: zawieszane , półzawieszane, przyczepiane.

5. Wg. liczby korpusów: jednokorpuśne, wielokorpuśne

6. Wg. rodzaju korpusu: lemieszowe, talerzowe, kombinowane ( lemieszowo-talerzowe)

7. Wg. sposobu montowania korpusu : stałe , przechylne.

8. W zależności od zespołów nośnych: koleśne, bezkoleśne.

14.WYMAGANIA AGROTECHNICZNE I BUDOWA SIEWNIKA LEŚNEGO.

Nasiona drzew leśnych wysiewa się w szkółkach lub bezpośrednio na powierzchnię do odnowień i zalesień. Miejsce wysiewu nasion ma istotny wpływ na konstrukcję siewników, które muszą być dostosowane do określonych warunków terenowych i przyjętych dla tych warunków metod siewu. Od siewnika leśnego oczekuje się wykonywania następujących czynności:

• Ostatecznego przygotowania gleby ( ugniecenia i wykonania rowków)

• Wysiania nasion z odpowiednim ich rozmieszczeniem na przygotowanej powierzchni (równomierne dozowanie i rozmieszczenie nasion)

• Wciśnięcie nasion w glebę i jeśli jest to niezbędne przykrycia nasion wymaganą warstwą gleby lub specjalnie przygotowanym substratem.

• Przy siewie częściowym zachowanie jednakowych odstępów między rzędami lub taśmami

• Nieuszkadzanie nasion przez elementy siewnika.

• Podejmuje się też próby mechanicznego wysiewu nasion poddanym zabiegom przyspieszającym wschody lub umieszczonym w ciekłej albo ciastowej mieszaninie zawierającej odpowiednie inhibitory lub substraty.

Klasyfikacja siewników:

1. do nasion drobnych i grubych

2. wg. sposobu siewu: pełny, częściowy ( taśmowy, ciągły i przerywany, rzędowy)

3. wg. ilości jednocześnie obsiewanych pasów : jednorzędowe, wielorzędowe

4. wg. sposobu agregowania : zawieszane, przyczepiane

5. wg. sposobu dozowania nasion : mechaniczne, pneumatyczne

Budowa:

Duża różnorodność kształtu i wymiarów nasion leśnych drzew i krzewów, jak i wymagania hodowlano szkółkarskie powodują znaczne zróżnicowania budowy poszczególnych zespołów siewnika leśnego. Do zespołów mających zasadnicze i jakości zadań wykonywanych przez siewnik należą: zbiornik, przyrządy wysiewające, przewody nasienne, redlice i zagarniacze.

Siewnik do nasion drobnych SC- 5/4: nasiona So, Św, Md.

• Siew pełny na całej szerokości zgonu

• Na 5 ciu taśmach szer 6-3cm w odstępach 17,5cm

Jest to siewnik zawieszany z przyrządami wysiewającymi typu roweczkowego, wykonującymi siew górny. Główne zespoły tego siewnika zbiornik, przyrządy wysiewające, przewody nasienne, redlice i zagarniacze , koła jezdne z układem napędowym przyrządów wysiewających oraz mechanizm sterowania i regulacji. Zespoły do siewu pełnego: skrzynka- jako jeden przewód nasienny odbierający nasiona z 5 przewodów wysiewających, walce ugniatające glebę i wciskające nasiona na całej szerokości zagonu. Wewnątrz zbiornika znajduje się mieszadło prętowe zapobiegające zawieszaniu się nasion w zbiorniku. W przypadku siewu pełnego przyrządy wysiewające wysypują nasiona do jednej wspólnej skrzynki. W przypadku siewu taśmowego - przewody nasienne są typu teleskopowego. Przy wahliwym połączeniu ramy kółek z ramą siewnika kółka mogą kopiować glebę i ciężarem własnym wyciskać rowek i wciskać nasiona. Aby uzyskać właściwą głębokość rowka przewidziano możliwość napełnienia kółka wciskającego piaskiem .

Zagarniacze: rotacyjne- do gleby lekkiej i mniej wilgotnej

Płytkowe- gleby ciężkie i wilgotniejsze.

Siewnik w położeniu transportowym jest uniesiony dzięki: łańcuchom, wałkowi, pięciu ramionom , dźwigni z zapadką.

Siewnik ASP- 1. Zastosowano w nim zmodernizowany przyrząd wysiewający roweczkowy. Tu każdy z 5 przyrządów wysiewających jest zamocowany na wałku za pomocą tulei sprężystej, która umożliwia indywidualne dokładne wyregulowanie położenia kółka wysiewającego. Zasuwka służy tu do zamykania szczeliny łączącej zbiornik nasion z obudową przyrządu. W siewniku ASP-1 do regulacji normy wysiewu zastosowano dokładny mechanizm śrubowy.

15.SCHEMAT I ZASADA DZIAŁANIA OPRYSKIWACZA Z POMOCNICZYM STRUMIENIEM POWIETRZA.

Armitsu

Opryskiwacze tego typu znalazły zastosowanie przede wszystkim do ochrony młodników i dojrzałych drzewostanów.

Przez wprowadzenie kropelek cieczy w strumień powietrza o dużej prędkości ( 30- 100 m/s) uzyskano.

• Drobnokropliste rozpylenie cieczy ( średnica większości kropel zawiera się w granicach 50-150um)

• Możliwość nadania kropelkom większej energii kinetycznej

• Zwiększenie zasięgu strumienia rozpylonej cieczy

• Zmniejszenie wrażliwości strumienia cieczy na zwiewanie przez wiatr

Wadą tego typu opryskiwaczy jest duże zapotrzebowanie mocy do napędu wentylatora wytwarzającego strumień.

Opryskiwacz plecakowy składa się z : silnika, zbiornika na ciecz, wentylatora rury tłocznej, końcówki , nasadki , przewodu doprowadzającego ciecz ze zbiornika do dozownika, zaworu odcinającego, rozpylacza.

Zasada działania: Napędzany przez silnik wentylator tłoczy powietrze do rury. Część powietrza za pomocą zastawki jest kierowana przez przepustnicę do górnej części zbiornika cieczy. Powietrze to wytwarza w zbiorniku nadciśnienie około 0,02 MPa . Dzięki temu , przy otwartym zaworze odcinającym ciecz dopływa do rozpylacza nawet wtedy, gdy rozpylacz znajduje się wyżej niż zbiornik opryskiwacza. Opryskiwacz ma rozpylacz pneumatyczny. Ciecz , przed wejściem do dyszy przedostaje się przez kalibrowany otwór dozownika, Dozownik ma na obwodzie cztery różnej średnicy otwory przez nastawienie jednego z nich reguluje się ilość rozpylanej cieczy.

16.PARAMETRY PIŁ ŁAŃCUCHOWYCH.

PARAMETRY-

1. podziałka sekcji- odległość od osi sworznia lewego zęba tnącego do osi sworznia prawego zęba tnącego. Każda kompletna piła łańcuchowa musi zawierać pełną liczbę sekcji, ponieważ gwarantuje to jednakową liczbę zębów tnących prawych i lewych.

2. Podziałka liniowa zęba ( ogniwa) odległość osi sworzni tego samego ogniwa. Są piły łańcuchowe o jednakowej lub przemiennej podziałce zęba gdzie w podziałce jednakowej odległość jest stała a w podziałce przemiennej - inna odległość podziałki zęba tnącego i inna prowadzącego( jest to konieczne przy cięciu łańcucha i jego łączeniu)

3. Podziałka zazębienia - odległość osi sworzni ogniw sąsiadujących i prowadzących. Znajomość jej jest konieczna przy dobieraniu piły do określonego kółka piły i gwiazdki ( końcówki prowadnicy)

• Parametry liniowe

1. ogranicznik posuwu - wysokość zniżenia ogranicznika posuwu powinna wynosić od 0,5 do 1mm . Decyduje to o grubości skrawanego wióra. Przy zbyt małym zniżeni ogranicznika dochodzi do tworzenia mąki , w trakcie eksploatacji ogranicznik powinien być również spiłowany

• Parametry kątowe

1. α kąt przyłożenia ( płaszczyzna przyłożenia ) - dla pił łańcuchowych 4- 8 stopnia

2. β- kąt ostrza 30 - 38stopni - w zależności od twardości skrawanego drewna reguluje się go przez szlifowanie. Dla drewna miękkiego 30 stopni dla twardego i zmarzniętego 35 - 38 stopni.

