K.potyliczna (os occipitale) w tylno-dolnej cz. Podst. Czaszki, skł.się z cz. Podstawnej, 2 cz. Bocznych i łuski potylicznej. Te cz-ci ograniczają otwór wielki (foramen magnum)-łączy jamę czaszki z kan. kręgowym.
- cz. podst. (pars basilaris) łączy się z prz. z trz. k. klin. czrząstkozr. klinowo-potyl. i kk. skroniowymi - chrząstkozr. skalisto-potyl. Na pow. dol. cz. podst. guzek gardłowy, pow. gór. z trzonem k.klin. tw. stok (clivus) skier. do otw.wiel.
- cz-ci boczne(partes laterales) po 2 str. otw.wiel. Na pow.zewn. parzyste kłykcie potyl. <—podst. przebita kanałem nerwu podjęz.(canalis hypoglossi). brzeg bocz. ma wcięcie szyjne i z wc. na brz.tyl.cz. skal. k.skroniowej tw. otwór szyjny.
- łuska potyl. (squama occipitalis) położ. do tyłu i góry otw. wielk. Na pow. wew. wyniosłość krzyżowa, w jej środku guzowatośc potyl. wew. Bocznie od guz. bruzdy zat. poprzecznej, ku górze bruzda zat. strz. gór., ku dołowi grze. potyl. wew. Na pow zewn. pośrodku guzow. potyl. zewn., od niej w dól grzeb. pot. zew., bocznie kresa karkowa górna, powyżej niej kr. kar. najniższa a poniżej k.k. dolna.
K.skroniowa (os temporale)- parzysta, buduje śr. podst. cza. i cz. ściany bocz.; zawiera narz. słuchu, równowa., kanały dla naczyń i nerw. składa się z cz. łuskowej, bęben., sutk., skal.
- cz. łuskowa - pionowo w śc. b. czasz.,. Pow. wew lekko wklęsła pokryta wyciskami palczastymi, łękami mózgowymi i bruzdami. Pow. zewn. gładka, wyrostek jarzmowy (processus zygomaticus) łączy się z wyr. skroniowym k. jarzmowej i tw. łuk jarzmowy (arcus zygomaticus). u nasady wyr.jarz. guzek stawowy (tuberculum articulare), <-do tyłu dół żuchwowy (fossa mandibularis).
- cz. bebenkowa - ogranicza otw. słuch. zewn. i ściany przewodu słuchow. zewn. Przyśrodkowo poł. bruzda bebenkowa do której przycz. się bł. bębenkowa.
- cz. sutkowa- tw. wyrost. sutkowaty- zawiera kom. sutkowe i jamę sutkową - łączą się z jamą bęben. ucha. Na pow. wew. bruzda zatoki esowatej.
- cz. skalista - ma podstawę, szczyt, 3 powierzch.:przed, tyl i dol. i 3 krawędzie: gór, przed i tyl. Przy szczycie pow.prz. wycisk n. trójdzielnego. Bocznie od niego wyniosłość łukowata(tw.ją kan. półkol. błęd. kostn.). Przy cz. łuskowej pokrywka jamy bęben.-ściana gór.j.bęb. Pow.tyl. w skład dołu tyln. czaszki. Tutaj otwór słuch. wewn prowadzi do przew. sł. wew., kończy się dnem prz.sł.w. W przewodzie nerw VII i VIII. Pow. dol. to cz. pow. zew. podstawy czaszki. na brz. tylnym wciecie szyjne, do przodu dół szyjny. Przyśrodkowo dołu otwór zewn. kan.tętn. szyj., bocznie dołu wyrost. rylcow.
K.klinowa ( os sphenoidale), nieparz, pośrodku podst. cza., tw. dół śr. cza., oczodół, dół skroniowy, podskr., skrzydłowo-podnieb. Kształt motyla, trzon i 6 parz. wyrostków - skrzydeł więk., mniej., wyr. skrzydłowatych.
- trzon- ma parz. zatokę klinową. Na pow. gór. siodło tureckie (Stella turcica), w nim dół przysadki m. Siodło z tyłu ogr. grzbietem siodła, z przodu bruzdą skrzyżow. wzrokow.-> kończy się kanałem wzrok<- przez przechodzi nerw II i tęt. oczna.Pow. dol. tw. dziób klinowy objęty skrzydłami lemiesza.
- Skrzydła większe (alae majores)- na pow. wew. otwory ; okrągły(n. szczękowy), owalny (n. żuchwowy) i kolcowy (gałąź oponowa). Pow.zewn. podzielona na pow. oczodołową, skron., podskrob., szczękową i buduje oczodół, dół skr., podskr., skrzyd-podnieb. Oddzielone od skrz. mn. szczeliną oczodołową górną, od szczęki - szcz. ocz. dolną.
- Skrzydła mniejsze (a.minores) tw. cz. dołu przed. cza. Ograniczają kanał wzrok. Brzeg tylny przedłuża się w wyr. pochyły przedni
- wyrostki skrzydłowate - odchodzą od trz. skrz. więk., składają się z 2 blaszek (przyśr. i bocz.) Obie ograniczają dół skrzydłowy. W nasadzie kanał skrzydłowy.
K.czołowa (os frontale) tw. przednią cz.sklepienia cza. Nieparzysta łuska czołowa, cz. nosowa, parz. cz-ci oczodołowe.
- łuska czołowa - na pow. zew 2 guzy czołowe, poniżej łuki brwiowe. Pow. między łukami to gładzizna (glabella). Poniżej łuków brzegi nadoczodołowe, oddzielające łu. czoł.od cz. oczodoł.; tu kość gruba i ma parz. zat. czołową poł. z jamą nos. Na brz. nadoczod. otwór nadoczod. Na pow. wew. bruzda zat. strz. gór. przechodzi w grzebień czoł.
- cz. nosowa - między parz. cz. oczom, zak. kolcem nosowym; w skład śc. górnej jamy nos.
- cz. oczodołowa- parz., to cz. boczna dołu przed. cza. i sklepienie oczodołu. Pow wew. ma wyciski palczaste, łęki móz., i bruzdy tęt., pow. oczod. gładka, wklęsła, w cz. bocz. dół gruczołu łzow.
Szczęka (maxilla) - parz., buduje sklep. jamy u., dno i śc. bocz. j. nos. i dno oczod. Ma trzon i 4 wyr.: jarzmowy, czoł, zębodoł., i podnieb.
- trzon ( corpus maxillae) ksz. piramidy, ma zat. szczękową, poł. z j. nos., Pow. g., oczodoł., to cz. przyśrodk. dna oczod.. Między nią a skrzyd. więk. k.klin. szczel. oczod. dolna. Do niej biegnie bruzda podoczod., przech. w kanał podoczod., kończy się otw. podoczod. Brzeg przyśr. pow. gó. tw. wcięcie nos. - dol. cz. otw. gruszkowatego.
- wc. nos. kończy się kolcem nos. przed. Na pow. nos. trzonu roztwór szczękowy. Na pow. policz. pod brz. podoczod. otwór podoczod. (nerw i naczynia podoczod.) Pod otw. dół nadkłowy.
Pow podskr. trz. w cz. środk. tw. guz szczęki. - wyr. jarzmowy - łaczy się z k.jarzmową. -wyr. czołowy - idzie ku górze, łączy się z cz. nos. k.czoł, k.nosową i k.łzową. Tw. cz. prz. śc. przyśr. oczod. i śc. bocz. j. nos. na brz. tylnym bruzda łzowa, tw dół woreczka łzow., potem kanał nosowo- łzowy. (idzie do j.nos) -wyr. zębodołowy- tw. łuk zębodoł., z zębodołów z korzeniami zębów. Zębodoły dzielą przegrody międzyzębod. - wyr. podniebienny - poziomo, tw. podnieb. kostne. Pow. gó. tw. dno j.nos. Pow. dol. sklep. j. ust.
Żuchwa (mandibula) nieparz., trzon i 2 gałęzie.
- trzon - 2 pow. i 2 brzegi. Na pow. zew. w cz. śr. guzowatość bródowa, po bokach tw. guzek bródowy. Pod 2 zębem przedtrz. otwór bródkowy(nerw i nacz.). Bocznie od niego dół dwubrzuścowy. Od niego w gó. i tył kresa żuchw-gnyk. Brz. gór. tw. cz. zębodoł. z zębodoł (tam korzenie zęb.). Dzielą je przegr. międzyzębod. Brz. dol. (podstawa)- granica między twarzą a szyją.
