Znaczenie rolnictwa w gospodarce narodowej
3 mierniki:
1.Udział rolnictwa w wytworzeniu PKB (EGZAMIN!!!)
ROK |
1992 |
1993 |
1994 |
1995 |
1996 |
1997 |
1998 |
1999 |
2000 |
OGÓŁEM |
100,0 |
||||||||
ROLNICTWO, ŁOWIECTWO, LEŚNICTWO |
5,9 |
7,2 |
7,0/7,4 |
6,9 |
6,4 |
5,5 |
4,7 |
3,9 |
3,7 |
- Rolnictwo rozwija się w zbyt wolnym tempie, podobnie jak w UE
- Powinno być więcej niż 3% co roku
- Przoduje: Grecja 7,1%, Hiszpania 4,1%, Portugalia 3,3%;
- W latach 90' (1992 - 5,9%) udział rolnictwa w wytworzeniu PKB był wyższy niż obecnie; w 1994 roku osiągnął 7%, następnie malał - w 2000 r. 3,7%; 2005 r. = 2,9%
2.Zatrudnienie w rolnictwie (EGZAMIN!!!)
ZATRUDNIENIE (%) |
KRAJ |
PKB (%) |
28 |
POLSKA |
2,9 |
17 |
GRECJA |
7,1 |
12,7 |
PORTUGALIA |
3,3 |
7,4 |
IRLANDIA |
2,9 |
8,6 |
HISZPANIA |
4,1 |
6,4 |
FINLANDIA |
0,9 |
6,2 |
AUSTRIA |
1,2 |
5,4 |
WŁOCHY |
2,6 |
4,5 |
UE |
1,8 |
-28% ludzi wytwarza 2,9% PKB. Zbyt wielkie przeludnienie, za dużo ludzi pracuje w sektorze rolniczym. Rozwiązaniem byłoby znalezienie innej pracy dla tych ludzi, ale na to potrzeba dużo pieniędzy.
-W innych krajach - na każdego rolnika przypada 6-7 osób świadczących inne usługi związane z rolnictwem. W Polsce-znacznie mniej (1 osoba), 2-3% przemysłu pracuje na rzecz rolnictwa.
- Niemcy, Holandia, Francja, Belgia, Dania, Szwecja - od 2 do 5% ludności zatrudnionej w rolnictwie.
- Duże rozdrobnienie: na 1 gosp. w Polsce średnio 8 ha. Negatywna cecha. W innych krajach: Dania 30 ha, Francja 30 ha, Belgia 20 ha, Włochy 15 ha.
3.Odsetek wydatków na żywność (EGZAMIN!!!)
ROK |
1987 |
1990 |
1992 |
1996 |
1998 |
2000 |
2004 |
2006 |
ŻYWNOŚĆ (%) |
35,9 |
55,0! |
42,4 |
38,2 |
33,7 |
29,5 |
29,0 |
27,1 |
-Coraz mniejszy odsetek wydawanych pieniędzy na żywność - źle dla producentów warzyw i owoców
-Kraje dobrze rozwinięte-mniej niż 20%, średnio rozwinięte- 20-30%, słabo rozwinięte- 40-50%;
-Żywność jest droga, ogółem 16-17% żywności to owoce i warzywa; owoce: 5,0 - 5,5 % a warzywa:10 - 11,5 %
Miejsce ogrodnictwa w rolnictwie
Powierzchnia upraw warzyw i owoców - odsetek użytków rolniczych
Sady - powierzchnia powyżej 1 ha zaliczana do sadów , 2006 r.- 255 tys. ha, 1,8% UR
ROK |
1975 |
1990 |
1994 |
1998 |
1999 |
2000 |
2002 |
2004 |
2005 |
2006 |
POWIERZCHNIA UPRAW (tys. ha) |
303 |
272 |
292 |
270 |
276 |
276 |
275 |
275 |
297 |
292 |
UŻYTKI ROLNE (%) |
1,6 |
1,4 |
1,5 |
1,4 |
1,4 |
1,4 |
1,6 |
1,6 |
1,8 |
1,8 |
-% sadów w użytkach rolnych rośnie
-Użytki rolne 2000 r.-18,4%, 2005 r.-15,9%
-Buraki cukrowe: kiedyś 400-450 tys.ha, dziś 200-240 tys.ha;
-Ziemniaki: kiedyś 1 mln ha, dziś 800 tys.ha;
-Zboża: dziś powyżej 8 mln ha
Powierzchnia upraw
Sady 270-280 tys ha (2006) -1,8 %UR
Warzywa ok. 210-220 tys ha - 2% UR suma ok. 500-510 tys. ha -3% UR
Warzywa, 2006 r. - 214 tys. ha, 2% UR
ROK |
1975 |
1990 |
1994 |
1998 |
1999 |
2000 |
2002 |
2004 |
2005 |
2006 |
POWIERZCHNIA UPRAW (tys. ha) |
253 |
255 |
290 |
255 |
242 |
248 |
178 |
208 |
214 |
214 |
UŻYTKI ROLNE (%) |
1,7 |
1,8 |
2,0 |
2,0 |
1,9 |
2,0 |
1,4 |
1,6 |
2,1 |
2,0 |
-Użytki rolne 2005 r.-9,9%, - % upraw warzywniczych w użytkach rolnych rośnie
Suma = sady + warzywa, 2006 r. - 506 tys. ha
ROK |
1975 |
1990 |
1994 |
1998 |
1999 |
2000 |
2002 |
2004 |
2005 |
2006 |
POWIERZCHNIA UPRAW (tys. ha) |
556 |
527 |
582 |
525 |
548 |
529 |
450 |
483 |
511 |
506 |
UŻYTKI ROLNE (%) |
2,9 |
2,8 |
3,1 |
2,8 |
2,8 |
2,8 |
2,8 |
3,0 |
3,2 |
3,2 |
Produkcja rolnictwa
Produkcja globalna - suma dóbr i usług wytworzona w ciągu roku w rolnictwie
ROK |
1975 |
1990 |
1994 |
1998 |
1999 |
2000 |
2002 |
2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
OWOCE (%) |
1,9 |
3,5 |
5,0 |
5,2 |
7,0 |
4,4 |
5,3 |
7,4 |
4,6 |
5,0 |
5,7 |
WARZYWA (%) |
3,1 |
6,8 |
7,8 |
6,7 |
6,8 |
6,2 |
7,0 |
6,7 |
6,5 |
6,0 |
6,7 |
SUMA |
5,0 |
10,3 |
12,8 |
11,9 |
13,8 |
10,6 |
12,3 |
14,1 |
11,9 |
11,0 |
12,4 |
Produkcja towarowa - część, która trafia na rynek (EGZAMIN!!!)
