POLITYKA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA
1. Pojęcie oraz podmioty polityki gospodarczej
Polityka gospodarcza to świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową, na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą.
Innym terminem określającym polityką gospodarczą jest polityka ekonomiczna(używane zamiennie). Polityka gospodarcza jest nauką stosowaną.
Podmiotem polityki gospodarczej jest władza państwowa, w której imieniu działania prowadzą jej organy.
Władzę państwową w tym przypadku możemy podzielić na:
-centralne organy władzy-ogół decyzji(np. NBP, ministerstwo gospodarki, ministerstwo pracy i polityki społecznej itd.)
-administracja samorządu terytorialnego-decyzje odnośnie danego obszaru
2. Pojęcie systemu ekonomicznego
System ekonomiczny jest to zbiór powszechnie obowiązujących norma prawnych oraz ogólnie akceptowanych zasad, regulujących postępowanie wszystkich uczestników procesu gospodarczego.
System ekonomiczny określa:
-kto i jak decyduje o tym, które dobra powinny być wytwarzane i w jakich ilościach
-w jaki sposób wytwarzanie uzupełniających się produktów ma być bilansowane i koordynowane pod kątem zaspokojenia różnorodnych potrzeb społecznych
-w jaki sposób ma być dokonywany podział globalnego produktu społecznego miedzy członków społeczeństwa
System ekonomiczny przesądza o kształcie i strukturze sfery regulacji w gospodarce narodowej, tworząc tym samym zespół podstawowych uwarunkowań polityki ekonomicznej, określając jej zakres, pole, instrumentację, a często także cele działań. System ekonomiczny rozstrzyga o strukturze organów prowadzących i realizujących politykę gospodarczą.
Każdy system ekonomiczny wiąże się z panującym w danym państwie ustrojem społecznym i systemem politycznym. Zmiany systemu ekonomicznego nie są możliwe bez zmian sytemu politycznego. Właściwości poszczególnych systemów wyznaczają tez funkcje polityki ekonomicznej.
3. Teoretyczne modele systemów ekonomicznych
Wg własności środków produkcji wyróżnia się ustroje kapitalistyczne (indywidualistyczne), w których zasadniczą formą własności środków produkcji jest własność jednostkowa oraz ostroje kolektywistyczne(własność państwa i innych organizacji publicznoprawnych).
Wg sposobu regulacji procesu gospodarczego i rodzaju mechanizmów w nim stosowanych wyróżniamy dwa podstawowe typy:
-systemy kompetytywne (konkurencyjne)-tzw. systemy gospodarki rynkowej swoboda uczestników procesu gospodarczego, mechanizmy regulujące rynek to gra sił podaży, cen i popytu tzw., „niewidzialna ręka rynku”
-systemy gospodarki regulowanej administracyjnie przez władze państwowe
Łącząc oba kryteria(czyli własność środków produkcji oraz sposób regulacji można wyznaczyć cztery modele systemów ekonomicznych:
-indywidualistyczno-kompetytywny (kapitalizm rynkowy)
-indywidualistyczno-planowy (gospodarka kapitalistyczna regulowana przez centralne planowanie państwowe)
-kolektywistyczno-planowy (kolektywistyczna gospodarka zarządzana centralnie-realny socjalizm)
-kolektywistyczno-kompetytywny (socjalizm rynkowy)
4. Kapitalistyczna gospodarka mieszana-system regulacji i funkcje polityki gospodarczej
-decyzje ekonomiczne są podejmowane przez przedsiębiorców, właścicieli banków i innych firm prywatnych, a tok procesu gospodarczego reguluje „niewidzialna ręka” mechanizmów rynkowych, konkurencji i opartej na kategorii zysku motywacji pobudzającej uczestników procesu gospodarczego do maxymalnej wydajności, wprowadzania innowacji i dokonywania inwestycji
-podstawową funkcją państwa jest zapewnienie przestrzegania przede wszystkim zasady wolności gospodarczej, poszanowania własności prywatnej i swobody przedsiębiorczości. Do funkcji państwa w tym systemie zalicza się również zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego(obrona narodowa, wojsko), wewnętrznego państwa, utrzymywanie wymiaru sprawiedliwości, szkolnictwa oraz kształtowanie systemu pieniężnego. Funkcjami są również podnoszenie efektywności gospodarki w sakli ogólnospołecznej, ograniczenia nadmiernych nierówności w podziale produktu społecznego, stabilizowanie gospodarki
-kierunki oddziaływań polityki gospodarczej w tym systemie:
zajmuje się oddziaływaniem na gospodarkę pod kątem zapewnienia stałego dopływu środków niezbędnych do wykonywania przez państwo funkcji wewnętrznych i zewnętrznych
w niektórych krajach wspiera funkcjonowanie i rozwój sektorów gospodarki niecieszących się dostatecznym zainteresowaniem prywatnych przedsiębiorców lub wyłączonych z zakresu ich działania
stara się zapewnić ochronę działalności gospodarczej obywateli własnego kraju przed zagraniczną konkurencją(nakładanie ceł, ograniczenia imigracji itd.)
przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym
usuwanie zagrożeń rozwoju gospodarczego
podejmowanie problemów ochronny środowiska
utrzymywanie w państwie ładu społecznego(regulowanie warunków pracy i płacy itd.)
5. Regulowanie gospodarki w krajach realnego socjalizmu
-bezpośrednie kierowanie gospodarką przez aparat państwowy i partyjny. Upaństwowione zostały nie tylko przedsiębiorstwa, ale wszystkie formy działalności gospodarczej. Zadania:
organizowanie gospodarki, tworzenie i zmienianie jej struktury-podporządkowanie centralnej władzy państwowej wszystkich ogniw gospodarki. Partia decydowała o obsadzie stanowisk kierowniczych całej polityce kadrowej(tzw. zasada nomenklatury); rozbudowany system administracyjny; istnienie związków zawodowych spełniających funkcje przekazywania dyrektyw partii do mas.
ustalanie rozmiarów i kierunków produkcji- centralne planowanie
kontrola
rozdzielnictwo czynników produkcji i wytwarzanych produktów- administracyjne rozdzielnictwo zasobów
-dyscyplina i aparat represji
-motywacją premiowanie(np. talony na samochody)
6. Reformy systemu nakazowo-rozdzielczego. Rozwiązania o charakterze hybrydowym
-rozwiązania o charakterze hybrydowym usiłowały łączyć fragmentarycznie wprowadzane instytucje i mechanizmy gospodarki rynkowej z licznymi pozostałościami tradycyjnej struktury organizacyjnej i metod nakazowo-rozdzielczych(np. Polska, Chiny)
-nadal utrzymuje się dominacja własności państwowej, jednak przedsiębiorstwom przyznaje się samodzielność w dziedzinie planowania działalności bieżącej i żąda od nich uzyskiwania dodatnich dochodów
-rozszerzanie funkcji gospodarczych organów terytorialnych
-stworzenie możliwości przekształcenia przedsiębiorstw państwowych w spółki z.o.o i s.a. Przedsiębiorstwa mają działać wg zasad 3S(samodzielność, samorządność, samofinansowanie)
-powstają przedsiębiorstwa z kapitałem mieszanym
-rozszerza się sektor przedsiębiorstw prywatnych
-system przestaje być nakazowy, ale pozostaje rozdzielczy
7. Polityka gospodarcza w warunkach przebudowy ustroju społeczno-ekonomicznego
-transformacja ustrojowa ekonomicznym, politycznym i społecznym problemem krajów Europy Środkowej
-przebudowa ustroju krajów, które porzucały system realnego socjalizmu oznacza gruntowne przeobrażenie funkcji państwa i polityki gospodarczej. Polityka gospodarcza w okresie tej transformacji przestawiana jest na funkcje właściwej jej w systemie rynkowym. Musi również podjąć funkcje szczególne niewystępujące w warunkach ustabilizowanej gospodarki kapitalistycznej
demontaż instytucji i struktur nakazowo -rozdzielczych
kreowanie warunków umożliwiających uruchomienie i funkcjonowanie mechanizmów regulacji rynkowej
prywatyzacja własnościowej struktury gospodarki
-trudnym, ale jednocześnie niezwykle ważnym zadaniem jest przywrócenie właściwej roli pieniądza zapewnienie jego wymienialności
-przebudowa struktur społeczeństwa-tworzenie warstwy nowoczesnych i uczciwych przedsiębiorców
-otwarcie się na zagranice(nauka jeżyków obcych itd.)
-najważniejszym problemem jest transformacja stosunków własnościowych
-powszechna prywatyzacja, prywatyzacja kapitałowa
8. Uwarunkowania polityki gospodarczej
-uwarunkowania zewnętrzne
otoczenie międzynarodowe
położenie geograficzne
sytuacja międzynarodowa
uwarunkowania wynikające również z przynależności danego kraju do określonych ugrupowań militarnych, politycznych, gospodarczych
uwarunkowania i ograniczenia wiążą się szczególnie z przynależnością do rozwijających się obecnie międzynarodowych wspólnot polityczno-gospodarczych np. Unia Europejska, a także członkostwem międzynarodowych organizacji gospodarczych np. Światowa Organizacja Handlu
struktura zagospodarowania regionów przygranicznych krajów sąsiednich
zdolności eksportowo-importowe ( np. nakładanie ceł, embarga itd.)
-uwarunkowania wewnętrzne- ustrojowo-systemowe, geograficzno-przyrodnicze, społeczne, polityczne
czynniki przyrodnicze np. zasoby bogactw naturalnych, gleby, wód, lasów, użytków zielonych. Państwo prowadzi politykę również w celu jego ochrony
czynnik materialny np. wyposażenie kraju w majątek stały produkcyjny i infrastrukturalny
czynnik ludzki(uwarunkowania społeczne i demograficzne). Podstawowe znaczenie ma przede wszystkim liczba i struktura ludności kraju, w państwach wielonarodowych również struktura narodowościowa
można wyróżnić również stosunek społeczeństwa do władzy oraz układ sił politycznych w kraju
-ustrojowo-systemowe
ustrój społeczno-gospodarczy
struktury państwowo-administracyjne i społeczne
rozwiązania systemowe w gospodarce
9. Cele polityki gospodarczej
-cele ustrojowo-systemowe i polityczne (w krajach postkomunistycznych np.. związane z przebudową ustroju)
suwerenność narodowa
sprawiedliwość
postęp społeczny
prawa człowieka
umacnianie i ochrona podstawowych zasad ustrojowych oraz siły państwa
-cele ekonomiczne
wiążą się zwykle z pomnażaniem bogactwa kraju i powiększania materialnych podstaw dobrobytu społecznego
wzrost gospodarczy
równowaga gospodarcza
efektywne wykorzystywanie zasobów
wzrost przedsiębiorczości
wzrost udziału w międzynarodowym podziale pracy
-cele społeczne
dobrobyt
wyrównywanie szans w zdobywaniu wykształcenia, pracy i płacy
osłona grup społecznych i jednostek najsłabszych
zwalczanie nędzy
ochrona zdrowia
sprawiedliwy podział dochodu
zabezpieczenie społeczne
-cele ekologiczne
ochrona przyrody
kształtowanie się ekorozwoju-rozwoju nie kolidującego z ochroną środowiska naturalnego
rekultywacja
-cele obronno-militarne
szkolenia kadr
wprowadzanie nowych technologii
zapewnienie niezbędnej rezerwy surowców strategicznych
10. Dualizm pojęcia „polityka społeczna”
Polityka społeczna podobnie jak polityka gospodarcza rozpatrywana jest w dwóch pojęciach ( w sensie nauki oraz praktyki). Dwa ujęcia polityki społecznej:
-Praktyka polityki społecznej to zespół konkretnych działań podejmowanych przez podmioty polityki społecznej w celu „rozwiązania” określonych kwestii społecznych. Podmiotami polityki społecznej jest administracja publiczna oraz podmioty pozarządowe.