- gałąź - łączy się z trz. pod kątem (k.żuchwy), na pow. bo. w cz. dol. guzow. zwaczowa, na pow. przyś. guzow. skrzydł., i otwór żuchwy (z przodu ma języczek żuch.) Prowadzi do kan. żuch. (kończy się otw. bródkowym). Brz. gó. zak. 2 wyr. - dziobiastym i kłykciowym, dzieli je wciecie żuch., Wyr. dziob cienki, kszt. 3-kąta. Wyr. Kłyk. do tyłu od dziob., Cz. gór to głowa żuch., poniżej szyjka żuch., po str. prz-przyś. szyjki dołek skrzydłowy.
CZASZKA JAKO CAŁOŚĆ- Sklepienie- śc. gó., od łuk. brw. do kresy kark. górnej., boczne ogr: kresy skroniowe. Tw. łuska czoł., 2kk. ciemieniowe, gó. cz 2 łus. skron. i łus. potyl. Cz. prz. czoło (frons), cz. tylna potylica (occipit). w śr. cz. najw. pkt- szczyt. szwy: wieńcowy(miedzy ł.cz. a kk.ciem.), strzałkowy( kk ciem.), wegłowy (kk. ciem i łus. pot.), po jego 2 str otwory ciem i guzy ciem. Śc. dolna/podstawna- pow.zewn. podst. cza.; od wyr. zębod. szcz. do kresy kark. gó. łus. potyl. Bocznie ogr. łuki jarzm. i wyr. sutk. k. skr. Ściane tą tw. podnieb. kost., pow. zew trz. i skrz. więk. k. klin. pow. dol. cz. skal. kk. skron., pow. zew. k. potyl. Są tu: nozdrza tyl., wyr. skrzyd. k. klin., otwór zewn. kan. tęt. szyj., otw. szyjny i otw. wielki., po 2 str. otw.wiel. kłykcie potyl. z kan. ner. podjęz. Na pow. dol. k. skron. dół żuchwowy.
Śc. boczna- tw. k. czoł., ciem., skrz. więk. k. klin., cz. łusk, bęb. i sut. k. skr. i bocz. cz. k. potyl. Jest tu: łuk jarz.,<- nad dół skron., pod dół podskr.Pod wyr. jarzmowym dół żuchw. z guzkiem stawowym, pod łukiem otw. słuch zewn. Śc. przednia/ twarzowa - tw. twarz kostną, na gó. łuki brw, i gładzizna, w dole brz. dol. trz. żuchwy. Bok- kk. jarzmowe i gałęzie żuch. Pod łuk.br. oczodoły, niżej otw. gruszk. Śc. tylna - niereg. Okrągła, zb. z tylnych cz. kk. ciem, luski potyl. i cz. sutk. kk. skron. Na śr. guzow. pot. zew., od niej kresa kark. gór., <- nad kr. kark. najwyż., w dół ku otw. wiel. grzeb. potyl. zew.-> odchodzi kr. kark. dol.
POW. WEW. PODSTAWY CZASZKI.
3 doły: prz, śr i tyl. - d. przedni- najwyżej, najmn., z przodu ogr. łus. czoł., tył- skrz. mn. k. klin. i trzon i blaszka sitowa k. sit.<- otworki dla nerw. węchow. w dole: pł. czołowe, opuszka węch. - d. środk.- pod^, kszt. motyla, ogr: prz: skrz. mn. i bruzda skrzuż. wzrok., tył: cz. skaliste kk. skr., śr- grzbiet siodła. Tw: trz. k. klin, 2 skrz. wie. k. klin., pow. prz. cz. skal. 2 kk. skron. otwory: kan. wzrok., szczel. oczod. gór., otw. okrąg., owal., kolc.(nacz, nerwy cza.); śr- siodło tur. z dołem przys. m. W dole: przys. m., podwzg., pł-y czoł. - d. tylny- najwię., Tu: móżdż., most, rdz. przedł., Ogr: prz- brzeg d. śr. cza., tył-bruzda zat. poprzecz.. TW. śc. tyl. cz. skal. 2 k. skron., stok i pow. wew. k. potyl. śr- otw. wiel.-> bocznie ot. szyjny. Do prz. otw.wiel.-stok, tył- grzeb. potyl. wewn. -> guzow. potyl. wew.-> bruzda zat. poprz.
OCZODÓŁ(orbita)-kszt. 4-ściennego ostrosł. Podstawa-wejś. do oczod. na śc. przed. cza.,szczyt-kanał wzrok., Ma 4 ściany: ś. górna- wklęsła, tw. cz. oczod. k. czoł. i skrz. mniej. k. klin. W cz. przed.-bocz. dół grucz. łzow. ś.dolna- tw. pow. oczod. k. jarzm. i trz. szcz. Tu bruzda podoczod. i otwór kan. nosowo-łzow. ś. boczna- tw. k. jarzm. i skrz. więk. k. klin., Między ś. gó. i bo.- szczel. oczod. gór., między ś. bocz. i dol- sz. ocz. dolna. ś. przyśr.- tw. wyr. czoł. szcz., k. łzowa, błędnik sitowy, trzon k. klin.w prz. cz. dół woreczka łzow.
JAMA NOS. KOSTNA-(cavum nasi) wejście-otw. gruszkow. na sc. przed. cza., wyj.- nozdrza tyl. na sc. dol. cza. J.N dzieli na 2 cz. przegroda nos., obie cz. mają 4 śc.: ś. górna-tw. kk. nos., cz. nos. k. czoł., blaszkę sit. k. sit., trz. k. klin. ś. przyś.-przegr. kostna nosa ś. dol.- dno J.N.=skle. j.ust. = podnieb. kost. ś. bocz.-tw. trz. szcz., k. łzow., błęd. sit., małżow. nos. dol. i k. klin.
KRĘGOSŁUP/CAŁOŚĆ
Kręgosłup (columna vertebralis) składa się z kręgów (vertebrae), które dzielimy na prawdziwe oraz rzekome. Kręgi prawdziwe (vertebrae verae) tworzą przedkrzyż. cz. ęść kr. (pars presacralis columnae vertebralis) i dzielą się na: kręgi szyjne (vertebrae cervicales - C1-7), piersiowe (vertebrae thoracicae - Th1-12) oraz lędźwiowe (vertebrae lumbales - L1-5); kręgów prawdziwych jest zatem łącznie 24. Kręgi rzekome (vertebrae spuriae) tworzą część krzyżowo-guziczną kręgosłupa (pars sacrococcygica columnae vertebralis), a reprezentowane są przez kość krzyżową (os sacrum - S1-5) oraz kość guziczną (coccyx - Co) posiadającą 4, 5 segm. Wygięcie do prz. lordoza - C i L (lordosis cervicalis et lumbalis). do tyłu klifoza -Th i S (kyphosis thoracica et sacralis). Kr. wygięty nieznacznie na bok - skoliozą; znacznie boczne wygięcie kręgosłupa jest stanem patologicznym.
KRĘGOSŁUP/ODCINKI
szyjny- trz. kszt. 4boku, otw. wyrostka poprz. ( przechodzi w C1-6 tęt.kręg.) Wyr. poprz. zakoń. 2 guzkami - prz.i tyl., otw.kr. duży, 3kątny,
rozdwoj. na koń. wyr. kolcz.; piersiowy- dołki żebr. w tyl. cz. trz., długi wyr. kol. zagięty dachówk. w dół., trzon kszt. sercow., łuk zwęż. u nasady, otw. kr. okr. i mały. Lędź- trz. masywny, nerkowaty, otw. kr. spłaszcz., 3kąt. lub owal., wyr. staw. w pł. strz., wyr. suteczkow., wyr. zebrowe zamiast poprz., wyr. kol. kszt. płytek, końce zgrub.
