Rachunkowość

WYKŁAD 1

Dr Ewa Tchórzewska zakład rachunkowości, finansów przedsiębiorstw i bankowości

Tematyka wykładów

1. Rachunkowość jako nauka stosowana. Pojęcie, zakres i funkcje rachunkowości.

2. Zasady prowadzenia rachunkowości w Polsce i na świecie.

3. Międzynarodowa harmonizacja zasad prowadzenia rachunkowości.

4. Aktywa jednostki gospodarującej i organizacyjnej, ich klasyfikacja w rachunkowości.

5. Źródła finansowania aktywów.

6. Bilans majątkowy.

7. Inwentaryzacja składników bilansu.

8. Wycena składników aktywów i pasywów.

9. Zasady ewidencji na kontach księgowych.

10. Zakładowy plan kont.

11. Prowadzenie ksiąg rachunkowych w przedsiębiorstwie.

12. Koszt w ujęciu rachunkowości. Koszty prowadzenia działalności i ich rozliczenie.

13. Produkty pracy, ich klasyfikacja i wycena.

14. Przychody ze sprzedaży i koszty ich uzyskania.

15. Wynik finansowy działalności i jego ustalenie w rachunkowości.

16. Warianty sporządzania rachunku zysków i strat.

17. Podział wyniku finansowego w jednostkach o różnych formach organizacyjno- prawnych.

18. Ogólne zasady organizacji rachunkowości w jednostce i formy techniczne stosowane w jej prowadzeniu.

19. Podstawowe sprawozdania jednostek prowadzących rachunkowość.

20. Budowanie i ogłaszanie rocznych sprawozdań finansowych.

21. Wprowadzenie do analizy sprawozdań finansowych..

Literatura podstawowa:

1. Brzecin W. „Ogólna teoria rachunkowości” wyd. WSHiP, Warszawa 1998

2. Olchowicz J. „Podstawy rachunkowości” : cz. I-wykład, wyd. VI zaktualizowane w 2006; cz. II- zadania i rozwiązania wyd. IV DIFIN, Warszawa 2005(lub nowsze wydanie) lub Zbiorowa pod red. K. Sawickiego „ Podstawy rachunkowości” cz. I podręcznik oraz cz. II zbiór zadań wyd. V PWE, Warszawa 2005

3. Sawicki K. i zespół „Rachunkowość finansowa” wyd. III PWE, Warszawa 2004

Literatura uzupełniająca:

1. Praca zbiorowa pod red. E. Nowaka „Leksykon rachunkowości” PWN, Warszawa 1996

2. Gierusz B. „Podręcznik samodzielnej nauki księgowania” wyd. ODDK, Gdańsk 2006

3. Gierusz B. Zbiór zadań do podręcznika samodzielnej nauki księgowości oraz zbiór rozwiązań do powyższego podręcznika, wyd. ODDK, Gdańsk 2007

4. Ustawa o rachunkowości z 29-09-1994 Dz. U. nr 121, poz. 591 z 1994 roku z późniejszymi zmianami; tekst jednolity Dz. U. nr 76 z 2004 poz. 694

Czasopismo

1. „Rachunkowość”, miesięcznik SKwP, Warszawa

Rachunkowość ważniejsze definicje:

System ewidencji gospodarczej

Rachunkowość Statystyka Ewidencja operatywna

Księgowość Rachunek kosztów Sprawozdawczość finansowa

Jako dyscyplina praktyczna rachunkowość obejmuje:

- Księgowość;

- Rachunek kosztów;

- Sprawozdawczość finansową

Rachunkowość jest właściwym, zamkniętym systemem obejmującym:

- Proces identyfikacji;

- Proces klasyfikacji;

- Proces pomiaru;

- Proces rejestracji;

- Proces przygotowania informacji o procesach gospodarczych prowadzących zmiany w zakresie środków jednostki gospodarującej lub organizacyjnej, źródeł ich pochodzenia. Ujmuje ona jednocześnie całość kosztów i strat oraz całość dochodów i zysków, umożliwiając w ten sposób ustalenie ostatecznego wyniku działalności.