Praktyka polityki społecznej to działalność państwa i organizacji pozarządowych, której celem jest poprawa położenia materialnego i wyrównanie szans życiowych grup społecznych ekonomicznie i socjalnie najsłabszych
-Polityka społeczna jako nauka (nauka o polityce społecznej)-zadaniem z jednej strony jest diagnoza bieżącej sytuacji społecznej, a z drugiej wskazywanie kwestii społecznych, wyjaśnianie ich genezy oraz opracowywanie sposobów ich „rozwiązywania”(nauka stosowana)
11. Geneza polityki społecznej na świecie i w Polsce jako kategorii naukowej oraz jako praktyki
Praktyka polityki społecznej:
-Świat-rewolucja przemysłowa w Anglii. Ustawodawstwo ochronne pracy obejmowała wyłącznie dzieci w przemyśle bawełnianym. W 1802 roku określono górną granicę dnia roboczego małoletnich na 12h oraz nakazano im pobieranie nauki czytania i pisania oraz rachunków. W1842 roku po raz pierwszy poza kategorią dzieci ustawodawstwo wymienia w akcie prawnym, zakazując im podobnie jak dzieciom do lat 10, pracy w kopalniach. Na rok 1867 datuje się objęcie ochroną nie tylko robotników przemysłu bawełnianego, ale pracowników wszystkich branż.
Praktyka polityki społecznej w Niemczech rozpoczęła się również od ustawodawstwa ochronnego pracy-rok 1839-zakaz pracy dzieci poniżej 9 roku życia w fabrykach i kopalniach oraz ograniczenie czasu pracy dzieci do 16 lat w max. wymiarze 10h.
Trzy poziomy ubezpieczenia:
na wypadek choroby(od 1883 roku)
od wypadków przy pracy(od 1884 roku)
na wypadek inwalidztwa oraz ubezpieczenia na starość(od1889 roku)
Przymus ubezpieczeń. Wraz z wprowadzeniem ubezpieczeń na wypadek choroby powstała kasa chorych(opiek medyczna i zasiłek chorobowy)
-Polska
1918-odzyskanie niepodległości
23 listopad 1918-ustawa o 8h dniu pracy i 46h tygodniu pracy(pierwszy akt prawny)
1932-wprowadzenie 48h tygodnia pracy
Nauka polityki społecznej:
-Świat
1873 (Berlin)-Związek Polityki Socjalnej-pierwsza na świecie placówka naukowo-badawcza zajmująca się problematyką społeczną a dokładniej kształtującą się grupą robotników. Działa do roku 1936
-Polska
1920 rok-Instytut Gospodarstwa Społecznego- zajmował się warunkami pracy i życia robotników, tzw. kwestią agrarną-warunkami pracy i życia mieszkańców wsi, zjawiskiem emigracji(przedstawiciele: Ludwik Krzywicki, Konstanty Rzeczkowski, Stanisław Rychliński)
1931-Instytut Spraw Społecznych- prowadził badania nad polską koncepcją ubezpieczeń społecznych oraz polską koncepcją opieki zdrowotnej(przedstawiciele:Kazimierz Korniłowicz, Edward Strzelecki)
1950-1957-zakaz prowadzenia badań nad polityką społeczną
1957-zezwolenie na reaktywację IGS
12. Pojęcie kwestii społecznej
Dwa ujęcia kwestii społecznej:
-to stan lub proces społeczny blokujący w szerokiej skali zaspokajanie podstawowych potrzeb ludzkich
-to konkretny problem społeczny o szczególnie dotkliwym wpływie na życie i współdziałanie członków danej zbiorowości. Spośród wielu problemów społecznych mianem kwestii opatruje się tylko te, których presję odczuwają duże zbiorowości, które powodują na szeroką skalę skrajnie trudne sytuacje w zyciu jednostek i rodzin np. problem ubóstwa, emigracji zarobkowej, patologii, służby zdrowia, polityki mieszkaniowej, kwestia rodzin wielodzietnych itd.
13. Polityka społeczna a polityka socjalna
Polityka społeczna jest sumą polityk szczegółowych: zdrowia, mieszkaniowej, ludnościowej, socjalnej. Polityka socjalna ogranicza się do świadczeń pieniężnych udzielanych przez władze państwowe osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej. Polityka socjalna posiada węższy zasięg działań- bezekwiwalentne świadczenia.
14. Modele polityki społecznej
Autor |
Liberalny (ML) |
Konserwatywny (MK) |
Socjalny (MS) |
R. Titmuss |
marginalny |
motywacyjny |
Instytucjonalno-redystrybucyjny |
N. Furniss, D. Titlon |
Państwo pozytywne |
Państwo bezpieczeństwa socjalnego |
Państw dobrobytu społecznego |
G. Spring-Andersen |
Liberalny |
Konserwatywno-korporacyjny |
Socjaldemokratyczny |
M. Księżpolski |
rezydualny |
korporacyjny |
opiekuńczy |
Państwo minimalne-jako organizacja polityczna chroni prawo do życia, wolności i własności, ale nie angażuje się w rozwiązywanie problemów socjalnych jednostki. Kwestie społeczne są indywidualną sprawą obywateli od ich zaradności zależy, w jaki sposób sobie z nimi poradzą(model liberalny)
Państwo opiekuńcze-organizacja polityczna, która uznaje pogląd, że rynek nie jest w stanie rozwiązać socjalnych problemów obywateli, a oni sami nie są samowystarczalni. Należy zatem stosować interwencjonizm socjalny(model konserwatywny oraz socjalny)
Model liberalny -Wielka Brytania, USA
Model konserwatywny- Niemcy, Francja
Model socjalny- Szwecja, Dania
Polska to teoretycznie model konserwatywny z elementami socjalnego.
1.Jaki podmiot jest w pierwszej kolejności odpowiedzialny za występowanie problemów społecznych?
-ML- jednostka
-MK- jednostka
-MS-społeczeństwo
2.Jaki podmiot w pierwszej kolejności powinien rozwiązywać problemy społeczne?
-ML-jednostka(musi być przezorna, aktywna, samozaradna). Należy pracować i ubezpieczyć się
-MK- państwo(przymus ubezpieczenia)
-MS- państwo (poprzez stworzenie systemu gwarantującego każdemu zaspokajanie jego najważniejszych potrzeb; świadczenia wypłacane każdemu od urodzenia do śmierci)
3.Jaka jest rola mechanizmów rynkowych w zaspokajaniu podstawowych potrzeb obywateli?
-ML- zasadniczy. Najlepszy mechanizm gwarantujący sprawiedliwy podział uzależniony od indywidualnego wysiłku
-MK- mechanizmy rynkowe są istotne, ale również istotne jest ubezpieczenie społeczne- im lepszy status tym lepsza opieka
-MS- rynek jest niedoskonały, nie daje możliwości zaspokajania przez obywateli podstawowych potrzeb
4.Co jest źródłem praw socjalnych?
-ML- nie ma praw socjalnych
-MK- posiadanie statusu pracownika ubezpieczonego
-MS- obywatelstwo danego państwa
5.Jaki jest zakres polityki społecznej?
-ML- marginalny (polityka społeczna jest niepotrzebna i szkodliwa)
-MK- istnienie programów socjalnych, ale tak skonstruowane, żeby nie ingerowały w mechanizmy rynkowe
-MS- zakres nieograniczony; polityka społeczna sprzyja rozwojowi gospodarczemu
6.Jaki standard zaspokojenia potrzeb społecznych gwarantuje polityka społeczna?
-ML- minimum
-MK- dla osób ubezpieczonych kompensata utraconych dochodów
-MS- każdy powinien mieć zagwarantowany standard klasy średniej
7.Na ile działania polityki społecznej sprzyjają podziałom społecznym, a na ile pełnią rolę integrującą?
-ML- wyraźny podział; celem nie jest wyrównywanie poziomu życia jednostek
-MK- podział jest uzależniony od sytuacji na rynku pracy. Ważna jest również konstrukcja ubezpieczeń(lepsze zarobki to lepsze świadczenia i odwrotnie)
MS- nie ma podziałów, dąży się do zaspokojenia potrzeb wszytkach obywateli
8.Jaka jest rola organizacji pozarządowych oraz podmiotów komercyjnych w zaspakajaniu podstawowych potrzeb
obywateli?
-ML- bardzo duża rola(dobrowolne ubezpieczenia, państwo oczekuje, ze te podmioty przejmą rolę
zaspokajania potrzeb)
-MK- rola podmiotów ograniczona(przymusowe ubezpieczenia);dodatkowe świadczenia dla ludzi bez pracy od organizacji pozarządowych
-MS- słaba (państwo gwarantuje świadczenia od urodzenia do śmierci)
9.Jaki jest charakter systemu podatkowego koniecznego do sfinansowania działań polityki społecznej?
-ML- niski poziom podatków z małą progresją podatkową albo podatek liniowy; ulgi podatkowe ograniczone do minimum
-MK- podatki znacznie większe (są systemy socjalne, które trzeba sfinansować), progresja (kto więcej zarabia wchodzi na wyższy próg; możliwość odpisów podatku
-MS- bardzo wysokie podatki, duża progresja podatkowa
W żadnym państwie nie występują modele w czystej postaci
15. Związki polityki gospodarczej z polityką społeczną
-modele związków obu polityk
Układ pierwszy-prymat polityki gospodarczej-polityka gospodarcza wytwarza a społeczna dzieli wg potrzeb; model nie do zrealizowania
Układ drugi-prymat potrzeb społecznych, a gospodarka wykorzystuje popyt z zaspokajania potrzeb, wytwarza takie środki, które sprostają potrzebom; układ ten nie gwarantuje równowagi
Układ trzeci-procesy gospodarcze i społeczne kształtowane z udziałem obu polityk; najbardziej skuteczny układ, kształtuje warunki zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego
Układ czwarty-polityki realizują cele bez wspólnej koordynacji działań
-pomiarem relacji miedzy tymi dwoma politykami jest w gospodarce np. PKB, inflacja, bezrobocie itd.
-źródłami deformacji miedzy oboma politykami są m.in.:
Prawo nie uwzględnia tych związków
Podmioty nie respektują prawa
Zerwanie więzi gospodarczych i socjalnych pomiędzy podmiotami centralnymi a lokalnymi
Przewaga potrzeb gospodarczych nad społecznymi
Dominacja celów polityki społecznej nad polityką gospodarczą
-drogi do skutecznej integracji:
Obie polityki powinny być realizowane przez rząd w ścisłym związku
Powstawanie rejonowych i wojewódzkich urzędów pracy prowadzonych zgodnie z zasadami gospodarki rynkowej
Dostosowanie w 1990 roku pomocy społecznej do gospodarki rynkowej
-bez polityki gospodarczej nie ma polityki społecznej
16. Rodzaje i metody polityki ludnościowej
Polityka ludnościowa jest to oddziaływanie państwa za pomocą odpowiednich bodźców na kształtowanie się stosunków ludnościowych w celu osiągnięcia założonej liczby oraz (lub) struktury ludności wg płci lub wieku, a także (lub) założonego tempa wzrostu dodatniego lub ujemnego oraz rozmieszczenia terytorialnego(J. Holzer).
Rodzaje polityki ludnościowej:
-polityka pronatalistyczna- zwiększenie liczby urodzeń (państwa wysokorozwinięte powinny tak działać)
-polityka antynatalistyczna- zmniejszenie liczby urodzeń (kraje słaborozwinięte gospodarczo np. Chiny, Indie)
-polityka neutralna- państwo nie podejmuje działań w celu zwiększenia/ograniczenia liczby urodzeń
Metody kształtowania modeli polityki ludnościowej:
-metody prawne np. dopuszczanie/zakaz aborcji, zakaz rodzenia(np. w Chinach), elastyczność etatu pracy, przepisy dotyczące wieku zawarcia związku małżeńskiego, dotyczące systemu podatkowego(ulgi lub ich brak),dotyczące ochrony pracy kobiet w ciąży. Nie ma działań ekonomicznych bez regulacji prawnych.