MIEDNICA/CAŁOŚĆ- pierścień kostny utw. przez k. krzyż., guzicz. i kk. miedniczne. Kresa graniczna (linea terminalis) dzieli m. k. na 2 odc.: górny- mied. więk. (pelvis major) i dolny-mied. mn. (pelvis minor).M. więk. tw. L odc. kręg. i talerze kk. biodr., udział w wytw. ścian j. brzusz. M. mn. ogr. od tyłu k. krzyż. i guzi., z boku kk. kulsz. i kk. biodr., od prz. spoj. łon. i kk. łonow. płaszczyzny:1. wchodu(planum aditus pelvis)- przez kresę graniczną(gór. brz. spoj. łon., grzebienie kk. łon., kresy łukowate, wzgórek (promontorium)= kąt lędźwiowo-krzyż. 2. próżni(amplitudinis pelvis) - 1/2 wys. spoj. łon., śr. panewek st. biodr. i kr. międzykr. S2/S3. 3.cieśni (angustiae pelvis) - dol. brz. spoj. łon., końce kol. kulsz. i wierzcho. k. krzyż. 4.wychodu (exitus pelvis) - przed. i tylna, 2 3-kąty: tylny od wierzch. k. guzi. do linii łącz. 2 guzy kulsz.; przedni od dol. brz. spoj. łon. do linii j.w. wymiary: prosty- najw. odl. od spoj. łon. w pł. strz. w danej płasz. poprzeczny- najw. odl. między 2 pktami danej pł. w obr. pł. czoł. skośny odl. szczeliny stawowej st. krzyż.-biod. 1 strony od wyniosł. biod.-łon. str. 2giej. sprzężne: anatomiczna - wymiar prosty pł. wchodu. prawdziwa - najkrótsza odl. promontorium od tyl. brz. spoj. łon. przekątna - od szczytu promontorium do dol. brz. spoj. łon..
RĘKA/CAŁOŚĆ(manus)- 3 odc.: nadgarstek (carpus), śródr. (metacarpus), palce (digiti).
Nadg. - 8 kk. w 2 szereg. po 4 kk. Szer. bliższ.:
1.łódeczkowata (scaphoideum) 2.księżycowata (lunatum) 3.trójgraniasta (triquetrum) 4. grochowata (pisiforme) Szer. dal. (od str. prom. do łok.) 1. 4bocz. więk. (trapezium), 2. 4bocz.mn. (trapezoideum) 3. główkowata (capitatum) 4. k. haczyk. (hamatum) Pow. dłoniowa nadg. wklęsła, tw. bruzdę nadg., Brzegi: prom. i łok., wzn. się ku prz.. Od str. prom. wyniosłość prom. nadg. utw. przez guzek k. łódecz. i guzek k. czworob. wię.. Po str. łok. wyn. łok. nadg., tw: : k. groch. i haczyk k. hacz.. Między 2 wyni. pasmo tk. włók. łącznej tzw. troczek zginaczy (retinaculum flexorum), zamyka bruzdę nadg. w kanał nadg. (canalis carpi). Przez kanał: n. pośrodkowy, ścię. zgin. dług. kciuka, 4 ścię. zgin. pal. pow. i głęb., pochewka otacz. ścię. zgin. dł. kc. i 8 ścię. zgin. palców. Śródręcze (metacarpus) 5 kk. śródr., każda ma trzon, k. bliższ.i dalszy. Kk. palców (ossa digitorum manus) z paliczków (phalanges). 4 palce str. łok. po 3 paliczki: bl., środ., dal.; kciuk (polex) 2paliczki: bl. i dal.; palicz: trzon, k. bliż. (podstawę) i dal. (głowę - guzowat. pali. dal.).
STOPA/CAŁOŚĆ (pes)- 3 odc.: stępu (tarsus), śródstopia (metatarsus), palców (digiti) Stęp- z 7 kk. w 2 szer.: 1: k. skok. (talus) i k. pięt. (calcaneus); - 2: k. 6cienna (os cuboideum), 3 kk klinowat.(ossa cuneiformia : mediale, intermedium et laterale). Między kk 1 i 2 szer. k. łódkowata (os naviculare). K. skok. trzon,szyjka, głowa. Na pow. gór. trz. bloczek. Pow. tyl. trz. ma wyr. tylny podzielony bruzdą ścięgna m. zginacza długiego palucha na 2 guzki : przyśr. i bocz. K. pięt.: W cz. prz. pow. gór. 3 pow. stawowe : na śr. skokowa tylna, do przodu i przyśr. oddziel. bruzdą k. pięt. pow. staw.: środk. i prz. K. łódkowata na pow. przyśr. guzow. k. łód. śródstopie- k.długie, Podst. I k. śródst. bocznie ma guzowat., i na brz. bocz. podst.V k. śród. Kk palców : 2-5-> 3 pal., 1->2 pal.
ARCHITEKT. STOPY- wysklepienie podłużne i poprz. stabiliz w. podł: pionowe ust. k. skok. na k. pięt. Wysklep. podł. ma 5 łuków pod.: 3 przyś. idą przez 3 kk. klinowate i k. łódkową do k. skok.; 2 bocz. przez k. 6cienną do k. pięt. Pkty podp. stopy:
guz pięt., głowa I i V k. śródst., Wyskl.podł. stabil:więz. pięt.-łódkowe podeszw., pięt.-6cienne podeszw., m. 4boczny podeszwy, ścię. m. piszczel. przed. i tyln., rozcięgno podesz., ścię. m. zgin. dług. palucha. więz. podeszw. długie; ścię. m. zgin. dł. palców. łuki poprzeczne, wzmoc. przez: śc. m. strzałk. dł. , gł. poprzecz. m. przywodz. palucha, więz. o poprzecz. przebiegu, więz. stępowo-śródstop.
RODZAJE POŁ. KOSTNYCH- ścisłe i wolne (in. ruchome, maziowe, stawy). ścisłe (synarthroses)Łączenie el. tkanką, zal. od rodzaju tk.: 1.Więzozrost ( syndesmosis s. junctura fibrosa) 4 typy: włóknisty (fibrosa), kolagenowe pasma łącznotk., np. błona międzykostna przedr..
sprężysty (elastica), wł. sprężyste, np. więz. żółte (międzyłukowate). szew (sutura), między łączącymi kośćmi cienka, mocna warstwa tk. łącz. W zal. od kszt. brzegów:- gładki/płaski/prosty, pow. kości płaskie np. podniebienny pośrodk. - łuskowy, pow. zachodzą dachówkowato np. poł. łuski k. skr. z k. ciem. - piłowaty/zębaty , naprzemiennie ułoż. ząbki np. sz. wieńcowy. - wklinowanie (gomphosis), umoc. korzenia zęba w śc. zębodołu (wąska war. tk. łącz. Chrząstkozrost (synchondrosis s. junctura cartilaginea) poł. warstwą chrz. 2 typy: włóknisty np. krą. międzyłon., międzykrę. szklisty np. mostkowo-żebr. żebra I. Kościozrost (synostosis) powst. z wiekiem, kostnienie obu poprz.postaci, np. szwów cza., k. krzyż.
BUD. STAWÓW- (ARTICULATIONES s. JUNCTURAE SYNOVIALES) : najbardziej ruch. poł. Elem. stałe:1. wolne, pokr. chrz. pow. stawowe (facies articulares) 2. torebka st. (capsula articularis) 3. jama st.(cavitas articularis) elem.niestałe:
1. więz. st. (ligamenta articularia), silne pasma łącznotk., zgrubienia bł. włók. tor. st. Czynność : wzm. tor. st., przytrz. el. st. w praw. położ., zabezp. kier. ruchu, przeciwdz. oddal. końców st. Np. st. łokciowy.2. obrąbki st. (labra glenoidalia), z chrz. włók., pierśc. całkow. lub częściowy, tw. przedłuż. panewki st. Czynność : powięk. i pogłęb. pan., służą ochrona przed uderz. główki. Np. st. ramienny. 3. krążki st.(disci articulares), z chrz. włók., dzielą j. st. na 2 komory, zrośn. na obw. z warstwą włók. tor. st.. Czynność : "zderzaki" dla pow. st., dopasow. niereg. pow. st., przesuwalne pow. st. Np. skron.-żuch. 4. łąkotki st.(menisci articulares), nie tw. całk. przegrody j. st., półksięż. kszt., klinow. przekr. Czynność : j.w. Np. kolanowy. 5. fałdy maziowe ( plicae synoviales), wypeł. tk. tłusz., tw. ciała tłuszczowe, wypeł. tzw. martwą przest. st.Np. kolanowy. 6. kosmki maziowe (villi synoviales), powięk. wew. pow. "produkcyjną" bł. maz..Np. kolanowy. 7. kaletki maziowe (bursae synoviales), uchyłki bł. maz. na zew. j. st. Czynność : ułatw. ślizg. ścię., mm., Np. kolanowy. 8. trzeszczki (ossa sesamoidea), el. kost. lub chrz. włączone w ścię. mm. Czynność : zmiana kier. dział. siły mm. Największą t.= rzepka. Np.kolanowy.
