Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

Studia Administracyjne Licencjackie - I rok

r.akad. 2006/07

PYTANIA EGZAMINACYJNE Z ETYKI

(Etyka służby publicznej)

Pojęcie etyki

Etyka jako dziedzina filozofii i jako aspekt praktycznego działania

1.Podaj definicję etyki

Etyka (z greckiego éthikós - zwyczajny; éthos - obyczaj, zwyczaj),
1. zespół norm i ocen moralnych charakterystycznych dla danej zbiorowości społ. (np. grupy społecznej, klasy, warstwy, środowiska);
2. filozoficzna nauka o moralności, zajmująca się wyjaśnieniem i ustalaniem takich kategorii, jak dobro i zło, odpowiedzialność, sumienie, powinności oraz wytyczaniem zasad i norm moralnego postępowania. Dzieli się na aksjologię (teorię wartości) i deontologię (naukę o powinnościach). Obserwując rzeczywistość, można zauważyć, że istnieją ścisłe związki między moralnością a polityką.

2.Przedstaw podziały etyki

Dzieli się na aksjologię (teorię wartości) Aksjologia (z greckiego aksios - wartościowy, cenny, logos - nauka, teoria), ogólna teoria wartości i wartościowania. Bada naturę różnego rodzaju wartości, szczególnie etyczno-moralnych i estetycznych. - ich pochodzenie, sposób istnienia, strukturę i hierarchie, zasady stosowania i funkcjonowania, zmienność w czasie i przestrzeni oraz zależność od innych elementów rzeczywistości ludzkiej i pozaludzkiej, zajmuje się też sposobami ich poznawania.

i deontologię (naukę o powinnościach). deontologia, zbiór norm moralnych określających postępowanie przedstawicieli danego zawodu. Etyka zawodowa przybiera często formę kodeksu etycznego danego zawodu, opisującego akceptowany społecznie ideał.

3.Co jest zadaniem etyki stosowanej?

ETYKA STOSOWANA: rozwiązywanie konkretnych sytuacji, weryfikuje czy system wartości z etyki normatywnej sprawdzają się w postępowaniu - jak to wygląda w praktyce. W pewnym okresie czasu - pewne teorie mogły być nie stosowane, lecz po pewnym czasie się odnajdują.

4.Co to jest etyka zawodowa?

Etyka zawodowa, deontologia, zbiór norm moralnych określających postępowanie przedstawicieli danego zawodu. Etyka zawodowa przybiera często formę kodeksu etycznego danego zawodu, opisującego akceptowany społecznie ideał.

Wady kodeksów etycznych:

-dowód kryzysu moralności indywidualnej,

-działanie zastępcze,

-niebezpieczeństwo zwolnienia jednostki z odpowiedzialności,

-relatywny charakter,

-podejrzane ze względów formalnych (kto ustalił? Na jakiej podstawie?)

-nie dysponuje sankcją.

Zalety kodeksów etycznych:

-uszczegóławia ogólne normy etyczne,

-pomaga w rozwiązywaniu konfliktów,

-uzasadnia odstępstwa od norm etyki ogólnej,

-określa wzorzec osobowy.

5.Zdefiniuj pojęcie etyki urzędniczej

Urzędnikom stawia się wysokie wymagania, ponieważ podstawową zasadą funkcjonowania administracji publicznej powinno być umiejętne godzenie interesów publicznych ze słusznym interesem obywatela. Dlatego sprecyzowane są kryteria jakimi powinno się kierować przy wyborze urzędników służby cywilnej. Do najważniejszych należy zaliczyć: nieskazitelny charakter, określona postawa z wykonywanym zawodem, musi to być osoba dla której honor, etyka urzędnicza i etos urzędniczy nie są obce. Etyka urzędnicza to coś więcej niż tylko sumienne wykonywanie obowiązków. To zbiór norm moralnych, sprzyjających pozytywnemu stosunkowi do pracy i klienta.

6.Jakie są funkcje etyki w administracji

1. regulowanie funkcji wewnątrz grupy zawodowej.

2. określanie stosunku przedstawicieli danej grupy do przedmiotu działania, zwłaszcza jeżeli stanowią go bezpośrednio jednostki ludzkie.

3. zabezpieczanie przedstawicieli danego zawodu przed zagrażającymi im “pokusami”, szczególnie związanymi z charakterem ich pracy.

4. przestrzeganie norm etyki zawodowej i dbałość o właściwy poziom moralny przedstawicieli danej korporacji ma podnieść jej prestiż.

5. normy etyki określają relacje członków korporacji do osób nie należących do korporacji, tzn. potencjalnych klientów.

7.Podaj kilka przykładów norm etycznych pracownika administracji publicznej

Rozpatruje sprawy zgodnie z prawem i bez zbędnej zwłoki.

W wykonywaniu zadań jest neutralny politycznie.

Okazuje szacunek interesantowi. Jest rzetelny, sumienny, obiektywny, uprzejmy.

Dba o wizerunek urzędu.

Nie uchyla się od podjęcia odpowiedzialności za wykonane zadania.

Lojalny wobec zwierzchników.

Etyka a moralność. Standardy etyczne

8.Podaj definicję moralności

Moralność, etyka, ogół norm, zasad, ocen, wzorów, ideałów - zmierzających do regulowania stosunków pomiędzy ludźmi (jednostka - grupa, grupa - grupa). Całokształt zachowań jednostki lub grupy społecznej oceniany wg funkcjonującego systemu norm, zasad moralnych.
Ocena moralna czynu ludzkiego wiąże się ściśle z motywem, który skłonił człowieka do podjęcia danego czynu. Np. pomaganie komuś jest tylko wówczas czynem moralnym, gdy podejmowane jest dla realizowania zasady moralnej i z własnej woli.

9.Zdefiniuj pojęcie normy moralnej

Norma moralna, w etyce - zasada wyznaczająca za pośrednictwem ogólnych nakazów lub zakazów obowiązek określonego postępowania w danych warunkach. Rozróżnia się dwa rodzaje norm moralnych jako zasad zachowania się ludzi:
- normy społeczne - regulują stosunki międzyludzkie oraz między jednostką a zbiorowościami społecznymi (np. grupami, klasami, społeczeństwem);
- normy techniczne - regulują proces wytwarzania dóbr materialnych i opanowywania przyrody.
Norma moralna w odróżnieniu od normy prawnej nie jest sankcjonowana przymusem państwowym, ale obyczajem, tradycją, odbiorem w opinii publicznej.

10.Jakie znasz rodzaje norm moralnych

Rozróżnia się dwa rodzaje norm moralnych jako zasad zachowania się ludzi:
- normy społeczne - regulują stosunki międzyludzkie oraz między jednostką a zbiorowościami społecznymi (np. grupami, klasami, społeczeństwem);
- normy techniczne - regulują proces wytwarzania dóbr materialnych i opanowywania przyrody.

11.Co to są pojęcia i kategorie moralne

PODSTAWOWE POJĘCIA I KATEGORIE MORALNE:

wartości

normy

oceny

wzory, ideały

Wartość jest najbardziej zasadniczym pojęciem, bez niej pozostałe nie istnieją. Oznacza coś, co - w sensie absolutnym lub na gruncie danego zespołu poglądów - jest cenne i godne pożądania i co stanowi (winno stanowić) przedmiot szczególnej troski oraz cel ludzkich dążeń, a także kryterium postępowania człowieka. Wskazanie i powiedzenie, że jest to wartość moralna - zdrowie, majątek, mienie, sława, sprawiedliwość, uczciwość. Każdy system porządkowany według pewnej hierarchii. Określenie hierarchii wartości polega na przypisaniu wartościom stopnia ważności. Do ujawnienia takiej hierarchii dochodzi najczęściej w sytuacji konfliktowej. Na przykład dla kogoś wartość stanowi rodzina i kariera zawodowa, ale dopiero w sytuacji gdy osoba ta musi wybierać można stwierdzić co jest dla niej ważniejszeWartość można zrelatywizować. Fundamentalne znaczenie filozoficzne ma kwestia sposobu istnienia wartości oraz to, czy przysługują one przedmiotom obiektywnie, niezależnie od podmiotowej oceny, czy subiektywnie, wyrażając partykularne i uwarunkowane różnymi okolicznościami postawy grup lub jednostek (relatywizm).

12.Co to jest sankcja moralna?

Sankcja moralna: (łc. sanctio `obostrzenie prawa; zastrzeżenie' element normy określający efekty niezastosowania się adresata do jej treści, także ujemny skutek wynikający z takiego postępowania., np. dezaprobata, niechęć, niepodanie ręki;

Jest rozproszona w przeciwieństwie do sankcji prawnej, która jest skupiona - dokładnie wiadomo jaka kara grozi, za jakie przestępstwo. Katalog sankcji jest dokładnie określony oraz wskazania są egzekutorzy. Przy sankcjach moralnych nie są wprost wskazane sankcje i nie jest określony wykonwaca.

13.Co to jest wzór moralny?

wzór moralny - model idealnego członka danej grupy społecznej, wyznaczony przez zespół norm i wyobrażeń związanych z pełnieniem określonych ról społecznych. Cechy wzoru można osiągnąć, ciężko jest osiągnąć ideał, możemy się tylko do niego zbliżyć.

14.Co to jest relatywizm etyczny?

RELATYWIZM ETYCZNY:

Występuje w 3 aspektach:

aksjologicznym - przekonanie, że pewne wartości społeczne są zmienne w zależności do jakiej grupy się odnosimy; w pewnej społeczności pewne zachowania są naganne a w innej nie; konflikt wartości a nie wiedzy, dlatego taki trudny;

Metodologiczny - wszelkie uzasadnienia systemu norm moralnych mają zawsze charakter względny - relatywizowanie przyjętych systemów wartości;

Kulturowy - porównuje się systemy kulturowe

Sytuacyjny - Fletcher - teolog, wartości moralności mogą obowiązywać w pewnej sytuacji, a w pewnej nie; wszelkie wartości i normy etyczne są sytuacyjnie zrelatywizowane; wszystko zależy od sytuacji, w której się znajdujemy ; radykalni zwolennicy mówią, że wszystko podlega relatywizmowi, do każdej normy można znaleźć sytuację usprawiedliwiającą; zwolennicy wersji umiarkowanej - są pewne wartości, których trzeba zawsze przestrzegać - wartość absolutna; np. dla Fletchera była to miłość bliźniego - jej nie można naruszać

Etyka a prawo

15.Czym się różnią normy moralne od norm prawnych

Norma moralna w odróżnieniu od normy prawnej nie jest sankcjonowana przymusem państwowym, ale obyczajem, tradycją, odbiorem w opinii publicznej.

16.Przedstaw stosunek prawa do moralności

Prawo jest zasadniczo sformalizowaniem zasad społecznych obowiązujących na danym terenie, ale mimo tego może pozostawać w niezgodzie ze świadomością etyczną. Nie zawsze to, co jest zapisane w prawie jest jednocześnie etyczne, obszar prawa nie zawsze pokrywa się bowiem dokładnie z obszarem etyki. Nie da się przepisami objąć całego obszaru życia społecznego i dlatego nie zawsze pozwala na rozwiązanie konkretnych przypadków.

17.Dlaczego uznanie administracyjne stanowi sferę etyki w administracji?

Uznanie administracyjne - to uprawnienie i obowiązek dla organu adm. znalezienia
najlepszego rozstrzygnięcia ze skali rozstrzygnięć w danej sprawie (organ musi się
zastanowić nad najlepszym rozstrzygnięciem w danej sprawie/nad rodzajem decyzji). Stanowi to pewną sferę etyki, ze względu na to, że organ opiera się na przepisach prawa, ale decyzje podejmuje w zgodzie z własnym sumieniem. Ostateczna decyzja nie jest określona przepisami prawa, organ działa jak najlepiej dla jednostki.

Etyka a etos

18.Co to jest etos?

ETOS - zespół pryncypiów, kryteriów moralnych, ideałów , wzorców postępowania

19.Przedstaw pojęcie etosu urzędniczego

Kodeksy etyki zawodowej przez sam fakt swego istnienia zwiększają szacunek dla danego zawodu, współtworząc jego etos i tradycję. Ranga zawodu jest mierzona nie tylko jego przydatnością społeczną, ale także poziomem etycznym jego przedstawicieli. Im wyższe wymagania etyczne dla reprezentantów danego zawodu i im lepsza ich realizacja, tym szacunek pozostałych członków społeczeństwa do danej grupy zawodowej większy.