-metody ekonomiczne np. zasiłki (becikowe w Polsce), macierzyńskie(Polska), zasiłki tylko dla rodzin najuboższych (Polska), systemy stypendiów dla dzieci(można wprowadzić by się zwiększyła liczba urodzeń), system mikroprzedszkoli przy zakładach pracy(we Francji; w Polsce zwykłe, płatne przedszkola), dofinansowania do ubranek, wózków dla dzieci(nie w Polsce), państwo refunduje środki antykoncepcyjne( polityka antynatalistyczna), aborcja i sterylizacja z gratyfikacją (w Indiach)
-metody kulturowo-zwyczajowe np. działania Kościoła, wyznawanej religii w danym kraju, lansowanie wzoru rodziny poprzez różnego rodzaju kampanie(w Polsce nie zrobiono niczego; Polska krajem mocno i szybko starzejącym się)
17. Źródła informacji o ludności
1. Spisy ludnościowe
-spis powszechny to pełne badanie statystyczne ustalające stan liczebny i strukturę ludności wg określonych cech w określonym momencie na określonym terytorium w drodze indywidualnego uzyskania informacji o wszystkich jednostkach podlegających badaniu. Rodzaje spisów powszechnych:
Spis imienny-każda osoba spisywana z imienia i nazwiska
Spis sumaryczny-spisanie osób zamieszkujących mieszkanie lub tworzących jedno gospodarstwo domowe. Głową jest ten, który ma największy wpływ finansowy
Zasady spisu powszechnego(imiennego):
Centralizacja-przeprowadzenie spisu decyzją rządową, nad przebiegiem czuwa Generalny Komisarz Spisowy, czyli prezes Głównego Urzędu statystycznego
Powszechność-wszyscy mieszkańcy kraju
Imienność
Bezpośredniość-informacja statystyczna jest uzyskiwana w drodze bezpośredniego kontaktu rachmistrza z osobą spisywaną
Jednoczesność-badanie przeprowadzane w ściśle określonym momencie takim samym dla całego obszaru spisu, tzw. moment krytyczny(ostatni 20 na 21 maja 2002)
Regularność, porównywalność-co 10 lat w latach zakończonych na 0(istnieje możliwość przesunięcia o 2 lata. Spisy powszechne imienne po II wojnie światowej(1950, 1960,1970,1978,1988,2002). Odbywają się w grudniu, ale w 2002 był w maju.
Wyłączność oraz łączność
Statystyczne ujecie wyników
Obowiązek zachowania tajemnicy spisowej
Spis powszechny ma udzielić informacji o 3 cechach ludności:
Demograficzne(wiek, płeć, wykształcenie, liczba dzieci żyjących, stan cywilny, kolejność małżeństw, stosunek do głowy gospodarstwa domowego, jaki język, obywatelstwo, narodowość)
Geograficzne(miejsce zamieszkania, miejsce urodzenia, poprzedniego zamieszkania, miejsce pobytu w czasie spisu, miejsce pracy)
Ekonomiczne( zawód wykonywany, zarobek, oszczędności, aktywność ekonomiczna, dział lub gałąź zatrudnienia, stanowisko pracy)
-spis ewidencyjny-dane zawarte w ewidencji bieżącej i może wystąpić w postaci ujmującej całą ludność kraju lub jej część umieszczoną w rejestrach mieszkańców lub zameldowaną na pobyt czasowy
-spis reprezentacyjny-wykonywany pomiędzy powszechnymi; dotyczy wybranej jednostki administracyjnej kraju
-spis próbny-na 2 lata przed powszechnym
2. Ewidencje bieżące ludności-dotyczy informacji o ruchu naturalnym i ruchu wędrówkowym ludności i prowadzona jest w sposób ciągły. Ruch naturalny to jeden z podstawowych obszarów badawczych demografii obejmujący urodzenia, zgony oraz zawieranie i rozwiązywanie małżeństw. Wymienione składniki ruchu powodują zmiany w stanie liczebnym oraz w strukturze ludności wg płci, wieku i stanu cywilnego przy występowaniu silnej zależności zwrotnej tj. Wpływu struktury ludności na składniki ruchu naturalnego. Analizie ruchu podstawowe znaczenie mają badanie urodzeń i zgonów, natomiast zmiany stanu cywilnego są rozpatrywane głównie w kontekście analizy urodzeń. Ruch wędrówkowy jest to zmiana stałego miejsca zamieszkania bądź czasowego pobytu w obrębie terytorium państwa lub w ramach przepływu ludności między państwami. Cztery formy ruchu to emigracja, imigracja, reemigracja i repatriacja. Istnieje również ruch wahadłowy -dojazdy do pracy lub szkoły do innej miejscowości.
3.Ważne pojęcia:
-przyrost naturalny-różnica między liczbą urodzeń i zgonów w danym czasie na danym terytorium
-przyrost rzeczywisty-saldo migracji(przyrost naturalny „minus” emigracja „plus” imigracja)
-grupy ludności wg wieku
Przedprodukcyjny(0-17)
Produkcyjny(18-64 dla mężczyzn, 18-59 dla kobiet)
Poprodukcyjny( 65 i więcej dla mężczyzn, 60 i więcej dla kobiet)
-przeciętne dalsze trwanie życia-średnia liczba lat, jaką ma jeszcze do przeżycia osoba w wieku x przy założeniu stałego poziomu umieralności z okresu, dla którego opracowano tablice trwania życia
-umieralność niemowląt-w liczniku liczba zgonów poniżej 1 roku życia wśród ludności danego obszaru w ciągu danego roku, w mianowniku liczba żywych urodzeń wśród ludności danego obszaru w ciągu tego samego roku pomnożone przez 1000 (wynik w promilach)
-współczynnik płodności-urodzenia żywe na 1000 kobiet w wieku rozrodczym(15-49 lat)
-współczynnik dzietności-liczba urodzonych dzieci przypadająca na kobietę w wieku rozrodczym(2,1-2,15 żeby była zachowana prosta zastępowalność pokoleń)
-współczynnik feminizacji-liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn(odwrotnością współczynnik maskulinizacji)
18. Sytuacja demograficzna Polski
Według wstępnych szacunków, w dniu 30 września br. ludność Polski liczyła ok. 38126 tys. osób, tj. o ok. 8 tys. mniej niż przed rokiem. W porównaniu z końcem grudnia 2006 r. liczba ludności nie uległa zmianie - co oznacza, że dodatni w okresie ostatnich trzech kwartałów przyrost naturalny zrównoważył ujemne saldo migracji zagranicznych na pobyt stały. Liczba ludności Polski zmniejsza się od 10 lat, w latach 1997-2006 ubyło nas ok. 170 tys. Ujemne tempo przyrostu ludności wynosiło od minus 0,01% w 1997 r. do minus 0,08% w 2006 r., podczas gdy w latach 90-tych średnioroczna stopa przyrostu ludności kształtowała się na poziomie prawie +0,09%, ale już w drugiej połowie tych lat - dynamika przyrostu była zerowa. Bezpośrednią przyczyną zmniejszania się liczby ludności Polski - obserwowaną w długim okresie - (obok ujemnego - w całym okresie powojennym - salda migracji zagranicznych, tzw. definitywnych) jest notowany od 1984 r. spadek liczby urodzeń - przy prawie nieistotnych zmianach w liczbie zgonów. Od 1993 r. urodzenia kształtują się na poziomie poniżej 500 tys., a od 1998 r. - poniżej 400 tys. Nadal znajdujemy się w depresji urodzeniowej, aczkolwiek od czterech lat obserwuje się stopniowy wzrost liczby urodzeń. W 2007 r. odnotowano istotny wzrost liczby urodzeń oraz nieznaczne zwiększenie liczby zgonów. Dzięki pozytywnym zmianom w poziomie urodzeń i zgonów przyrost naturalny był dodatni i wyniósł prawie 16 tys.; przeciętnie - na każde 10 tys. ludności - przybyło 6 osób (w ub. roku 2 osoby).Dodatni przyrost naturalny odnotowujemy już drugi rok (cztery wcześniejsze lata charakteryzowały się ubytkiem naturalnym, np. w 2005 r. wyniósł on minus 3,9 tys., a największy odnotowano w 2003 r. i wynosił minus 14,1 tys.).
19. Granice starości. Proces starzenia się ludności Polski.
1.Granice starości:
-granica chronologiczna-bierze pod uwagę wiek kalendarzowy(60 lat w Polsce; 65 lat ONZ); badania demograficzne
-granica biologiczna-kryterium testów sprawnościowych; zużycie organizmu w stosunku do liczby lat
-granica ekonomiczna-wiek poprodukcyjny
-granica prawna-wiek przejścia na emeryturę zależny od wykonywanego zawodu
2. Współczynnik starości(stopa starości)-udział osób w wieku 60 lat i więcej lub 65 lat i więcej w ogólnej liczbie ludności (w Polsce granica chronologiczna- 60 lat i więcej)
Wskaźnik obciążenia demograficznego-liczba osób w wieku nieprodukcyjnym(po i przedprodukcyjnym) przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym.
3. W procesie starzenia się społeczeństwa zależnie od udziału w jego strukturze osób w wieku 60 lat i więcej rozróżnia się 5 faz:
-brak oznak starości demograficznej(poniżej 8%)-nie ma starzenia się społeczeństwa
-wczesna faza przejściowa między okresem młodości i starości demograficznej (8%-10%)
-późna faza przejściowa (10%-12%)
-stan starości demograficznej (12%-15%)
-zaawansowana starość demograficzna (powyżej 15%)
4.Proces starzenia się ludności Polski:
-od 1990 roku Polska znajduje się w ostatniej fazie (zaawansowana starość demograficzna). W tym roku ludność w wieku 60 lat i więcej wynosiła 15%. W roku 2005 stopa starości wynosiła 16,1 %. Od roku 2010 nastąpi wzrost osób w wieku 60 lat i więcej-zasługa wyżu demograficznego z okresu powojennego(17,8% w 2010, 20,2% w 2015, 22,4% w 2020 roku)
-więcej osób starszych będzie w miastach( powodem są migracje do miast po II wojnie światowej oraz to, że wieś ma wyższy przyrost naturalny niż miasto)
-na poziom starzenia się społeczeństwa ma wpływ nie tylko liczebność ludności starej, ale także zmiany w liczebności grupy najmłodszej, migracje, urodzenia, umieralność też wpływają na starzenie się społeczeństw
-w Polsce nastąpił gwałtowny spadek urodzeń, co przyczynia się do starzenia się społeczeństwa
-na lata 2010-2012 przypada tzw. „boom 80-latków”- wzrost stopy starości jest nieuchronny, ponieważ wciąż spada liczba urodzeń, a zwiększa się długość życia
20. Rynek pracy i jego podstawowe elementy
1.Dwa sposoby definicji rynku pracy:
-miejsce spotkań poszukujących pracy i zatrudniających w celu zawarcia umowy o pracę najemną
-obszar wzajemnego oddziaływania popytu na zasoby siły roboczej czyli ilościowego i jakościowego zapotrzebowania na ludzką zdolność do pracy(objawia się w liczbie wolnych miejsc pracy-popyt na zasoby siły roboczej) oraz podaży zasobów siły roboczej czyli liczby osób zdolnych do pracy i poszukujących pracy przy danym wynagrodzeniu za pracę
2.Relacje między popytem a podażą:
-równowaga(względna)-bezrobocie frykcyjne; osoba do 3 miesięcy znajduje nową pracę; tzw. naturalna stopa bezrobocia
-brak równowagi
Podaż zasobów siły roboczej jest większa niż popyt na tę siłę roboczą- bezrobocie-rynek pracy pracodawcy
Popyt na zasoby siły roboczej jest większy niż podaż-rynek pracy pracownika-niedobór siły roboczej
Sytuacja związana z segmentacją rynku pracy np. rynek pracy w rolnictwie, przemyśle, wg wieku, wg płci, wg wykształcenia itd.