Rachunkowość stanowi część składową systemu ewidencji gospodarczej i ujmuje przede wszystkim te procesy gospodarcze zachodzące w jednostce, które dają się wyrazić wartościowo.

Rachunkowość jest to proces pomiaru, rejestracji, klasyfikacji i agregowania informacji finansowych, które są użyteczne w podejmowaniu decyzji. Informacje rachunkowości posiadają charakter finansowy i odzwierciedlają transakcje biznesu wyrażone w pieniądzu.

Rachunkowość jest szczególnym systemem informacyjno-kontrolnym retro i prospektywnym, który posiada monopol na ustalanie wyniku finansowego (zysku lub strat) i kondycji finansowej podmiotu gospodarczego(majątek, kapitały własne i obce).

Rachunkowość jest to sztuka ( ) pomiaru opisu i interpretowania działalności gospodarczej.

Rachunkowość jako rachunek retro i prospektywny wg W. Brzezina:

Rachunek ex post (ewidencja) Rachunek ex ante (planowanie)

Zasoby i procesy gospodarcze w przedsiębiorstwie

Przeszłość Teraźniejszość Przyszłość

WYKŁAD 2

T: Rachunkowość - podział na 3 elementy( 1. księgowość 2. rachunek kosztów 3. sprawozdawczość finansowa)

1. Księgowość to najstarszy dział rachunkowości. Księgowość obejmuje rejestrację zdarzeń gospodarczych i ich grupowanie w zależności od potrzeb oraz zbieranie danych liczbowych. Celem księgowości jest liczbowe przedstawienie procesów działalności i ustalenie wyniku finansowego. Zdarzeniem gospodarczym nazywamy zmianę stanu majątkowego lub źródeł finansowania. W księgowości występuje aspekt historyczny. Rejestruje ona pojedyncze fakty, które już się wydarzyły.

2. Rachunek kosztów - podsystem rachunkowości zajmujący się ustalaniem w rożnych przekrojach oraz interpretowaniem wyrażonej w pieniądzu wysokości, nakładu pracy żywej i uprzedmiotowionej w określonym czasie i z określonym przeznaczaniem.

Funkcje rachunku kosztów w przedsiębiorstwie:

• Pomiar i wycena kosztów związanych z nabywaniem, posiadaniem i wykorzystywaniem zasobów czynników produkcji;

• Ujęcie ( na podstawie pomiaru i udokumentowania) rzeczowego przebiegu procesów zaopatrzenia produkcji i zbytu, czyli przekształcenia czynników produkcji w produkty(etap przetwarzania zasobów w produkt finalny);

• Grupowanie kosztów w wyróżnionych przekrojach, uwzględniając przekształcenie informacji o kosztach czynników produkcji w informacje o kosztach produkcji;

• Prezentacja informacji kosztowych w formie sprawozdań umożliwiających interpretacje i analizę kosztów;

3. Sprawozdawczość rachunkowa ma za zadanie przygotowanie sprawozdania finansowego wg określonych zbiorów(określonych z góry, podanych w prawie bilansowym) zgodnie z wymogami prawa, ale i według informacji zgromadzonych na podstawie prowadzonej rachunkowości.

Użytkownicy informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych to miedzy innymi:

• Właściciele i kierownictwo danej jednostki gospodarczej;

• Banki oraz pożyczkodawcy;

• Inwestorzy (zarówno aktualni jak i potencjalni);

• Wierzyciele (dostawcy materiałów w obrocie bezgotówkowym);

• Administracja rządowa na rożnych szczeblach;

• Władza podatkowa;

• Opinia publiczna;

• Konkurencja;

Podział ze względów metodycznych

• rachunkowość finansowa - jest zdeterminowana przepisami prawa bilansowego(ustawa o rachunkowości), kierowana jest do odbiorców zewnętrznych, służy kontroli. Zazwyczaj odnosi się do pojedynczych podmiotów;

• rachunkowość zarządcza - ukierunkowana na wspomaganie proces decyzyjnego przy czym swoim zakresem wykracza za rachunkowość finansową, prowadzona jest w bardzo szerokim zakresie. Nie ma prawa, które by nakazywało prowadzenie tego typu rachunkowości, dla niektórych etapów produkcji nie jest prowadzona, a kierownictwo decyduje o tym co nie jest brane pod uwagę;

• rachunkowość podatkowa.