Podsumowując, etyka zawodowa daje pewien rodzaj zabezpieczenia moralnego, zwłaszcza w sytuacjach nowych pozwala na szybsze podejmowanie właściwych decyzji. Znając etos zawodowy łatwiej podjąć właściwą decyzję w sytuacjach nowych i nieoczekiwanych lub bardzo zagmatwanych. Wystarczy bowiem kierować się misją zawodu, która od jakiegoś czasu stała się nierozłącznym elementem etyk zawodowych.

Jednym z najważniejszych zadań administracji samorządowej jest tworzenie cieszącej się zaufaniem i uznaniem społeczeństwa, profesjonalnej i etycznej kadry urzędników. W celu realizacji wymogów i wyzwań stawianych przed administracją samorządową niezbędne jest zbudowanie tzw. etosu służby publicznej, łączącej profesjonalizm z niekwestionowaną postawą etyczną.

Podstawowe pojęcia i kierunki rozważań o etyce

20.Co to jest dylemat moralny

Dylemat moralny - to sytuacja, w której urzędnicy nie mogą w swym działaniu zadośćuczynić jednocześnie dwóm pozytywnym wartościom lub zasadom moralnym, będąc zmuszeni do wyboru tylko jednej z nich (w skrajnych wypadkach wybór ten może mieć charakter wyboru tragicznego). U podłoża dylematu najczęściej leży niezgodność pomiędzy prawem a etycznością. Jako przykład niech posłużą działania dyrektorów szpitali, którzy kupowali konieczny sprzęt medyczny, łamiąc przepisy budżetowe

Dylematem moralnym nazywamy sytuację, w której musimy dokonać wyboru pomiędzy kilkoma możliwościami; wybór ten jednak spowoduje rozdarcie wewnętrzne, nie będzie jasny ani oczywisty. Wybranie jednej pociągnie za sobą przymus zrezygnowania z innej, równie wartościowej idei.

21.Co to jest dylemat etyczny?

Trudność wyboru jednej z dwóch możliwości wynikająca z ich równego stopnia ważności lub wartości. Konflikt ról społecznych; konflikt interesu, obowiązków, lojalności.

Dylemat etyczny związany jest z działaniami etycznymi, ale nielegalnymi oraz z działaniami legalnymi, ale nieetycznymi.

22.Przedstaw rodzaje dylematów etycznych

W przestrzeni urzędniczej można wyróznić dwa rodzaje dylematów :

-dylemat moralny

-dylemat lojalnościowy

23.Co to jest dylemat lojalności? Przedstaw jego rodzaje

Dylemat lojalności - sytuacja, w której urzędnik stoi przed wyborem, czy być lojalnym wobec państwa, czy wobec obywateli którym ma służyć np. czy ma zaakceptować narzuconą przez państwo politykę społeczno-gospodarczą, nakazującą mu zmienić swe urzędnicze działania na takie, co do których jest przekonany, że będą gorzej służyć obywatelom.

24.Co to jest dylemat odpowiedzialności? Przedstaw jego rodzaje

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

obowiązek ponoszenia przewidzianych przez przepisy prawne konsekwencji zachowania się własnego lub innych osób. W zależności od przyjętego dla jej ustalenia kryterium rozróżnia się wiele rodzajów odpowiedzialności: cywilną, karną, konstytucyjną, polityczną, prawną.

Odpowiedzialność za to co się robi. Podmiot na którym ciązy odpowiedzialność: inwiduum - osoba fizyczna; organ kolegialny - osoba prawna; wobec jakich podmiotów obowiązuje odpowiedzialność - wobec pracodawcy, korporacji zawodowej, społeczeństwa;

ZAKRES ODPOWIEDZIALNOŚCI:

*konstytucyjna: przewidziane prawem (z reguły konstytucyjnym) konsekwencje wyciągane w stosunku do osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie, które podczas wykonywania swoich funkcji w sposób zawiniony naruszyły konstytucję lub inne ustawy.

Odpowiedzialność konstytucyjna stosowana jest wobec prezydenta, premiera, ministrów oraz wyższych urzędników administracji publicznej. Odpowiadają oni albo przed parlamentem, zgodnie z procedurą impeachment, albo przed organem typu Trybunał Stanu (jak w Polsce czy Francji).

Odpowiedzialność konstytucyjna jest szczególnego rodzaju formą realizacji odpowiedzialności politycznej.

*cywilna: określa majątkowy charakter sankcji (odszkodowanie). Może wynikać z winy, z tytułu ryzyka lub też z zasad współżycia społecznego, może obciążać jedną lub więcej osób - w określonych częściach lub solidarnie. Typu kontraktowego oraz deliktum - odpowiedzialność za winę, zawinione postępowanie

*moralna: obowiązek podjęcia lub zaniechania określonych działań, wynikający z nakazu wewnętrznego lub etycznego (religijnego, filozoficznego, światopoglądowego).

*krana: przestępstwa urzędnicze - znęcanie się, przemoc fizyczna i psychiczna;

*dyscyplinarna: na gruncie korporacji

*administracyjna

25.Opisz problem: dylematy etyczne a struktury organizacyjne

26.Przedstaw aspekty profesjonalne dylematów etycznych

27.Przedstaw aspekty personalne dylematów etycznych

Pojęcie i historia służby publicznej. Modele służby publicznej

Administracja publiczna

28.Przedstaw definicję administracji publicznej - przedmiotowe i podmiotowe jej ujęcie

Admi. publiczna wg Jellinka (definicja negatywna): administrację stanowi ta działalność państwowa, która nie jest ani ustawodawstwem, ani wymiarem sprawiedliwości.

Administracja publiczna to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem granicach. Jest to definicja mieszana, czyli wraża przedmiotowo-podmiotowe ujęcie administracji.

Ujęcie PODMIOTOWE- administracja publiczna jest to system podmiotów utworzonych przez ustawę z władzą organizatorską w imieniu państwa; w ujęciu podmiotowym (Langrot)- Prawo administracyjne to dział wewnątrz państwowego publicznoprawnego porządku obejmującego w szczególności ogół hierarchicznie zbudowanych form odnoszących się do ustroju aktywności administracji a w zasadzie stosowanych a często i stanowionych przez administrację z dwustronną mocą obowiązującą twórczo, ale w granicach tego porządku i pod bezstronną kontrolą zachowania tych stron. Administracja publiczna w ujęciu podmiotowym- to struktura składająca się z organów administracyjnych innych jednostek administracyjnych. Wg Kuleszy i Dębskiego przez administrację publiczną rozumie się zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne organy, podmioty i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach.

Ujęcie PRZEDMIOTOWE - administracja publiczna to działalność organów państwowych wykonywana zgodnie z prawem. Jest to funkcja państwa o charakterze wykonawczym. Ujęcie to ma najwięcej zwolenników. Administracja publiczna w ujęciu przedmiotowym-to działalność wykonywana przez państwo, przez samorząd terytorialny i inne wskazane w prawie podmioty w celu wykonywania zadań publicznych i interesu publicznego,

29.Zdefiniuj pojęcie „interes publiczny”

Interes publiczny- jest to interes wszystkich ludzi żyjących w ramach politycznie zorganizowanej wspólnoty, gdzie zapewniona jest realizacja interesów ogółu z poszanowaniem interesów jednostki.

30.Jakie są główne misje administracji publicznej ?

1. misja programowa władzy publicznej - rządzenie

2. wykonywanie zadań publicznych określonych ustawami

3. zarządzanie zasobami administracji publicznej i jej rozwojem instytucjonalnym

31.Jakie są główne sfery działania administracji publicznej?

1. administracja porządkowo-reglamentacyjna (policyjna)

2. administracja świadcząca usługi publiczne

3. administracja wykonująca uprawnienia właścicielskie (zarząd majątkiem publicznym)

4. zarządzanie rozwojem

32.Podaj przykłady organów sprawujących za granicą kontrolę nad administracją

Wszystkie kraje OECD posiadają instytucje sprawujące niezależną kontrolę nad administracją. Większość krajów wykorzystuje władzę ustawodawczą (parlament) do dokonywania przeglądu działalności administracji. Innym powszechnie wykorzystywanym narzędziem są niezależne audyty, działalność rzecznika praw obywatelskich lub kontrole prowadzone przez wyspecjalizowane jednostki czy służby. W analizowanych krajach funkcjonuje większość z przedstawionych na powyższym schemacie rozwiązań. Specjalne instytucje ds. etyki w służbie publicznej, które funkcjonują równolegle do wymienionych na schemacie, utworzono w 4 krajach: we Francji, Kanadzie, Irlandii i USA. Ponadto, w analizowanych krajach istnieją służby lub jednostki mające uprawnienia do kontroli poszczególnych obszarów funkcjonowania administracji publicznej, np.:

- Międzyministerialna Misja ds. Badania Zamówień Publicznych (Mission interministerielle d'enquete sur les marchés) oraz Centralna Komisja ds. Zamówień Publicznych (Commission centrale des marchés) we Francji,

- Komisarze ds. Służby Cywilnej (Civil Service Commissioners), Komisarz ds. Zatrudnienia Publicznego (Commissioner for Public Appointments) oraz Apelacyjna Rada Służby Cywilnej (Civil Service Appeal Board) w Wielkiej Brytanii.

We wszystkich krajach istnieją procedury i zapisy dotyczące powiadamiania agencji odpowiedzialnych za niezależną kontrolę działań służby publicznej. W Kanadzie informuje się, np. o sprzeniewierzeniu funduszy, albo drogą skargi do komisji parlamentarnej, albo do Audytora Generalnego (Auditor General). Organami kontroli w Niemczech są Federalny Prokurator Dyscyplinarny, komisarze ds. ochrony informacji.

Służba publiczna - pojęcie

33.Pracownik-urzędnik-członek służby publicznej. Jakie są różnice między tymi pojęciami?

1) pracownik służby cywilnej oznacza osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę zgodnie z zasadami określonymi w ustawie,

2) urzędnik służby cywilnej oznacza osobę zatrudnioną na podstawie mianowania zgodnie z zasadami określonymi w ustawie,

3)członek korpusu służby cywilnej oznacza osobę, o której mowa w pkt 1 oraz w pkt 2.

34.Wymień modele służby cywilnej

Można wyodrębnić dwa modele służby cywilnej w państwach europejskich:

-tradycyjny system kariery, zwany inaczej systemem zamkniętym

-system stanowisk, zwany systemem otwartym.

Oba te modele występują rzadko w czystej formie. Większość państw łączy elementy obu z przewagą jednego lub drugiego.

35.Zdefiniuj model kariery

Pierwszy model to tradycyjny system kariery, zwany inaczej systemem zamkniętym. Charakteryzuje się on podziałem służby cywilnej na poziomy, stopnie i korpusy. Rekrutacja jest dokonywana zwykle na najniższe stanowiska, awans następuje na skutek nominacji, czasami w wyniku konkursu wewnętrznego, a uprawnienia pracowników (wysokość płacy, długość urlopu) są trwale związane z posiadanym stopniem służbowym. Punktem wyjścia modelu jest założenie, że administracja publiczna ma inne cele niż sektor prywatny, dlatego stosuje odmienne kryteria rekrutacji, oceny i rozliczania pracowników z wykonywanych zadań. Model ten odzwierciedla mentalność kontynentalną - francusko-niemieckie podejście prawne z przywiązaniem do procedur administracyjnych i hierarchii. Do jego słabych stron należy zaliczyć brak motywacji do poprawy jakości pracy na skutek sztywnego systemu wynagrodzeń i braku konkurencji, wysokie koszty służby cywilnej w wyniku gwarancji zatrudnienia i wynagrodzenia oraz nieprzystosowanie do zasady wolnego przepływu pracowników. System kariery w najczystszej formie występuje we Francji

36.Zdefiniuj model pozycyjny (stanowisk)

Drugi model to system stanowisk, zwany inaczej systemem otwartym. Rekrutacja jest dokonywana na konkretne stanowiska, często za pomocą otwartych konkursów na wyższe szczeble. W systemie tym częstą formą zatrudnienia jest kontrakt. Podstawą oceny pracownika, od której zależy jego awans i kariera, jest jego dorobek zawodowy, a nie przynależność do określonej grupy urzędniczej. System ten charakteryzuje brak hierarchizacji, bliskość administracji i obywatela oraz nastawienie na rezultat. Bliskie związki między sektorem publicznym i prywatnym wyrażają się m.in. przepływem pracowników między sektorami oraz stosowaniem podobnych kryteriów doboru i oceny. W większym stopniu niż formalne kwalifikacje liczą się zdolności menedżerskie. Model ten jest typowy dla krajów anglosaskich i skandynawskich. Do jego wad zaliczyć należy słabe powiązanie urzędnika z instytucją i wykonywaną pracą, dużą podatność na czynniki zewnętrzne, nie zawsze związane z interesem państwa oraz niską efektywność w działaniach długookresowych a także wymagających zachowania tajemnicy państwowej. System stanowisk w najczystszej postaci występuje w Wielkiej Brytanii.