3. γ kąt natarcia - między płaszczyzną ostrza i prostą prostopadłą do płaszczyzny ruchu.

α+β+γ= 90^o

Kąt ten będzie wzrastał w miarę zwiększania kąta β.

17.SCHARAKTERYZOWAĆ ZESPÓŁ NAPĘDU CIĄGNIKA LEŚNEGO.

Zespół napędowy ciągnika leśnego składa się z : sprzęgła, skrzyni przekładniowej ze wzmacniaczem momentu, mechanizmu różnicowego, półosi, zwolnic i kół napędzanych.

Sprzęgło dwustopniowe składa się z dwóch tarcz i dwóch wałków sprzęgłowych: centralny połączony z pierwszą tarczą - do przekazywania napędu na koła jezdne ; rurowy - do włączania i wyłączania napędu pompy hydraulicznej ciągnika i układu związanego z osprzętem ciągnika.

Skrzynia przekładniowa ze wzmacniaczem (reduktorem ) momentu - zakres prędkości ruchu obrotowego 0-25 km/h (0-1 ruch pełzający);skrzynia reduktora -zmienia bieg terenowy (szosowy) na pełzający.

Zwolnica - półoś zakończona kołem zębatym, napędzanym, jego oś znajduje się w drugim kole zębatym. Celem zwolnicy jest: zwiększenie momentu obrotowego na kole napędzanym (przez redukcję przełożenia ) zmniejszanie bądź zwiększanie rozstawu osi ciągnika, zwiększanie bądź zmniejszanie prześwitu ciągnika.

Do przekazywania napędu na urządzenia aktywne służy WOM (wał odbioru mocy). Napęd WOM-u może być zależny lub niezależny.

Napęd zależny: prędkość ruchu ciągnika i narzędzia roboczego są wzajemnie od siebie uzależnione (dodawanie gazu zwiększa prędkość ciągnika i narzędzia roboczego.

Napę niezależny: napęd kół jezdnych oddzielony od napędu narzędzia (wykorzystanie sprzęgła i wyłączanie poza skrzynią napędu WOM-u).

18.TYPOSZEREG SAMOCHODÓW DO WYWOZU DREWNA.

1.Do wywozu dłużyc- przyczepa jednoosiowa, za kabiną wciągarka dwubębnowa do załadunku drewna, dwie pary kłonic na samochodzie bazowym i przyczepie jednoosiowej mocowane na ławach skrętnych, dł. Całości mniejsze od 18 m. 2. Podobny, ale wyposażony w żuraw hydrauliczny z wysięgiem ramienia min. 10 m. Do załadunku i rozładunku, żurawie- Fiscars (Swe), Hiab, Pentz (Ger), alternatywnie żuraw za kabiną kierowcy lub z tyłu pojazdu. 3. Samochód z przyczepą dwuosiową, z żurawiem hydraulicznym montowanym a) za kabiną- zaleta, w wielu nowoczesnych, brak dodatkowych oporów ruchu b) z tyłu pojazdu bazowego- lepsza widoczność ładowania, brak wciągarki ( niska wydajność, niebezpieczna praca) 4. Pojazd skrzyniowy z przyczepą dwuosiową z nadbudowanymi burtami, brak urządzeń załadowczych, nabudowane skrzynie ładowne z siatkami, zarówno w pojeździe bazowym i przyczepie skrzynie są samowyładowcze (przychylanie), załadunek bezpośrednio z rębaka. Podział (ładownośc): - pojazdy średniotonżowe do 10 ton= 14m_­­­3; - wysokotonażowe pow. 10 ton, do 40 ton, tj. 40-50 m3 drewna. Z uwagi na koszty eksploatacji pojazdów- do 14 km niższe koszy przy średniotonażowych, pow. 14 km niższe przy wysokotonażowych. Używane w Polsce: 1 Star 244, 266, Praga V35- ład. 7.5 tony z przyczepą jednoosiową W 500 i wciągarką 2-bębnową napędzaną od skrzyni rozdzielczej pojazdu, w niektórych żuraw hydrauliczny 2. Jelcz 640, Steyer 1480- żuraw Pentz lub Fiscars, wysokotonażowe, dł. Ładunku 4-8 m(przyczepa do 6 ma), jednorazowo do 44 m3, załadunek drewna wzdłuż lub w poprzek osi (do 2,2 m, papierówka eksportowa) 3. Star 244 RS- do 20 m3 zrębków, SISU- drewno krótkie do 6m, z żurawiem hydraulicznym.

19.OGÓLNE PARAMETRY SILNIKA SPALINOWEGO. CHARAKTERYSTYKA ZEWNĘTRZNA SILNIKA I SCHEMAT.

Klasyfikacja :

1. w zależności od układu tłokowo- korbowego: silniki tłokowe, silniki Wankla

2. W zależności na pracę silnika: dwu i czterosuwowe

3. Od stopnia sprężania: niskoprężne stopień do 10, średnioprężne 10 -14, wysokoprężne pow.14.

4. Od liczby cylindrów: jedno, dwu i wielocylindrowe

5. W zależności od rodzaju zapłonu. bezpośrednie i pośrednie

Parametry silnika:

a) moc nominalna N_n= M_o * ω M_o-moment obrotowy mierzony na wale

ω- prędkość kątowa wału

2. moc użyteczne N_u prędkość mierzona na wale korbowym w dowolnych warunkach pracy silnika przy wyłączonym osprzęcie ( pompy, prądnica)

3. stopień sprężania silnika - stosunek pojemności całkowitej silnika do pojemności komory sprężania

4. sprawność - stosunek mocy użytecznej do mocy teoretycznej , którą można by uzyskać z jednostki spalonego paliwa.

5. Jednostkowe zużycie paliwa kg/kWh jest to ilość paliwa spalana przez silnik w określonych warunkach pracy w celu uzyskania 1 KWh

6. godzinowe zużycie paliwa kg/godz. pracy silnika jest to parametr niezbędny do określenia parametrów eksploatacyjnych

7. wskaźnik elastyczności jest to stosunek maksymalnego momentu obrotowego danego silnika do momentu obrotowego przy maksymalnej mocy.

Charakterystyka zewnętrzna silnika.

Podstawową charakterystyką silnika spalinowego jest wykres przebiegu mocy, momentu obrotowego oraz jednostkowego lub godzinowego zużycia paliwa zależnie od prędkości obrotowej. Jeżeli pomiary były wykonywane przy całkowicie otwartej przepustnicy, to wykres taki jest nazywany charakterystyką zewnętrzną.

g_e- jednostkowe zużycia paliwa

G_b- godzinowe zużycie paliwa

N_e- moc eksploatacyjna

M.- moment obrotowy

KW

150

130

80

200

190

180

170

800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 obr/min

20.CHARAKTERYSTYKA NAPĘDU HYDRAULICZNEGO.