ROK |
1975 |
1990 |
1994 |
1998 |
1999 |
2000 |
2002 |
2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
OWOCE (%) |
2,5 |
4,1 |
6,7 |
6,9 |
8,9 |
5,5 |
6,6 |
8,6 |
5,5 |
5,7 |
6,5 |
WARZYWA (%) |
3,7 |
7,0 |
9,0 |
7,6 |
7,4 |
6,7 |
7,8 |
7,5 |
6,9 |
6,2 |
6,7 |
SUMA |
6,2 |
11,1 |
15,7 |
14,5 |
16,3 |
12,2 |
14,4 |
16,1 |
12,4 |
11,9 |
13,2 |
Towarowa produkcja rolnictwa
- 2003 r. - 40,2% towarowej produkcji roślinnej to owoce i warzywa, + kilka % rośliny ozdobne, co daje razem ok. 50% - wysoka produktywność i towarowość
- duża część eksportu to produkty ogrodnicze, 20-25% udziału z całego eksportu rolno - spożywczego
- dodatnie saldo w handlu ogrodniczym - nadwyżka eksportu nad importem;
- co eksportujemy:
owoce świeże np. jabłka;
owoce jagodowe;
koncentraty i soki np. jabłkowy;
mrożonki i mieszanki warzywne;
materiał szkółkarstwa ozdobnego np. krzewy róż, iglaki;
dużą popularnością na zachodzie cieszyła się cebula `Wolska', obecnie jest wypierana przez odmiany holenderskie;
- Polska- sprzyjające warunki do rozwoju ogrodnictwa i eksportu:
Znajduje się w centrum Europy
Duże tradycje w produkcji i eksporcie
Dużo siły roboczej, stosunkowo taniej
Innowacyjni producenci wprowadzają nowe inicjatywy związane z handlem, technologiami
Rozbudowany przemysł owocowo - warzywny
Rozwój nauki, liczne Instytuty i organy doradcze
- Wadą: brak organizacji w ogrodnictwie
Charakterystyka produkcji ogrodniczej
Produkcja światowa (mln t)
Produkt / rok |
2004 |
Trzcina cukrowa |
1 332,1 (1) |
Warzywa i melony |
874,6 (2) |
Kukurydza |
724,6 (3) |
Ryż |
606,3 (5) |
Pszenica |
632,6 (4) |
Owoce |
512,1 (6) |
Ziemniaki |
330 (7) |
Buraki cukrowe |
249,1 (8) |
Soja |
206,5 (9) |
Bataty |
127,2 (11) |
Jęczmień |
154,2 (10) |
PRODUKCJA WARZYW
Udział państw w światowej produkcji warzyw (%) !!!
Kraj / rok |
2000 |
2002 |
2004 |
Chiny |
44,1 |
48,0 |
48,4 |
Indie |
9,7 |
8,8 |
9,2 |
USA |
5,2 |
4,6 |
4,5 |
Turcja |
3,3 |
3,2 |
2,9 |
Japonia |
1,7 |
1,5 |
1,3 |
Hiszpania |
1,6 |
1,6 |
1,5 |
Francja |
1,2 |
1,1 |
1,0 |
Brazylia |
1,0 |
1,1 |
1,0 |
Wietnam |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
Polska |
0,8 |
0,6 |
0,7 |
- trzcina cukrowa wypiera z uprawy buraki cukrowe przy produkcji cukru
Udział warzyw w światowej produkcji (%)!!
Warzywo / rok |
2004 |
Pomidor |
13,7 |
Kapusta |
7,7 |
Ogórki |
4,6 |
Marchew |
2,7 |
Sałata |
2,5 |
Kalafior |
1,8 |
Szpinak |
1,4 |
Zielony groch |
1,0 |
Cebula |
0,5 |
Inne |
69,66 |
Udział warzyw w produkcji w Unii Europejskiej (tys. ton) oraz %
Warzywo / rok |
2003 |
% |
Pomidor |
16,600 |
ok.25 |
Marchew |
5,900 |
9 |
Kapusta |
5,600 |
8,5 |
Cebula |
5,300 |
8,1 |
Sałata |
3,443 |
5,3 |
Warzywa pozostałe |
10,3 |
16,4 |
-Warzywa pozostałe- buraki ćwikłowe, pietruszka, skorzonera, rabarbar, koper, pasternak, chrzan, kapary;
Powierzchnia i produkcja warzyw w UE(2003)
Kraj |
tys. ha |
% gruntów ornych |
Produkcja (tys. ton) |
Włochy |
489,4 |
6,7 |
13,584 |
Hiszpania |
387 |
3,2 |
13,730 |
Francja |
270 |
1,5 |
6,007 |
Polska |
198 |
1,6 |
4,420 |
Grecja |
129 |
6,6 |
3,918 |
Powierzchnia uprawy warzyw polowych w Polsce (EGZAMIN!!!)
ROK |
Tys. ha |
% upraw |
|||||||
|
kapusta |
cebula |
marchew |
buraki |
ogórki |
pomidory |
kalafior |
pozostałe |
|
1986 - 1988 |
255,1 |
ok.20% |
11 - 14% |
11 - 13% |
7 - 8% |
11 - 12% |
8 - 11% |
ok.5% |
ok.18 - 20% |
1991 - 1993 |
274,7 (290) |
RAZEM = ponad 80 % |
|||||||
1997 - 1999 |
239,5 |
|
|||||||
2000 |
247,7 |
|
|||||||
2001 |
239,9 |
|
|||||||
SPIS ROLNY 2002 |
|||||||||
2002 |
171,3 (247) |
RAZEM = 73 - 75 % |
|||||||
2003 |
198,4 |
|
|||||||
2004 |
207,7 |
|
|||||||
2005 |
222,1 |
|
|||||||
2006 |
223,5 |
|
|||||||
2007 |
216,1 |
!15,1 ↓ |
!15,5 ↑ |
!14,6 ↑ |
6,5 ↓ |
9,3 ↓ |
6,1 ↓ |
5,3 ↑ |
17,7 ↓ |
Struktura upraw warzyw gruntowych w Polsce (!!!)