PODZIAŁ STAWÓW : ze wzgl.na: kszt. pow. staw., il. el. buduj. staw (proste, 2 el. lub złoż.). Np. międzypalicz., st. złoż. łokciowy. ruchomość, il. osi ruchu (1, 2-, i wieloos.)1-osiowe : 1. zawiasowy (ginglymus), gł. st. kszt. bloczka, pan. negatywem gł. Oś r. poprz do osi kk. dł. w składzie st. Ruchy : zgi. i prost. Cechą char. występ. wię. pob. Np: międzypalicz., ram.-łok. 2. obrotowy, cylindrycznie ukszt. gł. porusza się jak czop w łożysku. Oś wzdł. dł. osi kk. Ruchy: obr. Np. prom.-łok. bliż. 2-osiowe:3. śrubowy, r. obr. wokół osi podł. łączy się z ruchem wzdł. tej osi. Np.: dolny gł. (rr. przeczenia). 4. elipsoidalny, kłykciowy, gł. st. o przekr. elipt.. Ruchy: zgi., pros., odwodz., przywo., obwodz. Np.: promieniowo-nadg. 5. siodełkowy, obie pow. st. kszt. siodła. Ruchy: przywodz., odwodz., przeciwst., odprowadz., obwodz. Np.: nadgar.-śródr. kciuka. wieloosiowe :6. kulisty wolny, pow. st. gł. stanowi wycinek kuli, pan. mała. Ruchy: zgi., prost., przywodz., odwodz., rot. zew. i wew., obwodz. Np: ramienny. 7. kul. panew., gł. st. objęta pan. za równik. RR j.w, nieco ogr. Np: biodrowy. 8. nieregularny, nie da się okr. gdzie gł. i pan.. Często krążki st. w celu dopas. niereg. pow. Np: mostk.-oboj. 9. płaski, pow. st. prawie płaskie, równe lub guzkow. i tej samej wielk. Ruchy: ogranicz. (zal. od nap. apar. więzad.), Np: krzyż.-biodr.
ST. SKR-ŻUCHW. atriculatio temporomandibularis-prosty, sprzężony, kulisty, wieloosiowy, 2jamowy. główka: głowa wyr.kłyk. żuch., pan: dołek staw., guzek staw.. Jame st. dzieli krążek na 2 komory(większy zakres ruch.) Torebka luźna, więz: boczne(po str. zewn. st., od wyrost.jarzm. k. skr. do pow. tylno-bocz. szyjki żuch.), klinowo-żuch.(po str. przyśr. st. od k. klin. i szczel. skalisto-beben. do języczka żuch.), rylcowo-żuch(str. tyl. st., od wyr. ryl. do kąta żuch. i brz. tyl. gał. żuch.). Ruchy: wysuw. i cof, opusz. i podn., r. boczne(żucia)
ST. GŁOWY GÓR.-tw.2 st .szczytowo-potyl(a. atlantooccipitalis). st. sz.-p. łączy kłykieć potyl z dołk. staw. gór. kr. szczyt. Tor. luźna, wzm 2 błonami sz-pot.(laczą brz. otw.wlk. k. pot. z prz. lub tyl. łukiem kr. szczyt.) Staw sprzęż., kłykciowy, 2-osiowy. Ruchy: zginanie w prz. i tył, w boki
ST. GŁ. DOLNY - zb. z 4 st.; 2 nieparz. do prz. i tyłu od zęba kr. obrot.; 2 parz. st. szczytowo-obrot. bocz..Pow. st.: st. szczyt. -obr. bocz. pow. st.awowa gór. kr. obr.; dołek staw. dol. kr. szczyt. Stawy zw. z zębem kr. obr. to stawy szczyt. -obr. pośrodkowe, przedni: pow. st. prz. zęba kr. obr. i dołek zęba (fovea dentis). tylny: pow. st. tyl. zęba i pow. st. więz. poprz. kr. szczyt. Torebki: przycz. wzdłuż brz. pow. staw. Więz: krzyżowe kr. szczyt. (lig. cruciforme atlantis) - cz. pozioma (więz. poprz. kr. szczyt.- przycz. do wew. pow. części bocz. kr. szcz.) cz. pion. (pęczki podłużne gór.- do przed. brz. otw. wielk. k. potyl. i do więz. poprz. kr. szcz.; dolne: od więz. poprz. do tyl. pow. trz. kr. obr.).
wierzch. zęba- od szcz. zęba do przed. brz. otw. wlk., skrzydłowate- od bocz. pow. zęba do pow. przyśr. kłykci pot. cechy: sprzęż, śrub., ruchy obr., 300, nieznaczne rr. zgięci gł. w tył i prz.
ST. MOSTK-OBOJ. (a. sternoclavicularis)- prosty, niereg., czynnościowo wieloos., W jamie s. krążek st. dzieli j. na 2 kom.(^ruchom, char. st. kulistego) pow.staw: wcięcie oboj. rękoj. mostka, pow. staw. koń. mostk. obojcz. więz.:mostk-oboj. przed. i tyl. (rozbież. od koń. most. oboj. do gó. cz. rękoj. mos., z prz. i ty. stawu). międzyoboj. (nad wcięc. szyj. rękoj. mos., łączy kon. mos. obojczyków). żebrowo-oboj. (od chrz. żeb.1 dopow. dol. oboj.) Ruchy: unosz. obręczy(500), obniż. obr.(5), wysuw. do prz(26), cofanie(35), obrót oboj. wokół o. dł.
ST. BARK-OBOJ. (a. acromioclavicularis)- nieregul, często krążek staw. (ch. włókn.,^ruch. st, czyn.wieloo.) pow.staw.:kon. bark.oboj., wyr. bar. łop. więz.: barkowo-oboj.(od koń. bar. oboj. do wyr. bar. łop.), kruczo-oboj.(od pow. dol. oboj.do wyr. krucz. łop.). Ruchy: unosz., obniż., wysuw., cof. łopatki, r. obrotowe . St. m-oboj i b-oboj. sprzężone czynn.
ST. RAMIENNY (a.humeri)- pro., kul., wolny, wieloo., w jamie st. śc. m. 2głow. ram. pow.staw.: głowa k.ram, wydr. stawowe łop., poszerz. obrąbek stawowy. Torebka: luźna, przycz. do pow. zew. obr. st. panewki i do szyjki anatom. k. ram. więz.: kruczo-ram.(od podst. wyr. kr. łop., dzieli się i do 2 guzków k. ram) obrąbk.-ram.(3 pasma między brz. obr.st. a szyj. anat. k.ram.) Ruchy: odwodz.(90), przywodz., nawrac., odwrac., zgin, prost., obwodzenie ram.
ST. ŁOKCIOWY-A. cubiti- złożony, 3 st:
1. ram.-łok. (humeroulnaris) - zawias., gł: bloczek k. ram.; pan: wcięcie blocz. k. łok. ruchy : zgi., i prost. 2. ram.-prom (humeroradialis) - kulisty wol., gł: główka k. ram.; pan: dołek gł. k. prom. Ruch. ogr. połączeniem z k. łok. ruchy: zgi., prost., rr. obrot. 3. prom.-łok. bliż. (radioulnaris proximalis) - obrot., gł: obwód st. gł. k. prom.; pan: wcięcie prom. k. łok. i pow. staw. więz. pierścieniowatego k. prom. ruchy: odwr., nawr.; współdziała ze st. prom.-łok. dal.Torebka: Bł. włók. na k.i ram. przycz. na pow. tyl. nad dołem wyr. łok., na pow. przed nad dołem wyr. dziobiast. i dołem prom., str. bocz. i przyś.: pod nadkłykciami. Na k. łok. wzdł. brz. wcię. blocz. prom., Na k. prom. wokół szyjki, w ½ jej dług. Bł. maziowa przycz. do brz. pow. staw. i wyściela pow. kk. Więz. 1. pobocz. prom. przycz. do nadkł. bocz. k. ram., dzieli się na 2 pasma, otacz. od prz. i ty. gł. k. prom. Pasma doch. do przed. i tyl. brz. wcię. prom. k. łok. 2. pob. łok. od nadkł. przyśr. k. ram. do łok. brz. wcięcia blocz. k. łok. i wyr. dziob. k. łok. 3. pierścieniowate k. prom. otacza gł. k. prom. od przed. do tyl. brz. wcię. prom. k. łok. 4. 4boczne do dol. brz. wcię. prom. k. łok. i do =mu wysok. miejsca na szyjce k. prom.
