WADY POSTAWY

WADY POSTAWY

Krzysztof Czernicki

Krzysztof Czernicki

Katedra i Klinika Rehabilitacji

Katedra i Klinika Rehabilitacji

Śląskiego UM w Katowicach

Śląskiego UM w Katowicach

Postawa ciała – sposób trzymania się w pozycji

Postawa ciała – sposób trzymania się w pozycji

stojącej

stojącej

Postawa prawidłowa:

Postawa prawidłowa:

sposób trzymania się, który pozostaje w zgodności z dynamiką

sposób trzymania się, który pozostaje w zgodności z dynamiką

rozwojową człowieka w danym okresie jego rozwoju

rozwojową człowieka w danym okresie jego rozwoju

osobniczego (Malinowski)

osobniczego (Malinowski)

zharmonizowany układ poszczególnych odcinków ciała

zharmonizowany układ poszczególnych odcinków ciała

względem siebie oraz w odniesieniu do osi mechanicznej ciała,

względem siebie oraz w odniesieniu do osi mechanicznej ciała,

utrzymywany minimalnym napięciem układów mięśniowego i

utrzymywany minimalnym napięciem układów mięśniowego i

nerwowego (Ambros)

nerwowego (Ambros)

harmonijne i bezwysiłkowe ułożenie poszczególnych

harmonijne i bezwysiłkowe ułożenie poszczególnych

elementów postawy w stosunku do długiej osi ciała

elementów postawy w stosunku do długiej osi ciała

(Przybylski)

(Przybylski)

taka, która występuje w dostatecznie dużym odsetku aby

taka, która występuje w dostatecznie dużym odsetku aby

można ją było uznać za znamienną dla danego wieku czy

można ją było uznać za znamienną dla danego wieku czy

okresu ontogenezy

okresu ontogenezy

jednocześnie jest charakterystyczna dla dzieci zdrowych o

jednocześnie jest charakterystyczna dla dzieci zdrowych o

prawidłowym rozwoju fizycznym, psychicznym oraz

prawidłowym rozwoju fizycznym, psychicznym oraz

wydolności ruchowej (Wolański)

wydolności ruchowej (Wolański)

taka, która odpowiada typowej postawie wyodrębnionej z

taka, która odpowiada typowej postawie wyodrębnionej z

grupy rówieśniczej o tej samej płci i zbliżonych cechach

grupy rówieśniczej o tej samej płci i zbliżonych cechach

psychofizycznych (Nowotny)

psychofizycznych (Nowotny)

Prawidłowa postawa jest układem poszczególnych odcinków

Prawidłowa postawa jest układem poszczególnych odcinków

ciała, który:

ciała, który:



zapewnia optymalne zrównoważenie i stabilność ciała

zapewnia optymalne zrównoważenie i stabilność ciała



stanowi dogodną pozycję wyjściową dla ruchów człowieka

stanowi dogodną pozycję wyjściową dla ruchów człowieka



wymaga minimalnego wysiłku mięśniowego

wymaga minimalnego wysiłku mięśniowego



zapewnia dużą wydolność statyczno – dynamiczną

zapewnia dużą wydolność statyczno – dynamiczną



stwarza warunki do właściwego ułożenia i funkcjonowania

stwarza warunki do właściwego ułożenia i funkcjonowania

narządów wewnętrznych

narządów wewnętrznych

Poza powyższymi aspektami mechanicznymi, anatomicznymi i

Poza powyższymi aspektami mechanicznymi, anatomicznymi i

fizjologicznymi, należy jeszcze uwzględnić aspekt

fizjologicznymi, należy jeszcze uwzględnić aspekt

psychologiczny i estetyczny

psychologiczny i estetyczny

Postawa człowieka jest wyrazem jego stanu fizycznego i

Postawa człowieka jest wyrazem jego stanu fizycznego i

psychicznego

psychicznego

Dobra postawa zależy od:

Dobra postawa zależy od:



prawidłowo ukształtowanego układu kostno – więzadłowego

prawidłowo ukształtowanego układu kostno – więzadłowego



dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego

dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego



sprawnie działającego układu nerwowego (prawidłowe

sprawnie działającego układu nerwowego (prawidłowe

odruchy postawy)

odruchy postawy)

Postawa prawidłowa w swobodnej pozycji stojącej:

Postawa prawidłowa w swobodnej pozycji stojącej:



głowa ustawiona jest nad klatką piersiową

głowa ustawiona jest nad klatką piersiową



barki w jednej linii, nie powinny być wysunięte w przód

barki w jednej linii, nie powinny być wysunięte w przód



łopatki tworzą z plecami jedną płaszczyznę

łopatki tworzą z plecami jedną płaszczyznę



klatka piersiowa powinna być dobrze wysklepiona

klatka piersiowa powinna być dobrze wysklepiona



wystawanie brzucha zależne jest od typu somatycznego i wieku

wystawanie brzucha zależne jest od typu somatycznego i wieku

człowieka, nie powinno jednak być zbyt wielkie

człowieka, nie powinno jednak być zbyt wielkie


kończyny górne i dolne prawidłowo rozwinięte

kończyny górne i dolne prawidłowo rozwinięte



właściwie wykształcone wysklepienie podłużne i poprzeczne

właściwie wykształcone wysklepienie podłużne i poprzeczne

stopy

stopy


pion spuszczony z okolicy otworu słuchowego zewnętrznego

pion spuszczony z okolicy otworu słuchowego zewnętrznego

powinien przechodzić przez środek stawu ramiennego,

powinien przechodzić przez środek stawu ramiennego,

biodrowego, nieco do przodu od stawów kolanowych i skokowych

biodrowego, nieco do przodu od stawów kolanowych i skokowych

oraz przez środek stóp

oraz przez środek stóp

Posturogeneza - kształtowanie się postawy ciała - jest procesem

Posturogeneza - kształtowanie się postawy ciała - jest procesem

długotrwałym odbywającym się w trakcie całego okresu rozwoju

długotrwałym odbywającym się w trakcie całego okresu rozwoju

dziecka

dziecka

kręgosłup dojrzałego płodu ludzkiego w płaszczyźnie strzałkowej

kręgosłup dojrzałego płodu ludzkiego w płaszczyźnie strzałkowej

przybiera kształt pojedynczego łuku – kifozy totalnej

przybiera kształt pojedynczego łuku – kifozy totalnej

kifoza totalna (jednolite wygięcie kręgosłupa ku tyłowi) wynika z

kifoza totalna (jednolite wygięcie kręgosłupa ku tyłowi) wynika z

pozycji jaką w łonie matki przybiera rozwijający się płód

pozycji jaką w łonie matki przybiera rozwijający się płód

kształtowanie się krzywizn kręgosłupa odbywa się stopniowo, zgodnie

kształtowanie się krzywizn kręgosłupa odbywa się stopniowo, zgodnie

z pewną wariantowością i chronologią, która zawarta jest w tzw.

z pewną wariantowością i chronologią, która zawarta jest w tzw.

kamieniach milowych rozwoju

kamieniach milowych rozwoju

najistotniejszym elementem jest sekwencja pojawiania się kolejnych

najistotniejszym elementem jest sekwencja pojawiania się kolejnych

możliwości ruchowych przebiegająca w zbliżony sposób u wszystkich

możliwości ruchowych przebiegająca w zbliżony sposób u wszystkich

prawidłowo rozwijających się dzieci, z zachowaniem jednak

prawidłowo rozwijających się dzieci, z zachowaniem jednak

określonych praw

określonych praw

pod względem kierunku rozwój ruchowy, a co za tym idzie także

pod względem kierunku rozwój ruchowy, a co za tym idzie także

rozwój postawy, przebiega kranio – kaudalnie, tzn. od głowy w

rozwój postawy, przebiega kranio – kaudalnie, tzn. od głowy w

kierunku kończyn dolnych

kierunku kończyn dolnych

nabywanie kolejnych umiejętności motorycznych i przechodzenie

nabywanie kolejnych umiejętności motorycznych i przechodzenie

kolejnych etapów pionizacji pociąga za sobą dalsze konsekwencje w

kolejnych etapów pionizacji pociąga za sobą dalsze konsekwencje w

funkcji i statyce ciała dziecka

funkcji i statyce ciała dziecka

krzywizny kręgosłupa kształtują się stopniowo w

krzywizny kręgosłupa kształtują się stopniowo w

rozwoju pozazarodkowym

rozwoju pozazarodkowym

w płaszczyźnie strzałkowej wyróżniamy krzywizny

w płaszczyźnie strzałkowej wyróżniamy krzywizny

pierwotne (obie kifozy) i wtórne (obie lordozy)

pierwotne (obie kifozy) i wtórne (obie lordozy)

po urodzeniu niemowlę nie potrafi siedzieć, stać, a

po urodzeniu niemowlę nie potrafi siedzieć, stać, a

w stawach biodrowych i kolanowych stwierdza się

w stawach biodrowych i kolanowych stwierdza się

fizjologiczne przykurcze

fizjologiczne przykurcze

u skulonego początkowo noworodka totalna kifoza

u skulonego początkowo noworodka totalna kifoza

obejmująca wszystkie odcinki kręgosłupa

obejmująca wszystkie odcinki kręgosłupa

stopniowo się prostuje

stopniowo się prostuje

w pozycji supinacyjnej łukowate wygięcie

w pozycji supinacyjnej łukowate wygięcie

kręgosłupa rozgina się pod wpływem działania siły

kręgosłupa rozgina się pod wpływem działania siły

ciężkości głowy na odcinek szyjny kręgosłupa, a

ciężkości głowy na odcinek szyjny kręgosłupa, a

kończyn dolnych na odcinek lędźwiowy

kończyn dolnych na odcinek lędźwiowy

około 3 – 4 miesiąca życia, dziecko będąc w pozycji

około 3 – 4 miesiąca życia, dziecko będąc w pozycji

pronacyjnej uczy się podnosić głowę do góry,

pronacyjnej uczy się podnosić głowę do góry,

kurcząc przy tym mięśnie karku; jest to moment

kurcząc przy tym mięśnie karku; jest to moment

kształtowania się lordozy szyjnej.

kształtowania się lordozy szyjnej.