System kariery (zamknięty) (Francja)	System stanowisk (otwarty) (Wielka Brytania)
Rekrutacja na szczeble najniższe	Rekrutacja również na średni i wyższy szczebel
Wymagane konkretne wykształcenie i dyplomy	Wymagane konkretne umiejętności, niekoniecznie potwierdzone dyplomem
Okres przygotowawczy dla nowo zatrudnionych	Brak okresu przygotowawczego
Sformalizowane procedury rekrutacji	Brak formalnych procedur rekrutacji, stosowanie zasad właściwych dla sektora prywatnego
Nieuznawanie stażu zawodowego poza sektorem publicznym	Uznawanie stażu zawodowego poza sektorem publicznym
Gwarancja stałego zatrudnienia	Brak gwarancji stałego zatrudnienia
Ustawowy system wynagrodzeń	Wynagrodzenia indywidualne w oparciu o porozumienia zbiorowe
Określone zasady wzrostu wynagrodzenia	Wzrost wynagrodzenia zależny od osiąganych wyników
System starszeństwa (seniority) - wysokość wynagrodzenia związana z wiekiem pracownika i stażem pracy	Brak systemu starszeństwa - niezależność wynagrodzenia od wieku pracownika i stażu pracy
Regulacje prawne dotyczące systemu negocjacji warunków pracy	Wspólne dla sektora publicznego i prywatnego zasady negocjacji

37.Wymień kraje, w których stosowano model kariery

Austria
Belgia
Francja
Grecja
Hiszpania
Irlandia
Luksemburg
Niemcy
Portugalia

38.Wymień kraje, w których stosowano system pozycyjny

Dania
Finlandia
Holandia
Szwecja
Wielka Brytania
Włochy

39.Co to jest „system łupów”?

Jako system łupów (spoils system) zaczęto określać politykę kadrową amerykańskich prezydentów w XIX wieku, od Andrew Jacksona poczynając. Zgodnie ze zdaniem Jacksona, wszystkie federalne urzędy powinny każdorazowo przypadać zwycięzcom, to jest politycznym zwolennikom nowo wybranego prezydenta. W rosnącej lawinowo amerykańskiej biurokracji obsadzano na stanowiskach ludzi nie ze względu na ich kwalifikacje, ale ze względu na usługi oddane zwycięskiej partii, na przykład za wsparcie finansowe w kampanii. Stał się źródłem korupcji i niekompetencji władz. Został poważnie ograniczony w 1883 roku przez ustawę Pendletona, wprowadzającą zawodową służbę publiczną. Dziś wraz z wejściem do Białego Domu wymienia się tylko najwyższych urzędników.

40.Opisz model awansu w służbie publiczne

Ustawa o służbie cywilnej wprowadza wymóg okresowej oceny przeprowadzanej przez bezpośredniego przełożonego nie rzadziej niż raz na dwa lata. Ma ona decydować o promocji pracownika na wyższy stopień służbowy oraz wpływać na indywidualny program rozwoju zawodowego. Ustawa nie precyzuje szczegółowych zasad dokonywania okresowych ocen urzędników. Uwzględniając doświadczenia administracji państw zachodnich, można postulować, by ocena ta powstawała na podstawie wymiernych efektów pracy urzędnika. Ponadto winna ona uwzględniać wkład pracownika w wykonywanie statutowych zadań danej instytucji oraz długofalowych celów urzędu. Ważnym kryterium oceny może być również zgodność wykonanej pracy z priorytetami urzędującego gabinetu. Ocena musi być bezpośrednio powiązana z nałożeniem większej niż dotychczas odpowiedzialności służbowej za podjęte decyzje. Powinna być dokonywana wedle czytelnych reguł. W przypadku wyższych stanowisk kierowniczych oraz odwołania się od niesprawiedliwej, zdaniem urzędnika, opinii ocena powinna być weryfikowana przez wiarygodne gremium, na przykład powołane pod auspicjami Szefa Służby Cywilnej. Przyjęty w obowiązującej ustawie tryb odwołania się jedynie do dyrektora generalnego urzędu (oraz procedura odwoławcza przed NSA) wydaje się być, przynajmniej w niektórych sytuacjach, niewystarczająca.

Administracja rządowa:

Ustalone czytelne i jasne zasady drogi awansu i kariery zawodowej poprzez wprowadzenie 9 stopni służbowych, uzyskiwanych w miarę upływu czasu i otrzymywania pozytywnych ocen okresowych.

Urzędnik służby cywilnej otrzymuje:

- wynagrodzenie zasadnicze,

- dodatek stażowy (wysługa lat),

- dodatek służby cywilnej, którego wysokość, zależy od posiadanego stopnia służbowego.

Wynagrodzenie w służbie cywilnej ustala się z zastosowaniem mnożników kwoty bazowej, której wysokość określono wg odrębnych zasad (określa ustawa budżetowa).

Administracja samorządowa:

Brak uregulowań odpowiadających rozwiązaniom przyjętym w służbie cywilnej. Wewnętrzne regulacje w ramach urzędów poszczególnych szczebli nie zapewniają jednolitości kryteriów stosowanych ocen będących podstawą do dalszej kariery zawodowej. Brak systemowych rozwiązań w zakresie doskonalenia umiejętności, które gwarantowałyby zdobywanie poszczególnych szczebli awansu na drodze rozwoju zawodowego. W praktyce, kierownicy urzędów samorządowych i innych

samorządowych jednostek organizacyjnych uznaniowo decydują o awansie i drodze kariery pracowników samorządowych.

Służba publiczna w Europie kontynentalnej

41.Wskaż cechy charakterystyczne francuskiego systemu służby publicznej

-podział urzędników na korpusy,

-status urzędnika - typowo osobisty (przynależny danej osobie bez względu czy aktualnie zajmuje ona dane stanowisko),

-stabilizacja stosunku służbowego,

-przydzielenie urzędnikowi stopnia w hierarchii korpusu, bez konieczności przyznania stanowiska,

-możliwa rekrutacja a zasadzie konkursu,

-fachowość administracji

-system uzgadniania decyzji

-uznanie urzędników o charakterze politycznym

42.Wskaż cechy charakterystyczne niemieckiego systemu służby publicznej

-zawodowy i stały aparat administracji już w XVIII w.

-stabilizacja stosunku służbowego,

-dostęp do wyższych urzędów uzależniony od kwalifikacji,

-oparcie administracji na specjalnie w tym celu przygotowanych prawnikach,

-neutralność polityczna urzędników służby cywilnej, (ale nie zupełne oddzielenie od polityki!poważna rola w kształtowaniu decyzji politycznych oraz czasami kandydują w wyborach)

Służba publiczna w krajach anglosaskich i w USA

43.Wskaż cechy charakterystyczne amerykańskiego systemu służby publicznej

-w federacji - jedyny wybieralny urzędnik to prezydent,

-XIX w. - system łupów - urzędy przypadają politycznym zwolennikom nowo wybranego prezydenta,

-urzędnicy poddani ogólnym regułom prawa pracy,

-duża liczba politycznych stanowisk -na różnych szczeblach administracji,

-otwarcie administracji w kierunku sektora prywatnego - wyżsi urzędnicy mianowani odchodzą ze służby państwowej i zajmują wysokie stanowiska w sektorze prywatnym i na odwrót.

44.Wskaż cechy charakterystyczne angielskiego systemu służby publicznej

-od XIX w. system służby cywilnej

-zasada stabilizacji stosunku służbowego funkcjonariuszy państwowych, z wyłączeniem ministrów,

-podział służy cywilnej na rangi,

-otwarcie na sektor prywatny,

-izolacja administracji od polityki

Służba cywilna w Polsce

45.Wskaż cechy charakterystyczne współczesnego polskiego systemu służby publicznej

Standardy etyczne służby publicznej na świecie

Normy etyczne służby publicznej na świecie

46.Wymień kilka kodeksów etycznych w Europie i na świecie

Europejski kodeks dobrej administracji został uchwalony 6 września 2001 r. przez Parlament Europejski. Kodeks opracował Ombudsman Unii Europejskiej Jacob Söderman. Podjął on też starania w celu rozpowszechnienia i wdrażania postanowień Kodeksu także w innych państwach, niezależnie od ich przynależności do Unii Europejskiej.

Brytyjski „Kodeks Służby Cywilnej” obowiązujący od 1996 jako część Civil Service Management Code

Kanadyjski kodeks „Konflikt interesów i kodeks postępowania służby cywilnej po ustaniu stosunku służbowego”

47.Podaj przykłady spraw regulowanych przez zagraniczne kodeksy etyczne

Kodeks etyczny składa się zazwyczaj z zapisów odnoszących się do następujących

kwestii:

- obowiązków urzędników wobec społeczeństwa (opinii publicznej) w zestawieniu

z interesem prywatnym,

- ujawniania majątku, zasobów pieniężnych i innych walorów majątkowych

urzędników,

- zachowania w sytuacji powstania konfliktu interesów,

- nadużywania władzy wynikającej z zajmowanej pozycji,

- wykorzystywania zasobów publicznych dla korzyści prywatnych,

- postępowania po zakończeniu pracy w sektorze publicznym i restrykcji

związanych z podejmowaniem określonych zajęć,

- definiowania zachowań i sposobów, sytuacji lub postępowania naruszających

kodeks,

- stosowania sankcji w przypadku naruszenia zapisów kodeksu.

48.Podaj 4 przykłady zagranicznych rozwiązań w dziedzinie etyki w administracji publicznej

49.Prawna ochrona informacji o działaniach nieetycznych (podaj przykłady rozwiązań zagranicznych)

50.Co to jest infrastruktura etyczna?

Standardy etyczne w życiu publicznym są kształtowane przez szereg czynników

- formalnych i nieformalnych.

Czynniki te tworzą infrastrukturę etyczną, tzn. procesy, mechanizmy, instytucje

i uwarunkowania, motywujące do zachowań profesjonalnych i wysokich

standardów postępowania lub wprowadzające regulacje ograniczające niepożądane

zachowania.

51.Na czym polega zarządzanie etyczne oparte na zasadach moralnych?

Druga metoda, oparta na aspiracjach, kładzie nacisk na promowanie właściwego zachowania bardziej niż na rozbudowywanie mechanizmów karania za błędy i nieetyczne działania. Jest to tzw. „zarządzanie etyczne w oparciu o zasady moralne”. (integrity-based ethics management).

52.Na czym polega zarządzanie etyczne oparte na przestrzeganiu prawa?

Przy realizacji zadania poprawy postępowania etycznego w służbie publicznej rządy mają do wyboru dwie metody. Pierwsza polega na ścisłym przestrzeganiu procedur administracyjnych, mechanizmów kontrolnych i szczegółowych zasad, które określają, czego urzędnicy powinni unikać, co i jak powinni wykonywać w określonej sytuacji. Koncepcja ta nosi nazwę „zarządzania etycznego w oparciu o przestrzeganie prawa”. (compliance-based ethics management).

Mimo znaczących różnic natury politycznej, administracyjnej i kulturalnej miêdzy poszczególnymi krajami, międzynarodowe tendencje w zarządzaniu etycznym wykazują wspólny kierunek ewolucji. Istnieje ponadto powszechny konsensus co do celowości łączenia tradycyjnej metody zarządzania etycznego w oparciu o przestrzeganie prawa z metodą opartą o promowanie zasad etycznych. Jest to zrozumiałe: regulacje i kontrola stanowią warunek konieczny, lecz nie wystarczający do utrzymania etyki zawodowej; uzupełniają go doradztwo i bodźce motywacyjne.

53.Wymień 4 elementy infrastruktury etycznej

Dobrze funkcjonujący system infrastruktury etycznej wspiera i integruje istniejące w sektorze publicznym narzędzia promocji wysokich standardów postępowania. Elementy systemu infrastruktury etycznej można podzielić według funkcji, jakie pełnią: --> kontrola, wspieranie oraz zarządzanie[Author:W] . Należy jednak podkreślić, że różne elementy mogą kształtować więcej niż jedną funkcję.

Kontrolę zapewniają:

- ramy prawne umożliwiające badanie i ściganie wykroczeń,

- odpowiedzialność i efektywne mechanizmy kontroli,

- aktywność obywatelska i przejrzystość.

Wspieranie (doradztwo) realizowane jest poprzez:

- wolę polityczną władz,

- sformułowanie wartości etycznych w postaci kodeksów etycznych i kodeksów

postępowania,

- szkolenia i doradztwo.