3. Występuje podział również na:
-pierwotny rynek pracy- oferuje miejsc pracy stabilne, dobrze płatne, dające szanse awansu, dobre warunki pracy
-wtórny rynek pracy- odwrotność pierwotnego
4. Kategorie osób występujących na rynku pracy:
-ludność aktywna zawodowo- pracujący + bezrobotni
-ludność czynna zawodowo- pracujący
-ludność bierna zawodowo- osoby niechcące pracować(osoba bezrobotna poszukuje pracy i chce pracować)
21. Pojęcie i rodzaje bezrobocia
Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia, nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.
Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nieprowadzącą działalności gospodarczej i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy)
Rodzaje bezrobocia:
-podstawowy podział:
Bezrobocie frykcyjne(fluktuacyjne, płynne, naturalne)-towarzyszy względnej równowadze miedzy popytem a podażą w gospodarce wolnorynkowej. Bezrobocie to występuje zawsze, wywołane jest naturalnym przepływem ludzi z jednego do innego miejsc pracy. Konsekwencje bezrobocia frykcyjnego są pozytywne: osoba pracująca chętniej dba o podnoszenie kwalifikacji, o własne miejsce pracy, wkłada większy wysiłek w to by prace otrzymać oraz utrzymać. Stopa bezrobocia na ogol wynosi 2-3% lub 4-5%-tzw. naturalna stopa bezrobocia.
Bezrobocie strukturalne- wynika z ogólnej nierównowagi pomiędzy podażą zasobów siły robocze, a popytem na te sile roboczą. Najwyższą stopę bezrobocia mają województwa: warmińsko-mazurskie(19.2%), zachodnio-pomorskie(16,7 %), kujawsko-pomorskie(15,4%). Najniższą stopę bezrobocia mają województwa: wielkopolskie(7,9%; Poznań 2,5%), małopolskie(8,9%; Kraków 3,9%), mazowieckie (9,1%, warszawa 2,8%), śląskie (9,2%, Katowice 3%)
Najwyższą stopę bezrobocia na Śląsku mają miasta: Bytom(15,6%), Piekary Śl. (13,2%), Zabrze(13%), Chorzów(12,8%). Najniższą stopę bezrobocia natomiast mają: Katowice(3%), Bielsko-Biała(5,5%), Gliwice(6%), Rybnik(6,5%)
Bezrobocie technologiczne-zastępowanie pracy rąk ludzkich pracą uprzedmiotowioną (automatyzacja, rozwój techniki)
Bezrobocie sezonowe-sezonowość wykonywania określonych prac
Bezrobocie koniunkturalne- spowodowane wahaniem koniunktury gospodarczej
-ze względu na formę występowania
Bezrobocie całkowite-brak jakiejkolwiek pracy
Bezrobocie częściowe-bezrobotny znajduje prace z niepełnym wymiarze czasu pracy
Bezrobocie jawne-może być ustalone na podstawie ewidencji urzędów pracy i określone jest wówczas jako bezrobocie rejestrowane lub statystyczne, bądź tez może być określone na podstawie standardów międzynarodowego badania aktywności ekonomicznej ludności i określone jako bezrobocie rzeczywiste lub faktyczne.
Skalę bezrobocia rejestrowanego kształtują aktualne regulacje prawne, określające kryteria rejestrowania osób poszukujących pracy uprawnień do zasiłku dla bezrobotnych-ustawa z 2 kwietnia 2004 roku O promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Skalę bezrobocia rzeczywistego wyznacza przyjęta w BAEL rygorystyczna definicja bezrobotnego oznaczająca osobę, która w badanym tygodniu nie pracowała zarobkowo nawet 1h, aktywnie poszukiwała pracy i była gotowa do jej podjęcia w badanym bądź następnym tygodniu (w Polsce bada to GUS)
Bezrobocie ukryte-nigdzie nie rejestrowane; wymaga dodatkowych badań ankietowych
-ze względu na czas trwania:
Bezrobocie krótkookresowe- do 3 m-cy
Bezrobocie średniookresowe- do 6 m-cy
Bezrobocie długookresowe- do 12 m-cy
Bezrobocie długotrwałe- powyżej 12 m-cy
Bezrobocie chroniczne- powyżej 2 lat
-ze względu na obszar:
Bezrobocie lokalne
Bezrobocie regionalne
Bezrobocie krajowe
Bezrobocie globalne
22. Mierniki bezrobocia
Stopa bezrobocia-jako stosunek liczby osób bezrobotnych do liczby ludności aktywnej ekonomicznie (zasobu siły roboczej danej populacji). Tak zdefiniowaną stopę bezrobocia oblicza się różnie, w zależności od przyjętej definicji osoby bezrobotnej.
23.Rozmiary i struktura bezrobocia w Polsce
-w Polsce występuje masowe, trwałe bezrobocie
-fazy polskiego bezrobocia
dynamiczny wzrost bezrobocia(1990-1993)-stopa bezrobocia wzrastała do 16,9%
stopniowy spadek(1994-1998)-do 1997 spadła do 10,3%
ponowny wzrost(od 1999)-wzrosła do 20,0%(po 1997 wysokie koszty pracy którymi są obciążeni pracodawcy oraz wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego dla osób rejestrujących się w urzędach pracy skutkami wejścia na rynek wyżu demograficznego z lat 80tych)
powolny spadek (od roku 2003)-w 2007 roku wynosi 11,2%; koniec lutego 2008 11,5%
-duże zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia
nierówność rozwoju społeczno-gospodarczego regionów(stopa bezrobocia w poszczególnych województwach)
nierówność procesów prywatyzacyjnych
-bezrobociem zagrożone są najbardziej grupy:
kobiety
młodzież
osoby bez kwalifikacji zawodowych
ludzie starsi
-w Polsce jest bezrobocie długotrwałe
-istnieje zjawisko dziedziczenia bezrobocie-utrwalanie bezrobocia w pewnych grupach, regionach
-ważnym problemem jest niedopasowanie szkolnictwa do rynku pracy
24. Ekonomiczne i społeczne skutki bezrobocia
-kontekst makroekonomiczny-skutki dla gospodarki całego państwa
koszty utraconych możliwości--różnica między PKB możliwym do uzyskania w danych warunkach gospodarki, przy pełnym zatrudnieniu, a rzeczywistym PKB osiągniętym w danych warunkach przy istnieniu określonego poziomu bezrobocia(skutek ekonomiczny)
koszty fiskalne-suma wydatków i zmniejszonych dochodów powstająca w budżetach z tytułu bezrobocia(wydatki na szkolenia, zasiłki, system pomocy społecznej)-skutek ekonomiczny
koszty społeczne to np. emigracja zarobkowa, ubożenie społeczeństwa, zjawisko dziedziczenia bezrobocia, patologie społeczne, niepokoje społeczne, protesty itd.(skutki społeczne)
-kontekst indywidualny
obniżenie poziomu życia
obniżenie poziomu zdrowia
itd.
25. Aktywne i pasywne formy przeciwdziałania bezrobociu
-aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu powinny oddziaływać na popyt, są skierowane na aktywizację zawodową oraz tworzenie miejsc pracy. Ma za zadanie przerwać, choćby na pewien czas bezczynność zawodową bezrobotnych, poprawić ich szanse na znalezienie pracy oraz stworzyć pomost prowadzący do trwałego zatrudnienia. Programy aktywne(Polska 11%; UE 40%):
Urzędy pracy(pośrednictwo i doradztwo)
Szkolenia i przekwalifikowania bezrobotnych
Prace interwencyjne
Roboty publiczne
Pożyczki na tworzenie i rozwój małych przedsiębiorstw
Aktywizacja zawodowa absolwentów
Programy specjalne(np. dla długotrwale bezrobotnych, młodzieży, kobiet i niepełnosprawnych)
-pasywne formy przeciwdziałania bezrobociu oddziałują na podaż, mają zmniejszyć liczbę poszukujących pracy, służy zapewnieniu bezpieczeństwa socjalnego bezrobotnych; są to świadczenia społeczne, które kompensują brak dochodów z pracy, chronią egzystencją bezrobotnych, pozwalają także ograniczyć zagrożenia rozwoju psychospołecznego jednostki oraz nie dopuścić do jej marginalizacji i wykluczenia społecznego. Programy pasywne(Polska 89%; UE 60%):
Zasiłki dla bezrobotnych
Wcześniejsze emerytury
Zasiłki przedemerytalne
Świadczenia przedemerytalne
Powiązanie tych dwóch form daje najlepsze efekty.
26. Linie ubóstwa (linia ubóstwa bezwzględnego, relatywna linia ubóstwa, subiektywna linia ubóstwa)
1. Linia ubóstwa absolutnego(bezwzględnego). Zaliczamy do niego minimum socjalne i minimum egzystencji. Linie te wyznaczane są przez wyrażany w pieniądzach koszyk dóbr i usług zaspokajających niezbędne potrzeby. Koszyku minimum socjalnego i egzystencji decyduje Instytut Pracy i Spraw Socjalnych-korzysta z informacji GUS.
-minimum egzystencji wyznacza poziom potrzeb, poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka lub rodziny; ustalane wg metody koszykowej(ustala się koszyk dóbr i usług, a następnie trzeba wycenić, ile będzie kosztowało zakupienie ich, aby zaspokoić potrzeby na poziomie minimum socjalnego, minimum egzystencji). Koszyk minimum egzystencji(żywność, utrzymanie mieszkania, edukacja, odzież i obuwie, ochrona zdrowia, higiena, rezerwa finansowa-5% wydatków)
-minimum socjalne powinno zapewnić takie warunki bytowania, aby na każdym etapie biologicznego rozwoju człowieka umożliwić reprodukcję jego sił życiowych, posiadanie i wychowanie potomstwa oraz utrzymanie więzi społecznych w procesie pracy, nauki i wypoczynku. Nie jest linią ubóstwa ale ostrzega o możliwości wejścia w strefę ubóstwa, obliczane metodą koszykową. Koszyk minimum socjalnego(żywność, utrzymanie mieszkania, edukacja, kultura, rekreacja, odzież i obuwie, ochrona zdrowia, higiena, transport i łączność, rezerwa finansowa)
Minimum socjalne i minimum egzystencji obliczane jest dla 8 typów gospodarstw domowych(6 pracowniczych, 2 emeryckie):
-gospodarstwo jednoosobowe-osobno dl kobiety, osobno dla mężczyzny, średnia arytmetyczna, osoby w wieku 25-60 lat
-gospodarstwo dwuosobowe-kobieta + mężczyzna
-gospodarstwo trzyosobowe-kobieta + mężczyzna + dziecko(4-6 lat)
-gospodarstwo trzyosobowe-kobieta + mężczyzna + dziecko(13-15 lat)
-gospodarstwo czteroosobowe-kobieta + mężczyzna + dziecko(4-6) + dziecko(13-15)
-gospodarstwo pięcioosobowe-kobieta + mężczyzna + dziecko(4-6) + 2*dziecko(13-15)
-gospodarstwo jednoosobowe emeryckie- kobieta lub mężczyzna powyżej 60 lat
-gospodarstwo dwuosobowe emeryckie-kobieta + mężczyzna powyżej 60 lat
Wartość minimum socjalnego jest podawana co kwartał, a wartość minimum egzystencji tylko jako średnia roczna. Wartość minimum socjalnego dla gospodarstwa jednoosobowego to 802 zł (801 zł emeryckie), a wartość minimum egzystencji to 372 zł (351 zł emeryckie). W 2006 roku poniżej minimum egzystencji żyło 7,8% społeczeństwa, a poniżej minimum socjalnego 60%.