Powierzchnia warzyw w ha |
2002 |
1996 |
||
|
Liczba gospodarstw |
|||
|
Tys. szt. |
% |
Tys. szt. |
% |
Ogółem |
617,1 |
100,0 |
1 631,6 |
100,0 |
Poniżej 0,1 |
392 |
63,5 |
1 227,2 |
75,2 |
0,1 - 0,5 |
162 |
26,3 |
347,8 |
21,3 |
0,5 - 1,0 |
24,8 |
4 |
29,8 |
1,8 |
1,0 - 2,0 |
19,9 |
3,2 |
16,6 |
1,0 |
2,0 - 5,0 |
13,8 |
2,2 |
8,1 |
0,5 |
Powyżej 5,0 |
4,5 |
0,7 |
2,0 |
0,1 |
-w 96' 1 631,6 tys. szt., w 2002 tylko 617,1
-średnia powierzchnia upraw warzywnych na jedno gospodarstwo: 1996r.- 0,11 ha; 2002r.- 0,28 ha;
-wzrasta odsetek większych gospodarstw warzywniczych - gospodarstwa powyżej 5,0 ha: w roku 2002 - 4,5 tys. szt. (0,7%) w porównaniu do roku 1996 - 2,0 tys. szt. (0,1%).
Koncentracja upraw warzywnych w kraju (2002)
Województwo |
% upraw warzywnych |
Mazowieckie |
15,3 |
Łódzkie |
13,1 |
Wielkopolskie |
12,3 |
Lubelskie |
10,4 |
Najmniej: |
|
Opolskie |
1 |
- kapusta: mazowieckie 17,3%, małopolskie 16,6%, łódzkie 13,3%,
- cebula: wielkopolskie 22%, łódzkie 17,3%, mazowieckie 17,3%, kujawsko-pomorskie 11,8%;
- pomidor: wielkopolskie 21,8%, lubelskie 17,4%, kujawsko-pomorskie 13,3%, łódzkie 11,2%, świętokrzyskie 10,7%;
- kalafior: lubelskie 23%, małopolskie 18,5%, mazowieckie 17,5%;
-marchew: mazowieckie 17,7%, łódzkie 13,1%, lubelskie 10,8%, świętokrzyskie 10,1%;
- ogórek: mazowieckie 19,3%, łódzkie 14,3%, świętokrzyskie 11,3%
Zbiory warzyw gruntowych (EGZAMIN!!!)
ROK |
mln ton |
Warzywa |
|||||||
|
|
kapusta |
cebula |
marchew |
buraki |
ogórki |
pomidory |
kalafior |
pozostałe |
1986 - 1988 |
5,5 |
ok. 34% |
12 - 13% |
15 - 18% |
9 - 10% |
6 - 7% |
5 - 7% |
4 - 5% |
10 - 17% |
1991 - 1993 |
5,8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1997 - 1999 |
5,1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2000 |
5,5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2001 |
5,2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
SPIS ROLNY 2002 |
|||||||||
2002 |
3,9 |
ok. 30% ↓ |
14 - 18% ↑ |
17 - 19% ↑ |
7% ↓ |
6 - 7% |
4 - 5% ↓ |
4 - 5% |
13 - 17% ↑ |
2003 |
4,4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2004 |
4,9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2005 |
4,7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2006 |
4,4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2007 |
4,7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
-lata 80' i 90' aż do spisu rolnego zbiory wynosiły ponad 5 mln ton warzyw; po spisie rolnym 2002 r. plon wyniósł 3,9 mln ton, potem wzrastał i w roku 2007 wyniósł 4,7 mln ton.
-na 1 osobę przypada od 104 do 153 kg warzyw rocznie
-ubogi asortyment: 90% warzyw to 7 gatunków, z 40 gatunków uprawia się ok.20, a dominuje 7;
-1/3 z tych 7 gatunków stanowi kapusta, wysokie plony 20-23 tony z ha;
-wzrasta udział pozostałych warzyw np. zielony groch, fasola, sałata, szpinak, seler, por;
Plon warzyw gruntowych (tys. ton)
ROK |
WARZYWA |
||||||
|
kapusta |
cebula |
marchew |
buraki |
ogórki |
pomidory |
kalafior |
1986 - 1988 |
32,3 |
19,3 |
26,0 |
23,6 |
12,2 |
15,9 |
18,1 |
2007 |
40,5 |
19,5 |
28,6 |
24,7 |
14,2 |
18,6 |
19,1 |
-Tendencje nie dążą do poprawy
- Polska - ok.8-9 % uprawa warzyw w UE, największy producent kapusty i marchwi, 3 miejsce pod względem produkcji cebuli i ogórków, 5 miejsce - kalafior;
PRODUKCJA OWOCÓW
Udział państw w światowej produkcji owoców w %
SUMA !!
Kraj |
ROK |
||
|
2000 |
2002 |
2004 |
Chiny |
13,7 |
14,9 |
16,3 |
Indie |
9,0 |
9,6 |
9,2 |
Brazylia |
7,7 |
7,4 |
7,0 |
USA |
7,0 |
6,3 |
5,9 |
Hiszpania |
3,4 |
3,3 |
3,3 |
Francja |
2,4 |
2,2 |
2,2 |
Turcja |
2,3 |
2,2 |
2,1 |
Wietnam |
0,9 |
1,0 |
1,1 |
Japonia |
0,8 |
0,8 |
0,7 |
Polska |
0,5 |
0,6 |
0,7 |
-produkcja owoców jest mniejsza od produkcji warzyw: 500 mln + cytrusy 100 mln = 600 mln
-przez wiele lat to Brazylia była największym producentem owoców. Zmiana nastąpiła w latach 90'
-Polska- udział wzrasta
Produkcja owoców na świecie w %
Owoce |
2004 |
Winogrono |
13,00 |
Banany |
13,9 |
Pomarańcze |
12,2 |
Jabłka |
12,1 |
Mango |
5,2 |
Gruszki |
3,5 |
Ananas |
3,00 |
Brzoskwinie i nektaryny |
3,0 |
Cytrusy i limonki |
2,4 |
Truskawki |
0,6 |
Kiwi |
0,2 |
Wiśnie |
0,2 |
Pozostałe |
30,46 |
Produkcja owoców w UE
SUMA 40 ML.TON !!!!!