Zarządzanie jest funkcją realizowaną przez:

- wyspecjalizowane instytucje koordynujące,

- sprzyjające warunki pracy w służbie publicznej oraz odpowiednie wzorce

zarządzania.

54.Co to jest ruch zarządzania jakością (TQM)?

Kompleksowe Zarządzanie Jakością (TQM) jest koncepcją zarządzania, ukierunkowanym na zaspokajanie potrzeb i oczekiwań klientów poprzez zaangażowanie wszystkich pracowników w realizację strategii organizacji jak również w proces ciągłego doskonalenia.

Totalne zarządzanie jakością - TQM (Total Quality Management) - oznacza takie kierowanie produkcją we wszystkich jej fazach i ogniwach, aby osiągnąć wyrób najwyższej jakości. Kompleksowe zarządzanie jakością obejmuje następujące obszary działania składające się na rzecz poprawy jakości produktu:

1. Strategiczne zaangażowanie (którego się nie osiąga, a do którego dąży)

2. Zaangażowanie pracowników

3. Technologia

4. Materiały

5. Metody dotyczące organizacji i produkcji

Pojęcie przejrzystości administracji i jej działań

55.Zdefiniuj zasadę przejrzystości działań administracji publicznej

Jawność działania organów władzy publicznej wynika z art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, że „Każdy obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne”. Zasada ta, będąca jednym z podstawowych kanonów demokratycznego państwa, znalazła rozwinięcie m.in. w nowelizacji ustrojowych ustaw samorządowych i obowiązuje jednostki samorządu terytorialnego od dnia 30 maja 2001 r. Zgodnie z nią działalność organów jednostek samorządu terytorialnego - gminy, powiatu, województwa - jest jawna, a ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw, ze względu na ochronę wolności i praw innych osób, podmiotów gospodarczych, ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa. Jawność działania organów samorządowych obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rad (sejmików) i posiedzenia komisji, a także dostępu do dokumentów związanych z wykonywaniem zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów jednostek samorządu terytorialnego oraz komisji rad gmin, powiatów i sejmików województw. Zasady dostępu obywateli do dokumentów i korzystania z nich określają statuty jednostek samorządu terytorialnego, które jako akty prawa miejscowego, stanowione przez rady gmin, powiatów i sejmiki województw, podlegają publikacji w wojewódzkich dziennikach urzędowych. Zamieszczane są również na stronach internetowych samorządu. Udostępnienie na żądanie obywatela zbioru przepisów prawa miejscowego jest obowiązkiem administracji samorządowej. Obywatele mają prawo dostępu do informacji, a tym samym możliwość uczestniczenia w procesie tworzenia prawa miejscowego.

56.Wymień 4 czynniki zewnętrzne i wewnętrzne wpływające na poziom etyczny danej instytucji

Na poziom etyczny instytucji publicznej wpływają czynniki zewnętrzne:

-system gospodarczy,

-polityka,

-prawo

-poziom moralności społeczeństwa

Czynniki wewnętrzne:

-misja,

-polityka wewnętrzna urzędu,

-kultura organizacyjna i

-moralność urzędników.

W gestii kierownictwa urzędów administracji leży kształtowanie czynników wewnętrznych wpływających na poziom etyczny instytucji. Punktem wyjścia jest stworzenie misji instytucji rozumianej jako przesłanie skierowane do wszystkich pracowników, formułujące podstawowy cel działalności instytucji, jakim jest służba na rzecz obywateli. Polityka wewnętrzna polega na przyjęciu i realizowaniu strategii postępowania etycznego, będącej kompromisem pomiędzy realnymi możliwościami urzędu funkcjonującego w określonych warunkach organizacyjno-finansowych a oczekiwaniami obywateli dotyczącymi sposobu jego działania. Na poziom etyczny urzędu wpływa również kultura organizacyjna instytucji, która składa się z wartości, przekonań i postaw pracowników, a w szczególności kierownictwa, które prowadząc świadomą politykę wewnętrzną urzędu podnosi poziom etyczny pracowników poprzez promowanie i nagradzanie wzorowych postaw etycznych pracowników. Poziom moralności urzędników jest jednym z podstawowych czynników wpływających na ocenę działania organów administracji publicznej przez obywateli, dlatego też władze publiczne powinny kłaść nacisk na ten aspekt funkcjonowania administracji.

57.Wymień 5 elementów jawności działań publicznych

Standardy etyczne służby publicznej w Europie

Kodeksy etyczne Rady Europy dla polityków i dla urzędników

58.Wymień 3 zasady z Europejskiego Kodeksu Dobrej Praktyki Administracyjnej z 2001 r., którymi powinien kierować się urzędnik administracji publicznej

Zasada praworządności

Urzędnik działa zgodnie z prawem oraz stosuje przepisy i procedury określone w aktach prawnych Wspólnot. Urzędnik zwraca w szczególności uwagę na to, aby decyzje dotyczące praw lub interesów jednostek posiadały podstawę prawną, a ich treść była zgodna z obowiązującymi przepisami prawnymi.

Zasada obiektywności

W toku podejmowania decyzji urzędnik bierze pod uwagę wszystkie istotne czynniki i przypisuje każdemu z nich należyte znaczenie. Urzędnik nie uwzględnia żadnych okoliczności nie związanych ze sprawą.

Zasada bezstronności i niezależności

1. Urzędnik jest bezstronny i niezależny. Urzędnik powstrzymuje się od jakichkolwiek arbitralnych działań, które mogłyby mieć negatywny wpływ na sytuację jednostek, jak również od wszelkich form uprzywilejowanego traktowania, bez względu na motywy takiego postępowania.

2. W swoim postępowaniu urzędnik nigdy nie kieruje się interesem osobistym, rodzinnym bądź narodowym, ani też naciskami politycznymi. Urzędnik nie bierze udziału w podejmowaniu decyzji, w której on sam albo bliski członek jego rodziny miałby interes finansowy.

Normy etyczne służby publicznej wyznaczone przez prawo Unii Europejskiej

59.Wymień 3 regulacje Rady Europy dotyczące społeczno-etycznych problemów administracji

Prawnokarna konwencja o korupcji

Cywilnoprawna konwencja o korupcji

Standardy etyczne służby publicznej w krajach anglosaskich i w USA

60.Co to była komisja Lorda Nolana?

Komisja Lorda Nolana - czyli Komisja ds. Standardów Życia Publicznego została powołana przez premiera Wielkiej Brytanii w 1994 r., w związku z serią skandali w życiu publicznym. Komisja sformułowała zasady życia publicznego . Objęła swoim sprawozdaniem parlamentarzystów, członków rządu, urzędników administracji państwowej oraz urzędników quangos(quasi-autonomous non-governmental organizations - para-autonomiczne organizacje pozarządowe).Komisja Nolana twierdziła że są to ludzie uczciwi, tylko trzeba im przypominać o obowiązujących zasadach

61.Wymień zasady Nolana dotyczące standardów życia publicznego

1. Zasada bezstronności: sprawujący funkcje publiczne powinni podejmować decyzje,

kierując się dobrem publicznym. Nie powinni kierować się chęcią odniesienia

korzyści finansowych dla siebie, krewnych czy przyjaciół.

2. Zasada niezawisłości: sprawujący funkcje publiczne nie powinni stawiać się

w sytuacji finansowej czy jakiejkolwiek innej zależności od osób trzecich lub

od organizacji, które mogłyby wpływać na sposób sprawowania ich funkcji publicznych.

3. Zasada obiektywizmu: podczas wypełniania zadań publicznych, takich jak obsadzanie

stanowisk publicznych, zawieranie kontraktów, rekomendowanie

osób do nagród i innych korzyści, sprawujący funkcje publiczne powinni kierować

się kryteriami merytorycznymi.

4. Zasada odpowiedzialności: sprawujący funkcje publiczne odpowiadają przed

społeczeństwem za swoje decyzje oraz działania i muszą poddać się wszelkim

odpowiednim dla ich stanowiska procedurom kontrolnym.

5. Zasada jawności: sprawujący funkcje publiczne powinni podejmować decyzje

i działać tak jawnie, jak to jest tylko możliwe. Powinni podawać uzasadnienie

swoich decyzji i ograniczać przepływ informacji tylko wtedy, gdy wyraźnie wymaga

tego interes społeczny.

6. Zasada uczciwości: sprawujący funkcje publiczne powinni ujawniać wszelkie

uzyskiwane korzyści (związane z zajmowanym stanowiskiem) i zażegnywać

wszystkie pojawiające się w tym zakresie konflikty - w sposób chroniący dobro

społeczne.

7. Zasada przywództwa: sprawujący funkcje publiczne powinni promować

i wspierać realizację wymienionych zasad, zaczynając od siebie i dając przykład

innym.

62.Wymień 3 zasady dokonywania etycznego wyboru sformułowane przez Michaela Josephsona

63.Na czym polega zasada „Washington Post”?

Służba publiczna a pojęcie służby cywilnej w Polsce

Uregulowania prawne dotyczące służby cywilnej w Polsce

63A.Jaki jest model służby cywilnej w Polsce?

Polski system służby cywilnej jest systemem mieszanym z przewagą uregulowań właściwych dla modelu otwartego. Takie rozwiązanie jest zgodne z tendencją występującą w państwach i instytucjach Unii Europejskiej. Wyzwaniem dla polskiej administracji będzie przygotowanie w najbliższym czasie kadry urzędników do pracy w instytucjach Unii Europejskiej. 

64.Jakie są podstawowe akty prawne normujące w Polsce status członków służby publicznej?

Ustawa o Służbie Cywilnej z dnia 24 sierpnia 2006 roku

Ustawa o Państwowym Zasobie Kadrowym z dnia 24 sierpnia 2006 roku

Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. Nr 159, poz. 1548)

Ustawa o pracownikach urzędów państwowych z dnia 16 września 1982 r.

Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne z dnia 21 sierpnia 1997 r.

65. Wymień kategorie pracowników administracji rządowej

Administracja rządowa zatrudnia różne kategorie pracowników:

-wyższych urzędników - którzy podejmują decyzję lub przynajmniej przygotowują je merytorycznie

-średni personel administracyjny

-personel pomocniczy

-pracownicy obsługi.

66.Komu podlega szef służby cywilnej w Polsce?

Nadzór nad służbą cywilną w zakresie zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań sprawuje Prezes Rady Ministrów. Natomiast, z upoważnienia Premiera, zadania z zakresu służby cywilnej realizuje Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

67.Jakie znasz kodeksy etyki służby publicznej w Polsce?

Kodeks etyki służby cywilnej stanowiący załącznik do zarządzenia nr 114 prezesa rady ministrów z dnia 11 października 2002 r.

Kodeks etyki zawodowej korpusu służby cywilnej

Kodeks etyczny pracowników urzędu miasta Częstochowy

Kodeks etyczny pracowników urzędu miasta Nowy Targ

68.Jaki organ i w jakiej formie ustanowił w Polsce Kodeks Etyki Służby Cywilnej z 2002 r.

Kodeks ten ustanowił Prezes Rady Ministrów w formie załącznika do zarządzenia nr 114 Prezesa Rady Ministrów z dnia 11 października 2002 r. w sprawie ustanowienia kodeksu etyki służby cywilnej.

69.Wymień zasady polskiego Kodeksu Etyki Służby Cywilnej z 2002 r.

Kodeks Etyki Służby Cywilnej składa się z pięciu paragrafów, w których rozwinięte są kolejno następujące zasady:

• Traktowania przez członka korpusu służby cywilnej pracy jako służby publicznej, władza państwowa jest bowiem władzą służebną w stosunku do praw obywateli i prawa w ogóle.

• Rzetelnego wykonywania obowiązków przez członka korpusu służby cywilnej (przy czym w ramach rzetelności mieści się twórcze podejście do podejmowania zadań i aktywna realizacja wyznaczonych obowiązków, z najlepszą wolą, bez ograniczania się jedynie do ich litery.

• Dbałości członków korpusu służby cywilnej o rozwój własnych kompetencji.

• Bezstronności w wykonywaniu zadań i obowiązków przez członków korpusu służby cywilnej, w tym niedopuszczania do podejrzeń o związek między interesem publicznym i prywatnym.

• Neutralności politycznej w wykonywaniu zadań i obowiązków.

70.Wymień 4 przypadki bezstronności działań członka służby cywilnej w świetle polskiego Kodeksu Etyki Służby Cywilnej z 2002 r.