Pojęcie progu interwencji socjalnej-wyznacza granicę dochodu jednostki bądź gospodarstwa domowego uprawniającą do korzystania zaświadczeń pomocy społecznej. Kategorię tę można uznać za oficjalną granicę ubóstwa. Na podstawie ustawy o pomocy społecznej kryteria dochodowe wynoszą 477 zł- gospodarstwo jednoosobowe; 351 zł- jedna osoba w rodzinie.
Pojęcie wsparcia dochodowego rodzin- wyznacza granicę uprawniającą do uzyskiwania świadczeń rodzinnych na mocy ustawy q świadczeniach rodzinnych. Kryteria dochodowe ulegają weryfikacji co trzy lata(obecnie 504 zł na jedną osobę w rodzinie; 583 zł na osobę w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym)
2. Relatywna linia ubóstwa- wyznacza się jako pewien procent średnich wydatków na jedną osobę w gospodarstwie domowym w danym kraju. W Polsce jest to 50%(czyli 479 zł dla jednoosobowego gospodarstwa domowego). Linia ta obrazuje ubóstwo względne. Jest linią ruchomą, zmienia się zależnie od dochodów a co za tym idzie wydatków społeczeństwa( minimum socjalne i egzystencji są nieruchome).
Skale ekwiwalentności stosuje się w celu wyeliminowania wpływu, jaki na koszt utrzymania gospodarstw domowych wywiera ich skład społeczno- demograficzny. W skali wagę 1 przypisuje się głowie rodziny, pierwszej dorosłej osobie, wagę 0,7 każdej kolejnej dorosłej osobie oraz wagę 0,5 każdemu dziecku.
Jak obliczyć linię relatywną dla 4 osobowej rodziny( 2 dorosłych, dwoje dzieci), jeżeli dla jednoosobowego gospodarstwa domowego wynosi 479 zł?
479 zł * (1+0,7+0,5+0,5)= 479 zł* 2,7=1292 zł
W 2005 roku stopa ubóstwa przy linii relatywnej wynosiła 18,1 %(tyle osób wydaje mniej niż 50% średnich wydatków w Polsce). Luka wydatkowa wynosiła 22%(wydawano średnio o 22% mniej niż zakłada wartość linii)
3. Subiektywna linia ubóstwa(ubóstwo subiektywne)-sami określamy kiedy jesteśmy ubodzy. Bada się to metodą LPL(lejdeńska linia ubóstwa)-zakłada wyznaczenie linii na podstawie odpowiedzi gospodarstw domowych na pytanie oceniające dochód. W przypadku polskich budżetów domowych pytanie brzmi „Proszę podać poziom miesięcznych dochodów swojego gospodarstwa domowego, który uznaliby państwo za bardzo dobry, dobry, ledwo wystarczający, niewystarczający, bardzo zły.” Wartość środkową (ledwo wystarczające) uważa się za subiektywną linię ubóstwa. W 2005 roku linia ta dla gospodarstwa jednoosobowego wynosiła 941 zł, a dla czteroosobowego 1492 zł.
Stopa ubóstwa przy linii subiektywnej to 23%( 23% ludzi żyło poniżej swojej subiektywnej linii ubóstwa. Luka wydatkowa wynosi 26%(o 26% mniej wynosi dochód niż zakłada wartość linii)
27. Zasięg i głębokość ubóstwa w Polsce
Miernikami ubóstwa są zasięg ubóstwa oraz stopa ubóstwa:
-miernikiem zasięgu ubóstwa jest stopa ubóstwa-odsetek osób znajdujących się poniżej zdefiniowanej linii ubóstwa
-miernikiem głębokości ubóstwa jest luka wydatkowa bądź dochodowa; wskaźnik ten informuje o ile procent przeciętnie wydatki bądź dochody gospodarstw uznanych za ubogie są niższe od warości przyjętej za linię ubóstwa
Przykład:
Średnio w 2005 roku minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa domowego wynosiło 387 zł. Stopa ubóstwa wynosiła 12,5%(tyle ludzi wydawało mniej niż 387 zł). Luka wydatkowa przy minimum egzystencji wynosiła 22%( tzn. o 22% średnio mniej wydawano niż zakładała kwota 387 zł)
Stopa ubóstwa(przy minimum egzystencji) dla grup społeczno -ekonomicznych na rok 2005:
-pracownicy(głowa rodziny pracuje) 11,2%
-rolnicy 18,1%
-pracujący na własny rachunek 6,3%
-emeryci i renciści 9,9% (emeryci 6,3%, renciści 17,5%)
-osoby utrzymujące się z niezarobkowych źródeł(np.. z zasiłków) 29,9 %
Typ biologiczny gospodarstwa domowego(stopa ubóstwa przy minimum egzystencji):
-jednoosobowe 3,1%
-małżeństwo bez dzieci 2,7%
-małżeństwo z 1 dzieckiem 5,5%
-małżeństwo z 2 dzieci 10,4%
-małżeństwo z 3 dzieci 22%
-małżeństwo z 4 dzieci i więcej 43,5%
-matka lub ojciec z dziećmi na utrzymaniu 14,5%
W Polsce ubóstwo dotyka głownie dzieci (rodziny wielodzietne). Czynnikami ubóstwa są bezrobocie, niskie wykształcenie głowy rodziny, miejsce zamieszkania(im mniejsza miejscowość tym większe ubóstwo)
Próg interwencji socjalnej(linia ustawowa) w 2005 roku wynosił 461 zł. Stopa ubóstwa przy linii ustawowej wynosiła 18,1%, a luka wydatkowa 23%.
Stopa ubóstwa przy linii ustawowej dla grup społeczno- ekonomicznych na rok 2005:
-pracownicy 17,3%
-rolnicy 28,2%
-pracujący na własny rachunek 10,6%
-emeryci i renciści 13,2% (emeryci 8,5%, renciści 23,1%)
-utrzymujący się z niezarobkowych źródeł 40,1%
Stopa ubóstwa przy linii ustawowej dla gospodarstw:
-jednoosobowe 5,9%
-małżeństwo bez dzieci 2,5%
-małżeństwo z 1 dzieckiem 7,3%
-małżeństwo z 2 dzieci 17,8%
-małżeństwo z 3 dzieci 35,8%
-małżeństwo z 4 dzieci i więcej 63,1%
-matka lub ojciec z dziećmi 20,7%
28. Pojęcie zabezpieczenia społecznego oraz cechy charakterystyczne technik administracyjno finansowych zabezpieczenia społecznego (technika ubezpieczeniowa, zaopatrzeniowa, opiekuńcza)
Zabezpieczenie społeczne-system świadczeń , do których obywatele maja prawo lub z których mają możliwość korzystania w wypadkach i na warunkach określonych odpowiednimi przepisami.
Zabezpieczenie społeczne można podzielić:
-ubezpieczenie(technika ubezpieczeniowa)-niekomercyjność, przymus, związek z pracą, roszczeniowość świadczeń, wzajemność ochrony ubezpieczeniowej, formalizm i schematyzm
-zaopatrzenie społeczne(technika zaopatrzeniowa)-nie ma składki, wszystkie świadczenia z budżetu państwa, charakter roszczeniowy
-pomoc społeczna(technika opiekuńcza)-finansowanie z budżetu państwa, samorządów, organizacji pozarządowych, charakter uznaniowy, nie ma składek
29. Ubezpieczenie społeczne a ubezpieczenie gospodarcze
Ubezpieczenie-urządzenie chroniące przed skutkami wypadków losowych, przez które rozumie się zdarzenia przyszłe i niepewne, spowodowane działaniem przyrody bądź nieświadomym działaniem człowieka. Jego istota polega na gromadzeniu przez podmioty zagrożone tymi zdarzeniami, poprzez płacone przez nie składki funduszy, z których następnie wypłaca się wg z góry ustalonych zasad świadczenia tym spośród nich, których dane zdarzenie rzeczywiście dotknęło. Elementy pojęcia ubezpieczenie(zarówno gospodarczego jak i społecznego):składka, fundusze, wystąpienie określonego ryzyka losowego, szkoda u osoby ubezpieczonej, świadczenie będące kompensatą szkody.
Ubezpieczenie gospodarcze-jest ubezpieczeniem dobrowolnym( z wyjątkiem OC) oraz komercyjnym (przyniesienie zysku podmiotom je dostarczającym) np. PZU, Warta itd.
Rodzaje ubezpieczeń gospodarczych:
-ubezpieczenie majątkowe
Ubezpieczenie mienia(składnik majątku)
OC (odpowiedzialność cywilna)-jeżeli my wyrządzimy szkodę
-ubezpieczenie osobowe
Na życie (od śmierci osoby ubezpieczonej, dożycie określonego wieku)
Od nieszczęśliwych wypadków
Ubezpieczenie społeczne jest przymusowe, niekomercyjne, związane z pracą(istota ubezpieczenia społecznego leży w zapewnieniu świadczeń kompensujących dochody utracone w wyniku niemożności kontynuowania pracy). Cztery rodzaje ubezpieczenia społecznego:
-chorobowe
-wypadkowe(daje możliwość otrzymania renty wypadkowej)
-emerytalne(kompensata za dożycie określonego wieku)
-rentowe(niemożność pracy nie na skutek pracy)
Kolejną cechą jest wzajemność ochrony ubezpieczeniowej(oznacza ścisłą zależność między opłacaniem składki na ubezpieczenie społeczne, jej wysokością oraz okresem płacenia, a prawem do świadczeń i ich wysokością).
Następną cechą jest roszczeniowość świadczeń(świadczenia z ubezpieczenia społecznego przysługują osobom w razie spełnienia się ustawowo przewidzianych przesłanek. Rola instytucji ubezpieczeniowej sprowadza się do stwierdzenia odpowiednich aktów prawnych i określenia związanych z tym skutków w sferze uprawnień świadczeniowych- musimy je dostać, jeżeli spełniliśmy warunki określone w ustawie.
Kolejną cechą jest formalizm i schematyzm(przepisy prawa ubezpieczeń społecznych precyzyjnie określają przesłanki nabycia prawa do świadczeń, rodzaje świadczeń oraz zasady ustalania ich wysokości. Instytucja ubezpieczeniowa w swoich decyzjach jest ściśle związana prawem i nie może brać pod uwagę jakichkolwiek okoliczności poza przewidzianymi ustawowo. Decyzje uznaniowe są wyjątkowe i odnoszą się do nielicznych spraw.
Zakres podmiotowy ubezpieczenia społecznego-wszystkie osoby pracujące opłacające składkę.
Ubezpieczenie gospodarcze nie jest elementem zabezpieczenia społecznego.
30. Struktura organizacyjna ubezpieczeń społecznych w Polsce
ZUS -> FUS (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych- tutaj gromadzone są składk)i:
-ubezpieczenie emerytalne-> fundusz emerytalny- wysokość składki na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52% podstawy wymiaru( to co jest wpisane w umowie o pracę) płacona po połowie- 9,76% płaci ubezpieczony i 9,76% płaci pracodawca(wyjątek kiedy prowadzi się własną działalność gospodarczą).