Zalety napędów hydraulicznych: małe wymiary i mała masa w porównaniu z napędami elektrycznymi o tej samej mocy, możliwość przekazywania dużych sił, osiąganie płynnej regulacji prędkości roboczych przy zachowaniu stałej siły oraz możliwość szybkiej zmiany kierunku ruchu, możliwość osiągania ruchu obrotowego lub prostoliniowego bez zastosowania dodatkowych mechanizmów, proste zabezpieczenie maszyn przed przeciążeniami, łatwość sterowania bezpośredniego i zdalnego oraz prosta obsługa, łatwość przemieszczania elementów roboczych i napędzanych hydraulicznie w porównaniu z napędami mechanicznymi.

Wady znaczna hałaśliwość , duży koszt produkcji

Budowa: W typowym układzie hydraulicznym występują: pompa, zbiornik na olej, rozdzielacz, zawory przelewowy i bezpieczeństwa, filtry, przewody , złącza oraz odbiorniki, którymi są silnik lub cylindry hydrauliczne. Przykładem takiego układu może być układ hydrauliczny podnośnika w ciągnikach rolniczych często stosowany w leśnictwie.

W zależności od obiegu cieczy w układzie hydraulicznym wyróżnia się układy otwarte i układy zamknięte. W układzie otwartym pompa pobiera ciecz ze zbiornika, do którego jest odprowadzana cała ilość cieczy z odbiornika lub odbiorników. Układy te charakteryzują się zbiornikami o dużej pojemności. Zapas cieczy w zbiornikach niekiedy zabezpiecza pięciominutową pracę pompy.

W układach zamkniętych ciecz krąży między pompą i odbiornikiem z pominięciem zbiornika. Ubytki cieczy, wynikające z przecieków, uzupełniane są ze zbiornika uzupełniającego dodatkowo pompą, której wydajność wynosi ok. 10% wydajności pompy zasadniczej. Do zalet układów zamkniętych można zaliczyć: niewielkie wymiary zbiornika, brak kontaktu cieczy z atmosferą, a tym samym możność utrzymania większej czystości cieczy. W układach tych występuje jednak bardziej intensywne nagrzewanie się cieczy.

21.MASZYNY DO ZAGOSPODAROWANIA LASU: WYORYWACZE, PODCINACZE.

Wyorywacze służą do wyjmowania z gleby materiału sadzeniowego ( siwek i przesadek).

Wymagania jakie muszą spełnić wyorywacze:

• Dobrze rozluźniać glebę wokół systemu korzeniowego sadzonki

• Utrzymywać równomierne zagłębienie lemiesza ( odchyłka głębokości nie powinna przekraczać +-2 cm)

• Umożliwiać łatwe nastawianie głębokości wyorywania

• Utrzymywać założony kierunek ruchu lemiesza

• Charakteryzować się możliwie jak najkrótszą drogą zagłebiania i wygłębiania lemiesza

• Nie powodować mechanicznych uszkodzeń sadzonek, jak ranienia, obrywania lub niepotrzebnego obcinania części korzeni, kaleczenia części nadziemnej ( dopuszczalna ilość uszkodzonych może wynieść 1-2%)

• Przy naorywaniu wielolatek obcinanie nadmiernie rozwiniętych korzeni bocznych powinno następować w jednakowych odległościach od osi strzałki i co najmniej z dwu stron

Klasyfikacja wyorywaczy:

• Ze względu na sposób agregatowania z ciągnikiem- przyczepiane, półzawieszane i zawieszane

• Ze wzgl. Na liczbę jednocześnie wyorywanych rzędów- jednorzędowe i wielorzędowe i grzędowe

• Ze względu na wielkość wyorywanych sadzonek - na wyorywacze do sadzonek małych ( zagł. Lemiesza do 25cm) średnich ( do 30cm) i wyorywacze do sadzonek dużych( zagłębienie lemiesza do 40 cm)

• Ze względu na stopień mechanizacji - z ręcznym wyjmowaniem sadzonek , wyorywacze z mechanicznym wyjmowaniem sadzonek

• Ze względu na rodzaj rusztu ruszt stały lub drgający

Lemiesze wyorywaczy mogą być bierne i czynne.

Wyorywacze z ręcznym wyjmowaniem sadzonek charakteryzują się stosunkowo niewielkim stopniem mechanizacji procesu pozyskiwania materiału sadzeniowego. Ich działanie bowiem ogranicza się do odcięcia pasa gleby zawierającego system korzeniowy sadzonek i rozluźnienia cząstek tej gleby. Lemiesze mogą być wykonywane w kształcie litery U i L

Wyorywacz klamrowy N-21 i Wyorywacz W-126- przykłady wyorywaczy z ręcznym wyjmowaniem sadzonek

Wyrywacze z mechanicznym wyjmowaniem sadzonek.

Są one jednorzędowe zawieszane lub półzawieszane. Służą one przede wszystkim do wyjmowania sadzonek średnich i dużych w stosunku do sadzonek małych nie spełniają jeszcze w dostatecznym stopniu wymagań jakościowych. W wyorywaczach tej grupy stosuje się lemiesze kształtu L.

Składają się one z ramy, lemiesza, rusztu, kół: kopiującego i oporowego, mechanizmów regulacji oraz zespołów: wyjmującego i otrząsującego, siedziska dla robotnika odbierającego i paczkującego sadzonki i podstawki do ustawienia pojemnika.

Wyorywacze z mechanicznym sadzonek powinny charakteryzować się następującymi cechami:

• Wyjmowanie sadzonki przez pasy powinno występować po dostatecznym rozluźnienia płata gleby przez wynoszący go w górę rusz

• Podniesienie płata gleby powinno być takie aby umożliwić pasom zaciśnięcie tylko górnej części sadzonki ( strzałki) a szyjka korzeniowa nie powinna znaleźć się od dolnych krawędzi pasów niż 1 do 5 cm- zależne od wielkości sadzonki

• Kąt odchylenia strzałki od pionu w chwili jej zaciskania między pasami powinien być równy kątowi pochylenia pasów względem gleby

• Siła nacisku pasów na sadzonki powinna być tak duża aby zapewnić wyjęcie jej z gleby i przemieszczaniem wzdłuż elementów otrząsujących bez zmiany położenia między pasami ale nie może spowodować uszkodzenia sadzonki ( np. zmiażdżenia kory).

Przy właściwie dobranej elastyczności pasów dopuszcza się nacisk na sadzonkę równy 1,1 kN.

• Mechanizmy otrząsujące sadzonki z nadmiaru gleby nie mogą obrywać lub kaleczyć jej sytemu korzeniowego.

Podcinacze - służą do podcięcia na określonej głębokości korzeni rosnących sadzonek co powoduje silniejsze rozgałęzianie i tworzenie bardziej skupionej wiązki obfitującej w korzenie chłonne. Zabieg szczególnie jest wskazany u sadzonek skłonnych do wczesnego wykształcania korzenia polowego ( Db, So). Skracanie korzeni rosnącej sadzonki musi być wykonane bez takich uszkodzeń systemu korzeniowego jak:

• Oberwanie części korzeni , zdarcie z nich skórki, przemieszczanie sadzonki zarówno w kierunku pionowym jak i poziomym. Przy podcinaniu korzeni sadzonek małych i średnich dopuszcza się przemieszczanie sadzonek w pionie do 1 cm natomiast dużych do 1 cm. Liczba uszkodzonych przez podcinacz sadzonek nie może przekroczyć 5% przy sadzonkach małych lub średnich a 2% przy dużych. W związku z tym podcinacze muszą mieć dobrze ukształtowane i zaostrzone oraz odznaczające się dużą trwałością noże. W trakcie pracy powinny one utrzymywać równomierne zagłębienie i założony kierunek ruchu. Podcinanie korzeni powoduje pewne zakłócenia w rozwoju sadzonek toteż bezpośrednio po podcięciu podniesioną glebę ugnieść a sadzonki obficie podlać.

Klasyfikacja:

• Ze względu na liczbę jednocześnie podcinanych rzędów : jednorzędowe, wielorzędowe i grzędowe.

