KURS ETYKI

KURS ETYKI

mgr Anna Bizoń

mgr Anna Bizoń

Etyka

Etyka

•

Literatura podstawowa:

•

W. Tyburski, A. Wachowiak, R. Wiśniewski, Historia

filozofii i etyki. Źródła i komentarze, Toruń 1997

•

V.J. Bourke, Historia etyki, Warszawa 1995P.

•

Vardy, P. Grosch, Etyka, Poznań 1995

•

J. Filek, Wprowadzenie do etyki biznesu, Kraków

2001

•

J. Hołówka, Etyka w działaniu, Warszawa 2001

•

Literatura dodatkowa

•

B. Klimczak, Etyka gospodarcza, Wrocław 1996

•

Cz. Porębski, Czy etyka się opłaca?: zagadnienia

etyki biznesu, Kraków 1997

•

G.D. Chryssides, J.H. Kaler, Wprowadzenie do etyki

biznesu, Kraków 1997

•

J.Dietl, W. Gasparski, Etyka biznesu, Warszawa

1999W.

•

Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1 - 3

„

„

Społeczeństwo pozbawione etyki,

Społeczeństwo pozbawione etyki,

która kształtowałaby międzyludzką

która kształtowałaby międzyludzką

solidarność i odgrywała rolę

solidarność i odgrywała rolę

drogowskazu, nie jest zdolne do

drogowskazu, nie jest zdolne do

długotrwałego istnienia. Bez

długotrwałego istnienia. Bez

wyraźnych reguł, bez tradycji i bez

wyraźnych reguł, bez tradycji i bez

minimum konsensu, określającego

minimum konsensu, określającego

normy zachowań, pewnego dnia

normy zachowań, pewnego dnia

współżycie społeczne załamie się

współżycie społeczne załamie się

tak samo, jak stało się to z

tak samo, jak stało się to z

systemem socjalistycznym.”

systemem socjalistycznym.”

/Marion Grafin Donhoff/

/Marion Grafin Donhoff/

„

„

Seks przedmałżeński jest

Seks przedmałżeński jest

złem”

złem”

„

„

Aborcji dokonują

Aborcji dokonują

mordercy”,

mordercy”,

Homoseksualizm jest

Homoseksualizm jest

sprzeczny z naturą”

sprzeczny z naturą”

„

„

Nie ma istotnej różnicy

Nie ma istotnej różnicy

między zabiciem dziecka i

między zabiciem dziecka i

zabiciem delfina”,

zabiciem delfina”,

„

„

Powinna istnieć kara

Powinna istnieć kara

śmierci dla gwałcicieli i

śmierci dla gwałcicieli i

morderców”

morderców”

Etyka a moralność

Etyka a moralność

•

Termin „etyka” i „moralność” stopniowo
upodobniały się do siebie, wszelako
odmienny jest ich źródłosłów. „Etyka”
pochodzi od greckiego słowa ethikos, które
nawiązuje do ethosu, czyli charakteru.
Ethos tłumaczy się jako zwyczaj, obyczaj,
gdyż słowo to odwołuje się do przyjętego
w społeczności sposobu postępowania.

•

Postępowanie etyczne to postępowanie
zgodne z prawym charakterem.

Moralność

Moralność

•

Pochodzi od łacińskiego słowa „moralis”

•

Według Cycerona dotyczy ona bardziej
tego, jakie czyny są słuszne, a jakie
niesłuszne niż charakteru osoby, która
je spełnia

•

Dzisiaj te terminy etyka i moralność,
często używane są zamiennie, w
zależności który aspekt chce się
uwypuklić

Współczesne rozumienie etyki i

Współczesne rozumienie etyki i

moralności

moralności

•

Moralność jest dziedziną decyzji i
czynów

•

Etyka = teoria moralności

Czym jest prawda?

Czym jest prawda?

1.

Istnieją dwa zasadnicze podejścia do problemu

prawdy:

•

Realizm i konstruktywizm

•

Realizm (zdanie jest prawdziwe, gdy zgadza się

z niezależnym od niego stanem rzeczy „Kruki są

czarne” – to zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko

wtedy gdy kruki rzeczywiście są czarne)

•

Realizm głosi istnienie jednej prawdy, chociażby

nawet nie potrafił dowieść słuszności tezy przez

nią głoszonej. W związku z czym zawsze istnieje

możliwość pomyłki.

Na czym polega

Na czym polega

konstruktywizm?

konstruktywizm?