-2/3 to owoce klimatu umiarkowanego:
jabłka 28-29%, brzoskwinie i nektaryny ok11 %, gruszki 7,5%, winogrona deserowe 5,8%, śliwki 3,6%, truskawki 2,3%
-1/3 to owoce południowe:
pomarańcze 16,7%, mandarynka 7,5%, cytryny 4,6%, kiwi 1,3%;
-rejony koncentracji produkcji:
Winogrona- Francja, Włochy
Brzoskwinia- Włochy, Turcja, Grecja
Pomarańcza- Hiszpania, Walencja, Izrael, Cypr
Cytryny- Hiszpania, Włochy
- Transport z pd. na pn. do krajów nabywczych:
1. Banany 2. Cytrusy (pomarańcza, mandarynka) 3. Jabłka
Produkcja w Polsce
Powierzchnia upraw sadowniczych - powierzchnia drzewostanu przekraczająca 0,1 ha
ROK |
tys. ha |
Koniec lat 80' |
260 |
1994 |
292 |
1999 - 2000 |
275,8 |
2001 - 2002 |
276,4 |
2003 |
258,2 |
2004 |
275 |
2005 |
256 |
2006 |
255 |
2007 |
281,5 |
Struktura upraw drzew owocowych (EGZAMIN!!!)
ROK |
Drzewa owocowe (pow. upraw %) |
||||
|
jabłonie |
grusze |
śliwy |
wiśnie |
czereśnie |
Lata 90' |
60 - 68 |
6 - 8 |
15 - 10 |
16 - 13 |
ok. 3 |
1999 - 2000 |
59,8 |
6,6 |
11,5 |
14,1 |
4,3 |
2001 - 2002 |
61,0 |
5,9 |
10,6 |
14,3 |
4,4 |
2003 |
61,7 |
5,6 |
9,7 |
14,6 |
4,2 |
2007 |
62,3 |
4,6 |
7,9 |
13,1 |
3,6 |
- do sadów zaliczane powierzchnie powyżej 0,1 ha
- w 2002 roku sady posiada 273,6 tys. gospodarstw
- prawie 14% gospodarstw ma sady
- co 7 gospodarstwo posiada sad większy niż 0,1 ha
Pozostałe : 8,4%
- najwięcej sadów jabłoniowych - 62,3%, potem wiśniowych - 13,1% i śliwowych - 7,9%,
Struktura powierzchni sadów (EGZAMIN!!!)
Powierzchnia sadów w ha |
2002 |
|
|
Tys. szt. |
% |
Ogółem |
273,6 |
100,0 |
Do 1 ha |
228 |
84,0 |
1 - 2 ha |
18,6 |
6,8 |
2 - 5 ha |
16,3 |
6,0 |
5 - 10 ha |
7,2 |
2,6 |
Powyżej 10 ha |
2,5 |
0,9 |
Powyżej 50 ha |
0,07 |
|
- zwiększa się % większych gospodarstw sadowniczych, ale nadal bardzo mało jest gospodarstw powyżej 10 ha (2,5 tys. szt. niecały 1%) a powyżej 50 ha tylko 0,07 tys. szt.
Koncentracja upraw sadowniczych w kraju
Województwo |
% upraw |
Mazowieckie |
36,8 |
Lubelskie |
11,3 |
Łódzkie |
11,1 |
Świętokrzyskie |
10,7 |
Najmniej: |
|
Opolskie |
0,7 |
Plantacje jagodowe, porzeczki, agrest -powierzchnia (EGZAMIN!!!)
ROK |
Truskawki |
Maliny |
Porzeczki |
Agrest |
|
tys. ha |
mln. szt. |
||
Lata 80' |
55,0 |
10,0 |
64,0 |
12,0 |
1991 - 1992 |
62,5 |
10,5 |
88,5 |
14,4 |
Ogólnie |
55 - 60 |
10 - 12 |
64 - 74 |
11 - 12 |
1. truskawki 42 - 45%
2. maliny 12 - 15%
3. porzeczki 34 - 36%
4. agrest 2 - 3%
5. pozostałe (np. borówka) 5 - 7 % od 2000 r.
Struktura powierzchni upraw jagodników (EGZAMIN!!!)
Powierzchnia w ha |
Liczba gosp. |
Powierzchnia w ha |
Liczba gosp. |
||
|
Tys. szt. |
% |
|
Tys. szt. |
% |
Ogółem |
109,3 |
100 |
Ogółem |
19,6 |
100 |
Do 1 |
97 |
88,8 |
Do 0,1 |
99,6 |
50,8 |
1 - 2 |
7,3 |
6,7 |
0,1 - 0,5 |
77,0 |
39,3 |
2 - 5 |
3,7 |
3,4 |
0,5 - 5 |
19,2 |
9,8 |
5 - 10 |
0,8 |
0,5 |
Powyżej 5 |
0,3 |
0,1 |
Powyżej 10 |
0,4 |
0,3 |
|
|
|
W tym > 20 |
0,13 |
0,1 |
|
|
|
- truskawki - woj. mazowieckie 26,9%, lubelskie 16,4%, wielkopolskie 4,6%
- maliny - woj. lubelskie 70%, mazowieckie 14,3%, wielkopolskie 0,6%
- porzeczki - woj. lubelskie 30%, mazowieckie 16,1%, łódzkie 12,8%, wielkopolskie 4,6%
- najwięcej gospodarstw do 1 ha - 97 tys. szt. (58,8%)
Struktura plonu owoców jagodowych (EGZAMIN!!!)