Członek korpusu służby cywilnej jest bezstronny w wykonywaniu zadań i obowiązków, a w szczególności:

1) nie dopuszcza do podejrzeń o związek między interesem publicznym i prywatnym;

2) nie podejmuje żadnych prac ani zajęć, które kolidują z obowiązkami służbowymi;

3) nie przyjmuje żadnej formy zapłaty za publiczne wystąpienia, gdy mają one związek z zajmowanym stanowiskiem lub wykonywaną pracą służbową;

4) w prowadzonych sprawach administracyjnych równo traktuje wszystkich uczestników, nie ulegając żadnym naciskom i nie przyjmując żadnych zobowiązań wynikających z pokrewieństwa, znajomości, pracy lub przynależności;

5) od osób zaangażowanych w prowadzone sprawy nie przyjmuje żadnych korzyści materialnych ani osobistych;

6) nie demonstruje zażyłości z osobami publicznie znanymi ze swej działalności politycznej, gospodarczej, społecznej lub religijnej, wystrzega się okazji do promowania jakichkolwiek grup interesu;

7) szanuje prawo obywateli do informacji, mając na względzie jawność działania administracji publicznej, dochowując przy tym tajemnicy ustawowo chronionej;

8) akceptuje ograniczenia możliwości podjęcia przyszłej pracy u osób, których sprawy były lub są prowadzone przez zatrudniający go urząd.

71.Wymień 4 przypadki neutralności politycznej członka służby cywilnej w wykonywaniu zadań w świetle polskiego Kodeksu Etyki Służby Cywilnej z 2002 r.

 Członek korpusu służby cywilnej w wykonywaniu zadań i obowiązków jest neutralny politycznie, a w szczególności:

1) lojalnie i rzetelnie realizuje strategię i program Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na własne przekonania i polityczne poglądy;

2) przygotowując propozycje działań administracji rządowej, udziela obiektywnych, zgodnych z najlepszą wolą i wiedzą, porad i opinii zwierzchnikom;

3) nie manifestuje publicznie poglądów i sympatii politycznych, a jeżeli jest urzędnikiem służby cywilnej, to nie tworzy i nie uczestniczy w partiach politycznych;

4) dystansuje się otwarcie do wszelkich wpływów i nacisków politycznych, które mogą prowadzić do działań stronniczych, i nie angażuje się w działania, które mogłyby służyć celom partyjnym;

5) dba o jasność i przejrzystość własnych relacji z osobami pełniącymi funkcje polityczne;

6) nie uczestniczy w strajkach lub akcjach protestacyjnych, zakłócających normalne funkcjonowanie urzędu;

7)eliminuje wpływy polityczne na rekrutację i awanse w służbie cywilnej.

72.Wymień 5 przykładów osób pełniących funkcje publiczne, do których stosuje się ustawa z 5 czerwca 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne

1)dyrektor generalny, dyrektor departamentu (jednostki równorzędnej) i jego zastępcy oraz naczelnik wydziału (jednostki równorzędnej) - w urzędach naczelnych i centralnych organów państwowych,

2) Prezesa i wiceprezesów oraz starszych radców i radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa;

3) pracowników banków państwowych zajmujących stanowiska: prezesa, wiceprezesa, członka zarządu oraz skarbnika;

4) wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), zastępców wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), skarbników gmin, sekretarzy gmin, kierowników jednostek organizacyjnych gminy, osoby zarządzające i członków organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi oraz inne osoby wydające decyzje administracyjne w imieniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta);

5) pracowników regionalnych izb obrachunkowych zajmujących stanowiska: prezesa, członka kolegium, naczelnika wydziału oraz inspektora do spraw kontroli;

6) Przewodniczącego i Zastępców Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego;

7) Prezesa i wiceprezesów oraz starszych radców i radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa;

73.Co to jest określony w ustawie z 5 czerwca 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne tzw. rejestr korzyści o charakterze jawnym?

Rejestr Korzyści jest jawny. Prowadzi go Państwowa Komisja Wyborcza. Członkowie zarządów województw, skarbnicy województw, członkowie zarządów powiatów, sekretarze powiatów, skarbnicy powiatów, wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast), zastępcy wójtów, sekretarze gmin i skarbnicy gmin oraz małżonkowie wszystkich tych osób są zobowiązani zgłaszać do Rejestru Korzyści informacje o:

- wszystkich stanowiskach i zajęciach wykonywanych zarówno w administracji publicznej, jak i w instytucjach prywatnych, z tytułu których pobiera się wynagrodzenie oraz pracy zawodowej wykonywanej na własny rachunek,

- faktach materialnego wspierania działalności publicznej prowadzonej przez zgłaszającego,

- darowiźnie otrzymanej od podmiotów krajowych lub zagranicznych, jeżeli jej wartość przekracza 50% najniższego wynagrodzenia pracowników za pracę oraz innych uzyskanych korzyści, o większych niż wskazany limit wartości (nie związanych z zajmowaniem stanowisk lub wykonywaniem zajęć albo pracy zawodowej),

- wyjazdach krajowych lub zagranicznych, nie związanych z pełnioną funkcją publiczną, jeżeli ich koszt nie został pokryty przez zgłaszającego lub jego małżonka albo instytucje ich zatrudniające bądź partie polityczne, zrzeszenie lub fundacje, których są członkami.

Do Rejestru należy także zgłaszać informacje o udziale w organach fundacji, spółek prawa handlowego lub spółdzielni, nawet wówczas, gdy z tego tytułu nie pobiera się żadnych świadczeń pieniężnych. Przy podawaniu informacji zgłaszający jest obowiązany zachować największą staranność i kierować się swoją najlepszą wiedzą, a wszystkie zmiany danych objętych Rejestrem należy zgłosić nie później niż w ciągu 30 dni od dnia ich zaistnienia.

74.Wymień 4 rodzaje odpowiedzialności urzędników w Polsce

Rodzaje odpowiedzialności urzędniczej:
a. odpowiedzialność dyscyplinarna

b. odpowiedzialność karna

Odpowiedzialność karna i dyscyplinarna oparta jest na winie, a zatem jej wyegzekwowanie musi być poprzedzone stosowanym postępowaniem, w wyniku którego wina musi zostać udowodniona. Uprawnienia do orzekania o odpowiedzialności karnej urzędników pozostają wyłączną domeną sądów karnych, ale obowiązkiem funkcjonariusza publicznego jest zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

c. odpowiedzialność porządkowa - realizowana jest w korpusie służby cywilnej na podstawie ustawy o służbie cywilnej. Przepis art. 108 ust. 1 tej ustawy umożliwia ukaranie pracownika wprost, poprzez udzielenia mu upomnienia na piśmie za mniejszej wagi naruszenia obowiązków pracowniczych.
d. odpowiedzialność odszkodowawcza (materialna)-obejmująca odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzona pracodawcy oraz za powierzone mienie

75.Co obejmuje jawność działań organów samorządowych w Polsce?

Działalność organów samorządowych jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw. Jawność działania organów samorządowych obejmuje w szczególności:

-prawo obywateli do uzyskiwania informacji,

-wstępu na sesje rady gminy, powiatu, województwa i posiedzenia jej komisji,

-dostęp do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów i komisji.

76.W jakim celu urzędnicy składają oświadczenia majątkowe?

Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, na podstawie której zgodnie z odrębnymi przepisami osoby zajmujące kierownicze stanowiska w sektorze publicznym, zobowiązanie są do składania oświadczeń majątkowych dotyczy tylko tych osób, które mają kontakt ze środkami publicznymi. Oświadczenie majątkowe dotyczą - na poziomie gminy - m.in. wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminą, oraz osób wydających decyzje administracyjne w imieniu wójta (burmistrza). Oświadczenie majątkowe dotyczy także dyrektora generalnego, dyrektora departamentu, kierowników urzędów i jego zastępców i tym podobnych osób mających kontakt z pieniędzmi publicznymi oraz władnymi pieniądze te wydawać.
Intencją wprowadzenia obowiązku składania oświadczeń majątkowych i oświadczeń o działalności gospodarczej małżonków była walka z korupcją. Uniknięcie sytuacji, kiedy osoba publiczna będzie wykonywać działania korzystne dla niej lub jej bliskich, np.: ktoś zajmuję się wydawaniem pozwoleń na budowę, a jego żona/mąż ma firmę budowlaną.

77.Czy obecnie w Polsce występuje służba cywilna ? Jeśli tak, to w jakim zakresie ?

Służba cywilna w Polsce istnieje tylko w administracji rządowej. Przez to w większym zakresie (choć nie zawsze) związana jest z wykonywaniem władzy lub ochroną interesów państwa.

Korpus służby cywilnej tworzą więc osoby zatrudnione na stanowiskach urzędniczych w następujących urzędach administracji rządowej:

-ministerstwach,

-urzędach centralnych,

-urzędach wojewódzkich,

-urzędach statystycznych, 

-izbach skarbowych, urzędach kontroli skarbowej i urzędach skarbowych,

-archiwach państwowych,

-izbach celnych, urzędach celnych,

-wojewódzkich i powiatowych inspektoratach inspekcji farmaceutycznej,

-wojewódzkich i powiatowych inspektoratach inspekcji handlowej,

-wojewódzkich i powiatowych inspektoratach inspekcji ochrony roślin i nasiennictwa, 

-wojewódzkich i powiatowych inspektoratach nadzoru budowlanego,

-wojewódzkich i powiatowych inspektoratach ochrony środowiska,

-wojewódzkich i powiatowych inspektoratach transportu drogowego,

-wojewódzkich i powiatowych inspektoratach weterynarii,

-okręgowych inspektoratach rybołówstwa morskiego,

-kuratoriach oświaty, 

-wojewódzkich, powiatowych i miejskich komendach policji,

-oddziałach straży granicznej, 

-wojewódzkich oddziałach służby ochrony zabytków,

-okręgowych urzędach miar,

-okręgowych urzędach probierczych,

-urzędach morskich,

-urzędach górniczych,

-okręgach wojskowych,

-wojewódzkich sztabach wojskowych,

-wojskowych komendach uzupełnień.

78.Co to jest Państwowy Zasób Kadrowy ?

24 sierpnia 2006 roku sejm uchwalił ustawę o państwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1217), zmieniającą istotę funkcjonowania dotychczasowego systemu organizacji administracji rządowej.
Zakres przedmiotowy ustawy został ukształtowany z uwzględnieniem znaczenia i wagi zadań związanych z realizacją polityki rządu oraz zapewnieniem sprawnego administrowania i zarządzania kadrami. Zatrudnione na tych stanowiskach osoby powinny spełniać wysokie wymagania kwalifikacyjne oraz posiadać predyspozycje osobowościowe i umiejętności kierownicze warunkujące sprawne i efektywne wykonywanie powierzonych zadań.
Państwowy zasób kadrowy to zbiór kandydatów na wysokie stanowiska państwowe. Do PZK wchodzą:

1. urzędnicy służby cywilnej, jeżeli posiadają co najmniej pięcioletni staż pracy;

2. osoby, które złożą z wynikiem pozytywnym egzamin;

3. osoby, które wygrają konkurs ogłoszony przez Prezesa Rady Ministrów;

4. osoby mianowane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych.

Na podstawie przepisów przejściowych i końcowych państwowy zasób kadrowy tworzą urzędnicy służby cywilnej oraz osoby, które z dniem wejścia w życie ustawy zajmowały bądź pełniły obowiązki na stanowiskach określonych w art. 4, a także osoby, które pozostawały na urlopie bezpłatnym udzielonym w służbie cywilnej lub służbie zagranicznej, i zajmowały kierownicze stanowiska państwowe, określone w ustawie z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. Nr 20, poz. 101, z późn. zm.).
Przynależność w/w osób do państwowego zasobu kadrowego, będzie trwać przez okres pięciu lat. Po upływie tego terminu, ponowne wejście do zasobu wymagać będzie złożenia egzaminu z pozytywnym wynikiem. Samo pozostawanie w państwowym zasobie kadrowym nie gwarantuje powołania na wysokie stanowisko państwowe.
Monitorowaniem zadań wynikających z ustawy zajmuje się Departament Państwowego Zasobu Kadrowego Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Służba publiczna a polityka

Problem konfliktu interesu pomiędzy funkcją polityczną a funkcją administrowania

79.Co to jest konflikt interesów? Podaj przykłady konfliktu interesów

Konflikt interesów - sytuacja, w której osoba sprawująca funkcję publiczną podejmuje decyzję w sprawie, w rozstrzygnięciu której z jakichś powodów zainteresowana jest osobiście. Będąc zaś osobiście zainteresowana może forsować podjęcie takiej decyzji, która umożliwi jej realizację własnego interesu ze szkodą dla interesu publicznego. Przy analizie tej problematyki należy jednak odróżnić rozumienie konfliktu interesów jako sytuacji, w której sprawujący władzę na skutek zbiegu okoliczności znalazł się „w trudnym położeniu” od rozumienia konfliktu interesów jako sytuacji, kiedy sprawujący władzę forsuje decyzje, które mają przynieść korzyść jemu samemu. Trudność położenia w pierwszej sytuacji polega na tym, że niezależnie od podjętej decyzji, niezależnie od tego, jaką by ona nie była - jej konsekwencje dotykają go osobiście. W pierwszym rozumieniu pojęcie konfliktu ma charakter neutralny, a jego synonimem jest dylemat moralny, zaś jednym ze sposobów uniknięcia go jest poinformowanie władz zwierzchnich o znalezieniu się „w trudnym położeniu”. W drugim rozumieniu konflikt ma charakter pejoratywny, a jego synonimem jest nadużywanie władzy dla realizacji własnych interesów. Mylenie tych dwóch znaczeń jest źródłem wielu nieporozumień.