	Rachunkowość finansowa	Rachunkowość zarządcza
1. Cel	Zaspokojenie potrzeb informacyjnych odbiorców zewnętrznych	Zaspokojenie potrzeb informacyjnych właścicieli, kierujących i innych osób z przedsiębiorstwa
2. Główni użytkownicy informacji	Użytkownicy zewnętrzni	Użytkownicy wewnętrzni
3. Podstawa prawna	Prawo bilansowe, prawo podatkowe, dyrektywy UE, międzynarodowe i krajowe Standardy Rachunkowości. Dla określonych grup podmiotów ta rachunkowość jest obligatoryjna	Nie jest regulowana prawem. W pewnym zakresie może opierać się na rachunkowości finansowej, ale zakres i formy prowadzenia zależą od kierownictwa jednostki
4. Przedmiot informacji i wymiar czasowy	Przedmiotem informacji są główne dane w ujęciu wartościowym, które mają charakter informacji ex post, gdyż przedstawiają dane o zaszłościach (faktach)	Przedmiotem informacji są dane ilościowe i wartościowe, dotyczące przeszłości, jak i wiążące się z przyszłością przedsiębiorstwa, dlatego ważniejsze są wariantowe projekty przyszłych przychodów, kosztów, wyników itp.
5. Typ i częstotliwość informacji	Obowiązuje ścisła periodyzacja. Sprawozdania finansowe wymagane prawem, sporządzane z reguły na koniec roku	Informacje na potrzeby wewnętrzne, sporządzane tak często jak wymaga tego proces decyzyjny
6. Przeznaczenie informacji	Ogólne poinformowanie zainteresowanych stron o finansowym istnieniu jednostki gospodarczej	Dostarczenie zainteresowanym decydentom danej jednostki specjalistycznych informacji do przygotowania decyzji
7. Kształt informacji	Wysoce zagregowane informacje zestawione w znormalizowanych sprawozdaniach zgodnie ze standardami formy; akceptowane przez praktykę	Informacje szczegółowe w zależności od problemu pochodzące z zapisów księgowych jak i z innych źródeł specjalnie zestawionych w formie stosownej do potrzeb danego użytkownika.

WYKŁAD 3

T: Cechy, funkcje i zadania rachunkowości. Zakres działalności rachunkowości uregulowanej prawem.

Rachunkowość to całościowy, zamknięty system, ma ona być elastycznym systemem informacyjno-kontrolnym. Dopasowuje się ją do działalności, a nie odwrotnie!(dopasowanie do specyfiki działalności danego podmiotu gospodarczego, które jest różne dla wielu jednostek).

Uniwersalny charakter rachunkowości

- wartościowe i ilościowe (rzeczowe) ujęcie zjawiska

Rachunkowość to język biznesu.

Funkcje rachunkowości:

1. informacyjna;

- gromadzenie, przetwarzanie itp. ;

2. kontrolna;

- odpowiada za powierzany majątek(ochrona mienia, odpowiedzialność materialna);

- oddziaływanie na racjonalne wykorzystanie majątku i zapobieganie marnotrawstwu;

- monitorowanie czy wszystko jest zgodne z realizacją i oczekiwaniami przebiegu działalności;

3. dowodowa;

- udokumentowanie dowodów księgowych;

- regulowanie zapisów księgowych na podstawie dowodów księgowych ( dokumentów o określonych cechach);

- archiwizacja - przetrzymywanie dokumentów w określonych jednostkach czasowych w zależności od dokumentów;

4. sprawozdawczo- statystyczna;

5. analityczna porównywanie bilansów rocznych, udowadnianie stanu, który miał miejsce itp.);