około 5 – 6 miesiąca zaczyna kształtować się

około 5 – 6 miesiąca zaczyna kształtować się

lordoza lędźwiowa; dochodzi do tego gdy niemowlę

lordoza lędźwiowa; dochodzi do tego gdy niemowlę

leżąc w tej samej pozycji przez skurcz mięśni

leżąc w tej samej pozycji przez skurcz mięśni

grzbietu usiłuje podnosić za głową także klatkę

grzbietu usiłuje podnosić za głową także klatkę

piersiową

piersiową

około 7 – 9 miesiąca, gdy dziecko potrafi już swobodnie siedzieć, zwiększa

około 7 – 9 miesiąca, gdy dziecko potrafi już swobodnie siedzieć, zwiększa

się lordoza lędźwiowa, ale jest to zjawisko przejściowe wynikające ze

się lordoza lędźwiowa, ale jest to zjawisko przejściowe wynikające ze

słabych jeszcze mięśni posturalnych, niedostatecznie przeciwstawiających

słabych jeszcze mięśni posturalnych, niedostatecznie przeciwstawiających

się sile grawitacji

się sile grawitacji

gdy mięśnie antygrawitacyjne szyi i grzbietu wzmocnią się, zaczynają się

gdy mięśnie antygrawitacyjne szyi i grzbietu wzmocnią się, zaczynają się

próby stawania; fizjologiczne przykurcze w stawach biodrowych

próby stawania; fizjologiczne przykurcze w stawach biodrowych

zmniejszają się, lecz miednica zachowuje jeszcze poziome ustawienie -

zmniejszają się, lecz miednica zachowuje jeszcze poziome ustawienie -

skutkiem tego jest utrwalająca się powoli lordoza szyjna, a przez brak

skutkiem tego jest utrwalająca się powoli lordoza szyjna, a przez brak

przodopochylenia miednicy nie stwierdza się lordozy lędźwiowej; pod

przodopochylenia miednicy nie stwierdza się lordozy lędźwiowej; pod

wpływem ciężaru górnej części tułowia zarysowane wygięcie kifozy

wpływem ciężaru górnej części tułowia zarysowane wygięcie kifozy

pogłębia się, ale ograniczone jest już tylko do piersiowego odcinka

pogłębia się, ale ograniczone jest już tylko do piersiowego odcinka

kręgosłupa

kręgosłupa

w 10 - 15 miesiącu życia dziecko podejmuje próby chodzenia

w 10 - 15 miesiącu życia dziecko podejmuje próby chodzenia

u dziecka 12 – 15 miesięcznego kręgosłup ma już charakterystyczny kształt

u dziecka 12 – 15 miesięcznego kręgosłup ma już charakterystyczny kształt

esowaty - pozycja stojąca powoduje, że słabe jeszcze mięśnie brzucha pod

esowaty - pozycja stojąca powoduje, że słabe jeszcze mięśnie brzucha pod

wpływem działania siły ciężkości uwypuklają się (charakterystyczny

wpływem działania siły ciężkości uwypuklają się (charakterystyczny

wypukły brzuch), co wymusza pociągnięcie za sobą odcinka lędźwiowego

wypukły brzuch), co wymusza pociągnięcie za sobą odcinka lędźwiowego

około 6 - 7 roku życia utrwalają się krzywizna szyjna i piersiowa, lędźwiowa

około 6 - 7 roku życia utrwalają się krzywizna szyjna i piersiowa, lędźwiowa

zaś dopiero w okresie pokwitania

zaś dopiero w okresie pokwitania

ostateczne ukształtowanie się strzałkowych krzywizn kręgosłupa i sposobu

ostateczne ukształtowanie się strzałkowych krzywizn kręgosłupa i sposobu

trzymania się w pozycji pionowej przypada na okres młodzieńczy, około 18

trzymania się w pozycji pionowej przypada na okres młodzieńczy, około 18

roku życia

roku życia

postawa ciała zmienia się w ciągu całego życia; największym zmianom

postawa ciała zmienia się w ciągu całego życia; największym zmianom

ulega

ulega

w okresach szybkiego wzrostu (okresy krytyczne), gdy odruchy postawy nie

w okresach szybkiego wzrostu (okresy krytyczne), gdy odruchy postawy nie

nadążają za szybko zmieniającymi się proporcjami poszczególnych części

nadążają za szybko zmieniającymi się proporcjami poszczególnych części

ciała, dlatego też normy dorosłego nie można stosować do oceny postawy

ciała, dlatego też normy dorosłego nie można stosować do oceny postawy

dziecka

dziecka

Postawa człowieka zależy od wielu czynników

takich jak:



wiek



płeć



ogólny stan zdrowia



czynniki genetyczne



czynniki społeczno-ekonomiczne



aktywność fizyczna



tryb życia

Odruchy postawy

Z neurofizjologicznego punktu widzenia

świadomość i ocena pozycji ciała w przestrzeni

jest wysoce rozwiniętym zmysłem u człowieka

Odruchy postawy są wynikiem dostarczanych

informacji dośrodkowych z dróg nerwowych:

wzrokowych, przedsionkowych i

proprioceptywnych

System kontroli odruchów postawy osiąga pełną

dojrzałość po 18-21 roku życia

Dzieci i młodzież wskutek niepełnej informacji

dośrodkowej z narządów zmysłów, z wrzecion

mięśniowych i struktur stawowo-więzadłowych nie

odczuwają nieprawidłowości postawy

Bilans mięśniowy a postawa ciała

Prawidłowe ukształtowanie krzywizn kręgosłupa

w płaszczyźnie strzałkowej zależy od:

 ustawienia miednicy

 wydolności statyczno-dynamicznej kręgosłupa

Mięśnie lokalne mają znaczący wpływ na

ustawienie miednicy - jej przodo- lub

tyłopochylenie

Mięśnie globalne wpływają na wydolność

statyczno-dynamiczną tułowia

KĄT NACHYLENIA MIEDNICY

KĄT NACHYLENIA MIEDNICY

Anatomiczne nachylenie miednicy podyktowane jest

Anatomiczne nachylenie miednicy podyktowane jest

kątem między linią poziomą a płaszczyzną wchodu

kątem między linią poziomą a płaszczyzną wchodu

miednicy mniejszej (linia łącząca górny brzeg

miednicy mniejszej (linia łącząca górny brzeg

spojenia łonowego -

spojenia łonowego -

symphysion

symphysion

i wzgórek –

i wzgórek –

promontorium

promontorium

)

)

Kąt ten wynosi u mężczyzn 50° - 55°, u kobiet 55° -

Kąt ten wynosi u mężczyzn 50° - 55°, u kobiet 55° -

60°. Odchylenie w granicy 10° - 15° należy do

60°. Odchylenie w granicy 10° - 15° należy do

fizjologicznych

fizjologicznych

Kliniczne ustawienie miednicy mierzy się

Kliniczne ustawienie miednicy mierzy się

kątomierzem Wilesa lub cyrklem położniczym

kątomierzem Wilesa lub cyrklem położniczym

połączonym z inklinometrem

połączonym z inklinometrem

Wiles mierzył kąt zawarty między płaszczyzną

Wiles mierzył kąt zawarty między płaszczyzną

przechodzącą przez kolec biodrowy tylny górny i

przechodzącą przez kolec biodrowy tylny górny i

brzeg spojenia łonowego, a płaszczyzną poziomą

brzeg spojenia łonowego, a płaszczyzną poziomą

Fizjologicznie kąt nachylenia zmierzony w ten

Fizjologicznie kąt nachylenia zmierzony w ten

sposób wynosi u mężczyzn około 31°, a u kobiet 28°

sposób wynosi u mężczyzn około 31°, a u kobiet 28°

(za zakres normy uznajemy

(za zakres normy uznajemy





2

2





)

)

U dzieci kąt ten jest mniejszy i wynosi w 4 roku

U dzieci kąt ten jest mniejszy i wynosi w 4 roku

życia około 22

życia około 22





, w 7 roku życia 25

, w 7 roku życia 25





u obojga płci

u obojga płci

Kąt nachylenia miednicy wraz z wiekiem życia

Kąt nachylenia miednicy wraz z wiekiem życia

badanych zwiększa się

badanych zwiększa się

Pochylenie miednicy zależy od następujących mięśni:

Pochylenie miednicy zależy od następujących mięśni:

I grupa – ich wzmocnienie powoduje zwiększenie

I grupa – ich wzmocnienie powoduje zwiększenie

przodopochylenia miednicy:

przodopochylenia miednicy:

mięsień biodrowo – lędźwiowy (

mięsień biodrowo – lędźwiowy (

m. ilopsoas)

m. ilopsoas)

mięsień prosty uda (

mięsień prosty uda (

m. erector spinae)

m. erector spinae)

mięsień czworoboczny lędźwi (

mięsień czworoboczny lędźwi (

m. quadratus lumborum)

m. quadratus lumborum)

mięsień prostownik grzbietu (

mięsień prostownik grzbietu (

m. erector spinae)

m. erector spinae)

II grupa – ich wzmocnienie powoduje zmniejszenie

II grupa – ich wzmocnienie powoduje zmniejszenie

przodopochylenia miednicy:

przodopochylenia miednicy:

mięśnie brzucha (

mięśnie brzucha (

mm. rectus abdominis, obliquus ext.

mm. rectus abdominis, obliquus ext.

abdominis, obliquus

abdominis, obliquus

i

i

nt. abdominis, transversus abdominis)

nt. abdominis, transversus abdominis)

mięśnie pośladkowe

mięśnie pośladkowe

(

(

mm. gluteus maximus, gluteus medius,

mm. gluteus maximus, gluteus medius,

gluteus minimus)

gluteus minimus)

mięsień półbłoniasty (

mięsień półbłoniasty (

m. semimebranosus

m. semimebranosus

)

)

mięsień półścięgnisty (

mięsień półścięgnisty (

m. semitendinosus)

m. semitendinosus)

mięsień dwugłowy uda (

mięsień dwugłowy uda (

m. biceps femoris)

m. biceps femoris)

mięsień przywodziciel wielki (

mięsień przywodziciel wielki (

m. adductor magnus)

m. adductor magnus)