• Ze wzgl. Na wielkość podcinanych sadzonek: do sadzonek małych ( zagł. noża 8 cm) , średnich ( 10 cm) , dużych ( 22cm)

• Ze wzgl na sposób działania elementu roboczego na: bierne , aktywne ( wibrujące).

22.MASZYNY DO OCHRONY LASU.

Maszyny do ochrony lasu dzielimy na dwie grupy:

1. opryskiwacze - do środków ciekłych

2. opylacze - do środków pylistych

Ze względu na sposób przemieszczania się maszyny podczas wykonywania zabiegu wyróżnia się opylacze i opryskiwacze: przenośne, taczkowe, ciągnikowe, lotnicze ( napowietrzne).

Opryskiwacze i opylacze przenośne i taczkowe mogą mieć napęd ręczny lub mechaniczny.

Ze względu na sposób rozpylania cieczy opryskiwacze dzieli się na:

1. ciśnieniowe w których ciśnienie wywierane na ciecz jest jednym źródłem powodującym rozpylenie i przemieszczenie kropel do opryskiwanych powierzchni

2. z pomocniczym strumieniem powietrza

3. zamgławiacze - wytwarzające aerosole i mikrosole powstające przez odparowanie cieczy lub mechaniczne rozpylenie jej na drobne kropelki o średnicy 50um

23..MASZYNY DO POZYSKANIA DREWNA: PILARKI.

Podział pilarek

1. ze względu na pojemność skokową

• małe ( do 45),średnie ( 45-60), duże ( powyżej 60) , bardzo duże ( powyżej 90) cm³ pojemności skokowej

2. ze względu na użytkowników

• amatorskie , półprofesjonalne, profesjonalne XP

3. ze względu na rodzaj napędu

• elektryczne, spalinowe

4. ze względu na sposób mocowania prowadnicy

• na wysięgniku , bez wysięgnika

Pilarki spalinowe ( z silnikiem spalinowym ) mogą być dwusuwowe, wysokoobrotowe. Podczas konstruowania pilarek można zaobserwować dwie konstrukcje sprzeczne : dążność do zminimalizowania ciężaru pilarki , dążność do zwiększenia mocy silników i wydajności skrawania drewna.

Budowa pilarki:

Pilarka łańcuchowa spalinowa składa się z 2 głównych zespołów:

1. silnika napędzającego

2. zespołu tnącego

połączonych ze sobą elementami przenoszącymi energię. Wszystkie pilarki spalinowe jednoosobowe mają jednocylindrowy silnik dwusuwowy na którego wale korbowym osadzone jest kółko zębate napędzające piłę łańcuchową obiegającą prowadnicę. Pilarki elektryczne wytwarzają mniejsze drgania pracują ciszej oraz tam gdzie jest prąd np. tartaki i składnice.

Układ napędowy -silnik dwusuwowy z przepłukiwaniem zwrotnym , tłok z sprężynującymi na zewnątrz i tym samym uszczelniającymi pierścieniami , cylinder o utwardzonej powierzchni zewnętrznej . Cylinder ma zewnętrzne użebrowania dla zwiększenia powierzchni chłodzenia.

Wał korbowy przekształca ruch posuwisty tłoka w ruch obrotowy. Skrzynia korbowa wykonana z odlewu lekkiego stopu.

Paliwo-stanowi benzyna zmieszana z olejem który służy do wewnętrznego smarowania silników dwusuwowych w proporcji ustalonej przez producenta. W przewodach paliwowych i w gaźniku wbudowane są filtry. W czasie pracy pilarką szczególnie ważne jest filtrowanie powietrza ( filtr suchy z siatek o drobnych oczkach- 1 raz dzienni należy go czyścić). zbiornik zależnie od mocy silnika ma pojemność od 0,6 do 1,5l ( praca ok.1h). Zbiornik paliwa ma połączenie z powietrzem atmosferycznym. Smoczek- giętki przewód umieszczony na dnie zbiornika ( zasysanie paliwa bez względu na położenie pilarki).

Układ zasilania- gaźnik przeponowy, membranowy . Działa niezależnie od położenia . Znajduje się w nim pompa przeponowa podająca paliwo. Jej napęd zapewniany jest przez występujące na zmianę podciśnienie i nadciśnienie spowodowane ruchem tłoka. Gaźnik można regulować za pomocą 2 śrub dyszy głównej i biegu jałowego.

Układ zapłonowy- w pilarkach spalinowych składa się z iskrowego przewodu wysokiego napięcia, świecy zapłonowej, i wyłącznika zwarciowego. Może być stosowany zapłon elektroniczny. Świece zapłonowe dostosowane do temp. pracy silnika ( 500 do 850 ^oC).

Układ rozruchowy- ręczny wprawia ruchome elementy iskrownika i wał korbowy w ruch obrotowy warunkujący powstawanie pierwszych iskier niezbędnych do uruchomienia silnika. Do uruchomienia urządzenia rozruchowego służy krążek zamocowany na wale korbowym wprawiany w ruch zazębiającymi się z nim pazurami zabierającymi krążka linowego wskutek pociągania za nawiązaną na nim linkę. Linka zwijana jest na krążek energią sprężyny.

24.CHARAKTERYSTYKA CIĄGNIKÓW LEŚNYCH.

Ciągniki zrywkowe i uniwersalne

Zrywka - operacja procesu technologicznego związana z przemieszczeniem drewna od miejsca ścinki do miejsca odbioru

- jednoetapowa - zrywkę wykonuje jeden środek transportu bez przerw technologicznych

- wieloetapowa - zrywka kilkoma środkami transportu lub przerwa na wykonanie operacji roboczej

Ze względu na siłę uciągu:

• człowiek - ręczna, konna ,środki techniczne naziemne

środki techniczne powietrzne np. śmigłowce

Środki techniczne naziemne:

• ciągniki- uniwersalne, specjalistyczne

Podział ciągników specjalistycznych:

1. skiddery : z wciągarką , z chwytakiem

stosowane do zrywki drzew, strzał, dłużyc półpodwieszonej,

• skider z wciągarką - ( ciągnik zrywkowy) . Zasadniczym wyposażeniem tego ciągnika jest jedno lub dwubębnowa wciągarka , łuk dłużycowy, płyta oporowa, i myglarka. Umieszczone na linie wciągarki linki zaczepowe umożliwiają zbiorczą zrywkę drewna( dociąganie kilku sztuk do ciągnika i podwieszanie w czasie jazdy) Długość linek zaczepowych powinna być zróżnicowana w zależności od średnicy odziomków zrywanych drzew. W naszych warunkach od 1,5 do 2,5 m. W Polsce używane są następujące skidery LKT 80 i 81 Turbo Diesel, Kockums 822, TREE FARMER C5D

• skider z chwytakiem - różnica między ciągnikiem z wciągarką a ciągnikiem z chwytakiem polega na zamontowaniu w tym ostatnim, na tylnej części ramy , układu wysięgnikowego z zawieszonym na nim chwytakiem. Wysięgnik ten jest poruszany w płaszczyźnie pionowej za pomocą siłowników hydraulicznych natomiast sam chwytak , zamocowany na przegubie pozwala na ruch obrotowy. Ciągnik z wciągarką podwiesza ładunek na linie wciągarki. W omawianym ciągniku ładunek zaciśnięty w ramionach chwytaka hydraulicznego podwiesza się na wysięgniku poprzez jego ruch do góry. Zwykle ciągniki z chwytakiem wyposażone są w małą wciągarkę umożliwiającą dociągnięcie pojedyńczych sztuk w zasięg chwytaka.