ROK |
OGÓŁEM (mln ton) |
Truskawki % |
Maliny % |
Porzeczki % |
Agrest % |
Inne % |
1986 - 90 |
0,49 |
58 |
6 |
28 |
8 |
|
1991 - 94 |
0,47 |
33 |
6,6 |
40 |
9,5 |
|
1997 - 2000 |
0,42 |
39 |
10 |
38 |
8 |
|
2001 - 2002 |
0,47 |
42 |
10 |
36 |
5,5 |
|
2003 - 2004 |
0,47 |
34 |
11 |
42 |
4 |
9 |
2005 |
0,5 |
37 |
13 |
38 |
3 |
6,7 |
2006 |
0,5 |
38 |
10 |
39 |
3 |
9 |
2007 |
0,4 |
40 |
11 |
34 |
3 |
10 |
Pod względem globalnej produkcji owoców Polska należy do większych producentów, zajmuje 5 miejsce po Hiszpanii, Włoszech, Niemczech i Francji. 1 miejsce w Europie w produkcji malin, porzeczki czarnej oraz wiśni. 2 miejsce po Hiszpanii w produkcji truskawek, oraz po Niemczech w produkcji agrestu. 3 miejsce w produkcji jabłek na świecie!!! Oraz 1 w Europie.
Na 1 osobę przypada 40 - 79 kg owoców z drzew, oraz 10 - 14 kg owoców jagodowych.
Owoce na zaopatrzenie rynku wewnętrznego: 50 - 55 % do spożycia, 30 - 35 % do przemysłu;
Oraz na eksport przeszło 10 %.
Eksport owoców (EGZAMIN!!!)
1997 r.: 309 tys. ton owoców świeżych i 380 tys. ton przetworzonych
2001 r.: 392 tys. ton świeżych i 500 tys. ton przetworzonych
2005 r.: 630 tys. ton świeżych i 395 tys. ton przetworzonych
2007 r.: 600 tys. ton świeżych i 700 tys. ton przetworzonych
Sprzedajemy głównie jabłka 60 - 72 %. Oprócz tego 3 - 6 % truskawek, 2 - 2,5 % malin oraz porzeczkę czarną do Włoch. Z owoców przetworzonych dominują przede wszystkim soki (jabłkowy) i mrożonki (maliny, truskawki).
Przez ostanie 20 lat wzrastał potencjał owoców z drzew oraz następował regres owoców jagodowych, ze względu na dużą pracochłonność przy ich uprawie. Polska dużym producentem jabłek. Gospodarstwa sadownicze charakteryzują się dużym zróżnicowaniem pod względem wielkości, poziomu produkcji, wyposażenia w środki trwałe oraz przygotowania zawodowego i przedsiębiorczości właścicieli.
Negatywne strony sadownictwa (sady jabłoniowe): (EGZAMIN!!!)
- Większość gospodarstw o małej powierzchni;
- Mało jest sadowników - specjalistów , którzy produkują owoce wysokiej jakości, relatywnie tanie;
- Niski poziom wyposażenia w obiekty towarzyszące (przechowalnie, chłodnie z KA) oraz urządzenia do pakowania i sortowania owoców.
- Kłopoty w handlu. Tuż po zbiorze - nadpodaż produkcji, ceny niskie, kłopoty ze sprzedażą; brak przechowalni, zazwyczaj służą do tego budynki nieodpowiednio przystosowane - nie można dłużej przechowywać owoców;
- Słaby eksport zarówno na wschód jak i zachód. Owoce trafiają do przetwórstwa, niskie ceny. Przy długotrwałym transporcie konieczny jest dobrze zorganizowany system dystrybucji.
- Nadprodukcja jabłek deserowych. Nie należy zwiększać produkcji jabłek. W przypadku pozostałych gatunków owoców istnieje potrzeba wydłużania podaży. W tym celu konieczna modernizacja produkcji (przyspieszanie dojrzewania owoców oraz rozbudowa zaplecza chłodniczego).
- Brak instytucji organizującej produkcję ogrodniczą. Brak rynków producenckich gdzie owoce mogłyby być przechowywane, sortowane, pakowane stamtąd do odbiorcy.
- Brak reklamy na rynku zagranicznym.
- Stąd niskie ceny i słaba opłacalność.
Szkółki sadownicze
Obecnie powierzchnia szkółek sadowniczych wynosi 900 - 1000 ha. Produkuje się ok. 8 - 9 mln szt. drzew i 4 - 5 mln szt. krzewów owocowych.
Uprawa pod osłonami
- pocz. lat 90'największe powierzchnie upraw pod osłonami: Hiszpania, Włochy, Holandia, Niemcy;
- 2004 - 2005 r.:
Kraj |
Powierzchnia pod osłonami |
Hiszpania |
52 300 |
Turcja |
40 900 |
Włochy |
29 700 |
Holandia |
10 500 |
Francja |
8 500 |
Polska |
6 300 |
Niemcy |
3 500 |
Wlk. Brytania |
2 000 |
- tunele foliowe: Hiszpania, Turcja, Włochy
- szklarnie: Holandia, Francja, Włochy
- Tunele foliowe - Hiszpania
Największy obszar upraw pod osłonami w Europie - ponad 30 000 ha, średnia powierzchnia gospodarstw pod osłonami to 2 ha;
Warzywa uprawiane pod osłonami w 2 cyklach:
pomidory 10 000, papryka 7 000, arbuzy 5 000, melony 5 000, cukinia 5 000, ogórki 4 000, oberżyna 2 000, fasola szparagowa, sałata-mniej;
- Szklarnie - Holandia
Lata 80-90' ok.500 ha szklarni, w połowie 90' mniej niż 100 ha.
UPRAWA/ROK |
1994 |
% powierzchni |
2003 |
Powierzchnia |
Warzywa - tys. |
4,5 |
45 |
4,2 |
Spadek |
Kwiaty cięte |
4,1 |
41 |
3,6 |
Spadek |
Roś. doniczkowe i kwietnikowe |
1,3 |
14 |
1,7 |
Wzrost |
- produkcja kwiatów ciętych - wprowadzona w naturalne rejony produkcji.