W praktyce administracyjnej konflikt interesów to najczęściej sytuacja, kiedy urzędnik występuje w podwójnej roli - stąd obiektywność jego decyzji zostaje zagrożona, ponieważ sprawując funkcję publiczną podejmuje decyzję w sprawie, w sposobie rozstrzygnięcia której jest osobiście zainteresowany. Oto dwa przykłady: pierwszy - wśród firm startujących w przetargu znajduje się firma, której właścicielem lub członkiem kadry zarządzającej jest żona/mąż/syn/córka członka komisji przetargowej; drugi - przewodniczący komisji, decydującej o rekomendowaniu przez MEN podręcznika, sam jest autorem jednego z nich.

80.Co to jest rzeczywisty a potencjalny konflikt interesów

Konflikt jest rzeczywisty, gdy człowiek realizuje swój prywatny interes kosztem interesu firmy bądź interesu publicznego, na przykład dyrektor szpitala prowadzi prywatną praktykę korzystając bezpłatnie lub po zaniżonych kosztach z pomieszczeń i aparatury szpitala. Konflikt interesów ma charakter potencjalny, gdy istnieje prawdopodobieństwo, że interes firmy bądź publiczny zostanie zdominowany przez interes prywatny, na przykład, gdy radny dzierżawi pomieszczenia gminne na warunkach zaproponowanych przez wójta, którego ma kontrolować.

W naszym kraju, potencjalny konflikt interesów nie budzi większych repulsji i towarzyszy mu zwykle kilka standardowych usprawiedliwień, które bywają dosyć powszechnie akceptowane. Chyba najczęstszym jest zdziwienie, że sytuacja może być postrzegana jako naganna.

81.Wymień 3 czynniki ograniczające negatywne skutki konfliktu interesów

W pewnych okolicznościach ujawnienie konfliktu interesów neutralizuje jego negatywne skutki uruchamiając wewnętrzną lub zewnętrzną kontrolę nad konfliktem ze strony osób, których on dotyczy. Brak kontroli nad konfliktami interesów grozi zdominowaniem interesu publicznego przez interes prywatny, ale nadmierna kontrola ma negatywny wpływ na efektywność funkcjonowania firm i instytucji.

82.Podaj 5 przykładów sytuacji, w których mogą się pojawiać konflikty interesów w firmie lub organizacji

Ogólna typologia sytuacji, w których mogą pojawiać się konflikty interesów w firmie lub organizacji pozwala na wyodrębnienie następujących przypadków:

• posiadanie powiązań finansowych, rodzinnych, towarzyskich i innych z dostawcami, klientami i innymi podmiotami współpracującymi z firmą;

• powiązania z konkurencją, np. przez częściowe zatrudnienie albo konsultacje;

• zaangażowanie się w produkcję dóbr lub usług, konkurencyjną wobec firmy;

• wykonywanie pracy nie dla firmy, z wykorzystaniem urządzeń firmy, czasu pracy itp.;

• świadczenie usług dla firmy innych niż te, które wynikają ze stosunku pracy, np. sprzedaż materiałów, wypożyczanie sprzętu;

• dostęp do poufnych informacji, których wykorzystanie może przynieść korzyść finansową lub inną;

• łączenie funkcji lub powiązania między osobami pełniącymi funkcje, między którymi zachodzi jednostronna lub obustronna zależność, np. funkcji wytwórczych i kontrolnych;

Sposoby zapewnienia apolityczności służby cywilnej

83.Jakie znasz prawne instrumenty istniejące w Polsce dotyczące ograniczania konfliktu interesów

W polskim systemie prawnym przepisy prawne dotyczące konfliktu interesów tworzone były w różnym czasie i znajdują się w różnych systemach uregulowań, co nie sprzyja ich spójności i klarowności. Najszerszy zakres przepisów obejmują ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, tzw. ustawa antykorupcyjna (z 1997 r.), ustawa o pracownikach samorządowych (z 1996 r.) oraz ustawy o samorządzie gminnym (z 1990 r.), powiatowym (z 1998 r.) i wojewódzkim (z 1998 r.) znowelizowane w 2002r. Ustawa antykorupcyjna zakazuje między innymi łączenia ważnych stanowisk w administracji państwowej i samorządowej z pełnieniem pewnych funkcji w spółkach prawa handlowego i prowadzeniem określonych rodzajów działalności gospodarczej, stwarzających zagrożenie powstania konfliktu interesów.

Służba publiczna a gospodarka

Problem lobbingu. Granice legalności działań

84.Co to jest działalność lobbingowa w świetle ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa?

W rozumieniu ustawy działalnością lobbingową jest każde działanie prowadzone metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywarcia wpływu na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa.

W rozumieniu ustawy zawodową działalnością lobbingową jest zarobkowa działalność lobbingowa prowadzona na rzecz osób trzecich w celu uwzględnienia w procesie stanowienia prawa interesów tych osób.

Zawodowa działalność lobbingowa może być wykonywana przez przedsiębiorcę albo przez osobę fizyczną niebędącą przedsiębiorcą na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Ustawa wyróżnia 2 rodzaje lobbingu:

• zawodowy

• inny

Zwykły lobbing - każde działanie prowadzone metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywierania wpływu, na organy wł. publicznej w procesie stanowienia prawa. Liczy się zamiar a nie skutek.

Lobbing zawodowy - działalność zmierzająca do wywarcia wpływu prowadzona na rzecz osoby trzeciej, w celu uzgodnienia interesów tej osoby. Działalność prowadzona przez przedsiębiorcę lub osobę fizyczną na podstawie umowy cywilno prawnej.

• osoby prowadzące lobbing zawodowo powinni być wpisani do rejestru

• powinny te osoby posiadać zaświadczenie, że są wpisane na listę lobbistów (ważność zaświadczenia max 3 mce)

• rejestr jest jawny można sprawdzić imię i nazwisko danej osoby na stronie internetowej np. BIP

• lobbista musi mieć oświadczenie, w którym jest mowa o podmiotach dla których lobbuje ( forma pisemna)

• w Polsce zarejstrowanych jest mniej niż 100 osób

• aby wejść np. do Parlamentu muszą posiadać specjalne karty wstępu i identyfikatory aby móc się poruszać

• wykonywanie lobbingu bez zarejestrowania grozi karą grzywny od 3 do 50 tyś zł

• jeżeli w rejestrze znajdują się nieaktualne dane nie ma żadnej sankcji

• każdy kontakt z lobbystą powinien być udokumentowany (ustawa wprowadziła po stronie organów władzy publicznej konieczność sporządzania sprawozdań i zaznaczenie w nich:

• kto lobbował

• dla kogo

• i o co lobbował)

Naruszenia norm etycznych przez ludzi służby publicznej

85.Podaj 5 przykładów zachowań nieetycznych w administracji publicznej

• sprzeniewierzenie funduszy

• korupcja (pasywna i aktywna)

• wyłudzenia

• nielegalna praca poza sektorem publicznym

• bezprawne użycie własności urzędowej

• nadużycie środków urzędowych, podróży służbowych

86.Jakie znasz przyczyny nieetycznego zachowania służby publicznej?

niedoskonałość prawa

Dużym problemem, sprzyjającym powstawaniu zachowań nieetycznych i korupcji jest stosunkowo duża możliwość interpretacji przepisów i związana z nią rola decyzji urzędnika.

przyczyny materialne, niskie zarobki

Niskie wynagrodzenia to przyczyna korupcji banalna ale niezwykle ważna. Uczestnicy badania wielokrotnie podkreślali, że poziom płac jest zdecydowanie za niski a dodatki dla urzędników mianowanych niewiele sytuację poprawiają.

niski status zawodowy

Wielu badanych jako ważną przyczynę podawało stosunkowo niską pozycję społeczną urzędników. Opinie takie nie były co prawda powszechne i podkreślano, że w przypadku urzędników mianowanych status wzrasta, niemniej jednak w przekonaniu badanych pozycja społeczna urzędnika państwowego nie jest zbyt wysoka.

indywidualne podejmowanie decyzji

Podejmowanie decyzji ważnych dla klientów zewnętrznych przez pojedynczego, działającego indywidualnie urzędnika to, w przekonaniu badanych, sytuacja wysoce korupcjogenna.

brak świadomości społecznej

Świadomość społeczna, tzw. „kultura załatwiania” stanowi ważny czynnik sprzyjający korupcji i działaniom nieetycznym. W przekonaniu części badanych obywatele niejednokrotnie sami domagają się przyjęcia „koperty”, prezentu, czy innego „dowodu wdzięczności”. Zmiana tej społecznej świadomości wpłynęłaby na ograniczenie zjawisk korupcyjnych. Takie postawy obywateli wynikają, zdaniem badanych, z doświadczeń historycznych. Epoka komunizmu wywarła znaczący wpływ na rozumienie pracy urzędników państwowych oraz działań, które związane są z rozpatrywniem spraw i procedurami administracyjnymi.

brak skutecznych i odpowiednich sankcji

Zgodnie z wypowiedziami urzędników uczestniczących w badaniu zachowania nieetyczne, a w pewnym stopniu również korupcja, nie są jednoznacznie związane z zagrożeniem sankcji dyscyplinarnych, czy karnych. Większa determinacja instytucji zatrudniających urzedników z pewnością przyczyniłaby się do zmniejszenia skali tych zjawisk. Wyniki badania sondażowego wskazują jednak, że przejawy zachowań nieetycznych są na ogół surowo karane w urzędach państwowych (choć należy oczywiście przy tym pamiętać o wskazanej już wyżej niejednoznaczności definicji tych zjawisk). Jedynie co czwarty respondent nie

podzielał przekonania, iż w miejscu pracy wyciągane są surowe konsekwencje w przypadku zaistnienia takich zachowań.

87.Wymień rodzaje nieetycznych zachowań w administracji publicznej

• prowadzenie działalności sprzecznej z obowiązkami publicznymi,

• korupcja,

• lobbing - oddziaływanie na załatwienie jakiejś sprawy w sposób możliwie najkorzystniejszy,

• letaprywacja - sprywatyzowanie państwa

• buta urzędnicza - wyraz chamstwa i braku kultury

- jedzenie na koszt publiczny, nadużycie podróży służbowych, patologiczna partyjność, niekompetencja.

88.Podaj kilka przykładów przestępstw urzędniczych

sprzedajność, przekupstwo, płatna protekcja, nadużycie władzy, niegospodarność/nadużycie zaufania

89.Wymień kilka przykładów dotyczących graniczeń w stosowaniu odpowiedzialności karnej i odszkodowawczej urzędników

90.Co to jest zjawisko whistle-blowing?

pojęcie pojawiło się w Ameryce w latach 70. - odnosi się do osoby, która informuje opinię publiczną o niedozwolonych lub nielegalnych działaniach innych pracowników za pośrednictwem mediów lub powoływanych specjalnie do tego celu komisji. W Holandii używa się określenia bell-ringers, w Polsce tłumaczy się to jako: odgwizdanie faulu lub bicie na alarm.

Problem whistle-blowing (nagłaśniania przewinień i nadużyć współpracowników za pośrednictwem ustalonych kanałów, np. media, wyspecjalizowane instytucje) stanowi obszar zainteresowania legislatorów amerykańskich. W celu ochrony osób (whistle-blowers), informujących o przewinieniach innych, przed represjami w miejscu pracy, powołano w USA osobę Radcy Specjalnego (Special Counsel) oraz jego Biuro (Office of Special Counsel)[43]. Podstawowym zadaniem tego Biura jest ochrona pracowników administracji rządowej przed stosowanymi wobec nich represjami. Biuro ma prawo występowania do sądu o nakaz zabraniający agencjom federalnym stosowania środków represyjnych, takich jak: zwolnienia, degradacja, czy ostracyzm w środowisku pracy. Podobnie jak Rządowe Biuro ds. Etyki, Biuro Radcy Specjalnego ma dużą niezależność. Radcę Specjalnego powołuje Prezydent, po zaakceptowaniu kandydata przez Senat. Poprzez stronę internetową Biura istnieje możliwość złożenia doniesienia o nadużyciach. Biuro przekazuje zgłoszenie do przełożonego właściwej agencji, gdzie powinno zostać przeprowadzone postępowanie wyjaśniające. Dodatkowo, wszelkie aspekty ochrony osób informujących o wykroczeniach zawarto w ustawie Whistleblower Protection Act (WPA) of 1989.