2. Klemmbanki- są zwykle 3 osiowe ( niekiedy 4 osiowe; 2 osie z przodu , 2 z tyłu , z wydłużoną tylną częścią ramy.) Ciągnik wyposażony jest w żuraw hydrauliczny montowany w przedniej części ramy tylnej i belki nośnej z ruchomymi ramionami (kłonice zrywkowe). Drewno załadowane jest żurawiem i odziomkami umieszczone między ruchomymi ramionami belki nośnej. W ramionach tych znajduje się układ linowy zapobiegający wysuwaniu się ładunku (nawet 1 sztuki)

w czasie przejazdu do następnego punktu załadowczego. Rozładunek może być wykonany żurawiem lub też po otworzeniu kłonic przez wyjechanie spod ładunku. Ciągniki klembank charakteryzują się dużymi nośnościami ( 15 i więcej ton), a co się z tym wiąże mocami silników powyżej 80 kW i stosowane są na dużych zrębach, często przy zrywce całych drzew.

3. forwardery 2, 6, 8 kołowe

Forwardery kołowe

są to konstrukcje przeznaczone do zrywki drewna o długości od 2 do 6, 8 m. Zapewniają dużą wydajność, nie dopuszczają do uszkodzeń podłoża, cały ładunek spoczywa na platformie. Forwadery stanowią konstrukcję dwuczłonową połączoną przegubem, przednia część ramy na której znajduje się silnik i kabina jest krótsza niż tylna z żurawiem, kratą zabezpieczającą i kłonicami, najczęściej są to ciągniki trzyosiowe przy czym most tylni zbudowany jest jako wahliwy wózek umożliwiający ruch kół w płaszczyźnie pionowej zwiększając przez to zdolność pokonywania nierówności terenowych. Nośność może wynosić 16 -18 ton przy czym przyjęło się dzielić ciągniki te na 3 klasy małe (8 tonowe), średnie (8-14ton) duże (pow. 14) . W Polsce Lokomo 909

Forwardery gąsiennicowe.

Rzadko stosowane do zrywki ( trudne warunki terenowe) . Duży postęp w konstrukcji ciągników kołowych , stosowania specjalnego ogumienia .

Trudności przy przejazdach ciągników gąsiennicowych po drogach publicznych. W Polsce używany jest głównie na pd. Są przeznaczone do zrywki drewna długiego i są wyposażone we wciągarkę i płytę zrywkową często opuszczaną do załadunku i wciąganą z ładunkiem liną wciągarki na tylną część ciągnika. Są mniej wydajne niż kołowe i powodują duże zniszczenia pokrywy glebowej.

25. CHARAKTERYSTYKA I TYPY PIŁ ŁAŃCUCHOWYCH.

PIŁA ŁAŃCUCHOWA służy do piłowania drewna. Piłowanie jest rodzajem skrawania drewna wieloostrzowym narzędziem zwanym piłą. Piła łańcuchowa składa się z :

1. zębów tnących prawych i lewych, ogniw prowadzących, ogniw łączących, sworzni

Piła łańcuchowa jest trzyrzędowa, symetryczna:

• rząd środkowy - ogniwa prowadzące

• dwa rzędy zewnętrzne- tnące i łączące

Część środkowa stanowi łożysko ślizgowe dla środkowych ogniw prowadzących. Piła łańcuchowa tworzy sekcje. W ich skład wchodzi :

Ogniwo tnące lewe, ogniwo prowadzące, dwa ogniwa łączące, ogniwo prowadzące ogniwa tnącego prawego, ogniwo prowadzące dwóch ogniw łączących i ogniwa prowadzącego. Przy takim układzie jedna sekcja ma 8 przegubów łączonych nitami.

PARAMETRY-

4. podziałka sekcji- odległość od osi sworznia lewego zęba tnącego do osi sworznia prawego zęba tnącego. Każda kompletna piła łańcuchowa musi zawierać pełną liczbę sekcji, ponieważ gwarantuje to jednakową liczbę zębów tnących prawych i lewych.

5. Podziałka liniowa zęba ( ogniwa) odległość osi sworzni tego samego ogniwa. Są piły łańcuchowe o jednakowej lub przemiennej podziałce zęba gdzie w podziałce jednakowej odległość jest stała a w podziałce przemiennej - inna odległość podziałki zęba tnącego i inna prowadzącego( jest to konieczne przy cięciu łańcucha i jego łączeniu)

6. Podziałka zazębienia - odległość osi sworzni ogniw sąsiadujących i prowadzących. Znajomość jej jest konieczna przy dobieraniu piły do określonego kółka piły i gwiazdki ( końcówki prowadnicy)

• Parametry liniowe

8. ogranicznik posuwu - wysokość zniżenia ogranicznika posuwu powinna wynosić od 0,5 do 1mm . Decyduje to o grubości skrawanego wióra. Przy zbyt małym zniżeni ogranicznika dochodzi do tworzenia mąki , w trakcie eksploatacji ogranicznik powinien być również spiłowany

• Parametry kątowe

4. α kąt przyłożenia ( płaszczyzna przyłożenia ) - dla pił łańcuchowych 4- 8 stopnia, β- kąt ostrza 30 - 38stopni - w zależności od twardości skrawanego drewna reguluje się go przez szlifowanie. Dla drewna miękkiego 30 stopni dla twardego i zmarzniętego 35 - 38 stopni.

5. γ kąt natarcia - między płaszczyzną ostrza i prostą prostopadłą do płaszczyzny ruchu.

α+β+γ= 90^o .Kąt ten będzie wzrastał w miarę zwiększania kąta β.

26.PORÓWANANIE SILNIKA DIESEL'A Z SILNIKIEM NISKOPRĘŻNYM

Silnik Diesel'a czyli silnik wysokoprężny z zapłonem samocznnynm. W silnikach tych w czasie przesuwania się tłoka od GZP do DZP oczyszczone powietrze napływa do cylindra przez otwarty zawór ssący. Jest to suw ssania trwający pól obrotu wału wykorbionego. W DZP następuje zmiana kierunku ruchu tłoka , zawór ssący zamyka się przy tym i rozpoczyna się suw sprężania. W suwie tym trwającym następne pół obrotu tłok przebywa drogę od DZP do GZP i przy zamkniętych zaworach spręża powietrze zamknięte w cylindrze, temperatura powietrza podnosi się do 500-700 st. C. Przy końcu suwu sprężania do gorącego sprężonego powietrza zostaje wtryśnięte rozpylone paliwo które miesza się dokładnie z powietrzem, bardzo szybko odparowuje i tworzy mieszankę zapalającą się samoczynnie pod wpływem wysokiej temperatury w komorze spalania. W silniku tym konieczny jest duży stopień sprężania do wytworzenia w cylindrze wysokiej temperatury. Wielkość mocy jaką chcemy uzyskać reguluje się wielkością dawki paliwa wtryskiwanej na każdy cykl pracy. Ilość zasysanego powietrza jest stała, zmienia się tylko stosunek ilości paliwa do powietrza. Silnik niskoprężny (benzynowy) z zapłonem iskrowym. Do cylindra zasysana jest w czasie suwu ssania mieszanka wytworzona w gaźniku, składa się ona z pary i drobnych kropelek paliwa wymieszanych z powietrzem. W czasie następnego suwu mieszanka ta zostaje sprężona wzrasta jej ciśnienie i temperatura. Pod koniec suwu sprężania między elektrodami świecy zapłonowej przeskakuje iskra elektryczna zapalająca przygotowaną mieszankę, temperatura podnosi się do 1800-2500.Suw pracy i wydechu przebiega w silniku gaźnikowym identycznie jak w silniku wysokoprężnym tj. duże ciśnienie spalin działając na tłok powoduje jego ruch to jest suw pracy , tłok wykonuje pracę mechaniczną. Objętość cylindra stopniowo powiększa się, a znajdujące się w nim gazy spalinowe rozprężają się i obniża się ich temperatura. Przy końcu suwów rozprężania otwiera się zawór wydechowy i gazu spalinowe uchodzą do przewodu wydechowego. W czasie ostatniego suwu- wydechu tłok przesuwając się od DZP do GZP wypycha pozostałe spaliny przez otwarty zawór wydechowy, który zamyka się po wykonaniu tego suwu. Obciążenie silnika gaźnikowego reguluje się ilością doprowadzanej do cylindra mieszanki paliwa z powietrzem skład mieszanki jest prawie stały co jest niezbędne do zapłonu mieszanki od iskry świec. Silniki wysokoprężne są znacznie ekonomiczniejsze od niskoprężnych ale mają trudniejszy rozruch , mniejszą moc(przy tej samej objętości skokowej), trzeba do nich stosować precyzyjne i drogie urządzenia wtryskowe, mocne i ciężkie konstrukcje.