-mniej upraw pomidorów, ale nadal 1 miejsce: 1994 ponad 30%, 2003- 29%
-ogórki:1994- 19%, 2003- 15%, spadek
-papryka: 1994- 18%, 2007- 28%, wzrost
Kwiaty cięte
-eksport do Niemiec, Francji, Wlk. Brytanii, Polski
-8 mld szt. kwiatów ciętych
-powierzchnia: róże 850 ha, 23%; chryzantemy 700ha, 19%; gerbera 250 ha 7% powierzchni;
-sprzedawane kwiaty cięte: 12 mld szt. (186 gat.), ok.8 mld produkcja własna ok. 72%, ok.3mld import,
- 70% wszystkich kwiatów ciętych wyprodukowano w Holandii-większość jest eksportowana
Kwiaty doniczkowe
- na 1 300 ha - 731,4 mln szt. (186 gat.), produkcja własna 703,8 mln szt. 96,2%
- 34,8% wszystkich kwiatów doniczkowych wyprodukowano w Holandii
- kwiaty doniczkowe nie są eksportowane na duże odległości, ze względu na wrażliwość na transport; będą produkowane w rejonach dużych skupisk ludności;
Gatunek |
Ilość (mld szt.) |
% |
Róża |
3,2 |
28 |
Chryzantema |
1,4 |
12,8 |
Tulipan |
1,1 |
10 |
Gerbera |
0,7 |
6 |
Frezja |
0,4 |
3,6 |
Lilia |
0,3 |
3,4 |
Goździk |
0,2 |
2,6 |
Alstromeria |
0,2 |
2,6 |
Gipsówka |
0,1 |
1,6 |
Cymbidium |
0,04 |
0,3 |
Gatunek |
Ilość (mld szt.) |
% |
Bluszcz |
60,9 |
8,3 |
Kalanchoe |
54,9 |
7,5 |
Chryzantema |
32,4 |
4,4 |
Figowiec |
24,6 |
3,4 |
Skrzydłokwiat |
20,4 |
2,8 |
Róża |
19,3 |
2,6 |
Dracena |
16,7 |
2,3 |
Phalenopsis |
9,7 |
1,3 |
Hortensja |
8,1 |
1,1 |
Anturium |
7,9 |
1,1 |
Produkcja pod osłonami - Polska
Powierzchnia pod osłonami w kraju (ha) (EGZAMIN!!!)
Suma :ok. 6000 tys.ha (2002 r) 5325 tys ha (2007r)
ROK |
Szklarnie |
Inspekty |
Tunele |
Ogółem |
1960 |
202 |
346 |
- |
548 |
1970 |
435 |
483 |
- |
918 |
1988 |
2 055 |
210 |
2 430 |
4 685 |
1992 |
1 472 |
49 |
1 677 |
3 198 |
2000 |
928 |
16 |
1 441 |
2 385 |
2001 |
960 |
16 |
1 514 |
2 400 |
2002 |
2 321 |
61 |
3 912 |
6 294 (7 741) |
2003 |
2 135 |
51 |
3 255 |
5 441 |
2006 |
2 090 |
42 |
3 394 |
5 526 |
- 1970 - wzrosła liczba szklarni i gospodarstw indywidualnych
- 1988 - ok. 80% gospodarstw indywidualnych i 20% gospodarstw państwowych, od 1988 r. maleje powierzchnia upraw pod osłonami.
- 2001 - ogółem 2 400 ha
- 2002 -po spisie rolnym okazało się, że jest 6 294 ha, a nie tak jak szacowano wcześniej 7 741 ha;
- 2006 - szklarnie 2 090, inspekty 42, tunele 3 394, ogółem: 5 526 ha
- w Polsce najwięcej upraw w tunelach foliowych
ROK |
Pod osłonami |
ROK |
Szklarnie |
||
|
warzywa |
rośliny ozdobne |
|
warzywa |
rośliny ozdobne |
1990 |
79 |
21 |
|
||
|
2001 |
75 |
25 |
||
2002 |
81,7 |
19,3 |
|
- zarówno pod osłonami (81,7%) jak i w szklarniach (75%) dominują uprawy warzywnicze;
- reszta to rośliny ozdobne
Struktura powierzchni upraw warzyw pod osłonami
Powierzchnia upraw (ha) |
Tys. szt. |
% |
Ogółem |
36,6 |
100 |
do 0,1 |
19,2 |
52,6 |
0,1 - 0,3 |
11, 3 |
30,9 |
0,3 - 0,7 |
4,5 |
12,5 |
powyżej 0,7 |
1,4 |
4,0 |
w tym pow.1 |
0,8 |
2,4 |
- uprawa warzyw 6 324 ha
- najwięcej gospodarstw małych, do 0,1 ha (52,6%)
- średnia powierzchnia gospodarstwa 0,17 ha
- produkcja ogrodnicza pod osłonami ma znaczenia powyżej 0,7 ha, tylko 4% takich gospodarstw;
- produkcja pod osłonami bardzo rozdrobniona - źle
Produkcja warzyw pod osłonami (ha) (EGZAMIN!!!)
- 2007 r.: dominują pomidory 2 451 ha (44-46%) i ogórki 1 286 ha (24%), pozostałe to 1 508 (29-32%);
- Koncentracja upraw: 2002 r. najwięcej warzyw pod osłonami: mazowieckie 29,4%, wielkopolskie 13,2%, łódzkie 12,1%; prawie 55% powierzchni w granicach 3 województw; opolskie- najmniej;
Zbiory warzyw pod osłonami
ROK |
OGÓŁEM (tys.ton) |
pomidory |
ogórki |
pozostałe |
1986 - 1988 |
329 |
% |
||
1990 |
301 |
|
|
|
1998 |
357 |
|
|
|
2001 |
380 |
|
|
|
2002 |
754 ! (385) |
52,1 |
29,6 |
18,3 |
2007 |
723 |
57 |
30 |
12,9 |
- od 1986 r. spadek zbiorów, aż do 1998 r. gdy zbiory bardzo wysokie - 357 tys. ton
- 2001 r. zbiory się zwiększają choć powierzchnia maleje (lepsza technologia);
- 2002 r. - spis rolny, uważano, że 385 tys. ton, jednak potem obliczono, że to - 754 tys. ton;
- 2007 r. - większa wydajność, ok.13,6 tony z ha, zebrano 723 tys. ton!!