WADY POSTAWY

WADY POSTAWY

Określenie wady postawy jest pojęciem zbiorczym i

Określenie wady postawy jest pojęciem zbiorczym i

niedostatecznie sprecyzowanym

niedostatecznie sprecyzowanym

Obejmuje szereg osobniczych odchyleń postawy ciała

Obejmuje szereg osobniczych odchyleń postawy ciała

od wzorców uznawanych za normę stosowną do wieku,

od wzorców uznawanych za normę stosowną do wieku,

płci, typu budowy i innych czynników

płci, typu budowy i innych czynników

Termin wada postawy oznacza odmienność ogólnej

Termin wada postawy oznacza odmienność ogólnej

sylwetki ciała osobnika od odpowiedniego wzorca

sylwetki ciała osobnika od odpowiedniego wzorca

Wada postawy w jednym odcinku narządu ruchu może

Wada postawy w jednym odcinku narządu ruchu może

pociągać za sobą wytworzenie się odkształceń w

pociągać za sobą wytworzenie się odkształceń w

innych, czynnościowo i anatomicznie związanych z nim

innych, czynnościowo i anatomicznie związanych z nim

odcinkach ciała

odcinkach ciała

Wadą postawy możemy nazwać odchylenie od ogólnie

Wadą postawy możemy nazwać odchylenie od ogólnie

przyjętych cech postawy prawidłowej, właściwej dla

przyjętych cech postawy prawidłowej, właściwej dla

danej kategorii wieku, płci i typu budowy ciała

danej kategorii wieku, płci i typu budowy ciała

Błędy postawy (proste wady postawy) - pojedyncze

Błędy postawy (proste wady postawy) - pojedyncze

odchylenia od prawidłowej postawy ciała, nie

odchylenia od prawidłowej postawy ciała, nie

zmieniające ukształtowania kręgosłupa

zmieniające ukształtowania kręgosłupa

Wady postawy (złożone wady postawy) - odchylenia od

Wady postawy (złożone wady postawy) - odchylenia od

prawidłowej postawy ciała manifestujące się zmianami

prawidłowej postawy ciała manifestujące się zmianami

ukształtowania kręgosłupa

ukształtowania kręgosłupa

Wady budowy - zmiany strukturalne oraz deformacje w

Wady budowy - zmiany strukturalne oraz deformacje w

obrębie narządu ruchu (wady klatki piersiowej,

obrębie narządu ruchu (wady klatki piersiowej,

koślawość i szpotawość kolan, skoliozy)

koślawość i szpotawość kolan, skoliozy)

Postawa nieprawidłowa - wszelkie nieprawidłowości

Postawa nieprawidłowa - wszelkie nieprawidłowości

sposobu trzymania się w pozycji stojącej, manifestujące

sposobu trzymania się w pozycji stojącej, manifestujące

się odmiennym od normalnego układem ciała

się odmiennym od normalnego układem ciała

Postawa wadliwa - stan, w którym nastąpiło

Postawa wadliwa - stan, w którym nastąpiło

zdeformowanie kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy

zdeformowanie kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy

lub kończyn dolnych.

lub kończyn dolnych.

Zeyland-Malawka zaproponowała,

Zeyland-Malawka zaproponowała,

aby

aby

postawie prawidłowej

postawie prawidłowej

przeciwstawić nie wady

przeciwstawić nie wady

postawy, a

postawy, a

postawę nieprawidłową

postawę nieprawidłową

, w której kształt

, w której kształt

ciała, wynikający z budowy i nawykowego lub

ciała, wynikający z budowy i nawykowego lub

przymusowego usytuowania poszczególnych części

przymusowego usytuowania poszczególnych części

ciała, jest niekorzystny dla organizmu

ciała, jest niekorzystny dla organizmu

Postawę nieprawidłową możemy podzielić na:

Postawę nieprawidłową możemy podzielić na:



wadliwą

wadliwą

- w której występują wady postawy

- w której występują wady postawy



błędliwą

błędliwą

- w której mamy do czynienia z pojedynczymi

- w której mamy do czynienia z pojedynczymi

lub licznymi błędami postawy

lub licznymi błędami postawy

Wczesna profilaktyka zapobiega utrwaleniu zmian

Wczesna profilaktyka zapobiega utrwaleniu zmian

kompensacyjnych ustroju, które odpowiednio wcześnie

kompensacyjnych ustroju, które odpowiednio wcześnie

wykryte podlegają całkowitej odwracalności

wykryte podlegają całkowitej odwracalności

ETIOLOGIA I KLASYFIKACJA WAD POSTAWY

ETIOLOGIA I KLASYFIKACJA WAD POSTAWY

W osobniczym rozwoju wyróżnia się dwa okresy, w których nasila się

W osobniczym rozwoju wyróżnia się dwa okresy, w których nasila się

występowanie wad postawy - są to okresy krytyczne dla posturogenezy:

występowanie wad postawy - są to okresy krytyczne dla posturogenezy:

I. okres przypada na 7 rok życia i nosi nazwę

I. okres przypada na 7 rok życia i nosi nazwę

okresu szkolnego

okresu szkolnego

II. okres przypada na

II. okres przypada na

etap skoku pokwitaniowego

etap skoku pokwitaniowego

(11-13 lat dla

(11-13 lat dla

dziewcząt i 13-14 lat dla chłopców)

dziewcząt i 13-14 lat dla chłopców)

Wady postawy ciała możemy podzielić na trzy grupy:

Wady postawy ciała możemy podzielić na trzy grupy:

1. wady postawy w płaszczyźnie strzałkowej:

1. wady postawy w płaszczyźnie strzałkowej:

a) plecy okrągłe

a) plecy okrągłe

b) plecy okrągło-wklęsłe

b) plecy okrągło-wklęsłe

c) plecy wklęsłe

c) plecy wklęsłe

d) plecy płaskie

d) plecy płaskie

2. wady postawy w płaszczyźnie czołowej:

2. wady postawy w płaszczyźnie czołowej:

a) asymetryczne ustawienie głowy

a) asymetryczne ustawienie głowy

b) wadliwe ustawienie łopatek

b) wadliwe ustawienie łopatek

c) boczne skrzywienia kręgosłupa

c) boczne skrzywienia kręgosłupa

3. wady statyczne kończyn dolnych:

3. wady statyczne kończyn dolnych:

a) kolana koślawe

a) kolana koślawe

b) kolana szpotawe

b) kolana szpotawe

c) płaskostopie podłużne i poprzeczne

c) płaskostopie podłużne i poprzeczne

d) stopa wydrążona

d) stopa wydrążona

e) paluch koślawy

e) paluch koślawy

 prawidłowa wartość kifozy piersiowej = 30° ±

2°
 prawidłowa wartość lordozy lędźwiowej = 30°

± 2°

Wady postawy w płaszczyźnie strzałkowej

(Wiles):
 plecy płaskie (dorsum planum)
 plecy okrągłe (dorsum rotundum)
 plecy wklęsłe (dorsum concavum)
 plecy okrągło-wklęsłe (dorsum rotundo-

concavum)

Wady postawy w płaszczyźnie

Wady postawy w płaszczyźnie

czołowej i wady statyczne kończyn

czołowej i wady statyczne kończyn

dolnych:

dolnych:



asymetryczne ustawienie głowy

asymetryczne ustawienie głowy



wadliwe ustawienie łopatek

wadliwe ustawienie łopatek



boczne skrzywienia kręgosłupa

boczne skrzywienia kręgosłupa



skrót kończyny dolnej

skrót kończyny dolnej



kolana koślawe

kolana koślawe



kolana szpotawe

kolana szpotawe



płaskostopie podłużne i

płaskostopie podłużne i

poprzeczne

poprzeczne



stopa wydrążona

stopa wydrążona



paluch koślawy

paluch koślawy

Wady wrodzone - nieprawidłowości w układzie kostnym czy

Wady wrodzone - nieprawidłowości w układzie kostnym czy

mięśniowym powstałe w okresie płodowym; najczęstsze z nich to:

mięśniowym powstałe w okresie płodowym; najczęstsze z nich to:

wady wrodzone kości (zaburzenia kostnienia):

wady wrodzone kości (zaburzenia kostnienia):



wady wrodzone klatki piersiowej i kręgosłupa

wady wrodzone klatki piersiowej i kręgosłupa



klatka piersiowa lejkowata czyli szewska

klatka piersiowa lejkowata czyli szewska



dodatkowe kręgi, dodatkowe żebra

dodatkowe kręgi, dodatkowe żebra



zrosty (bloki kostne) kręgów, kręgozmyk

zrosty (bloki kostne) kręgów, kręgozmyk

wady wrodzone w obrębie kończyn dolnych:

wady wrodzone w obrębie kończyn dolnych:



wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego

wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego



asymetria długości kończyn dolnych

asymetria długości kończyn dolnych



stopa wydrążona, stopa końsko – szpotawa, stopa szpotawa, stopa

stopa wydrążona, stopa końsko – szpotawa, stopa szpotawa, stopa

końska, stopa płaska, stopa płasko – koślawa

końska, stopa płaska, stopa płasko – koślawa

wady wrodzone mięśni:

wady wrodzone mięśni:



wrodzony kręcz szyi

wrodzony kręcz szyi



dystonie mięśniowe

dystonie mięśniowe



rdzeniowy zanik mięśni

rdzeniowy zanik mięśni



dystrofie mięśniowe

dystrofie mięśniowe

Wady nabyte - powstałe na skutek przebytych chorób -

Wady nabyte - powstałe na skutek przebytych chorób -

wady

wady

rozwojowe

rozwojowe

lub zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała -

lub zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała -

wady nawykowe

wady nawykowe

:

:

wady nabyte rozwojowe - powstają najczęściej w wyniku:

wady nabyte rozwojowe - powstają najczęściej w wyniku:

krzywicy

krzywicy

choroby Scheuermanna

choroby Scheuermanna

zapalenia gruźliczego stawów i kości

zapalenia gruźliczego stawów i kości

wady nabyte nawykowe - powstają na skutek działania na organizm

wady nabyte nawykowe - powstają na skutek działania na organizm

różnorodnych czynników:

różnorodnych czynników:

czynniki środowiskowe:

czynniki środowiskowe:

ograniczenie aktywności ruchowej

ograniczenie aktywności ruchowej

niewłaściwe obuwie, ubiór

niewłaściwe obuwie, ubiór

nieodpowiednie noszenie teczek z książkami

nieodpowiednie noszenie teczek z książkami

niedostosowanie ławki szkolnej do warunków fizycznych dziecka

niedostosowanie ławki szkolnej do warunków fizycznych dziecka

złe oświetlenie i odległość od tablicy ławki szkolnej

złe oświetlenie i odległość od tablicy ławki szkolnej

czynniki morfologiczne:

czynniki morfologiczne:

zaburzenie napięcia mięśni powstałe na skutek choroby lub

zaburzenie napięcia mięśni powstałe na skutek choroby lub

przemęczenia

przemęczenia

siedząca praca w pochylonej pozycji

siedząca praca w pochylonej pozycji

długotrwałe stanie z pochylonym tułowiem

długotrwałe stanie z pochylonym tułowiem

czynniki fizjologiczne:

czynniki fizjologiczne:

zaburzenia czucia głębokiego

zaburzenia czucia głębokiego

wady wzroku lub słuchu – zwłaszcza jednostronne

wady wzroku lub słuchu – zwłaszcza jednostronne

Boczne skrzywienie kręgosłupa (scoliosis)