Zjawisko korupcji: analiza pojęcia, badanie i pomiar

91.Jakie przestępstwa z kodeksu karnego nawiązują do pojęcia korupcji?

-sprzedajność (Art. 228. § 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.)

-przekupstwo (Art. 229. § 1. Kto udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.)

-płatna protekcja (forma bierna) (Art. 230. Kto, powołując się na swoje wpływy w instytucji państwowej lub samorządu terytorialnego, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.)

-płatna protekcja(forma czynna) (Art. 230a. § 1. Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, polegające na bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie osoby pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.)

-korupcja wyborcza (forma czynna - 250a § 1), (forma bierna art.250a)

-łapownictwo w biznesie (art. 296 a)

-nadużycie władzy (Art. 231. § 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.)

-niegospodarność/nadużycie zaufania (Art. 296. § 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.)

-oszustwo przetargowe (art.297)

-Rozpowszechnianie fałszywych informacji, zatajenie informacji zw. z przetargiem publicznym(art. 305 §2)

92.Jakie są przyczyny korupcji

Podstawowe źródła korupcji określić można jako patologie instytucji państwowych i samorządowych oraz życia społecznego. Najważniejsze warunki sprzyjające korupcji to:

-          zbyt duża władza w rękach urzędników,

-          skupienie władzy i mocy decyzyjnych w wąskich kręgach,

-          ograniczona kontrola działań instytucji i administracji,

-          niejasność przepisów i regulacji prawnych na styku polityka - administracja - gospodarka,

-          dowolność w podejmowaniu decyzji oraz ograniczenie odpowiedzialności decydentów,

-          wysokie budżety inwestycji publicznych,

-          niskie zarobki urzędników i funkcjonariuszy państwowych,

-          ograniczenia wolności wypowiedzi i mediów,

-          przyzwolenie społeczne

93.Zdefiniuj pojęcie korupcji

Korupcja (łac. corruptio - zepsucie) - nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania prywatnych korzyści. Korupcja może w praktyce powstawać niezależnie od formy rządów. Poziom korupcji może być bardzo różny, od drobnych przypadków wykorzystania wpływu lub faworyzowania w celu wyświadczenia lub oddania przysługi, przez zinstytucjonalizowane łapówkarstwo aż do skrajnej postaci - kleptokracji (rządów złodziei), gdzie porzucone zostają nawet zewnętrzne pozory uczciwości.

Z korupcją można się spotkać zarówno w biurach polityków jak i urzędników. Często związana jest ona z handlem narkotykami, prostytucją, praniem pieniędzy, ale się do nich nie ogranicza. Żeby zrozumieć problem i znaleźć skuteczne środki zaradcze konieczne jest w trakcie analizy rozdzielenie przestępczości i korupcji.

94.Jakie (wymień 4 rodzaje) zachowania patologiczne członków służby cywilnej zalicza się do zachowań korupcyjnych?

95.Wymień 3 czynniki sprzyjające korupcji w administracji publicznej

• Skupienie mocy podejmowania decyzji, reżimy niedemokratyczne

• Brak przejrzystości w podejmowaniu decyzji przez rząd

• Zaangażowanie dużej ilości pieniędzy publicznych w jakiś projekt

• Zamknięte kliki dbające o własne interesy, sieci kolesiowskie ("old-boy" networks)

• Mały nacisk na zachowanie procedur prawnych

• Źle opłacani urzędnicy państwowi

• Apatyczny i niezainteresowany lub bezkrytyczny i łatwo dający się prowadzić demos, niewystarczająco zaangażowany w monitorowanie sfery działań politycznych

• Zbyt słabe więzy społeczne

• Zbyt duża władza w rękach urzędników

• Mała wolność wypowiedzi i mała wolność mediów

• Brak programu prewencyjnego w społeczeństwie

Pozaprawne sposoby ograniczania i przeciwdziałania korupcji

96.Wymień 3 strategie przeciwdziałania korupcji

• upowszechnienie wiedzy, kiedy występuje lub może występować konflikt interesów; egzekwowanie zakazu łączenia stanowisk w służbie publicznej z pracą dla sektora prywatnego,

• ścisłe egzekwowanie Ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora w odniesieniu do przepisów o prowadzeniu działalności gospodarczej,

• zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne;

• wprowadzenie mechanizmów wykonawczo-dyscyplinarnych ułatwiających egzekwowanie wymogu ujawniania majątku przez polityków i wyższych urzędników; wprowadzenie standardów mających na celu ograniczenie przyjmowania prezentów i darowizn, oraz określenie dziedzin gdzie ich przyjmowanie jest niedopuszczalne (np. policja, sędziowie);

• przyjęcie ustawy o dostępie do informacji;

• analiza ekonomiczna ustaw i innych aktów prawnych regulujących funkcjonowanie gospodarki, identyfikująca beneficjentów i ponoszących koszty wprowadzenia poszczególnych rozwiązań (identyfikacja grup interesów); np. zakaz importu chroni krajowego monopolistę, koszty w postaci wyższych cen ponoszą konsumenci;

• proponowane działania w obszarze zamówień publicznych zostały przedstawione w odrębnym punkcie (poniżej);

• wejście w życie Ustawy o Działalności Gospodarczej zmniejszyło liczbę koncesji i zezwoleń, jednak konieczne jest dalsze ograniczanie uznaniowości urzędników np. przy zwolnieniach podatkowych i celnych, oraz określenie wymiernych i formalnych kryteriów podejmowania decyzji w służbie publicznej;

• przyjęcie ustawy o lobbyingu i wprowadzenie obowiązku rejestracji lobbyistów;

• wprowadzenie jasnych kryteriów obsady stanowisk i przejrzystej procedury mianowania i zwalniania w służbie publicznej (opis stanowisk i niezbędnych kwalifikacji do ich objęcia);

• wdrożenie mechanizmów zapewniających obligatoryjność działań w reakcji na raporty NIK;

• przyjęcie przez partie polityczne wewnętrznych kodeksów postępowania, z uwzględnieniem sankcji dyscyplinarnych wobec skompromitowanych członków.

Uregulowania prawne zapobiegające korupcji w świetle ustawodawstwa państw obcych

97.Podaj przykłady rozwiązań antykorupcyjnych w innych krajach

Światowe i regionalne rozwiązania
Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji, której podpisanie przewidziano na grudzień 2003 roku, jest pierwszym ogólnoświatowym narzędziem służącym przeciwdziałaniu korupcji. Ustala ono nowe standardy w prawie krajowym i międzynarodowym, między innymi poprzez zobowiązanie sygnatariuszy do zwiększonej współpracy oraz wzajemnej pomocy w zakresie wprowadzania prawa, częściowo poprzez zwrot kosztów takich operacji. Nie trzeba jednak dodawać, że powodzenie tej inicjatywy wymaga odpowiedniej politycznej woli oraz zaangażowania przy monitorowaniu wypełniania zobowiązań.

Konwencja Zjednoczonych Narodów Afryki na rzecz zapobiegania i zwalczania korupcji oraz związanych z nią przestępstw to pierwszy przykład na stworzenie warunków potrzebnych do walki z korupcją. Przyjęta w lipcu 2003 roku, musi być ratyfikowana przez 15 państw członkowskich zanim wejdzie w życie. Sama konwencja zawiera jednak dużo niedoskonałości tj. słabe mechanizmy wdrażania przepisów czy klauzula dająca sygnatariuszom prawo rezygnacji z niektórych zapisków dokumentu.

Optymizm towarzyszący Konwencji Antykorupcyjnej OECD okazał się być przedwczesny. Mimo, że konwencja weszła w życie w lutym 1999 roku nie pociągnęła za sobą żadnych konkretnych działań, z wyjątkiem przypadków amerykańskich podlegających pod przepisy wcześniejsze niż konwencja OECD. Efektem braku działań jest fakt, iż wiele firm nie jest świadomych tego, że przekupstwo zagranicznych urzędników jest już uznawane za przestępstwo.

Zbliżające się wstąpienie 10 państw do Unii Europejskiej budzi dyskusje dotyczące ich przygotowania oraz determinacji UE do walki z korupcją we własnych strukturach. Przepisy i instytucje stworzone w państwach postkomunistycznych, mające na celu ograniczanie zjawiska korupcji, są w dużej mierze fasadowe. Tak przygotowane państwa mają niedługo wkroczyć do Unii Europejskiej, która sama nie potrafi stworzyć skutecznych antykorupcyjnych rozwiązań.

Konwencja Narodów Zjednoczonych nr 58/4 Przeciw Korupcji, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne NZ 31.X.2003, przez Polskę podpisana 10 grudnia 2003 r.

98.Jakie konwencje antykorupcyjne opracowała Rada Europy, na których ratyfikację wyraził zgodę polski parlament?

Rada Europy

W ramach Rady Europy zostały opracowane następujące dokumenty o charakterze antykorupcyjnym:

- Rezolucja Nr (97) 24 - przyjęta w listopadzie 1996 r., określa podstawowe działania, które mają zapobiegać korupcji i umożliwić podjęcie wszelkich środków do walki z tym zjawiskiem;

- Prawnokarna Konwencja o Korupcji - przyjęta przez państwa członkowskie Rady Europy, w tym Polskę, w styczniu 1999 r.

Konwencja wskazuje, że korupcja zagraża: praworządności, demokracji, prawom człowieka, uczciwości i sprawiedliwości społecznej, a także spowalnia rozwój gospodarczy oraz stanowi zagrożenie dla stabilności instytucji demokratycznych i podstaw moralnych funkcjonowania społeczeństw. W Prawnokarnej Konwencji o Korupcji określono, jakie działania powinny być uznane za przestępstwa w ramach prawa krajowego;

- Cywilnoprawna Konwencja o Korupcji podpisana w listopadzie 1999 r., ratyfikowana przez Polskę we wrześniu 2002 r. Konwencja zapewnia skuteczne środki ochrony interesów i praw osobom, które poniosły szkodę w wyniku aktów korupcji;

- Konwencja o Praniu, Ujawnianiu, Zajmowaniu i Konfiskacie Dochodów Pochodzących z Przestępstwa, podpisana w listopadzie 1990 r., weszła w życie w kwietniu 2001 r.;

- Rekomendacja Rady Europy z maja 2002 r. dla państw członkowskich, dotycząca kodeksu zasad dla funkcjonariuszy publicznych.

99.Na czym polega eGovernment jako środek walki z korupcją?

Celem i zadaniem eGovernment jest dostarczenie obywatelom usług i informacji publicznych przy udziale nowych technologii. Idealne działanie eGovernment gwarantuje obywatelom dostęp do wszelkich usług publicznych (w tym informacji) bez ograniczeń, takich jak: aktualne miejsce pobytu obywatela czy też czas pobierania informacji. W praktyce realizacja koncepcji eGovernment oznaczałaby na przykład możliwość zmiany danych adresowych, pobranie i wypełnienie formularza podatkowego, uzyskanie informacji o dostępnych funduszach celowych czy uzyskanie pozwolenia na budowę.

Wdrożenie idei eGovernment powodowałoby więc pozytywne skutki dla obywateli (klientów administracji państwowej) w postaci oszczędności czasu, wynikającej z pozyskania i przetworzenia potrzebnych informacji, jak i niwelacji kosztów (na przykład wielokrotnego dojazdu do urzędu). Również jakość informacji prawdopodobnie byłaby wyższa, gdyż obywatel uzyskiwałby od razu pakiet interesujących go informacji w postaci opisu pełnej procedury i ściśle sprecyzowanych wytycznych, bez błędów będących konsekwencją niedoinformowania urzędnika czy jego gorszej dyspozycji w danym momencie.

Przykłady wykorzystania eGovernmentu do walki ze zjawiskiem korupcji na świecie1.

Działania : umożliwienie złożenia przez obywateli wniosków o licencje, zezwolenia, wydanie decyzji itp. drogą internetową i umożliwienie im stałego monitoringu stanu procedowania nad wnioskiem,

Efekt : Uniknięcie możliwości korupcji ze strony urzędników i nieuzasadnionego przedłużenia procedur, możliwość natychmiastowej reakcji petenta na przedłużające się postępowanie,

2.