Poza rynkiem europejskim rośnie eksport warzyw:
pomidory
- 2000 r.: 9 805 ton
- 2004 r.: 44 800 ton
- 2007 r.: 74,6 tys. ton - sprzedano 18% wyprodukowanych pomidorów
ogórki
- 2000 r.: 8 600 ton
- 2004 r.: 16 000 ton
- 2007 r.: 17,9 tys. ton - sprzedano 8% wyprodukowanych ogórków
Produkcja roślin ozdobnych pod osłonami
Rośliny ozdobne zajmują do 20% produkcji pod osłonami, do 30% szklarni
ROK |
OGÓŁEM |
1988 |
890 |
1990 |
807 |
1992 |
667! |
1999 |
733! |
2000 |
559 |
2001 |
539 |
2002 |
1 417 (540) |
2004 |
811 |
- 2 okresy: → lata do 1988 r.: wzrost powierzchni pod osłonami - produkcja wysokodochodowa, duże zapotrzebowanie w kraju i za granicą, duży popyt; środki do produkcji były tanie (dotowane);
W 1988 r. ok. 1mld kwiatów ciętych i 13,5 mln kwiatów doniczkowych.
Eksport - 254 mln szt. kwiatów ciętych i 1,5 mln szt. kwiatów doniczkowych.
→ lata po 1988 r.: załamanie produkcji - podrożały środki produkcji (opał), zubożenie społeczeństwa, dużo tańszych kwiatów z zagranicy
- 2002 r. spis rolny - początkowo oszacowano na 540 ha, później - 1 417 ha
- 2004 r. - 811 ha
Struktura powierzchni upraw roślin ozdobnych
Powierzchnia upraw (ha) |
Tys. szt. |
% |
ogółem |
6,9 |
100 |
do 0,1 |
3,1 |
45,6 |
0,1 - 0,3 |
2,5 |
36,9 |
0,3 - 0,7 |
0,85 |
12,4 |
powyżej 0,7 |
0,35 |
5,1 |
w tym pow.1 |
- |
- |
- uprawa kwiatów 1 417 ha
- produkcja pod osłonami bardzo rozdrobniona - źle
- najwięcej gospodarstw o powierzchni do 0,1 ha - 3,1 tys. szt. (45,6%)
- brak gospodarstw powyżej 1 ha
- średnia powierzchnia gospodarstwa 0,2 ha
Struktura powierzchni upraw roślin ozdobnych w szklarni
Rośliny ozdobne |
Powierzchnia (ha) |
Struktura (%) |
|
Pow. roślin ozdobnych |
466 |
100 |
|
Kwiaty cięte |
310 |
66,5 |
100 % |
Róże |
100 |
21,5 |
32,3 |
Gerbery |
100 |
21,5 |
32,3 |
Goździki |
10 |
9,0 |
3,1 |
Inne |
100 |
21,5 |
32,3 |
Rośliny doniczkowe |
120 |
25,7 |
- |
Sadzonki i in. |
36 |
7,8 |
- |
-Produkcja kwiatowa 650 mln szt.
-484 ha w szklarniach. Kwiaty cięte - 70% powierzchni pod rośliny ozdobne, ok. 18 tys. gospodarstw tym się zajmowało; 130 ha róż, 100 ha gerbera, 48,4 ha goździki;
Koniec lat 90': wzrost produkcji Anturium, później frezje, chryzantemy wielkokwiatowe, lilie; Teraz przede wszystkim import z Holandii;
-Kwiaty doniczkowe - 30% powierzchni pod rośliny ozdobne (140 ha),
- 2004 r.- powierzchnia roślin ozdobnych wynosi 811 ha, z czego rośliny doniczkowe i balkonowe stanowią 36%;
- niewiele małych gospodarstw, produkujących na mała skalę; duże gospodarstwa- 1 miejsce producent storczyków doniczkowych (2 ha), 2 miejsce w Europie producent Anturium (3 ha);
- Wartość towarowa produkcji pod osłonami: 1,8 do 2 mld zł, czyli 12-14% towarowej produkcji rolnictwa;
- wśród państw UE zajmuje 7 miejsce pod względem produkcji kwiatów ciętych;
Problemy w produkcji:
- Zbyt dużo zużycie energii na m2 szklarni - podstawowy koszt to opał!
- Duże zużycie energii - wysoka energochłonność!! Winna jest nieodpowiednia instalacja - stare kotły, źle rozmieszczone rury w szklarni;
- Szklarnie niedostosowane do naszych warunków klimatycznych- za dużo szklarni zblokowanych- problemy ze śniegiem, wietrzeniem; nieodpowiednie też wąskie szklarnie wolnostojące;
- Szklarnie stare, o przestarzałej technologii
Zmniejszanie energochłonności: (EGZAMIN!!!)
- uszczelnianie szklarni
- kurtyny energooszczędne
- odpowiednie rozmieszczenie urządzeń grzejnych
- automatyzacja sterowania klimatem
- stosowanie racjonalnych, bardziej wydajnych technologii produkcji (np. podłoża inertne, odkażone);
- dostosowanie terminów uprawy do warunków zewnętrznych
Uprawa gruntowa roślin ozdobnych (EGZAMIN!!!)
Produkcja roślin ozdobnych w gruncie: 7 560 ha, z czego największy udział miały szkółki drzew i krzewów ozdobnych. Szkółki znajdowały się w 3 245 gospodarstwach; na 1 szkółkę przypadało 1,35 ha. W 1996 r. uprawiano cebule kwiatowe na powierzchni 650 ha.