Boczne skrzywienie kręgosłupa (scoliosis)

Skoliozy funkcjonalne – nie osiągają dużych rozmiarów, są odwracalne

Skoliozy funkcjonalne – nie osiągają dużych rozmiarów, są odwracalne

tzn. można je skorygować czynnie mięśniami kontrolującymi postawę lub

tzn. można je skorygować czynnie mięśniami kontrolującymi postawę lub

biernie; nie stwierdza się zmian w budowie kręgów; występują u dzieci z

biernie; nie stwierdza się zmian w budowie kręgów; występują u dzieci z

osłabionym układem mięśniowym i więzadłowo – torebkowym

osłabionym układem mięśniowym i więzadłowo – torebkowym

Skoliozy strukturalne – cechują się utrwalonymi zmianami w budowie

Skoliozy strukturalne – cechują się utrwalonymi zmianami w budowie

mięśni, więzadeł, krążków międzykręgowych oraz kręgów; towarzyszą im

mięśni, więzadeł, krążków międzykręgowych oraz kręgów; towarzyszą im

zwykle zniekształcenia klatki piersiowej oraz zmiany budowy i ustawienia

zwykle zniekształcenia klatki piersiowej oraz zmiany budowy i ustawienia

miednicy

miednicy



skoliozy symptomatyczne (kostnopochodne, nerwopochodne,

skoliozy symptomatyczne (kostnopochodne, nerwopochodne,

mięśniopochodne i in.)

mięśniopochodne i in.)



skoliozy idiopatyczne (80 – 90% wszystkich skolioz)

skoliozy idiopatyczne (80 – 90% wszystkich skolioz)

WADY STATYCZNE KOŃCZYN DOLNYCH

WADY STATYCZNE KOŃCZYN DOLNYCH

Płaskostopie (pes planus)

Płaskostopie (pes planus)

Pierwotną i zasadniczą przyczyną płaskostopia jest

Pierwotną i zasadniczą przyczyną płaskostopia jest

niewydolność mięśniowa, która może dotyczyć między innymi

niewydolność mięśniowa, która może dotyczyć między innymi

dziecka z wadliwą postawą

dziecka z wadliwą postawą

Często jest wynikiem dysproporcji między siłą mięśni a

Często jest wynikiem dysproporcji między siłą mięśni a

stawianymi im wymogami, czyli wynikiem niedostosowania

stawianymi im wymogami, czyli wynikiem niedostosowania

Inne przyczyny płaskostopia mogą być różne: długotrwała

Inne przyczyny płaskostopia mogą być różne: długotrwała

choroba, otyłość, chodzenie w nieprawidłowych butach,

choroba, otyłość, chodzenie w nieprawidłowych butach,

krzywica, ogólne osłabienie układu mięśniowego

krzywica, ogólne osłabienie układu mięśniowego

Fizjologiczna stopa płaska

Fizjologiczna stopa płaska

określana jako stopa płaska statycznie, jest najczęstszą postacią

określana jako stopa płaska statycznie, jest najczęstszą postacią

zniekształcenia

zniekształcenia

Stopa płaska rozwojowa

Stopa płaska rozwojowa

charakteryzuje się prawidłową ruchomością, brakiem dolegliwości

charakteryzuje się prawidłową ruchomością, brakiem dolegliwości

bólowych i innych zaburzeń morfologicznych, ma skłonność do

bólowych i innych zaburzeń morfologicznych, ma skłonność do

spontanicznej korekcji; występuje u małych dzieci rozpoczynających

spontanicznej korekcji; występuje u małych dzieci rozpoczynających

naukę chodzenia, u których nadmiar tkanki tłuszczowej i niesprawne

naukę chodzenia, u których nadmiar tkanki tłuszczowej i niesprawne

mięśnie powodują zniesienie sklepienia podłużnego stopy

mięśnie powodują zniesienie sklepienia podłużnego stopy

Stopa płaska wiotka

Stopa płaska wiotka

związana jest z uogólnioną wiotkością tkanki łącznej

związana jest z uogólnioną wiotkością tkanki łącznej

Patologiczna stopa płaska

Patologiczna stopa płaska

to ściśle określone typy zniekształcenia występującego:

to ściśle określone typy zniekształcenia występującego:



w przebiegu nadmiernej uogólnionej wiotkości tkanki łącznej

w przebiegu nadmiernej uogólnionej wiotkości tkanki łącznej

o charakterze choroby układowej

o charakterze choroby układowej



jako nieprawidłowe ułożenie w łonie matki (stopa piętowo –

jako nieprawidłowe ułożenie w łonie matki (stopa piętowo –

koślawa)

koślawa)



jako określone zmiany wrodzone (wrodzona stopa płaska z

jako określone zmiany wrodzone (wrodzona stopa płaska z

pionowym ustawieniem kości skokowej)

pionowym ustawieniem kości skokowej)



w przebiegu zaburzeń bilansu mięśniowego w następstwie

w przebiegu zaburzeń bilansu mięśniowego w następstwie

zespołów neurologicznych

zespołów neurologicznych

Stopa płasko – koślawa (pes plano – valgus)