6. rozliczeniowa ( rozliczenie z pracownikami, podatków; rejestracja sprzedaży pobieranie od kupujących VAT);

7. stymulacyjna

Istota rachunkowości:

- aspekt teoretyczny (w poszczególnych jednostkach organizacyjnych są wydzielone działy zajmujące się rachunkowością);

- wyspecjalizowane przedsiębiorstwa usługowe prowadzą dla innych systemy informatyczne dotyczące rachunkowości( biura rachunkowe itp.);

-wyspecjalizowane przedsiębiorstwa usługowe opracowują modelowe systemy rachunkowości dla określonych grup przedsiębiorstw( na ich życzenie łącznie z wdrażaniem tego systemu);

- krajowe i międzynarodowe organizacje na zlecenie przeprowadzają badanie, ocenę ich sprawozdań finansowych z punktu widzenia zgodności z obowiązującym prawem lub standardami rachunkowości;

- biegli rewidenci przeprowadzają sprawozdania finansowe.

Teoria:

1. Dyscyplina naukowa o nazwie rachunkowość obejmuje badania nad praktyką rachunkowości oraz wyniki tych badań w formie teorii, koncepcji, modeli i hipotez. Obecnie uznaje się rachunkowość za naukę społecznie stosowaną.

„Oznacza to, że nie jest sztuką czy czysta teorią. Rachunkowość jest nauką, ze względu na jej zorientowanie na cel” A. Jarujowska wstęp do „teorii rachunkowości” PWN 2002

2. Rachunkowość jako nauka obejmuje procesy polegające na systematyzowaniu, jak i na pomnażaniu wiedzy o zasadach projektowania systemów informatyczno- rachunkowych oraz na organizowaniu efektywnych procesów gromadzenia i przetwarzania informacji dla celów zarządzania. Przedmiotem zainteresowania rachunkowości jest odległa i bliższa przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.

Prawo bilansowe

W Polsce od 1935 roku zasady są określone przez prawo bilansowe ( ustawa o rachunkowości z 25 IX 1994). Przed 1935 określone w rozporządzeniu ministra finansów.

Prawo bilansowe określa miedzy innymi takie zagadnienia jak:

-zakres podmiotowy oraz wyjaśnienie wcześniejszych pojęć;

- zasady rachunkowości umożliwiające zachowania koncepcji rzetelnego i wiernego obrazu w rachunkowości finansowej;

- prowadzenie ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zadań w porządku chronologicznym i systematycznym na podstawie dowodów księgowych;

- okresowe ustalanie i sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów;

- wycena aktywów i pasywów;

- ustalenie wyniku finansowego;

- rozliczenia związane z łączeniem się spółek handlowych;

- sporządzanie sprawozdań finansowych jednostki oraz grupy kapitałowej;

- gromadzenie oraz przechowywanie dowodów księgowych oraz innej ważnej dokumentacji;

- ochrona danych oraz odpowiedzialność karna;

- tryb badania przez biegłych rewidentów i ogłaszania sprawozdań finansowych dla określonych podmiotów prowadzących rachunkowość;

Wykład 4

Podmioty nie podlegające obowiązkowi prowadzenia rachunkowości:

- spółki handlowe :

- osobowe ( jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne);

- kapitałowe ( ustawa kodeksu spółek handlowych);

- spółki cywilne osób fizycznych ( nie są traktowane jak przedsiębiorstwa);

- inne osoby prawne( podmioty mające osobowość prawną z wyjątkiem skarbu państwa i NBP).

Wyjątki:

- osoby fizyczne;

- spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne, partnerskie( obowiązek spoczywa na nich wtedy kiedy prowadzą działalność, a ich obrót netto ze sprzedaży produktów, towarów i usług przekraczają 800 tys. € wówczas od następnego roku obrotowego mają obowiązek prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych; przeliczenie następuje wg kursu NBP na 30 IX; na 3,5 mln przedsiębiorstw kilkadziesiąt tysięcy prowadzi taką księgowość).