ST. PROM.-ŁOK. DALSZY (a. radioulnaris distalis)- obrot, 1-oś., łączy koń. dal. 2 k. przedram. Między gł. k. łok. a kk. nadg. krąż. st. (oddz. jamę st. prom.-łok. dal. od j.st. prom-nadg.) pow.st.:obwód st. głowy k.łokc., wcięcie łokc. k. prom. Ruchy: nawr. i odwrac. przedram. sprzężone z ruch. w st prom-łok. bliż.
ST. PROM-NADGAR. (a. radiocarpalis)- złoż., kłykciowy, 2-oś., łączy k. pprom. z szereg. bliż. kk. nadg., k. łok. oddz. od nadg. krąż. st. pow.st.: kk. szer. bliż. nadgar. bez k. grochowatej, pow. st. nadgarstkowa k. prom, krążek st. Torebka: obszerna, luźna, przycz. do brzegów pow. staw. i kr. staw.
ST. KRZYŻ-BIODR. (a. sacroiliaca)- łaski, sprzęż., tw. stawowe pow. uchowate k. krzyż i k. biodr. Torebka: krótka, napięta, przycz. do brz. pow.staw. więz: krzyż-biodr. brzusz. i grzbiet.(od 1 k. do 2 po odp. str.). krzyż-biodr. miedzykost.(silne, krót. pasma łączą guzow. 2 kk.) biodr-lędź.(od wyr. żebr. 2 ostat. kr. L do talerza i grzeb. k. biod.)
ST. BIODROWY-a. coxae; kulisty panew. Gł: pow. staw. głowy k. ud.; pan: pow. księżycowata pan. k. mied. i obrąbek panewkowy (przycz. do brz. zew. pow. księż.) Część obrąbka idzie nad wcię. pan. i tw. więz. poprz. pan. Torebka: Bł. włókn. przycz. do rąbka pan, na zew. od obr. pan., do więz. poprz. pan.. Na k. ud. od kresy międzykr. do ½ dług. szyjki. Bł. maz. do brzegów pow.st. Więz. 1. biodr.-ud. od kolca biod. przed. dol. i gór. brz. pan. k. mied. 2 pasma : poprz: przycz. do podst. kręt. więk. i gór. cz. kresy międzykr.; podłużne: do dol. cz. kr. międzykr. sięgając do podst. kręt. mn. 2. kulsz.-ud. od tyl. brz. pan. k. mied. do przed. brz. kręt. więk. 3. łon.-ud. od trz. i gał. gór. k. łon. do gór. brz. kręt. mn. więz. wysyłają cz. włókien do warstwy okr. 4. war. okr. na wew. pow. bł. włók., tw. pętlę obej. szyjkę kości i przycz. okol. kol. biod. przed. dol. 5. głowy k. ud. od 2 końców pow. księżyc. pan. i więz. poprz. pan. do dołka gł. k. ud. Ruchy: zgi., prost., odwodz., przywodz., rot. wew. i zew., obwodz.
ST. KOLANOWY a. genus- zawiasowy zmodyf. Gł: pow-e staw. kłyk. k. ud. i pow. st. rzepki pan: pow-e st. gór. kłyk. pisz. pogłęb. przez łąk. st. i pow. rzep. k. ud. Torebka: z prz. słabo wyksz., ścięg. m. 4głow. uda, pow. tyl:grubsza, wzmoc. ścięg. mm. półśc. i półbłon.i 2 głow. m. brzuch. łyd. Łąkotki: kszt. półksięż., zbud. z chrz. włók. Na przekr. poprz. kszt. 3kąta (klina), pow: gór., dol. i zew. i brz: j.w.; róg przed. i tyl. Zew. pow. łąk. zrastają się z bł. włóknistą tor. st, do brz: gór. i dol., przycz. się bł. maz. Więz. zewnątrzst. 1. rzepki środk. cz. śc. m. 4głow. uda. Przycz. do przedniej pow. i 2 brz. rzepki i do guzowat. pisz. 2. Troczki rzepki - przyś. i bocz., cz. śc. gł. bocz. i przyś. m. 4głow. uda.; Od odp. brz. rzepki (prz.lub bo.) do prz. pow. kłyk. pisz. 3. pobocz. pisz. od nadkłyk. przyś. k. ud. do przyś. cz. brz. podpanew. 4. pob. strz. od nadkł. bocz. k. ud., oddziel. od bł. włók. tor. staw. tkanką tł. do gł. strzałki. 5. podkolan. skośne od tyl. pow. kłyk. bocz. k. ud. po tyl. śc. tor. st., część włókien gubi się, reszta tw. śc. m. półbł. i powięź m. podkol. 6. podkol łukow. od pow. tyl. kłyk. bocz. k. ud., część włókien do gł. strz. jako troczek więz. łukow. Więz. wewnątrzst. 7. krzyż. przed. od wew. pow. kłyk. bocz. k. ud. do pola międzykłyk. przed. pisz. 8. krzyż. tyl. od wew. pow. kłyk. przyśr. k. ud. do pola międzykł. tyl. pisz.
9. łąkotk.-ud. prz. i tyl. od tyl. rogu łąk. bocz., do wew. pow. kłyk. przyś. k. ud. 10. poprz. kolana łączy najbar. do prz. wysunięte pkty 2 łąkotek.
ruchy : zgi., prost., w poz. pośr.: rot. wew. i zew.
ST. SKOK. GÓR. a. talocruralis - zawiasowy. Gł: pow. st. bloczka k. skok. podziel. na 3 cz: gór, bocz., i przyśr.; pan.: pow. st. dol. pisz. i pow. st. kostek bocz.i przyśr Torebka: przycz. wzdł. brz. pow. st. Więz. 1. przyśrod. in. trójgraniaste z 4 cz. od kostki przyśr.; cz. piszcz.-łódk. do grzbiet. pow. k. łódkowatej. cz. piszcz.-skok. przed. do pow. grzbiet. k. skok. cz. piszcz.-pię. do podpórki k. skok.
cz. piszcz.-skok. tyl. do brz. przyśr. bloczka k. skok. 2. skok.-strzał. przed. od brz. przed. kostki bocz. do brz. przed. pow. staw. kostkowej bocz. bloczka k. skok. 3. skok.-strz. tyl. od brz. tyl. kostki bocz. do guzka bocz. wyr. tyl. k. skok. 4. pięt.-strzałk. od wierzch. kostki bocz. do pow. bocz. k. pięt. Ruchy: zgi. grzbiet. i zgi. podesz.
MM. WYRAZOWE GŁ.
sklepienia czaszki:potylicz.-czołowy, skron-ciemien. szpary powiek: okrężny oka, marszczący brwi, podłużny. szp. ust:szeroki szyi, obniżacz war. dol., obniż. war. gór, bródkowy, obniż. kąta ust, śmiechowy, jarzm. więk. i mniej., dźwigacz war. gór. i skrzydła nosa, dźwig. war. gór., dźw. kąta ust, policzkowy, okrężny ust. otoczenia nozdrzy:nosowy, obniż. przegrody. małżow. usz.:uszny przed., gór. i tyl.
MM. OBR. BARK.
1. 4-boczny grzb. PP. guzow. potyl. zew., więz. karkowe i nadkolc., wyr. kolcz. krę. TH. PK: kon. bark. obojczyka, wyr. bark. łopat., grzeb. łop. 2.równoległob. PP: wyr. kol. 6 i 7 kr. C, 1-4 kr. Th, więz. karkowe. PK: brzeg przyśr. łop. 3. dźwigacz łop. PP: wyr. poprz. 1-4 kr. C. PK: kąt gó. łop. 4. zębaty przed. 1-9 żebr., pow. zewn. PK: brzeg przyśr. łop. 5. pier. mniej. PP: 3-5 żebro. PK: wyr. kruczy łop. 6. podobojcz. PP:I żebro, gran. chrzęst.-kost. PK: dol. pow. bark. koń. oboj.
RUCHY: unoszenie: 1,2,3,4. obniżanie: 1,5,6 wysuwanie: 4,5,6 cofanie:1,2
MM. ST. RAM.