Część składki na ubezpieczenie emerytalne pochodzi ze składki ubezpieczonego wynoszącej7,3% podstawy wymiaru jest przekazywana przez ZUS do wybranego przez ubezpieczonego Otwartego Funduszu Emerytalnego; część składki na ubezpieczenie emerytalne wynosząca 0,35% podstawy wymiaru odprowadzana jest przez ZUS na Fundusz Rezerwy Demograficznej
-ubezpieczenie rentowe-> fundusz rentowy-składka na ubezpieczenie rentowe wynosi 6% podstawy wymiaru, przy czym 1,5% płaci ubezpieczony , natomiast 4,5% pracodawca
-ubezpieczenie chorobowe-> fundusz chorobowy- wysokość składki wynosi 2,45%i jest w całości płacona przez ubezpieczonego
-ubezpieczenie wypadkowe-> fundusz wypadkowy- składka wynosi 0,4%- 8,12%, w całości płaci pracodawca. Obecnie składki są w widełkach od 0,67% do 3,6%(zależy do bezpieczeństwa w zakładzie pracy)
Reforma emerytalna -1 stycznia 1999:
-podział ludności na trzy grupy wiekowe:
Osoby urodzone przed 1.01.1949
Osoby urodzone po 31.12.1948 a przed 1.01.1969
Osoby urodzone po 31.12.1968
-wprowadzenie trzech filarów ubezpieczenia emerytalnego:
I filar- ZUS
II filar- OFE (zarządzane przez Powszechne Towarzystwo Emerytalne)
III filar- ubezpieczenie dodatkowe, które obecnie może wystąpić w dwóch formach: pracowniczych programów emerytalnych jako forma zbiorowego oszczędzania na starość oraz jako IKE forma indywidualnego oszczędzania na starość
-wprowadzenie mieszanego systemu finansowania świadczeń emerytalnych repartycyjno- kapitałowego
I filar- ZUS- finansowanie repartycyjne
II filar- OFE- sposób finansowania kapitałowy
III filar- kapitałowy
System repartycyjny- ze składek obecnie pracujących finansowane są obecne emerytury(tzw. umowa międzypokoleniowa)
System kapitałowy- pieniądze gromadzone, inwestowane, przynoszą zysk, potem wypłacane.
I grupa wiekowa- osoby nie mogły przystąpić do reformy, ich emerytury wypłacane tylko przez ZUS. Mogły dobrowolnie przystąpić do III filaru.
II grupa wiekowa- osoby miały prawo wyboru, mogły, ale nie musiały przystąpić do II filaru, III filar dobrowolnie
III grupa wiekowa- musiały przystąpić do reformy(I lub II filar, III dobrowolnie)
KRUS(Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego)
-ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe- pieniądze gromadzone są w funduszu składkowym ubezpieczenia społecznego rolników
-ubezpieczenie emerytalno- rentowe- pieniądze gromadzone w funduszu emerytalno- rentowym
Rolnicy płacą składkę co kwartał(II kwartał 2008- 78zł)-ubezpieczenie wypadkowe i chorobowe. Wielkość gospodarstwa nie ma znaczenia. Ubezpieczenie emerytalno- rentowe- 30% emerytury podstawowej(najniższa emerytura w systemie, czyli 636, 29zł), a zatem 191zł składka emerytalno -rentowa rolnika.
Budżet państwa pokrywa 97%wypłat emerytur i rent z funduszu emerytalno rentowego, czyli tylko 3% emerytur i rent pokrywają składki. Rolnicy nie płacą podatków wiec nie płacą na NFZ wiec ich leczenie pokrywa również budżet państwa.
31. Zakres podmiotowy zaopatrzenia społecznego w Polsce
Zaopatrzenie społeczne- nie występuje składka; wszystkie świadczenia są z budżetu państwa, mają równie z charakter roszczeniowy. Prawo do świadczeń przysługuje określonym w ustawodawstwie kategoriom osób lub wszystkim obywatelom spełniającym ustawowe przesłanki. Te kategorie to żołnierze zawodowi, funkcjonariusze służb mundurowych( z wyjątkiem celników), jak również inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci oraz osoby represjonowane. Otrzymuje się również świadczenia w związku z udzielaniem pomocy policji. Osoby spełniające ustawowe przesłanki natomiast to generalnie osoby o niskich dochodach (ustawa z dnia 28 listopada 2003 o świadczeniach rodzinnych) to tzw. świadczenia rodzinne(prawo ma rodzina z dziećmi i dochodem nie większym niż 504 zł na osobę, jeśli dziecko jest niepełnosprawne to 583 zł na osobę.
32. Pojęcie i cele pomocy społecznej
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.
Pomoc społeczna polega w szczególności na:
-przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń;
- pracy socjalnej;
- prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej;
- analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy
społecznej;
- realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych;
- rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach określonych potrzeb
Zadania dzielone są na zadania własne gmin, powiatów, wojewodów, ministra właściwego itd. Świadczenia mają charakter uznaniowy, ale w ustawie znaleźć możemy również roszczeniowe(roszczeniowy-„przysługuje”, uznaniowy- „może być przyznane”, „powinno być przyznane”)
33. Zakres podmiotowy pomocy społecznej
Zakres podmiotowy- każdy obywatel RP oraz legalnie przebywający cudzoziemiec na terenie RP. Trzeba spełniać trzy przesłanki:
-obywatelstwo lub legalny pobyt
-znalezienie się w trudnej sytuacji życiowej
-nie przekroczenie progu interwencji socjalnej w przypadku ubiegania się o świadczenia pieniężne (próg interwencji socjalnej 477zł gospodarstwo jednoosobowe; 351 zł- jedna osoba w rodzinie).
34. Struktura organizacyjna pomocy społecznej w Polsce
Struktura organizacyjna obejmuje:
-ośrodki pomocy rodzinie działające na terenie gminy i dystrybuujące pomoc materialną i rzeczową oraz kierujące do domów pomocy społecznej:
Gminne ośrodki pomocy społecznej
Miejsko- gminne ośrodki pomocy społecznej
Miejskie ośrodki pomocy społecznej
-powiatowe centra pomocy rodzinie(w miastach na prawie powiatu- miejskie centra pomocy rodzinie); powiatom podlegają bezpośrednio domy pomocy społecznej , opieka nad dziećmi w ramach domów dziecka i rodzin zastępczych
-w urzędach marszałkowskich departamenty spraw społecznych - zajmują się koordynacją polityki społecznej w zakresie pomocy na terenie województw samorządowych
- w urzędach wojewódzkich wydziały polityki społecznej- kontrola i nadzór nad realizacją zadań samorządu gminnego, powiatowego i województwa, w tym nad jakością działalności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej
-Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej- zajmuje się koordynacją pomocy społecznej na obszarze całej Polski oraz przygotowywaniem zmian w obowiązującym prawie
35. Polityka ochrony zdrowia a polityka zdrowotna
Polityka zdrowotna kraju lub społeczności to przyjmowana przez nie strategia, służąca kontrolowaniu i optymalizowaniu wykorzystywania przez nie wiedzy medycznej i dostępnych zasobów stosowanych do rozwiązywania problemów zdrowotnych.
Wg WHO ważnym celem polityki zdrowotnej jest zmniejszenie nierówności w zakresie ochrony zdrowia; zapewnienie dostępu do poprawy zdrowia; umacnianie zdrowia przez zapobieganie chorobom, wypadkom, zagrożeniom; zapewnienie takiej organizacji procesów leczenia, aby z fachowej pomocy i opieki zdrowotnej mogły korzystać osoby tego potrzebujące i aby organizacja tej pomocy i opieki zapewniała poszanowanie godności chorego. Celem zakładanym polityki zdrowotnej jest więc dążenie do poprawy stanu zdrowia społeczeństwa, zapewnienie powszechnego dostępu do podstawowych usług medycznych, promowanie zachowań prozdrowotnych i społecznego dobrostanu, osiąganie zadowolenia pacjentów, zapewnienie wysokiej jakości usług przy zachowaniu zasady efektywnego wykorzystania zasobów oraz stabilności finansowej i organizacyjnej systemu. Uwarunkowania polityki zdrowotnej:
-polityczne- ukazują jakie miejsce zajmują problemy zdrowotne w działalności władz państwa, w programach partii politycznych
-ekonomiczne- związane z ogólną sytuacją gospodarczą, stanem zamożności,, poziomem aktywności społeczeństwa, bezrobociem
-demograficzne i zdrowotne- związane z tendencjami rozwoju ludności
Polityka społeczna zajmuje się zarówno problemami zaspokajania potrzeb zdrowotnych obywateli, jak i organizacją usług medycznych, które funkcjonują w ramach szeroko pojętego systemu ochrony zdrowia. Systemy opieki zdrowia obejmują wszystkie organizacje, instytucje i zasoby, które są przeznaczone na działania zdrowotne. Celem każdego systemu zdrowotnego jest organizowanie, produkowanie i udzielanie świadczeń zdrowotnych tym, którzy tych świadczeń potrzebują, oraz używanie dostępnych zasobów, wiedzy i technologii po to, by zapobiegać i przynosić ulgę w chorobie, niesprawności i cierpieniu w zakresie możliwym w istniejących warunkach.
36. Definicje zdrowia. Czynniki warunkujące stan zdrowia ludności
Definicje zdrowia:
-zdrowie to wolność od fizycznej choroby lub bólu
-zdrowie jest stanem optymalnej zdolności wykonywania cenionych zadań
-stan zupełnej pomyślności fizycznej, psychicznej i społecznej, a nie jedynie brak choroby bądź ułomność- Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
-bycie zdrowym jest jednoznaczne z możliwością prowadzenia produktywnego, sensownego i twórczego życia w sferze społecznej i ekonomicznej
-zdolność podejmowania ról społecznych i wykonywania zadań oczekiwanych przez zbiorowości od jednostki, wyznaczanych przez proces socjalizacji- ujęcie socjologiczne
-wieloaspektowe zjawisko przede wszystkim społeczne , w którym medycyna jest zdolna rozwiązywać tylko stosunkowo wąski zakres zagadnień
Czynniki warunkujące stan zdrowia ludności:
-uwarunkowania z punktu widzenia zdrowia indywidualnego:
Genetyczne(zwiększone prawdopodobieństwo występowania zagrożeń)-10-15%
Ekologiczne(wpływ środowiska przyrodniczego)-11-14%
Psychospołeczne(stosunki społeczne, skala zagrożeń)-7-10%
Osobniczo- zależne(związane ze stylem życia)- reszta
Zależne od poziomu opieki zdrowotnej- 7-10%
-czynniki warunkujące stan zdrowia populacji(B. Karski):
Demograficzne(przede wszystkim struktura populacji wg wieku i płci)
Biologiczne(zarówno dotyczące indywidualnych uwarunkowań genetycznych jak też środowiska przyrodniczego)
Fizyczne
Społeczno- gospodarcze
Polityczne
Kulturowe
Funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej
-uwarunkowania stanu zdrowia populacji wg WHO:
Korzystanie z praw i swobód obywatelskich
Zatrudnienie
Warunki pracy
Warunki mieszkaniowe
Kondycja psychofizyczna stosowna do płci i wieku
Wykształcenie
Zaopatrzenie w żywność i odpowiedni stan odżywienia
Poczucie bezpieczeństwa
Możliwość oszczędzania
Komunikacja i łączność z innymi ludźmi
Możliwość wypoczynku, regeneracji sił
Dostępność do odpowiedniej odzieży
37. Finansowanie świadczeń medycznych(model bismarckowski, model Beveridge'a, model Siemaszki, model rezydualny)
Model bismarckowski:
-Niemcy, Austria, Belgia, Holandia
-1883-powstanie
-ubezpieczenie zdrowotne i płacenie składek na ubezpieczenie zdrowotne, zakłada istnienie kas chorych
-Kasa Chorych(składki):
Zasiłek chorobowy-pokrycie kosztów utrzymanie w czasie niezdolności do pracy
Koszty opieki medycznej-koszty leczenia
-w tym modelu chorobę traktuje się jako ryzyko losowe, przed którym obywatele, których egzystencja zależy od możliwości wykonywania pracy, powinni byś ubezpieczeni w systemie powszechnym
-Polska- 1.01. 1999- wprowadzono ubezpieczenie zdrowotne, powstało 16 kas chorych + jedna branżowa da służb mundurowych; ta koncepcja odbiegała od akademickiej, bo Kasa Chorych płaciła tylko koszty leczenia. 1.04.2003 Kasy Chorych zlikwidowano i w ich miejsce utworzono Narodowy Fundusz Zdrowia. Obecnie warunki udzielania świadczeń zdrowotnych, zasady i tryb ich finansowania oraz działalność NFZ uregulowane są w ustawie z 27.08.2004 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
Model Beveridge'a:
-1948-Wielka Bytania-National Health Sernice
-świadczenia z opieki zdrowotnej sfinansowane z podatków. Państwo gwarantuje wszystkim wszechstronny i powszechny dostęp do usług medycznych. Dopuszcza się istnienie dodatkowego, prywatnego ubezpieczenia
-m.in. Szwecja, Dania, Norwegia
-. Służba zdrowia zyskała także odrębność w sferze zarządzania i organizacji, a powszechne świadczenia zdrowotne finansowane były z budżetu państwa. Charakterystyczne dla tego modelu jest świadczenie usług wszystkim obywatelom, bez względu na status społeczny, oraz monopol państwa w systemie zdrowotnym. Jest ono odpowiedzialne za powszechny dostęp do usług zdrowotnych i realizuje ten obowiązek za pośrednictwem państwowej służby zdrowia. Środki na opiekę zdrowotną pochodzą z podatków ogólnych (centralnych) lub lokalnych.