27.MATERIAŁY EKSPLOATACYJNE SILNIKA SPALINOWEGO.

Materialy eksplatacyjne- są to materiały bez których maszyna nie powinna wyjechać do pracy.

Zaliczamy do nich:

1.Paliwa silnikowe

a) benzyna

b) oleje napędowe

c) paliwa zastępcze

2.Smary

1. stałe

2. ciekłe

• oleje silnikowe

• oleje przekładniowe

• hydrauliczne

3.Środki konserwacyjne i eksploatacyjne

Paliwa silnikowe

Benzyna w wyniku destylacji ropy naftowej, substancje lotne o masie właściwej od 0,6 -0,65 g/cm³

tem zapłonu niska = -15 ^oC, wartość opałowa 44 -47tyś. kJ/kg. Zdolność do poarowania w temp. - 15^oC. optymalna:80-90^oC

Wady: czyste benzyny spalają się detonacyjnie dlatego są uszlachetniane,

Liczba oktanowa- określona na silniku wzorcowym, dobierając składniki 2-związków org.: oktanu (zdolność spalania wybuchowego-100% i heptanu 0%)etylina 94 - stosunek tych zw. 14% do 80%.

Oleje napędowe-w silnikach wysokoprężnych - diesel, cięższa frakcja destylacyjna ropy naftowej , masa wł. 0,92g/cm² temp zapłonu 50-80^oC, wartość opałowa 43-46 tyś. kJ/kg. Oleje nap. charakteryzuje liczba cetanowa-na silniku wzorcowym. stosunek izoktanu do cetanu.(np. 40 - jest to %cetanu). Prafinowanie - zatykanie filtrów w ukl silnika przy niskich temp. przez olej nap. - zapobieganie dodatki uszlachetaniajace

Paliwa zastępcze- oleje pochodz. roślinnego np.sojowe , kokosowe, palmowe, spirytus z buraków cukrowych, gaz ziemny

Smary- zmniejszają tarcie pomiędzy współpracującymi ze soba elemantami, zapobiegają korozji , odprowadzaja zanieczyszczenia , chłodza lub utrzymują optymalną temper.Lepkość - stosunek

lepkości dynamicznej do gęstości smaru

Ciekłe

• oleje silnikowe

• do silników 2-suwowych

rozprowadane w paliwie , mieszane w stosunku do paliwa 1:25,1:60 w zależności od oleju

• do silników 4- suwowych nisko i wysoko prężnych

oznaczenie np. 30 - co oznacza 30^oC - temp krzepnięcia,

oleje zimowe 20w- temp krzep. - 20^oC

oleje wielosezonowe np. 30/20w

klasy C- do silników wysokoprężnych , klasa C-sil. niskoprężnych

podrklasa od A do D - w zależności od mocy i prędkości obrot.

np.SB 20/50w

• oleje przekładniowe (maszynowe)

do zmniejszenia tarcia głównie przy kołach zębatych, lub przy elementach poddawanych dużym naciskom powierzchniowym, sa to oleje gęstsze o większej lepkości kinematycznej

PA- olej letni , PZ- olej zimowy

Smary stałe

Smary plastyczne ( stałe) są stosowane w łożyskach , współpracujących elem. maszyn w których występuje siła tarcia a ruch elementów odbywa się z niewielką prędkością. Smary stałe to zagęszczone oleje z dodatkiem mydeł (wapniowych , wapniowo - sodowych). Oznakowanie smarów np. Łt 42- oznacza temp. w której smar ulega przemianie w stan ciekły

Inne - środki konserwacyjne - do ochrony metalowych części podczas długich postojów,

• mieszanki płynów chłodniczych

• elektrolity do uzupełniania akumulatorów

• płyny hamulcowe

28.UKŁAD SMAROWANIA SILNIKÓW 4-SUWOWYCH

Zadania :

- zmniejsza opory ruchu przez zamianie tarcia suchego na płynne

• odprowadza część ciepła do silnika

• uszczelnia współpracujące powierzchnie

• zabezpiecza przed korozją

• amortyzuje uderzenia pomiędzy współpracującymi częściami

Smarowanie silników 4- suwowych

Zwykle ukł. smarowania pod ciśnieniem, ciśnienie wytwarzają pompy olejowe,koła zębate- w pompie

dopasowane zabierają do luk między zębami porcję oleju i przenoszą go z komory zasysania do kanału tłoczącego.

Obieg oleju:

Pompa olejowa zasysa olej z misy olejowej i tłoczy go przez filtry do głównego przewodu olejowego

stąd rozchodzą się kanały lub przewody którymi oczyszczony olej dopływa do miejsc smarowania. Pod ciśnieniem smarowane są:ł ozyska główne i korbowe silnika , czopy wału rozrządu, tulejki dźwigni zaworowych czasami popychacze. Olej spod dźwigni rozpryskuje się na drobne kropelki smaruje zawory i sprężyny zaworowe i ścieka do miski olejowej. Pozostałe elem. silnika ( gładź cylindrowa , swożeń tłokowy, krzywki) smarowane są mgłą olejową która powstaje w wyniku rozbicia przez wał korbowy oleju.

Filtrowanie oleju - do oddzielenia zanieczyszczeń służą filtry olejowe, największe zanieczyszczenia zatrzymują się na siatce kosza ssącego pompy olejowej.

Filtr wstępny typu szczelinowego - nie przepuszcza zanieczyszczeń większych od 0,05- 0,08mm, zanieczyszczenia opadaja na dno osadnika , filtr wstępny może być wykonany z siatki, wkłady tych filtrów wykonane są z papieru , gęstych siatek lub tkanin.

Filtry odśrodkowe- wykorzystują różnice ciężarów właściwych oleju i zanieczyszczenia

Filtry magnetyczne - drobne zanieczyszczenia przyciągane przez magnez( opiłki żelazne)

Obsługa ukł. smarowania

• właściwy dobór oleju: na podstawie wskazań fabrycznej instrukcji obsługi

• kontrola poziomu w misce olejowej: powinien być pomiędzy kreskami określającymi jego max. i min. poziom, niedobory uzupełnia się tylko olejami tego samego gatunku

• czyszczenie filtrów i okresowa wymiana oleju: przemywanie filtrów wstępnych, i wymiana wkładów w filtrach dokładnego oczyszczania

29.SPRZĘGŁA , KLASYFIKACJA , BUDOWA.