1.naramienny PP:boczna 1/3 oboj., wyr. bar. łop., grzeb. łop. PK: guzow. naram. k. ram. 2.pier. większy PP: cz. obojcz:przyśr. ½ oboj., cz. mostk-żebr.: mostek, 2-7 żebro, cz. brzusz: blaszka przed. pochewkim. prostego brz. PK.grzeb. guzka wię. k.ram. 3. najszerszy grzb. PP: wyr. kol. 7-12 kr. Th, grzeb. biodr., 10-12 żebro, dol. kąt łop. PK: grzeb. guz. mn. k. ram. 4. obły wie. PP: dol. kat łop. PK: j.w. 5. podłopatk. PP: pow. żebr.łop. PK: guzek mn. k. ram6. nadgrzeb. PP: dół nadgrz. PK: guzek wię. k.ram. 7. podgrzeb. PP: dół podgrzeb. łop. PK: j.w. 8. obły mniej. PP: brz. bocz. łop. PK: j.w. 9. kruczo- ram. PP: wyr. kruczy łop. PK: trzon k. ram. przysrodk. od m. naram. 10. 2-głowy ram. PP: gł. długa: guzek nadpanewk. łop., gł. krót.: wyr. kruczy łop. PK: guzow. k. prom., powięź przedramienia. 11. 3-głowy ram. PP: gł. dł: guzek podpan. łop., gł. przyśr.: tylna pow. k. ram. pod bruzdą n. promień., gł. bocz.: tylna pow. k. ram. nad bruzdą^. PK: wyr. łokc. k. łokc. RUCHY: zgin. w przód: 1,2,9 zgin. w tył:1,3,4, 11(gł.dł.) odwodz.: 1,6,10(gł.dł.) przywodz.: 1,2,3,4,9,10(gł.kr),11(gł.dł) nawrac.: 1,2,3,4,5,9 odwrac.:1,7,8
MM. ST. ŁOK. 1. 2-głowy ram. PP: gł. długa: guzek nadpanewk. łop., gł. krót.: wyr. kruczy łop. PK: guzow. k. prom., powięź przedramienia. 2. ramienny PP: dol. ½ przed. pow. trz. k. ram. PK: guzow. k. łokc. 3.ramienno-prom. PP: brz. bocz. k. ram., przegroda. międzymięś. bocz. PK: wyr. rylcow. k. prom. 4. . 3-głowy ram. PP: gł. dł: guzek podpan. łop., gł. przyśr.: tylna pow. k. ram. pod bruzdą n. promień., gł. bocz.: tylna pow. k. ram. nad bruzdą^. PK: wyr. łokc. k. łokc. 5. łokciowy PP: nadkłyk. bocz. k. ram. PK: wyr.łok. k. łok. RUCHY: zgin: 1,2,3. prost:4,5
MM. ST. PROM-ŁOK.
1. 2-głowy ram. PP: gł. długa: guzek nadpanewk. łop., gł. krót.: wyr. kruczy łop. PK: guzow. k. prom., powięź przedramienia. 2. odwracacz przedr.PP: nadkł. bocz. k.ram., promien. str. koń. bliż. k.łok., więz. obrączkowe i pobocz. prom. PK: pow, tyl, bocz i prz 1/3 cz. gór. k. prom. 3. ramienno-prom. PP: brz. bocz. k. ram., przegroda. międzymięś. bocz. PK: wyr. rylcow. k. prom. 4.nawrotny obły PP: nadkł. przyśr. k.ram., wyr. dziob. k. łok. PK: pow. bocz. śr. cz. trz. k. prom. 5. nawrotny 4-boczny PP: koniec dal. k. łok. PK: kon. dal. k. prom. RUCHY:
MM. ST. BLIŻ. RĘKI
1.zgin. prom. nadg.:PP:nakł. przyśr. k. ram.PK: podst. k. sródr. 2.zgin. łok. nadg.: PP: gł. ram: nadkł. przyśr. k. ram, g. łok: tyl. str. wyr. łok. i trz. k. łok. PK: k. haczykowata i k. śródr. 5. 3. dłoni. dłu. PP: nadkł. przyśr. k. ram. PK: rozcię. dłon. 4. zgin. powierz. pal. PP: nadkł. przyśr. k. ram, wyr. dziob. k. łok.PK; brzegi bocz. palicz. śr. pal. 2-5 5. zgin. gł. pal.PP: przed. pow. k. łokc. PK: podst. palicz. dal. 2-5 6.zgin.dł. kciuka PP: przed.pow. k. prom. PK: podst. dalsz. palicz. 7. prost. prom. dł. nadg.PP: nadkł. i brz. bocz. k. ram., PK: podst. k. sródr.2 8. prost. prom. kr. nadg. PP: nadkł. bocz. k. ram. PK: podst. k.śródr.2 9. prost. łok. nadg. PP: madkł. bocz. k. ram., więz. pob. prom., pow. tyl. koń. bliż. k. łok.; PK: podst. k. sródr.5 10. prost. palców PP: nadkł. bocz. k. ram., więz. pob. prom., PK: podst. palicz. dal. 2-5 11.odwodz. dł. kciuka PP: pow. tyl. k. prom. i k. łok., PK: podst. k. sródr.1 12. prost. dł. kciukaPP: tyl.pow. k.łok. PK: podst. dal. palicz.13. prostow. wskaziciela PP: cz. dal. pow. tyl. k. łok., PK: rozcię. grzbiet. pal. wskazuj. Ruchy: zginn. dł.: 2,3,4,5,6,11. zgin.grzb.: 7,8, 9,10, 12,13 odwodz.:1,7,8,11,12,13 przyw: 2,9,10
MM. ST. BIODR.
1. biodrowo-lędź.: lędź. więk.: PP: trzony kr. 12 Th i 1-4 L, 12 żebro, wyr. żebr. 5ciu kr. L. PK: kretarz mn. biodrowy: PP:dół biodr., kolec biodr. prz. dol. PK: kręt. mn.2. pośl. wielk.PP: kol. bio. tyl. gó., grzeb. biodr, pow. pośl. tal. biodr., boczna cz. k. krz. i guzicz., powięź piers-lędź., więz. krzyż-guzowe. PK: pasmo biod-piszcz.powięzi szer., guzow. pośladk. 3. pośladk. śred. PP: 2/5 tyl. pow. pośl. talerza biodr. PK: kręt. wię. k.ud. 4. pośl. mały PP: 2/5 przed. pow. pośl. tal. bio. PK: j.w. 5. napr. powię. szer. PP: kol. biodr. przed. gór., powięź m. pośl.śr. PK: kłyk. bocz. piszczeli 6. gruszkowaty PP: pow. miednicz. k. krzyż. PK: wierzchoł. kręt. więk. 7. zasłaniacz wewn. PP: wewn. pow. k. biodr. i błony zasłonow., brzeg otw. zasłonionego. PK: dół krętarzowy. 8. bliźniaczy gór. PP: kol. kulszowy. PK: j.w. 9. bliź. dol. PP: guz kul. PK: j.w. 10. 4-boczny uda PP:j.w. PK: grzeb. miedzykrętarzowy 11. grzebieniowy PP: grzeb. k. łon. PK: kresa grzeb. 12. zasłaniacz zewn. PP: zewn. pow. błony zasłon., brzeg otw. zasłonion. PK: dół krętarz. 13. prywodz. dł. PP: k. łon., między guzk. łon. a spojeniem. PK: środk. 1/3 wargi przyśr. kresy chropawej 14. przywodz. krót. PP: gałąź dol. k. łon. PK: górna j.w. 15. przywodz. wielk. PP: gał. dol. k.łon., gał. k. kulsz., guz kulsz. PK: warga przyśr. kr. chrop., nadkłyk. przyśr. k. ud. 16. smukły PP:gał. dol. k. łon. PK: guzowat. piszczeli 17. prosty uda PP: kol. biodr. prz. dol., gó. brz. panewki staw. k. miedn. PK: ścięgno m. 4-głow. uda, przycz. do guzow. k. piszcz. jako więz. rzepki. 18. krawiecki PP: kol. biod. prz. gó. PK: k. piszcz.(gęsia stopa), przyśr. od guzowat. 19. 2-głowy uda (gł. dł.) PP: guz kul. PK: głowa strz. 20.półścięgn. PP: j.w. PK: jak 18. 21.półbłon. PP: j.w. PK: kłyk. przyśr. k. piszcz., tyl. śc. toreb. st. kolan., powięź m. podkolanow.