Model Siemaszki:
-Jego założenia zostały oparte na koncepcji narodowej służby zdrowia, finansowanej z podatków za pośrednictwem budżetu, i powszechnym dostępie do szerokiego zakresu świadczeń. W powyższym modelu państwo jest odpowiedzialne za zdrowie społeczeństwa.
-powstał w latach 30. XX w. i stał się podstawą tworzenia systemów zdrowotnych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej (w tym w Polsce)
Model rezydualny:
- W modelu rezydualnym (rynkowym), który obecnie występuje przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, rezygnuje się z odpowiedzialności państwa za dostęp do opieki zdrowotnej. Jednostka samodzielnie decyduje o przeznaczeniu swoich środków pieniężnych na ochronę zdrowia. Następuje w tym przypadku wyraźne rozgraniczenie między zdrowiem publicznym (gdzie aktywność państwa zostaje zachowana) a indywidualnym
-państwo finansuje jedynie elementarne świadczenia medyczne dla wybranych grup- dla osób najbiedniejszych i dla dzieci
38. Stan zdrowia ludności Polski
Stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego” deklaruje niespełna 45 proc. dorosłych Polaków . Na 16 krajów, w których przeprowadzone zostały badania, Polska zajmuje 11 miejsce, jeżeli uwzględni się odsetek osób pozytywnie oceniających swoje zdrowie. Podstawową miarą służącą do międzynarodowych porównań zdrowotności społeczeństwa jest przeciętne dalsze trwanie życia.. Długość przeciętnego dalszego trwania życia dla noworodka płci męskiej urodzonego w Polsce wynosi nieco ponad 68 lat. To znacznie krócej niż w innych krajach Europy Zachodniej. Podstawowym wskaźnikiem określającym stan zdrowia ludności jest wskaźnik zachorowalności. Określa on liczbę nowych przypadków zachorowań zarejestrowanych w ściśle określonym czasie w relacji do liczby ludności. Wskaźnik ten określa częstość zapadania na daną chorobę
Od połowy lat osiemdziesiątych intensywność umieralności w Polsce powodowana nowotworami złośliwymi jest bardzo wysoka i stale rośnie. Zarówno w naszym kraju, jak i w Czechach, na Słowacji i na Węgrzech rejestruje się najwyższe natężenie umieralności na nowotwory złośliwe w Europie. Polki umierają z powodu nowotworów złośliwych prawie dwa razy rzadziej niż mężczyźni. Zaś intensywność umieralności polskich kobiet powoli rośnie i od połowy lat osiemdziesiątych przekracza ona przeciętną umieralność dla kobiet zamieszkałych w Europie Środkowej i Wschodniej. Niepokojącym wydaje się fakt, że stale rośnie poziom zachorowalności na raka piersi wśród Polek. W ciągu 20 lat wzrósł on o ponad 60 proc. Rokrocznie zmniejsza się liczba stwierdzanych w Polsce chorób przenoszonych droga płciową, tj. chorób wenerycznych. W ostatnich latach stwierdza się mniej niż 10 zachorowań na 100 tys. ludności. Polska nadal należy do krajów o niskim poziomie zachorowalności na AIDS. Na 34 kraje zajmowaliśmy 27 miejsce. Stwierdza się również coraz mniej przypadków zachorowań na Wirusowe Zapalenie Wątroby. Trzykrotnie zmniejszyła się, od końca lat osiemdziesiątych, zapadalność na WZW typu B. Pomimo tych korzystnych zjawisk, poziom zachorowalności w Polsce na wszystkie formy Wirusowego Zapalenia Wątroby jest relatywnie wysoki.
Bardzo wysoki jest także odsetek Polaków chorujących na nadciśnienie tętnicze, zwłaszcza, jeśli porównamy się do innych mieszkańców Europy Zachodniej. Chorobę tę stwierdza się u co piątej Polki oraz u co siódmego mężczyzny. W naszym kraju, umieralność powodowana chorobami układu krążenia zawsze kształtowała się na poziomie niższym niż przeciętna dla Europy Środkowej czy też Wschodniej. Nadal połowa zgonów Polaków powodowana jest tymi chorobami. Na osiem krajów zajmujemy pierwsze miejsce, pod względem zapadalności na przewlekłe choroby serca, wśród kobiet i drugie wśród mężczyzn. Styl życia jest czynnikiem, który ma największy wpływ na stan zdrowia. Liczne badania udowodniły, że palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu, złe nawyki żywieniowe, otyłość i brak aktywności fizycznej mają zgubny wpływ na stan zdrowia każdego społeczeństwa. Polska należy do grona krajów, w których palenie tytoniu jest raczej powszechne. Nie pali 63 proc. ludności dorosłej. Na pięciu Polaków palaczami jest dwóch, a z pięciu Polek pali jedna.
39. Założenia Narodowego Programu Zdrowia na rok 2006-2015
Rada Ministrów podjęła, przedłożoną przez ministra zdrowia, uchwałę w sprawie Narodowego Programu Zdrowia (NPZ) na lata 2007-2015, który ma na celu poprawienie stanu zdrowia i "jakości życia obywateli" - poinformowało Centrum Informacyjne Rządu.
Program zakłada zmniejszenie zachorowalności i obniżenie umieralności z powodu nowotworów złośliwych i chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów mózgu oraz przewlekłych chorób układu oddechowego. W ramach NPZ zaplanowano m.in. organizowanie badań mammograficznych i cytologicznych.
Program ma przyczynić się do zwiększenia skuteczności w zapobieganiu chorobom zakaźnym i zakażeniom. Chodzi przede wszystkim o wirusowe zapalenie wątroby typu C, zatrucia i zakażenia pokarmowe oraz gruźlicę.
NPZ ma ponadto doprowadzić do ograniczenia negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-stawowego, co wymagać będzie m.in. zwiększenia i wyrównania dostępu do usług rehabilitacyjnych.
Wśród założeń programu jest także zapobieganie zaburzeniom psychicznym, zwłaszcza wśród młodzieży. Chodzi m.in. o zmniejszenie liczby osób z objawami lękowymi, depresyjnymi i myślami samobójczymi. W programie zwrócono ponadto uwagę na konieczność promowana aktywności fizycznej i racjonalnego odżywiania. Działania zaplanowane w ramach NPZ mają przyczynić się do zmniejszenia zjawiska otyłości, palenia tytoniu i spożycia alkoholu. Zdaniem inicjatorów NPZ, jego powodzenie w znacznym stopniu będzie zależeć od zaangażowania i aktywności samorządów terytorialnych oraz organizacji pozarządowych
40. Pojęcie mieszkania, izby, powierzchni użytkowej i powierzchni mieszkalnej. Pojęcie polityki mieszkaniowej
Polityka mieszkaniowa:
-definicja w aspekcie praktycznym- podstawowym zadaniem polityki mieszkaniowej jest stworzenie takich warunków instytucjonalno-prawnych przy danych uwarunkowaniach makroekonomicznych, które umożliwiają transformację jak największej ilości potrzeb mieszkaniowych w efektywny popyt, zapewniając jednocześnie efektywność ekonomiczną decyzji podejmowanych przez uczestników procesów budowania, finansowania, kredytowania i eksploatacji mieszkań.
-definicja w aspekcie teoretycznym-politykę mieszkaniową traktuje się jako dyscyplinę naukową formułującą teoretyczne przesłanki dla programowania praktycznej działalności . W ramach tej polityki bada się stosunki mieszkaniowe i prawidłowości w nich występujące, a następnie na tej podstawie wskazuje cele i metody oddziaływania a układ stosunków mieszkaniowych.
Izba jest to pomieszczenie w mieszkaniu oddzielone od innych pomieszczeń stałymi ścianami o powierzchni co najmniej 4m2 z bezpośrednim oświetleniem dziennym.
Powierzchnia użytkowa jest to łączna powierzchnia pokoi, kuchni, przedpokoi, łazienek i wszystkich innych pomieszczeń wchodzących w skład mieszkania. Do powierzchni użytkowej nie zalicza się: powierzchni balkonów, tarasów, antresoli, szaf, schowków w ścianach, pralni, suszarni, strychów, piwnic, komórek itd.
Powierzchnia mieszkalna jest to suma powierzchni pokoi
Mieszkanie jest to zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych, mający odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego.
Wśród form budownictwa mieszkaniowego wyróżnia się mieszkania:
spółdzielcze (oddane do użytku przez spółdzielnię mieszkaniową dla członków tej spółdzielni)
komunalne (budowane za pieniądze z budżetu gminy, są to mieszkania socjalne i interwencyjne)
przeznaczone na sprzedaż i wynajem
społeczno-czynszowe (realizowane przez Towarzystwo Budownictwa Społecznego za pieniądze Krajowego Funduszu Mieszkaniowego)
indywidualne
zakładowe
41. Źródła informacji dotyczące sytuacji mieszkaniowej ludności
Źródła informacji dotyczące sytuacji mieszkaniowej ludności:
-grupa wskaźników identyfikowana na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego:
stopień nasycenia mieszkaniami-liczba mieszkań przypadająca na 1000 obywateli; ten miernik nie bierze pod uwagę stopnia jakości mieszkań
samodzielność zamieszkania -liczba gospodarstw domowych przypadająca na 100 mieszkań
zaludnienie mieszkań i izb-liczba osób przypadająca na jedno mieszkanie bądź izbę
wielkość powierzchni użytkowej przypadającej na 1 osobę
standard mieszkaniowy-mierzony stopniem wyposażenia mieszkań w podstawowe instalacje (centralne ogrzewanie, wodociągi, gaz sieciowy, ubikacja, łazienka)
- grupa wskaźników identyfikowana na podstawie ewidencji bieżącej GUS:
mieszkania oddane do użytku na 1000 ludności
mieszkania oddane do użytku na 1000 zawartych małżeństw
izby oddane do użytku na 1000 osób przyrostu naturalnego
-dla lat, w których nie był przeprowadzany spis powszechny mierniki są określane na podstawie rocznego bilansu zasobów mieszkaniowych. Opracowuje się go obecnie na bazie wyników Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku korygowanych na podstawie bieżącej sprawozdawczości o przyrosty i ubytki zasobów mieszkaniowych.