Łączą one dwa wały i tym samym przekazują moc z jednego wału na drugi. Służą przede wszystkim do połączenia silnika z wałem mechanizmu napędowego. Sprzęgła nie tylko przekazują moment obrotowy, wykonują one wiele ubocznych zadań; chronią jeden z wałów przed szkodliwymi drganiami powstającymi w drugim wale. Mogą być bezpiecznikami, umożliwiającymi pewną zmianę kąta pomiędzy geometrycznymi osiami wałów, pozwalają na pewne wydłużenie wałów i spełniają wiele innych zadań. PODZIAŁ - ze względu na możliwość włączeń i wyłączeń: włączalne (można włączać bez żadnych robót montażowych) i stałe (można wyłączać tylko po wykonaniu wielu robót demontażowych), sprzęgła włączalne ze względu na możliwość włączania dzielimy na: spoczynkowe-dają się łatwo wyłączać i włączać, lecz tylko w stanie spoczynku wałów, zaliczamy tu sprz. kłowe; ruchowe- przede wszystkim cierne, np. stożkowe sprz. cierne tarczowe, gładkie płaskie sprz. tarczowe, rowkowe płaskie sprz. tarczowe oraz sprz. wielopłytkowe oraz ruchowe. W urządzeniach transportowych rzadziej znajdują zastosowanie sprz. włączające się samoczynnie tj. sprz. szczękowe odśrodkowe, gładkie walcowe sprz. suwakowe. W pojazdach mech. stosuje się sprz. kombinowane, są to sprz. cierne lecz docisk tarcz powoduje siła elektromagnetyczna. Sprzęgła stałe- sprz. tulejowe, Sellersa, tarczowe, łubkowe i kołnierzowe; ze względu na sposób połączeń wałów sprz. stałe dzielimy na sztywne i podatne. W połączeniach sztywnych niemożliwy jest ruch jednego wału w stosunku do drugiego, sprz. podatne umożliwiają chwilowe przesunięcie się, wychylenie lub skręcenie jednej częśći wału w stosunku do drugiej- są, to: walcowe, odsuwne Oldhama , wychylne pojedyncze i podwójne. Specjalny rodzaj samoczynnie włączającego się sprz. stanowią cierne segmentowe sprz. odśrodkowe- wykorzystują siłę odśrodkową, zastosowanie w pilarkach spalinowych.; ze względu na budowę i zasadę łączenia 2 wałów: cierne, mokre i suche( sprz. hydrokinetyczne- wykorzystuje zjawisko elastyczności cieczy), hydrauliczne; sprzęgła wielostopniowe- występują np. w ciągnikach, są tu 2 napędy, na koła i na jego elementy pracujące (żuraw, wciągarka ) występują tu dlatego sprz.2-stopniowe z rozdzieleniem przekazywania napędu na napęd główny i poboczny; sprz. przeciążeniowe- odłączają element napędzany, jeśli moment obrotowy przekroczy określoną granicę. Są to sprz. kłowe lub cierne, w których docisk jest regulowany specjalnymi sprężynami. Klasyczne sprz. przeciążeniowe to dwie tarcze przetknięte kołkiem na określoną siłę ściskania np. w rębaku. W niektórych maszynach wymagających automatycznego wyłączania stosuje się jednokierunkowe sprz. kulkowe.

30. KOROWARKI.

Ścięte i okrzesane dłużyce lub kłody pozostawiane w lesie powinny być okorowane, czyli oczyszczone z kory. Korowanie może być wykonywane za pomocą narzędzi ręcznych (ośnika lub korownika) lub maszynowo - korowarkami. Ze względu na zasadę działania korowarki dzielą się na korowarki ścinające korę ostrzami, czyli skrawające, ścierające korę i wykorzystujące zjawisko tarcia oraz zbijające korę, młoteczkami. Istnieje również eksperymentalna metoda korowania prądem elektrycznym, polegająca na szybkim nagrzewaniu łyka, które wskutek tego pęka i odpada od drewna wraz z korą.

Korowarki skrawające oczyszczają drewno z kory bardzo dokładnie, ale równocześnie powodują kilku procentową stratę drewna. We wszystkich korowarkach skrawających kora jest skrawana nożami o wyraźnej krawędzi tnącej .

Korowarka strugająca o posuwisto-zwrotnym ruchu noża wymaga dodatkowo przerywanego ruchu obrotowego drewna. Korowarki te ze względu na duże straty drewna praktycznie nie są stosowane w lesie. Z podobnych względów nie są stosowane korowarki korujące metodą łuszczenia na całej długości. Głowica noża wykonuje ruch obrotowy, podobnie jak i drewno, ale kierunki obrotu mają przeciwne zwroty. Ten sam efekt monża osiągnąć nieruchomym nożem i obracającym się drewnem dociskanym do noża. Korowarki z głowicami frezowymi korują dwoma sposobami. Przy pierwszym sposobie głowica wykonuje ruchy obrotowy i posuwowy, a drewno - przerywany ruch obrotowy . Przy drugim sposobie drewno jest obracane wokół osi i równocześnie przesuwane. Taki rodzaj ruchu śrubowego nadaje walec, wyposażony w kolce o dobrej przyczepności, ustawiony pod kątem do osi drewna, a obracający się wokół osi. Jeżeli osie walca i drewna będą równolegle, to walec będzie jedynie obracał drewno. Kiedy natomiast os walca będzie leżała w płaszczyźnie prostopadłej do osi drewna, to walec będzie jedynie przesuwał drewno wzdłuż osi. W położeniach pośrednich (od 0 do 90°) obracający się walec będzie nadawał drewnu ruch śrubowy, a w miarę wzrostu tego kąta będzie malała prędkość obrotowa, a wzrastała prędkość posuwowa.

W korowarkach tarczowych noże płaskie są umocowane promieniowo do tarczy wzdłuż specjalnych szczelin. Krawędzie tnące noży są wysunięte ponad płaszczyznę tarczy. Drewno wykonuje ruch śrubowy. W korowarkach z głowicą nożową drewno przemieszcza się w kierunku prostopadłym do płaszczyzny głowicy, a sama głowica wraz z nożami obraca się.

W Polsce były stosowane lekkie korowarki francuskiej firmy Erve z głowicą frezującą przesuwaną przez robotnika. Korowane drewno spoczywa na stojaku i jest okresowo obracane. Oryginalną głowicę typu ślimakowego mają korowarki fińskie Veikko. Frez tego typu ma na bocznej powierzchni występ tworzący gwint, na którym wykonane są wglębienia odpowiednio wyprofilowane, spełniające role scinających korę elementarnych noży.

Obecnie są u nas stosowane korowarki Cambio (produkcji szwedzkiej) oraz VK-10, VK-16 (produkcji fińskiej). Korowarki te zamontowane są na podwoziu kołowym i mają własne stoły: podawczy i odbiorczy. Korowanie odbywa się za pomocą głowicy nożowej. Ze względu na kąty ustawienia noży w zasadzie występuje zdzieranie lub złuszczanie, a nie ścinanie kory. Z tego powodu korowarki tego typu zaliczane są przez jednych autorów do grupy pracującej na zasadzie skrawania, a przez drugich - do grupy korowarek pracujących na zasadzie tarcia.

Układy napadowe tworzą integralną część korowarek typów VK i Cambio. Składają się one z walców posuwowych z centrycznym systemem podawania drewna. Centryczny system polega na symetrycznym (jednoczesnym) odchylaniu walców posuwowych drewna. Można wyróżnić zasadniczo dwa typy mechanizmów posuwowych - z dwoma lub trzema walcami posuwowymi .

Drewno świeże i o nierównej powierzchni, sękate może być korowane korowarkami młoteczkowymi. Są one powszechnie używane na Węgrzech do korowania drewna akacjowego. W korowarce tej
na walcach są luźno umocowane (wykonane z blachy) młoteczki zawieszane na paskach. Pod wpływem siły odśrodkowej paski z młoteczkami zajmują pozycję promieniową. Młoteczki uderzając o drewno zbijają korę. Drewno w trakcie korowania jest obracane.