Stopa płasko – koślawa (pes plano – valgus)

W stopie prawidłowej patrząc od tyłu oś pięty jest przedłużeniem osi

W stopie prawidłowej patrząc od tyłu oś pięty jest przedłużeniem osi

podudzia; fizjologiczne odchylenie wynosi do 5°

podudzia; fizjologiczne odchylenie wynosi do 5°

Stopę płasko-koślawą można określić jako nieprawidłowość polegającą na

Stopę płasko-koślawą można określić jako nieprawidłowość polegającą na

obniżeniu łuków podłużnych z równoczesnym odchyleniem osi pięty na

obniżeniu łuków podłużnych z równoczesnym odchyleniem osi pięty na

zewnątrz

zewnątrz

W stopie płasko-koślawej kość piętowa ustawia się koślawo (pięta ulega

W stopie płasko-koślawej kość piętowa ustawia się koślawo (pięta ulega

skręceniu na zewnątrz), a głowa kości skokowej zsuwa się w dół, co

skręceniu na zewnątrz), a głowa kości skokowej zsuwa się w dół, co

prowadzi do spłaszczenia podłużnego łuku dynamicznego stopy w

prowadzi do spłaszczenia podłużnego łuku dynamicznego stopy w

miejscu największego obciążenia

miejscu największego obciążenia

Zniekształcenie płasko – koślawe może występować podczas obciążenia

Zniekształcenie płasko – koślawe może występować podczas obciążenia

(stopa płasko – koślawa czynnościowa) lub utrzymywać się niezależnie od

(stopa płasko – koślawa czynnościowa) lub utrzymywać się niezależnie od

obciążenia statycznego (stopa płasko – koślawa strukturalna)

obciążenia statycznego (stopa płasko – koślawa strukturalna)

W obrazie klinicznym zniekształcenie płasko – koślawe jest zawsze

W obrazie klinicznym zniekształcenie płasko – koślawe jest zawsze

obustronne

obustronne

i powstaje w różnych grupach wiekowych

i powstaje w różnych grupach wiekowych

U młodzieży stopa płasko – koślawa może być jednym z objawów

U młodzieży stopa płasko – koślawa może być jednym z objawów

nieprawidłowej postawy ciała

nieprawidłowej postawy ciała

W wywiadzie nie występują dolegliwości bólowe, chód może być jednak

W wywiadzie nie występują dolegliwości bólowe, chód może być jednak

ociężały wskutek braku czynnej fazy odbicia

ociężały wskutek braku czynnej fazy odbicia

Stopy płasko – koślawe występują często z koślawością kolan, co jest

Stopy płasko – koślawe występują często z koślawością kolan, co jest

przyczyną pogłębiania się dolegliwości

przyczyną pogłębiania się dolegliwości

Kolana koślawe (genu valgum)

Kolana koślawe (genu valgum)

wyróżnia się koślawość: wrodzoną, pourazową, pokrzywiczą, porażenną

wyróżnia się koślawość: wrodzoną, pourazową, pokrzywiczą, porażenną

oraz statyczną – wynikającą z przeciążenia kończyn dolnych

oraz statyczną – wynikającą z przeciążenia kończyn dolnych

koślawość mierzy się w stopniach (kąt udowo-goleniowy) lub ocenia

koślawość mierzy się w stopniach (kąt udowo-goleniowy) lub ocenia

rozstęp między kostkami przyśrodkowymi

rozstęp między kostkami przyśrodkowymi

za koślawość fizjologiczną uważa się odchylenie nie większe niż 10° - 12°

za koślawość fizjologiczną uważa się odchylenie nie większe niż 10° - 12°

lub rozstęp wynoszący nie więcej niż 4 – 5 cm

lub rozstęp wynoszący nie więcej niż 4 – 5 cm

maksymalna koślawość kolan u 22% populacji dzieci w wieku 3 – 5 lat to

maksymalna koślawość kolan u 22% populacji dzieci w wieku 3 – 5 lat to

11° - 27° (Bowen i wsp.)

11° - 27° (Bowen i wsp.)

wraz z wiekiem koślawość zmniejsza swą wartość

wraz z wiekiem koślawość zmniejsza swą wartość

na ogół obserwowana jest spontaniczna korekcja wady

na ogół obserwowana jest spontaniczna korekcja wady

Kolana szpotawe (genu varum)

Kolana szpotawe (genu varum)

za szpotawość fizjologiczną uważa się kąt udowo-goleniowy większy niż

za szpotawość fizjologiczną uważa się kąt udowo-goleniowy większy niż

10° - 12° lub odległość między przyśrodkowymi brzegami kolan nie

10° - 12° lub odległość między przyśrodkowymi brzegami kolan nie

przekraczającą 4-5 cm

przekraczającą 4-5 cm

kąt udowo – goleniowy u noworodków może mieć do 16° szpotawości

kąt udowo – goleniowy u noworodków może mieć do 16° szpotawości

(Bowen i wsp.) i zazwyczaj ulega spontanicznej korekcji

(Bowen i wsp.) i zazwyczaj ulega spontanicznej korekcji