Działanie : Publikacja na stronach internetowych kompleksowych informacji i danych dotyczących budżetu państwa, a także decyzji organów państwowych dotyczących dysponowania środkami publicznymi i ich administracją,

Efekt : Większa przejrzystość i możliwość wykrycia zjawisk korupcyjnych, zwiększenie odpowiedzialności administracji publicznej i świadomości społecznej,

3.

Działanie : Tworzenie stron internetowych urzędów i instytucji państwowych, na których umieszczane są informacje dotyczące regulacji, procedur i zasad funkcjonowania, a także nazwiska osób odpowiedzialnych za poszczególne działania,

Efekt : Upowszechnianie informacji o standardowych, obowiązujących procedurach; wyeliminowanie prób przedłużania biegu spraw przez bezpodstawne wymaganie dodatkowej dokumentacji -redukcja arbitralności w przyjmowaniu dokumentów i prowadzeniu sprawy itp.,

4.

Działania : Wprowadzenie wymogu składania deklaracji podatkowych jedynie drogą elektroniczną.

Efekt: Wyeliminowanie bezpośredniego kontaktu pomiędzy podatnikami, a inspektorami podatkowymi, co często prowadziło do propozycji korupcyjnych.

5.

Działania : Publikowanie na stronach internetowych nazwisk urzędników publicznych, którzy bądź zostali skazani sądownie, bądź wobec których toczy się postępowanie sądowe w sprawach dotyczących korupcji.

Efekt : Element kary za zachowania korupcyjne poprzez upublicznienie danych osobowych, działanie psychologiczne,

6.

Działania : Publikowanie na stronach internetowych deklaracji majątkowych (uwzględniających w szczególności wysokość i pochodzenie dochodów, a także wydatki kandydatów startujących w wyborach, a także urzędników państwowych zajmujących wyższe stanowiska w administracji państwowej.

Efekt : Jawność majątku i obowiązek publikowania deklaracji majątkowych znacznie utrudnia przyjmowanie korzyści majątkowych pochodzących z korupcji, oddziaływanie psychologiczne, a także dostarczanie wyborcom ważnych informacji o kandydatach,

7.

Działania : Publikowanie na stronach internetowych kompleksowych informacji na temat zjawiska korupcji, mechanizmów działań antykorupcyjnych, regulacji prawnych, wskazanie organów państwa zajmujących się przeciwdziałaniu korupcji - (dane teleadresowe), wskazanie obywatelom sposobów zgłaszania przypadków korupcji bez obawy o swoją prywatność,

Efekt : Zwiększenie świadomości obywateli i uczulenie ich na niebezpieczeństwa płynące ze zjawiska korupcji; udział obywateli w procesie zwalczania korupcji,

8.

Dodatkowo : szereg działań podejmowanych na rzecz wyeliminowania zjawisk korupcyjnych poprzez zastosowanie technologii informatycznych i elektronicznych w poszczególnych działach administracji państwowej szczególnie narażonych na ich występowanie. W dużej mierze wpływa na to specyfika ustroju administracji poszczególnych państw (np. komputeryzacja systemu rejestracji aktów własności w Indiach, którego wcześniejsze procedury były szczególnie korupcjogenne), choć można przytoczyć pewne wzorce działań uniwersalnych (np. wprowadzenie elektronicznej karty opieki medycznej w Wietnamie - podobne działania pilotazowe przeprowadza się w Polsce).

Ochrona przed korupcją w prawie polskim

100.Podaj przykłady przepisów antykorupcyjnych dotyczących pracowników samorządu terytorialnego

- Konstytucja RP

- Kodeks Karny

- Ustawa Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r.

- Ustawa o służbie cywilnej z dnia 18 grudnia 1998 r.

- Kodeks Etyki Służby Cywilnej

- Ustawa o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu, z dnia 16 listopada 2000 r.

Inne rodzaje patologicznych zachowań służby publicznej

101.Jakie znasz rodzaje patologicznych zachowań służby publicznej?

Łapówki, korupcja, defraudacja, opłacanie umów o prace publiczne, nepotyzm, nadużywanie władzy, wykorzystywanie stanowiska do celów prywatnych, traktowanie urzędu jako kamuflażu do prowadzenia prywatnej, profitowej działalności gospodarczej

Patologie administracyjne:

• prowadzenie działalności sprzecznej z obowiązkami publicznymi,

• korupcja,

• lobbing - oddziaływanie na załatwienie jakiejś sprawy w sposób możliwie najkorzystniejszy,

• letaprywacja - sprywatyzowanie państwa

• buta urzędnicza - wyraz chamstwa i braku kultury

• jedzenie na koszt publiczny, nadużycie podróży służbowych, patologiczna partyjność, niekompetencja.

102.Co to jest letaprywacja?

Letaprywacja - jedna z odmian korupcji. Niezwykle niebezpieczna i silnie zakorzeniona w naszym państwie. Letaprywacja polega na traktowaniu przez funkcjonariuszy publicznych zasobów państwa jako dobra niczyjego, z którego w sposób oficjalny można czerpać korzyści materialne i organizacyjne. Dokonuje się tego poprzez mechanizmy prawne państwa, innymi słowy: tworzy się prawo korzystne dla siebie. Ma to miejsce w skali krajowej (np.: afera żelatynowa) ale tez może istnieć na poziomie gminy (powiedzmy, że jest parking, z którego mogą korzystać wszyscy, ale tylko urzędnicy za to nie płacą itp.).

103.Czego dotyczy zjawisko buty urzędniczej?

Urzędnik jest Panem - a petent ma być pokorny. Najlepsze podsumowanie zjawiska buty urzędniczej. Urzędnik siedzący za biurkiem traktuje petenta jak wroga. Mimo że dla niego tam siedzi i za jego pieniądze. To czy sprawa zostanie załatwiona zależy bardzo często od humoru urzędnika i jego chęci do pracy, akurat tego dnia. Petent idąc do urzędu może się spodziewać traktowania jak powietrze, łaskawej obsługi (pani oczekuje w zamian uwielbienia) lub w najgorszym przypadku chamstwa i obelg.

104.Czego dotyczy problem nielegalnej pracy poza sektorem publicznym?

Praca w sektorze publicznym i jednocześnie poza nim jest nieetyczna. Osoba publiczna może mieć prywatny interes w podejmowaniu decyzji, jeśli jednocześnie prowadzi działalność poza sektorem publicznym. Np. urzędnik wydający pozwolenia budowlane, prowadzi prywatną firmę budowlaną. W tym momencie jest to zachowanie nieetyczne, gdyż swoje decyzje będzie uzależniał od tego czy może odnieść z tego powodu jakąś prywatną korzyść.

Jednakże takie zachowania się zdarzają i to wcale nie rzadko.

105.Co to jest nepotyzm?

Nepotyzm = kumoterstwo (łac. nepos wnuk, bratanek) - faworyzowanie członków rodziny przy obsadzaniu stanowisk i przydzielaniu godności.

Kumoterstwo - wzajemne popieranie się ludzi związanych przynależnością do jakiejś grupy czy pokrewieństwem, zwykle dla osiągnięcia pozycji społecznej lub korzyści materialnych, nie opierające się na ocenie wartości tych osób, lecz na fakcie znajomości. Kumoterstwo jest pojęciem nieco szerszym niż nepotyzm, gdyż dotyczy nie tylko krewnych, ale znacznie częściej przyjaciół i znajomych.

Kumoterstwo jest na tyle powszechnym zjawiskiem na całym świecie, że w demokratycznych państwach postuluje się "przezroczystość" wszelkich procedur w życiu publicznym. O wspieranie znajomych oskarżani są nawet politycy z pierwszych stron gazet, jak prezydenci i premierzy. Jedną z najważniejszych międzynarodowych organizacji realizujących walkę z korupcją i nepotyzmem jest Transparency International.

W dzisiejszych czasach o nepotyzm są niekiedy oskarżane potężne politycznie rody, jak rodziny Kennedych czy Bushów (gubernator Jeb Bush w stanie Floryda) w amerykańskiej polityce. W 2002 nowo wybrany gubernator Alaski, Frank Murkowski, wyznaczył swą córkę Lisę Murkowski na opuszczony przez siebie fotel senatora.

Nepotyzm jest powszechny w krajach Trzeciego Świata, gdzie lojalność wobec rodziny jest nakazem kulturowym, i gdzie faworyzowanie krewnych przybiera nierzadko karykaturalne formy.

W skrajnie dyktatorskich reżimach zdarza się "dziedziczenie" najwyższych stanowisk w państwie, czego przykładem jest Korea Północna, gdzie pozycję prezydenta państwa i przywódcy partii po Kim Ir Senie objął jego syn, Kim Dzong Il.

106.Na czym polega problem nadużycia podróży służbowych?

Każda państwowa firma wydaje w ciągu roku mnóstwo pieniędzy na podróże służbowe. Oczywiście są to pieniądze podatników, czyli nasze. Nadużycie podróży służbowych - czyli wykorzystywanie ich tak naprawdę do własnych celów. Często zdarza się, że wyjazd służbowy jest fikcją, a tak naprawdę służy załatwieniu prywatnych spraw. Jednakże po co jechać własnym samochodem i za to płacić, jeśli można rozpisać delegację służbową i dodatkowo uzyskać jeszcze tzw. dietę?

-afera policyjna: policjanci na służbie zawozili polityka na domu na polecenie przełożonego,

-politycy, którzy na prywatne wakacje jeżdżą służbowymi samochodami i tankują je z państwowej kasy

107.Czego dotyczy problem jedzenia na koszt publiczny?

Każdy podatnik płaci za utrzymanie urzędów państwowych, które mają mu służyć. Np. w Sejmie istnieje „stołówka” sejmowa, w której za grosze można kupić porządny obiad. Poseł który zarabia raczej nie małe pieniądze, dodatkowo ma „upusty” na jedzenie. Pracownik firmy państwowej nie ma takich przywilejów. Za obiad płaci przykładowo 20 zł. Poseł za te pieniądze ma obiad przez tydzień, resztę dopłacamy my.

108.Co to jest „patologiczna partyjność”?

109.Na czym polega zjawisko nomenklatury?

niedostępny kontroli społecznej, funkcjonujący na podstawie niejawnych zasad personalnej gry politycznej system wyłaniania kandydatów na stanowiska kierownicze w ramach osobistej, organizacyjnej lub służbowej lojalności. O nomenklaturze mówi się zazwyczaj jako o grupie lub warstwie złożonej z dysponentów własności społecznej, kreującej i obsadzającej stanowiska bez względu na posiadane kwalifikacje, a jedynie z tytułu przynależności do aparatu władzy, czy też partii politycznej. Z nomenklaturą wiąże się konformizm, bierność, wierność i lojalność wobec aparatu władzy, korzystanie z różnych przywilejów i wysokich dochodów nie powiązanych z realnymi kompetencjami i efektami działalności (zazwyczaj miernymi), a także brak odpowiedzialności prawnej za podejmowane decyzje.

(Nomenklatura partyjna - najogólniej oznacza ono pracowników aparatu partyjnego oraz mianowanych przez władze partyjne urzędników i funkcjonariuszy państwa, organizacji społecznych i administracji przemysłowej.

W żargonie partyjnym nomenklatura oznaczała sformalizowany ściśle system mianowań na stanowiska. Mówiono np., że stanowisko majstra czy kierownika wydziału w zakładzie pracy jest w nomenklaturze Komitetu Zakładowego PZPR (o zatrudnieniu konkretnej osoby decydował KZ PZPR, w praktyce zaś jego I Sekretarz); stanowiska wyższe były w nomenklaturze wyższych instancji partyjnych (one decydowały).

O objęciu najwyższych lub szczególnie ważnych stanowisk państwowych, społecznych lub gospodarczych (spis zawierał około 300 tysięcy takich stanowisk)decydowały Wydziały KC lub nawet Sekretariat KC albo Biuro Polityczne (były one "w nomenklaturze KC"). Z reguły decyzję przygotowywał formalnie Wydział Kadr KC.

W nomenklaturze Sekretariatu KC były np. wyższe stanowiska kierownicze w prasie centralnej, radiu i telewizji, stanowiska dyrektorów i zastępców dyrektorów departamentów w ministerstwach; o obsadzie stanowisk ministerialnych decydowało Biuro Polityczne.)

Warstwa ludzi, zwana potocznie nomenklaturą, miała szereg niedostępnych dla innych przywilejów - bardzo zresztą formalnie zróżnicowanych, od nieznacznie lepszych warunków wczasów, po specjalne kliniki, sklepy i inne dobra.

4

31

A gdzie czwarty element????

---