Podział korowarek

- biologiczne- kora odpada sama,

- chemiczne - dodawanie środków powodujących obumieranie łyka

- ekspansywne - oddzielanie kory sprężonym powietrzem lub parą wodną, prądem - wzrost ciśnienia,

- mechaniczne - oddzielanie kory

• Narzędzia tępe ,Obijanie, Strumień powietrza ,Strumień wody ,Tarcie

Korowanie:

• Na biało - papierówka ; straty drewna 10%

• Na czerwono - mniej dokładne; usuwanie kory, to co zostaje barwy czerwonej - kopalniak

• Mieszane - częściowe; pasami lub płatami - oczkowanie; dla sortymentów cennych

Korowanie:

• Ścinające - ścinanie warstwy miazgi gdzie korowarka napiera na korowinę ( korowarki VK, KAMBIO )

• Cierne - zdzieranie kory przy wykorzystaniu siły tarcia

• Ciśnieniowe - zdzieranie kory za pomocą strumienia powietrza lub wody pod ciśnieniem

• Skrawanie:

• Struganie

• Frezowanie głowicą frezową - napęd od silnika piły spalinowej

• Frezowanie tarczą nożową - papierówka i kopalniak ; skrawa korę wraz z nierównościami ( duże straty drewna )

• Łuszczenie - element roboczy jak w heblarce

• Frezowanie głowicą nożową - wewnątrz głowicy kilka noży tnących

Wady i zalety korowania w lesie:

- kora pozostaje jako nawóz,

- masa drewna zmniejsza się o ok. 30%

- łatwiejsza manipulacja i transport

- wysokie koszty utrzymywania korowarek

31.RĘBARKI.

Istnieje wiele różnych konstrukcji rębarek. Najczęściej są to konstrukcje tarczowe. Rębarka tarczowa ma 3,4 lub większą liczbę noży promieniowo umiejscowionych w specjalnych szczelinach tarczy. Ostrze skrawające noża jest wysunięte ponad powierzchnię tarczy na 12-15mm I regulowane za pomocą śrub. Skrawane drewno podawane jest pod ostrym kątem do płaszczyzny tarcz. Tarcza rębarki wykonuje 200 do 600 obr/min. Moc jakiej wymaga rębarka zależy od średnicy drzewa które ma być skrawane na tej maszynie. Na obwodzie tarczy umocowane są łopatki które z jednej strony rozdrabniają skrawane zrębki a z drugiej strony wytwarzają strumień powietrza przemieszczający strumień do zbiornika. Prędkość strumienia powietrza powinna wynosić ponad 25m/s aby wytworzyła się odpowiednia siła aerodynamiczna do przemieszczania zrębków. W rębarkach tarczowych kąt przyłożenia α waha się w granicach 3 do 4 stopni . Kąt zaostrzenia noża β wynosi ok. 30 stopni. Krawędź tnąca noża ma zazwyczaj nachylenie w stosunku do promienia φ równa się 5 do 8 stopni. Wydajność rębarki można określić wg wzoru .

W= T*φ* F *u = TφFznu_z

W- wydajność w m³ , T -nominalny czas pracy w minutach, φ- współczynnik wykorzystania czasu pracy, F-powierzchnia przekroju skrawana jednocześnie, z- liczba noży, n - prędkość obrotowa, u_z- posuw na 1 noż w metrach, u - posuw w m/min

Rębarki przewoźne wymagają mocy silnika 25-45 kW , a stacjonarne 45-80 kW. Rębarki przewoźne montowane są zazwyczaj na przyczepach. Mają silnik napędowy lub są napędzane od wału przekaźnika mocy. W kraju jest stosowana przewoźna rębarka DVPA- 100/III. Przeznaczona ona jest do rozdrabniania drewna tyczkowego na zrębki. Składa się z następujących zespołów: tarczy nożowej, układu podawczego, ramy , obudowy,rury wlotowej, wału napędowego. Tarcza nożowa ma 4 noże skrawające oraz 4 łopatki wyrzucające zrębki z obudowy. Istnieją również rębarki bębnowe w których noże są ustawione na obwodzie. Drewno dociskanej jest do wirującego bębna z nożami. Wymiary zrębków zależą od ustawienia noży tnących. Rębarki bębnowe mają mniejszą średnicę niż rębarki tarczowe i zazwyczaj są bardziej szybkobieżne. Prędkość obrotowa wału rębarki bębnowej osiąga 1000 obr/min.

32.HAMULCE.

HAMULCE-urządzenia służące do zatrzymywania lub zmniejszania prędkości części maszyn znajdujących się w ruchu. W konstrukcjach większości hamulców wykorzystano zjawisko tarcia. Do powierzchni elementu znajdującego się w ruchu dociskana jest druga powierzchnia będąca częścią roboczą hamulca w wyniku docisku powstaje siła tarcia i odpowiedni moment tarcia. Powstałe siły momentu tarcia przeciwdziałają siłom i momentom napędzającym lub bezwładności w zależności od rodzaju elementu ciernego wyróżniamy hamulce:

klockowe , szczękowe, taśmowe i tarczowe. Podział ze wzgl. na przeznaczenie :

Hamulce zatrzymujące-do zmniejszenia prędkości zatrzymywania części ruchomych

Hamulce luzujące-do utrzymywania wałów w bezruchu , wyłączające się w momencie włączania danego mechanizmu.

Włączanie hamulców:

-mechaniczne-ręką lub noga

-elektryczne-

-hydrauliczne

-elektrohydrauliczne

-elektropneumatyczne

-samoczynne

Hamulce hydrauliczne-w zamkniętej obudowie obraca się tarcza z łopatkami, obudowa wypełniona jest cieczą opór jaki napotykają łopatki zależy od kąta ich ustawienia, są stosowane do pomiarów i włączane są mechanicznie W hamulcach ciernych ważne są powierzchnie robocze elementu ciernego, powinny mieć duży współczynnik tarcia-współczynniki tarcia okładzin(0,35-0,65). Powierzchnie mogą być wykonywane z tych samych materiałów co klocki, szczęki, tarcze lub taśmy, częściej jednak są pokryte okładzinami z : tkaniny bawełniane lub azbestowe nasycone sztuczną żywicą, azbest sprasowany z bakielitem kałczukiem i smołami syntetycznymi, spiekane proszki stali lub miedzi z proszkami ceramicznymi.

Hamulce klockowe -1- lub 2-klockowe

2-klockowe - nie obciążają wału momentem zginającym

1-klockowe-1-kierunkowe( przy obrocie tarczy tylko w 1 kierunku) lub dwu kierunkowe

Hamulce szczękowe(bębnowe)- sterowane mechanicznie(szczęki dociskane do bębna krzywką),sterowane hydraulicznie (szczęki dociskane tłoczkami) Luzownik -hamulec 2-klockowy włączany elektrycznie

Hamulce taśmowe-zwykłe(1-kierunkowe),róznicowe(1-kierunkowe) lub sumowe(2-kierunkowe)

Hamulce tarczowe- elementy cierne w postaci tarcz lub pierścieni dociskane do napędzanej tarczy za pomocą dźwigni hydraulicznych stosowane w ciągnikach i samochodach.

16. KLASYFIKACJA SAMOJEZDNYCH MASZYN ROBOCZYCH

1. ze wzgl. Na rodzaj urządzenia jezdnego: gąsiennicowe, kołowe

2. ze wzgl. Na liczbę wykonywanych operacji: jednooperacyjne, wielooperacyjne ( z układem równoległym, z układem szeregowym)

3. na zakres wykonywanych operacji:

-operacje technologiczne bez ścinki ( procesory)

• pełny zestaw operacji ( kombajny)

• niepełny zestaw operacji ( do ścinki i formowania ładunku, do ścinki formowania ładunku i zrywki)

4. sposób zawieszania głowicy: wąskopasmowe, na wysięgniku- szerokopasmowe

5. rodzaj głowicy: nożowa, łańcuchowa , frezowa, kombinowana.

1999

Strona 29 z 29

M

Ne

G_h

g_e

zęby ślimaka

zwoje ślimacznicy

---