42. Aktualna sytuacja mieszkaniowa w Polsce
-stopień nasycania mieszkaniami(Narodowy Spis Powszechny)
2002 -325,4
2003-329,8
2004-332
2005-335
2006-338
-samodzielność zamieszkania-2002- 114,6 gospodarstw domowych na 100 mieszkań; deficyt mieszkaniowy wynosi1 1 mln 567 tyś.( 1 mln 7 tyś. w mieście, 560 tyś na wsi)
-zaludnienie mieszkań i izb-wg NSP w maju 2002 na 1 mieszkanie przypadało 3,25 osoby , na 1 izbę 0,88. Minimum przyzwoitości wynosi od 0,5 do 0,7 osoby na izbę. Inne lata(wg RBZM):
2003 - 3,03 mieszkanie; 0,82 izba
2004-3,01 mieszkanie, 0,82 izba
2005- 2,99 mieszkanie; 0,81 izba
2006- 2,96 mieszkanie; 0,80 izba
-wielkość powierzchni użytkowej na 1 osobę- minimum przyzwoitości to 20m2. Średnia w Europie to 35-40m2. W maju 2002(NSP) w Polsce 21m2 na osobę. Inne lata(wg RBZM):
2003-22,7m2
2004-22,9m2
2005-23,2m2
2006-23,5m2
-standard mieszkaniowy- w 2002 roku 50,1% mieszkań w Polsce posiadało wszystkie instalacje(miasto 67%, wieś 14,8%). Wodociągi, ubikacje i łazienkę posiadało 85,7%(91,8% miasto, 73% wieś). Bez ani jednej instalacji było 3,9%( 1,1% miasto, 9,8% wieś)
-liczba mieszkań oddanych do użytku(odzwierciedla tempo rozwoju budownictwa)
1995- 77 100 mieszkań
2000- 87 800
2001- 106 000
2002- 97 600
2003-162 700
2004-108 100
2005- 114 100
2006-115 400
-mieszkania oddane do użytku na 1000 ludności-powinien wynosić 10 na 1000 osób(Irlandia 14,7
1995- 1,6
2000-2,3
2001-2,7
2002- 2,6
2003- 4,3
2004- 2,8
2005-3,0
2006-3,0
-liczba oddanych mieszkań do użytku na 1000 zawartych małżeństw(powinien wynosić 800 na 1000):
1995- 324
2000- 416
2001- 543
2002- 508
2003- 832
2004- 564
2005- 551
2006-510
43. Zasady udzielania dodatków mieszkaniowych w Polsce
Istnieją trzy kryteria udzielania(warunki otrzymania) dodatku mieszkaniowego(dodatek udzielany na 6 miesięcy): tytuł prawny do dodatku, średni miesięczny dochód, powierzchnia użytkowa(na podstawie ustawy z dnia 21 czerwca 2001 o dodatkach mieszkaniowych):
-tytuł prawny do dodatku(jakim grupom dodatek przysługuje):
Najemcom oraz podnajemcom lokali mieszkalnych
Osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych, do których przysługuje im spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego
Osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach stanowiących ich własność i właścicielom samodzielnych lokali mieszkalnych
Innym osobom mającym tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego i ponoszącym wydatki związane z jego zajmowaniem
Osobom zajmującym lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, oczekującym na przysługujący im lokal zamienny albo socjalny
-średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego nie przekracza 175% kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym(najniższa emerytura to 636,29zł, a 175% to 1113,51zł) i 125%(795,36zł) tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym, obowiązującej w dniu złożenia wniosku
-normatywna powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego, w którym znajduje się tylko jeden lokal mieszkalny(dom jednorodzinny), zwana dalej normatywną powierzchnią, w przeliczeniu na liczbę członków gospodarstwa domowego, nie może przekraczać:
35 m2 dla 1 osoby
40 m2 dla 2 osób
45 m2 dla 3 osób
55 m2 dla 4 osób
65 m2 dla 5 osób
70 m2 dla 6 osób, a w razie zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym większej liczby osób, dla każdej kolejnej osoby zwiększa się normatywną powierzchnię lokalu o 5 m2. Normatywną powierzchnię powiększa się o 15 m2, jeżeli w lokalu mieszkalnym zamieszkuje osoba niepełnosprawna poruszająca się na wózku lub osoba niepełnosprawna, której niepełnosprawność wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. Powierzchnia użytkowa nie przekracza normatywnej powierzchni o więcej niż 30% albo 50% pod warunkiem, że udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej tego lokalu nie przekracza 60%
44. Pojęcie i funkcje rodziny
Rodzina jest to grupa osób połączonych ze sobą więzią małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa i adopcji. Gospodarstwo domowe natomiast to grupa osób wspólnie mieszkająca i wspólnie się utrzymująca. Funkcje rodziny (Zbigniew Tyszka i jego typologia złożona z 10 funkcji rodziny podzielonych na 4 grupy):
-funkcje biopsychiczne:
Prokreacyjna-zaspokojenie potrzeby rodzicielstwa
Seksualna-zaspokojenie potrzeb seksualnych
-funkcje ekonomiczne:
Materialno-ekonomiczna- polega na dostarczaniu środków finansowych, funduszy, zabezpieczenie potrzeb materialnych członków rodziny
Opiekuńczo-zabezpieczająca- zabezpieczenie potrzeb fizycznych członków rodziny w przypadku ograniczonej możliwości ich samorealizacji(osoby niepełnosprawne, starsze, dzieci)
-funkcje społeczno- wyznaczające:
Klasowa- pochodzenie z danej rodziny wstępnie wyznacza nam pozycję społeczną w strukturze społecznej
Legalizacyjno- kontrolna-wzajemna kontrola członków rodziny pomagająca na wzajemnych sprawdzaniu czy zachowania są zgodne z przyjętymi normami
-funkcje socjo- psychologiczne:
Socjalizacyjna-nauczenie samodzielnego pełnienia ról społecznych, funkcjonowania w społeczeństwie
Kulturowa- przekazywanie tradycji, kultury rodziny, społeczności lokalnej, kraju
Rekreacyjno- towarzyska -odpoczynek, kontakty towarzyskie z innymi członkami rodziny, hobby, sport
Emocjonalno- ekspresyjna-możliwość zaspokojenia swoich potrzeb emocjonalnych, odzyskanie równowagi psychicznej w domu
45. Typy rodzin
Rozmaitość wzorów rodzin ludzkich dotyczy postaci: małżeństwa, reguł dziedziczenia, reguł zamieszkiwania, typu władzy w rodzinie, zasady doboru partnerów.
-małżeństwa
Monogamiczne
Poligamiczne(poligynia- jeden mężczyzna z wieloma kobietami; poliandria- jedna kobieta z wieloma mężczyznami)
-reguły dziedziczenia
patrylinearna- dziedziczenie wyłącznie w linii męskiej
matrylinearna- dziedziczenie wyłącznie w linii żeńskiej
bilateralna-dziedziczenie zarówno w linii męskiej jak i w linii żeńskiej
-reguły zamieszkiwania
rodzina patrylokalna- małżeństwo przychodzi do miejsca zamieszkania mężczyzny
rodzina matrylokalna
rodzina neolokalna- zamieszkuje w zupełnie nowym miejscu
-władza w rodzinie
matriarchalna- żona sprawuje władzę
patriarchalna
partnerska- wspólnie
-dobór małżeński
endogamia-małżeństwa w obrębie jednej zbiorowości, grupy
egzogamia-małżeństwa zawierane także z osobami z poza zbiorowości
-podział rodzin ze względu na posiadanie potomstwa
pełna- rodzice oraz dzieci
niepełna-rodzice przed urodzeniem pierwszego dziecka lub kiedy brakuje drugiego rodzica
-podział rodzin ze względu na wielkość
rodzina mała(nuklearna; dwupokoleniowa)- rodzice oraz dzieci
rodzina wielka(wielopokoleniowa)- minimum 3 pokolenia
46. Pojęcie polityki rodzinnej oraz środki realizacji polityki rodzinnej
Polityka rodzinna to całokształt norma prawnych, działań i środków uruchomionych przez państwo w celu stworzenia odpowiednich warunków życia dla rodziny, jej powstania, prawidłowego rozwoju i spełniania przez nią wszystkich ważnych społecznie funkcji.
Cele polityki rodzinnej państwa można określić jako tworzenie ogólnych warunków do powstania, rozwoju i zaspokajania bytowych i kulturowych potrzeb rodziny, optymalnych warunków kształcenia i wychowywania młodego pokolenia oraz równości ich startu życiowego i zawodowego , równości szans życiowych.
Środki realizacji polityki rodzinnej:
-normy prawne
ONZ- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka(1948); Pakty Praw Człowieka(1966): Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych; Konwencja Praw Dziecka(1989; jedyny dokument ONZ z inicjatywy Polski)
Rada Europy (Polska w niej od 1991 roku)- Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950); Europejska Karta Społeczna(1961; teraz obowiązuje Zrewidowana Karta Społeczna z 1996 roku)
Polska- Konstytucja( art.18, 71, 72, 48, 20); Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy; akty prawne określające zasady i warunki korzystania ze świadczeń rodzinnych(ustawa o świadczeniach rodzinnych, ustawa o pomocy społecznej, ustawa o emeryturach i rentach, ustawa o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa, Kodeks Pracy)
-środki pieniężne, rzeczowe i usługowe:
Świadczenia pieniężne-zasiłki rodzinne, renty rodzinne, zasiłki macierzyńskie
Świadczenia rzeczowe-tylko system pomocy społecznej
Świadczenia usługowe- np. świetlice, żłobki, przedszkola, służba zdrowia itd.
47. Zasady przyznawania świadczeń rodzinnych w Polsce
Świadczeniami rodzinnymi są:
- zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;
-świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne;
- jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka.
. Świadczenia rodzinne przysługują:
- obywatelom polskim;
- cudzoziemcom:
do których stosuje się przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego,
jeżeli wynika to z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów dwustronnych
o zabezpieczeniu społecznym
Zasiłek rodzinny :
-ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka
-Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje: rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka; opiekunowi faktycznemu dziecka; osobie uczącej się
-Zasiłek rodzinny przysługuje jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 504,00 zł, a jeżeli jest dziecko niepełnosprawne to 583,00 zł.
-wysokość zasiłku obliczana jest ze względu na wiek:
48zł- dziecko do ukończenia 5 roku życia
54zł- dziecko do ukończenia 18 roku życia
68ł- od 18 do 24 roku życia
-Zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli: dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim;
dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej; osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie; pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko; osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że: rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje, ojciec dziecka jest nieznany, powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone, sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka.
-dodatki do zasiłku rodzinnego:
Dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje matce lub ojcu albo opiekunowi prawnemu dziecka w wieku do ukończenia przez dziecko 1 roku życia jednorazowo w wysokości 1000 zł
Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo
opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką, uprawnionemu do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres: 24 miesięcy kalendarzowych; 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu;
72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli chodzi o dziecko niepełnosprawne. Wysokość dodatku to 400zł
Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka przysługuje w wysokości 170,00 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 340,00 zł na wszystkie dzieci.
Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej w wysokości 80zł na dziecko pierwsze i drugie a 50zł na następne
Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka do ukończenia 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności; powyżej 16 roku życia do ukończenia 24 roku życia, jeżeli legitymuje sięorzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności .50 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia; 70 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku
Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego przysługuje raz w roku, w związku z rozpoczęciem roku szkolnego albo rocznego przygotowania przedszkolnego, w wysokości 100,00 zł na dziecko
Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
Świadczenia opiekuńcze:
-Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje: niepełnosprawnemu dziecku; osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; osobie, która ukończyła 75 lat. Przyznawany jest w wysokości 153 zł miesięcznie
-Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem przysługuje matce lub ojcu dziecka albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze
wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Przyznawany w wysokości 420 zł miesięcznie
1