Obowiązek prowadzenia księgowości spoczywa na :

- jednostkach posiadających osobowość prawna;

- jednostkach, które funkcjonują w oparciu o prawo bankowe , w oparciu o przepisy dotyczące obrotu papierami wartościowymi, na podstawie przepisów o funduszach inwestycyjnych, emerytalnych i działalności ubezpieczeniowej;

- gminach, powiatach, województwach i ich związkach, a także na podlegających im jednostkach budżetowych, gospodarstwach pomocniczych, zakładach budżetowych, a także funduszach celowych, które nie mają osobowości prawnej;

- wszystkie osoby zagraniczne (prawne, jak i jednostki nie podlegające praw oraz zagraniczne osoby fizyczne), które prowadza działalność na terenie RP.

Majątek jednostki w ujęciu rachunkowości

Aktywa- zasoby majątkowe służące jednostce do prowadzenia działalności aktywnej, w sposób czynny.

Jako aktywa rozumie się:

„ kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ korzyści ekonomicznych do jednostki. „

- Jednostka ma możliwość kontrolowania oraz decydowania o wykorzystaniu zasobów i wyników.

- Zasoby majątkowe(środki gospodarcze); bardzo ważna jest wiarygodna wycena;

- Zasoby powstają w wyniku przeszłych zdarzeń lub zjawiska finansowego, które miało już miejsce;

Cechy zasobów majątkowych musza być sklasyfikowane by były uporządkowane.

Kryteria:

1. Postać składników majątkowych tworzących aktywa:

1. rzeczowe;

2. inwestycyjne( finansowe);

2. sposób wykorzystania jednostki, działalności:

1. operacyjny;

2. inwestycyjny.

Klasyfikacja majątku podmiotów gospodarujących stosowana w rachunkowości

Aktywa( majątek podmiotu gospodarczego)

Aktywa trwałe (majątek trwały, wykorzystywane przez okres dłuższy niż 12 miesięcy) Wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowy majątek trwały III. Należności długoterminowe IV. Inwestycje długoterminowe V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa obrotowe ( majątek obrotowy) Zapasy II. Należności krótkoterminowe III. Inwestycje krótkoterminowe IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

I. Wartości niematerialne i prawne:

- koszty zakończonych prac rozwojowych;

- wartość firmy(Goodwill) (*);

- nabyte prawa do wykorzystywania gospodarczego;

- zaliczki na wartości niematerialne i prawne.

(*) Wartość firmy (wg. Goodwill) - wartość o charakterze niematerialnym, która w rachunkowości definiowana jest jako różnica między cena zapłacona sprzedawcy za zakupioną firmę(lub ceną określoną przy nabyciu inną drogą) a niższą(zazwyczaj) od niej wartością godziwą (lub wartością na aktywnym rynku) nabytych składników majątkowych jednostki lub zorganizowanej jej części. Różnica taka może powstać również w związku z prywatyzacją( przyjmuje się majątek w kwocie większej od jego wartości figurującej w ewidencji księgowej). Wartość firmy powstaje zatem w wyniku transakcji kupna firmy lub nabycia jej inną droga i może być zarówno dodatnia jak i ujemna.

WYKŁAD 5

II. Rzeczowe aktywa trwałe

1. Środki trwałe

1. Grunty( w tym prawo wieczystego użytkowania);

2. Budynki, lokale ( także spółdzielcze prawo do użytkowania) i obiekty inżynierii wodnej i lądowej( ogrodzenia, silosy);

3. Urządzenia techniczne i maszyny;

4. środki transportu;

5. Inne środki trwałe (ulepszenia w obcych środkach trwałych np. w dzierżawie);

2. Środki trwałe w budowie ( nakłady na powiększenie środków trwałych);

3. Zaliczki na środki trwałe w budowie.

Środki trwałe w rachunkowości finansowej

Składniki majątku rzeczowego, które są kompletne i zdatne do użytku w momencie przejęcia przez jednostkę. Przeznaczone do użytku na własne potrzeby (do prowadzenia zasadniczej działalności). Potencjalna możliwość wykorzystania przekracza 1 rok.