•

Według tego podejścia zdanie jest prawdziwe

gdy sądy moralne są oczywiste, lub jest

spójne z innymi prawdziwymi twierdzeniami

(prawdziwość sądu nie opiera się na

zgodności z pewnym niezależnym faktem,

lecz zależy od dobrego przystawania do

innych prawdziwych twierdzeń)

•

Znaczy to tylko tyle, że prawda

konstruowana jest przez ludzi żyjących we

wspólnocie (nie należy szukać prawdy w

rzeczywistości zewnętrznej) Prawdziwość

zależy od epoki i warunków historycznych

Dwa typy konstruktywizmu

Dwa typy konstruktywizmu

etycznego:

etycznego:

1.

Konstruktywizm relatywny (w różnych
społecznościach obowiązywać mogą
różne prawdy moralne, albo też w tej
samej społeczności istnieć mogą różne
takie prawdy, tyle, że w różnych czasach)

2.

Konstruktywizm nierelatywny (zakładają
istnienie jednego tylko zespołu
moralnych prawd, który dopiero zostanie
poznany, gdy wszystkie tezy osiągną
doskonałą spójność)

Relatywizm moralny

Relatywizm moralny

„W rzeczy samej, nic nie jest złem
ani dobrem samo przez się, tylko
myśl nasza czyni to i owo takim”

/Hamlet W.

Sheakspira/

Etyka religijna

Etyka religijna

1.

Księgi zasad moralnych różnych
religii:

•

Chrześcijaństwo – Biblia

•

Muzułmanizm – Koran

•

Żydzi – Tora zinterpretowana w
Talmudzie

Teoria boskiego nakazu

Teoria boskiego nakazu

•

Teoria, która głosi, że określone
czyny są dobre wyłącznie dlatego, że
Bóg je nakazał

Pięć działów moralności

Pięć działów moralności

1.

Etyka indywidualna

2.

Moralność seksualna

3.

Dobrowolne zobowiązania

4.

Moralność społeczna

5.

Etyka polityczna

Teorie etyczne

Teorie etyczne

1.

Formalizm (E. Kant – R.M. Hare)

•

Preskryptywizm(nie można sobie samemu

czegoś nakazać i nakazu nie wykonać)

•

Uniwersalność (raz przyjęta zasada obowiązuje

zawsze)

•

Szacunek dla prawa moralnego( pominięcie

intencji działającego i konsekwencji jego czynów)

2.

Utylitaryzm – zasada użyteczności „należy

przyczyniać się do największego szczęścia

największej liczby ludzi”

•

Tylko konsekwencje czynu mają znaczenie przy

określaniu jego wartości

•

Należy maksymalizować nadwyżkę szczęścia nad

cierpieniem

•

Należy porzucać sprawy beznadziejne

TEORIE ETYCZNE C.D

TEORIE ETYCZNE C.D

3. Etyka cnoty

•

Doskonałość jest naturalnie postrzegana i

w naturalny sposób nas pociąga

•

Cnota sama sobie nagrodą

•

Wspólnota dba o wszystkich

4. Etyka miłości bliźniego

•

Żaden człowiek nie jest zły

•

Cierpliwość, wybaczanie i

niesprzeciwianie się złu jest bardziej

właściwe niż przemoc

•

Nie wolno karać – wystarczająca sankcją

jest ukazanie cierpienia

TEORIE ETYCZNE C.D

TEORIE ETYCZNE C.D

5. Etyka umowy społecznej

•

Bezstronne oceny moralne można

sformułować tylko po zapomnieniu

swojej tożsamości

•

Wynik fikcyjnej, lecz racjonalnej

negocjacji jest wiążący, nawet jeśli

negocjacje nie miały miejsca bądź są

niewykonalne

•

Kompetentne jednostki mogą ustalić, co

jest złe, a co dobre, jeśli tylko podejmą

decyzję swobodnie i jednomyślnie

TEORIE ETYCZNE

TEORIE ETYCZNE

6. Teoria uprawnień

•

Autonomia jednostki jest najwyższą

wartością, chronioną przez jej

uprawnienia

•

Wartości moralne muszą być

egzekwowane

•

Retrospektywne korekty moralne

dopuszczalnych działań są moralnie

niedopuszczalne

Teorie etyczne

Teorie etyczne

7. Roztropność

•

Nie jesteśmy w stanie ustalić swych
bezwzględnych obowiązków
moralnych

•

Wartości moralne nie są nadrzędne
we wszystkich okolicznościach

•

Doskonałość moralna jest złudnym
ideałem

Perswazyjna moc etyki

Perswazyjna moc etyki

Trzy źródła mocy perswazyjnej:

1.

Filozofia moralna

2.

Grupowy konformizm

3.

Sankcje moralne