Spożycie produktów ogrodniczych
Na poziom konsumpcji dóbr wpływa szereg czynników (5grup):
- czynniki ekonomiczno - organizacyjne- związane z dochodami klientów, poziomem cen, wielkością podaży, organizacją obrotu, dostępnością produktu;
- czynniki biologiczne- związane ze społeczeństwem- wiekiem, normami żywieniowymi, stylem jedzenia;
- czynniki demograficzne- związane z zamieszkaniem ludności, płcią, migracjami ludności;
- czynniki psychospołeczne- jak społeczeństwo spędza czas wolny, jakie ma preferencje, tradycje;
- czynniki społeczno - zawodowe- wykształcenie, wykonywany zawód, aktywność zawodowa, stopień urbanizacji;
Ile przeznaczamy na żywność
- 1 mieszkaniec w ciągu roku wydaje 100% to na żywność:
ROK |
% pieniędzy wydawanych na żywność |
1988 |
44,1 |
1990 |
51,8 |
1996 |
37,8 |
2000 |
29,5 |
2005 |
26,3 |
2006 |
27,5 |
- w latach 90' zmniejsza się odsetek wydawanych pieniędzy na artykuły żywnościowe, ale nadal jest to ok. ¼
- najwięcej- emeryci i renciści
- najmniej- wolne zawody, przedsiębiorcy
- 2006 r.: 27,5%
1988 |
1990 |
1996 |
2000 |
2005 |
2006 |
Warzywa (%) |
|||||
9,3 |
7,0 |
7,6 |
8,0 |
10,3 |
11,5 |
Owoce (%) |
|||||
8,7 |
6,1 |
6,1 |
7,3 |
5,4 |
5,5 |
Suma (%) |
|||||
18,0 |
13,1 |
13,7 |
15,3 |
15,7 |
17,0 |
- owoce- odsetek z roku na rok maleje, 2006 r. 5,5%
- owoce i warzywa razem - odsetek wydawanych pieniędzy z roku na rok zwiększa się, 2006 r. 17,0%
- co 6-7 złotówka jest wydawana na produkty z branży ogrodniczej
-Żywność jest droga, ogółem 15-17% żywności to owoce i warzywa; owoce: 5,0 - 5,5 % a warzywa:10 - 11,5 %
Spożycie warzyw - 120 - 130 kg warzyw na 1 osobę, na rok
- niewielka różnorodność- 7 podstawowych gatunków
1988 |
1996 |
2000 |
2005 |
2006 |
Warzywa + przetwory |
||||
78,2 |
69,1 |
63,8 |
67,1 |
60,5 |
Warzywa świeże |
||||
66,2 |
59,4 |
59,4 |
59,2 |
52,6 |
Przetwory |
||||
10,6 |
8,6 |
4,8 |
8,0 |
8,3 |
- warzywa świeże: pomidory 18-19%, kapusta 14%, ogórki ok. 14%, marchew ok. 13%, pozostałe 18-19%
- przetwory: kapusta kwaszona 3-3,5 kg, soki warzywne ok. 1 kg;
- wysoki udział samozaopatrzenia;
- 2006 r.: warzywa + przetwory = 60,5 w. świeże = 52,6 przetwory = 8,3
Spożycie owoców - ok. 49 kg na 1 osobę, na rok
1988 |
1996 |
2000 |
2005 |
2006 |
Owoce świeże + przetwory |
||||
36,0 |
45,1 |
49,2 |
44,6 |
40,8 |
Owoce krajowej produkcji |
||||
32,6 |
40,6 |
37,4 |
34,7 |
27,5 |
Owoce południowe |
||||
3,6 |
8,9 |
10,8 |
8,6 |
11,6 |
Przetwory |
||||
3,4 |
0,5 |
1,0 |
0,8 |
1,1 |
Soki |
||||
|
|
7,7 |
9,6 |
10,6 |
- bardzo małe spożycie owoców na tle Europy
- od 2000 r. spożycie owoców krajowych systematycznie się zmniejsza (2006 r. 27,5 kg/os.) a południowych wzrasta (2006 r. 11,6 kg/os.), podobnie jest w przypadku soków i przetworów;
- jabłka - w 2003 r. ok. 24 kg a osobę, teraz ok. 20 kg; jabłka stanowią połowę owoców i przetworów krajowej produkcji;
- owoce jagodowe - ok. 6-7 kg na osobę, głównie truskawki;
- morele, brzoskwinie, winogrona - ok. 0,5 kg;
Jakie kwiaty kupują Polacy?
Kwiaty cięte - cieszą się większą popularnością, 60% jest kupowanych dla kogoś innego: róże, gerbery, frezje; Kiedyś popularne były lilie. Teraz zyskują na znaczeniu storczyki i anturium, a także goździki;
Kwiaty doniczkowe - kupowane przede wszystkim dla siebie: juka, dracena, cyklamen, kalanchoe, bluszcz, begonia;
Wspólna Polityka Rolna - cele i zasady
CELE: - wzrost produkcji roślinnej
- zapewnienie godziwych dochodów dla ludności rolniczej
- stabilizacja rynków żywnościowych
- wytwarzanie produktów wysokojakościowych, zdrowych
- zapewnić konsumentom żywność po przystępnych cenach
ZASADY: - zasada jednolitego rynku - równe traktowanie producentów we wszystkich krajach UE
- zasada preferencji produkty z krajów członkowskich mają pierwszeństwo nad importowanymi
- zasada solidarności finansowej - wspólny udział w finansowaniu wspólnej polityki rolnej
Mechanizmy WPR
1.OCHRONA CEN I STABILIZACJA RYNKU (opłaty celne-redukowane, subsydia eksportowe-redukowane, skup interwencyjny-wybrane produkty, ceny interwencyjne-wybrane produkty, limity importowe-wycofane);
2. OGRANICZENIE POZIOMU PRODUKCJI(kwoty produkcyjne; odłogowanie ziemi od 1992; premia za ekstensyfikacje produkcj);
3. UTRZYMYWANIE POZIOMU DOCHODÓW-dopłaty kompensacyjne;
4.INNE(subsydia na ochronę środowiska, subsydia do inwestycji (wybrane cele)
Jaka była tendencja spożycia warzyw :
W latach 80' najwięcej się jadło tendencja była rosnąca do 2000r potem zaczęła spadać