RUCHY: zgin. do prz.: 1,3,4,5,11,13,14,15, 16, 17, 18. zgin. do tył.: 2,3,4,6,7,8,9,15,19,20,21. przywodz.: 1,2,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,19,20, 21. odwodz.: 2,3,4,5,6,17,18. odwrac.: 1,2,3,4,6, 7,8,9,10,11,13,14,15,17,18. nawrac.: 3,4,5,15,16, 20,21.
MM. ST. KOLANOWY
1. 4-głowy uda PP: prosty u.: kol. biodr. prz. dol., gó. brz. panewki staw. k. miedn. obszer. bocz.: kresa międzykręt., warga bocz. kr. chrop. k. ud., obsz. pośredni: przed. i bocz. pow. trz. k. ud. obsz. przyśrod.: warga przyśr. kr. chr. k.ud. PK: wspólne ścię., jako więz. rzepki- do guzow. k. piszcz. 2.krawiecki PP: kol. biod. prz. gó. PK: k. piszcz.(gęsia stopa), przyśr. od guzowat. 3.2-głowy u.: PP: gł. dł.:guz kulsz. gł. kró.: śr. 1/3 wargi bocz. kr. chrop. k. ud. PK: głowa strzałki 4. półbłon. PP: guz kul. PK: kłyk. przyśr. k. piszcz., tyl. śc. toreb. st. kolan., powięź m. podkolanow.
5. półścięgn. PP: guz kul. PK: k. piszcz.(gęsia stopa), przyśr. od guzowat. 6. podkolanowy PP: kłyk. bocz. k. ud. PK: pole k. pisz. nad kresą m. płaszczk. 7. smukły PP:gał. dol. k. łon. PK: guzowat. piszczeli 8. brzuchaty łyd. PP: gł.przyśr.:pow. podkol. k. ud.nad kłyk. przyśr. gł. bocz.: jw. nad kł. bocz. PK: guz pięt. 9.podeszwowy PP: jak 8(gł. bocz) PK. jak8
RUCHY: prost.:1. zgin.:2,3,4,5,6,8. nawr.:2,4,5,6,7,8(g.b.) odwr.:3,8(g.p.)
OPONY M. - twarda(dura mater encefali); 2 blaszki: zew-okostna jamy cza.; wew- osłania mózg., tw. wypustki: sierp mó.-w szczel. podł. mó., oddziela półk. mó., namiot móżdż.- w szczel. poprz. mó., oddz. pł. potyl. mó. od móżdż., sierp móżdż.- oddz. półk. móżdż., przepona siodła- nad sodłem tur., pokrywa przysad., oddz. od podwzgó. zatoki: kanały żyl. miedzy blasz. op. tw.; zbier. krew z mózg., opon, gał. ocz. , oczod., ucha wew.; Grupa górna: strzałk. gór., dol., poprzecz., esowata., potyl., prosta (krew spł. do spływu zatok na guzow. pot. wew.). Gr. dol: klin.-ciem., jamista, skalista gór., dol. (kr. spł. do parzyst. zat. jamistej). pajęcza (arachnoidea m)-cienka, przeźr. bł., przyl. od wew. do op. tw., jama podpajęczyn.- przestrz. miedzy op. paj. i mię. wypeł. pł. mózg.-rdze.; zbiorniki podpaj.- móżdżk.-rdze., podstawny; ziarnistości pajęczynówki- blisko zat. op. tw., kilkumm. kosmkowate wyp., drogi odpł. pł. mózg.-rdz. miękka (pia m)- cienka, silnie uncz, unerw. bł. łacznotk., przyl do mózg., wyściela bruzdy i zagł., wnika do komór.
SPLOT SZYJNY(plexus cervicalis)- z poł. gał brzusz. c1-c4, odch. gał. mięś. i skór., G. mięś.:un: m. mostk.-oboj.-sutk, 4-bocz. grzb., podgnyk., głębokie szyi. N. przepon.(phrenicus)-ruchowo przeponę, czuc: osierdzie, opłuc., g. skórne: n. potyl. mn, uszny wlk., poprz. szyi, nadobojcz., un: skó. gł. kol. potyl., przyśr. pow. małż. usz., sk. twarzy do przodu małż., skó. szyi, barków, okol. podobojcz.
SPLOT RAMIEN.(plexus brachialis)- z gał. brz. C5-Th1, powst. w szczel tyl. miedzy mm. pochył. szyi, miedzy 1żeb. a oboj. wchodzi do j. pach., 3 pnie: gó., śr., dol.->pęczki: tyl., bocz., przyś., -> nn. długie (un. cz. wolną KKG) n. mięś.-skór. (musculocutaneus)-przebija m. kruczoram.->ramię. Un: mm. przed. ram., skó. pow. bocz. przedr. n. pośrodkowy (medianus)-korzeń przyśr. i bocz. obejmuje tęt. pach.,->przyśr. str. m. 2głow. ram.,->dół łok.-> gr. przed mm. przedram.->kanał nadg.->ręka. Un: gr. przed. mm.przedr., częśc mm. kłębu kciuka, gał. skórne: pow. dłon. ręki(palec 3-5), pow. grzb. r.(paliczki śr. i dal. pal^) Poraż: brak zacisk. r. w pięść, zginania 3 pier. pal. n.łokc.(ulnaris)- przyśr. str. 2-głow->okol. łok.->otacza nadkłyk. przyśr. k. ram.->na przedr. towarz. zgin. łokc. nadg. Un: m. zgin. łok. nadg., mm. kłębu palca mał., kł. kciuka, środkowe ręki. Poraż: upośl. ruchów pal.2-5. n. prom. (radialis)-kanał n. prom->podz. na cz. pow. i gł.->przedr. Uner: gr. tyl. mm. ram., g. tyl. i bocz. mm. przedr., skóra: pow. tyl. ram. i przedr., pow. grzbiet. ręki i 2-5 palca. Poraż: ręka opadająca-(mm.prost. st.łok, prom-nadgar. i st. ręki-przy zł. k. ram.) skórny przyśr. ram.-sk. dołu pach., sk. pow. przed-przyśr. przedram. skór. przyśr. ram.- czuciowo skó. prz.-przyś. przedram. pachowy- n. krótki, jama pach. ->otw. pach. 4boczny-> tyl. str. ram. Un: m. naram., obły mn., skóra: okol. barku nad m. naram., pow. tyl-bocz. ram.
SPLOT LĘDŹ. (plexus lumbalis)- gał. brz. L1-L4, gał. przeb. m. lędź. wię., gał: biodrowo-podbrzusz., biodr-pachwin., skórny u. bocz., udowy, płc.-udowy, zasłon. udowy-(femoralis) z brz. bocz. m. lędź. więk-> bruzda miedzy m. lędź. w. a m. biodr.->na udo. Uner:m. lędź. więk., b. biodr., gr. przed. mm. uda., skóra: pow. przed.- przyśr. uda- n. udowo-goleniowy-> na podudzie, un. skó. pow. przyśr. podusz., przyś. brz. stopy. Poraż n. ud: osłab. zgin. st. biod., brak prost. st. kol., osł. czuc. po str. przyśr. uda i podu., brak odr. rzepk. n. zasłonowy-(obturatorius)- z brz. przyśr. m. lędź. więk.->mied. mn.->kanał zasłon-> pow. przyśr. uda. Uner: gr. przyśr. mm. uda, skóra pow. przyśr. mm. uda (1/3 dolna). Poraż: osł. przywodz. uda.
Un. pozost. gał: dol. odc. mm. brzu., skóra brz. okol. pachwin., skó. po. prz. narz. płc. zew., skó. bocz. pow. uda.
WĘZŁY CHŁ. GŁOWY I SZYI- głowy:-potylicz. w okol. potyl. głowy, chł. z okol. potyl. i gór. cz. karku. zamałżow.(zauszne) do ty. małż. usz., chł. z przyśr. pow. małż. usz., ucha śr., tyl. cz. okol. skroniow. policzkowe: na powięzi pokr. m. policz., chł. z twarzy, oczod., j. nos., cz. nos. gard. i podnieb. przyusznicze: na pow. i w głębi ślin. przyusznej, chł. z powiek, nosa zew., małż. usz. szyi(3 grupy): przednie.: pod żuch., do przodu mm. most.-oboj.-sutk., węzły: podżuch., podbród., zagardłowe, podgnyk., przedtchaw., przytchaw., nadmostk., przedkrtaniowy. Chł. z j. ust. i narz. szyi. powierzchow.;w bocz. cz. szyi, to ty. m. most-oboj-sut., chł. z okol. potyl gł. i karku.
głębokie: 2stronnie wzdł. powrózka naczyn. szyi, chłonka z większ. głowy i szyi. część chł. do w.chł. nadobojcz.
SPLOT KRZYŻ. (plexus sacralis) - gał brz. L5-S-Co, leży na m. gruszkow., gał krótkie: do m. gruszk, do mm. brzusznych obr. biodr. długie: pośl. gór.(gluteus superior), dol., skór. uda tyl.(cutaneus femoris poster.), kulsz.(ischiadicus), srom. (pudendus), guzicz.(coccygeus).
pośl. gór.-mied. mn->otw. kul. wię.(cz. gór.)Un: m. napr. pow. szer., pośl. mały. Por: brak odw. w st. biod., objaw Tendelenburga(-chód kaczk.-opad. mied.)
pośl. dol.- bieg: j.w.(cz. dol.)Un: m. pośl .wlk. Poraż: osł. prostow. uda.
kulszowy-mied. mn->otw. kul.wię. (cz. dol.)->miedzy guz. kul. a kręt. wię.->gr. tyl mm. uda-> podz. na n. piszcz. i strzał. wspól.-> dół podkol. Zaop. gr. tyl. mm. uda. piszczelowy (tibialis)- dół podkol->między war. pow. i gł. gr. tyl. mm. podudz.->tył kostki przyśr->podział: podeszwowy bocz. i przyśr. Uner: gr. tyl. mm. podu., mm. podeszw. stopy, skóra tyl . pow. podudz., pow. podeszw. stopy, skó. brz. bocz. stopy i pal.5, Poraż: brak zgi. podeszw. sto. i pal., odwodz. i przywodz. pal., stopa pietowa. strzałk. wspólny(peroneus communis)-ścię. m. 2-głow. uda-> wokół strzałki-> dzieli: n strz. powierzchow. i głęb. Uner: mm. gr. przed. i bocz. podudz., mm. grzbetu st.; skóra: przed-bocz. podudz., grzbiet stopy i pal. Poraż: chód ptasi, brak zgin. grzbiet. i nawrac. sto.
n. skórny u. tyl.- un: skóra: dol. cz. pośl., tyl. cz. krocza, pow. tyl. uda z dołem podkol.
srom.-z mied. mn->wokół kol. kul-> wraca do mied. Un: mm. i skóra krocza, pow. tyl. narz. płc. zew., okol. odbytu. Poraz: nietrz. kału, impot.
guziczny- nie opusz. mied. mn., un:cz. tyl. mm. krocza, skóra okol. guzicz.
N. CZASZKOWE:
1-nn.węchowe(olfactori), 2-n. wzrok.(opticus), 3-okoruch. (oculomotorius), 4-bloczkowy (trochlearis)
5-trójdzielny(trigeminus) wł. czuc- ze zw. 3dziel. na szczycie cz. skal. k. skr. w jamie cza.. wł. ruch. - z jąd. ruch. w moście. 3 gał: n.oczny-(ophtalmicus), wł. czuc., do oczod. wch. przez szczel. oczod. gór., uner. opone tw., bł. śluz. j. nos., i zatok przyn., bł. zew. i śr. gałki ocz., spojów., skórę czoła, powieki gó., grzb. nosa, okol. oczodoł., n.szczęk.-(maxillaris)- czuc., wych. z j. cza. przez otw. okr. do dołu skrz.-podnieb., dzieli sie na gał. końc. un. po. tw. i j. nos., posnieb. miękk., skó. twarzy(pow. dol., bocz. pow. skrzyd. nosa, war. gór., okol. podoczod., jarzm., skroń., gó. cz. policz.), dziąsła, zęby szcz. n.żuchwowy-(mandibularis)-mieszany, przez otw. owal. do dołu podskron., wł. czuc.- op. twar., bł. śluz. policz., dno j. ust., prz. cz. języka, skó. war. dol., dol. cz. poli., bródki, zębodoły żuchwy. wł. ruch: mm. poruszaj. żuch. w st. skr.-żuchw., mm. nadgnyk., m. napinacz bł. bębenk.
6-odwodzący (abducens)
7-n.twarzowy(facialis)- wł. ruch(z ją. ruch. w moście)., czuc.(zwój kolanka w j. beben.), przywsp.(jąd. ślinowe gó. w moś.). Wych. otw. słuch. wew. i wch. do cz. skal. k. skron.->przew. słuch. wew.->kan. n. twarz.-> opuszcza cza. ->pod ślin. przyusz.->tw. splot przyuszniczy. Uner: (smak.)podnieb. miękk., 2/3 prz. cz. języka,(przywsp., zwój skrzyd.podnieb.) grucz. łzo., gr. podnieb., ja. nos., (zw. podżuch.)dna j. ust.; gał. końc. un. mm.wyraz. tw.
8-przeds.-ślimak. (vestibulocochlearis)
9-język.-gardło. (glossopharyngeus)- 4 rodz. wł. ner.: ruch-z jąd. dwuznacz. w rdz. przed., czuc- zwoje czuc. gó. i dol, przywsp- z jąd. ślin. dol. w rdz. prz., współ.- zwój szyj. pnia współ. Opusz. ja. cza. otw. zyły szyj., uner: ucho śr., gardło, 1/3 tyl. języka, gruczoły przeds. j. ust.
10-błędny (vagus)- dochodzi do j. brzusz., 4rodz. wł.ner., rych. i przyw.- w jądr. rdz. przedł., czuc.-z 2 zwoj. czuc. gó. i dol., współ.- zwój szyj. gó. pnia współ. Dół tyl. cza. opu. otw. zyły szyj., Un: mm. gard., krtani, narządy szyi, j. kl. pier., większośc narz. j. brzusz.. Nn. 9 i 10 - udział w odr. kaszl. i wymiot.
11-dodatk. (accesorius)- wł. ruch(z jądr. 2znaczn. w rdz. przedł.-cz móz., z rogów prz. gó.odc. szyj. rdz. krę.- cz. rdzen.), czuc., współ.; UN; m.4boczny grzb., m. mostk-oboj.sutk. 12-podjęz. (hypoglossus)
PRZEWÓD PIERSIOWY- (ductus thoracicus) pows. na wys. L2 z pnia lędź. praw. i lew.- w miejscu poł. tw. rozszerz. - zbiornik mleczu, położ. za aortą na prawo -i pień jelit. (naczynia chł. jelita, śledz., trzus. i części wątr.) Do p.p.uchodzą nacz, chł. KKD, mied., i j. brzusz. P.p. przechodzi przez rozwór aortowy przepony-> leży na kręgos. w tyl. j. śródpiersia między cz. pier. aorty a ż. nieparz>Na wys. Th6 skręca w lewo>między t. szyjną wsp. lewą a t. podoboj. lewą> na poz. C7 zagina się w przód i w dół > kąt żylny lewy. Odbiera: pień szyj. lewy, pień podoboj. lewy, pień ramien.-śródpier. lewy.
PRZEW. CHŁ. PRAWY- dł. 1-2 cm., powst. u podst. szyi po str. pr. z poł pni śródpier. pr.-przed. i tyl., pnia szyj. pr i podoboj. praw. Uchodzi do kąta żyl. pr. i przyj. chłonkę z pr. poł kl. pier., pr. poł.głowy i szyi i pr. KKG.
ZATOKI PRZYNOS. 4 zat. szczękowa-najw. (do 25 cm3). kszt.3ściennej piram. Śc. gór. do oczod., przed. - na zewn., tyl. - do dołu podskr., przyśr. - do j. nos. czołowa- zmienna w kszt. i rozm. (5-30 cm3). doch. z boku do szwu czoł.-jarzm., z tyłu do skrz. mn. k. klin. Wpada do j. nos. przez rozwór półksiężyc. sitowa -kom. sitowe. Przednie ->do lejka, środ. i tyl.-> do przew. nos. gór. klinowa- zmienna. do 6 cm3. Dostać się do niej można prowadząc sondę od kolca nosowego przedniego (spina nasalis anterior) przez środek solnego brzegu małżowiny środkowej ku tyłowi i ku górze.