Klasyfikacja środków trwałych

0 -grunty;

1 -budynki i lokale;

2 -obiekty inżynierii lądowej i wodnej;

3 -kotły i maszyny energetyczne;

4 -maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego stosowania;

5 -specjalistyczne maszyny i urządzenia;

6 -urządzenia techniczne;

7 -środki transportu;

8 -narzędzia, przychody, ruchomości i wyposażenie;

9 -inwentarz żywy ( stado podstawowe).

Symbole KŚT

1 -grupa

12 -podgrupa

123 -rodzaj

Środki trwałe w budowie (działalność, której zasadniczym celem jest wytworzenie nowych środków trwałych)

1. Pozostające w bezpośrednim związku z budową, naprawą i ulepszeniem składników majątku trwałego;

2. Związane z dostosowaniem środka trwałego do użytkowania;

3. Naprawy i remonty dokonywane przed przekazaniem środka trwałego do użytkowania;

4. Dokumentacja projektowa inwestycji;

5. Przygotowanie terenu pod budowę;

6. Opłaty związane z użytkowaniem gruntów i terenów w czasie budowy środka trwałego;

7. Nadzoru autorskiego, inwestycyjnego i generalnego wykonawcy.

8. Prób montażowych, jeśli należność za te czynności nie jest uwzględniona w cenie robót;

9. Ubezpieczeń majątkowych budowanych środków trwałych;

10. Odsetki i prowizje od kredytów, pożyczek przeznaczonych na sfinansowanie budowy lub zakupu środka trwałego

III. Należności długoterminowe ( w okresie dłuższym niż 12 miesięcy, nie zaliczamy należności za dostawy)

- występują w jednostkach zajmujących się leasingiem;

- gdy jednostka jest członkiem bankowego postanowienia naprawczego, ugodowego.

IV inwestycje długoterminowe ( nie są użytkowane przez jednostkę tylko liczymy na wzrost wartości)

1. Nieruchomości;

2. Wartości niematerialne i prawne.

Inwestycje - aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych, wynikających z przyrostu wartości tych zasobów, z możliwości uzyskania z nich odsetek, dywidend lub innych pożytków także z transakcji handlowych.

WYKŁAD 6

IV Inwestycje długoterminowe

1. Nieruchomości;

2. Wartości niematerialne i prawne;

3. Długoterminowe aktywa finansowe;

- Udziały i akcje przejmowanie władzy nad innymi jednostkami, wywieranie wpływu;

- Papiery wartościowe papiery dłużne emitenta, wierzytelność dla posiadającego;

- Udzielanie pożyczki(dłużej niż 12 miesięcy);

- Inne składniki finansowania majątku trwałego jednostki uczestnictwa otwartych funduszy inwestycyjnych. lokaty terminowe zawarte na więcej niż 12 m-cy, polisy ubezpieczeniowe ( ponad 12 m-cy); depozyty, kasy oszczędnościowe;

4. Inne inwestycje długoterminowe;

- lokaty;

Eksponaty muzealne, dzieła sztuki;

V Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe:

- składki na ubezpieczenie majątkowe;

- prenumeraty;

Aktywa obrotowe(majątek obrotowy):

1. Zapasy

1. Materiały - pozostające w dyspozycji jednostki: surowce, paliwa, opakowania, części zamienne itp.;

2. Półprodukty i produkcja w toku;

3. Produkty gotowe - finalne;

4. Towary - nabycie z zewnątrz na dalsze odsprzedanie bez wprowadzenia do produkcji;

2. Należności- kwoty należne do jednostki:

1. Należności od odbiorców;

2. Należności od budżetu;

3. Inne należności - odszkodowania, należności od pracowników;

4. Należności dochodzone na drodze sądowej.

3. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe finansowe składniki majątku:

1. krótkoterminowe aktywa finansowe:

- Udziały lub akcje do zdobycia;

- Inne papiery wartościowe- bony, certyfikaty, depozyty, bony handlowe;

- Udzielone pożyczki- do 1 roku;

2. Środki pieniężne:

- Środki pieniężne w kasie i w banku;

- Inne środki pieniężne- weksle obce z terminem płatności dłuższym niż 3 miesiące, czeki obce, bony handlowe;

- Inne aktywa pieniężne;

2. Inne inwestycje krótkoterminowe.

Formy rozliczeń pomiędzy podmiotami, kontrahentami:

1. Rozliczenia bezgotówkowe:

1. Czek rozrachunkowy;

2. Przelew bankowy;

3. Akredytywa- pomiędzy dużymi firmami przy określonych dostawach;

4. Rozliczenia przy pomocy weksli;

5. Okresowe rozliczenia saldami;

6. Rozliczenie planowe;

7. Karty płatnicze.

2. Rozliczenia gotówkowe:

1. Wpłaty gotówki do kasy i na rachunek bankowy;

2. Czek gotówkowy- zawiera polecenie do banku, wystawiony w określonej formie, czek zwykły, in blanco, remitent-osoba wskazana na czeku;

3. Karty elektroniczne.

Ad. Przelew

Dłużnik Wierzyciel

1 3 4

2

Bank dłużnika Bank wierzyciela

1. Dyspozycja dłużnika do banku o przelaniu określonej kwoty na wskazane konto bankowe;

2. Wykonanie polecenia dłużnika przez bank;

3. Zawiadamianie dłużnika o wykonaniu polecenia przelewu;

4. Zawiadomienie wierzyciela o wpływie kwoty na jego rachunek bankowy.

WYKŁAD 7

Rodzaje weksli:

1. Weksel własny(sola, prosty)- bezwarunkowe zobowiązanie się wystawcy do zapłacenia ustalonej kwoty w wyznaczonym na wekslu terminie i miejscu, określonej osobie zwanej remitentem.(ła. remitten-odsyłający);

2. Weksel trasowany(ciągnięty) nazywany w skrócie tratą zawiera polecenie wystawcy(tranasont) do zapłacenia określonej kwoty wydanej innej osobie(trasatowi) na rzecz osoby trzeciej - remitenta.

Zagwarantowanie wiarygodności może wznowić jego wiarygodność. Poręczyciel weksla to awalista. Na dowód poręczenia, czyli awalu poręczyciel podpisuje się na wekslu obok wystawcy.

3. Weksel in blanco - weksel niewypełniony, zawierający zazwyczaj podpis osoby składającej gwarancje lub kaucję.

Terminy:

- indos - przeniesienie uprawnień z weksla na inną osobę;

- indosant - odstępujący weksel;

- indosatariusz - nabywca weksla.

Dyskonto weksla to operacja bankowa polegająca na przejęciu weksla w zamian za gotówkę. Zostaje wypłacone dotychczasowemu właścicielowi weksla na określonych zasadach.

Redyskonto weksla - odkupienie weksli przez NBP od banków komercyjnych; bank Centralny pobiera za tą transakcje procenty.

Funkcje weksla:

1. Kredytowa- występuje w transakcji kupna, sprzedaży, polega na udzielaniu nabywcy krótkoterminowego kredytu lub wznowienia gwarancji wpłaty przy zaciąganiu pożyczek;

2. Obiegowa- weksle może być przez posiadacza przeniesiony na inna osobę, której taka możliwość przysługuje;

3. Płatnicza- Ściśle wiąże się z funkcją obiegową i oznacza, że za pomocą weksla można regulować zobowiązania;

4. Gwarancyjna- przy pomocy weksla można zabezpieczać roszczenia, jakie mogą wystąpić w trakcie wykonywania umowy zawartej pomiędzy kontrahentami np. przy pomocy weksla in blanco.

Zasady występowania weksli:

Weksel jako papier wartościowy o szczególnym charakterze musi być wystawiony zgodnie z wytycznymi prawa, które określają zasady wystawiania weksli ich obiegu oraz cechy formalne, jakie powinien zawierać weksel:

- nazwę weksla w samej treści dokumentu;

- sumę kredytu wekslowego podaną na wekslu;

- stwierdzane bezwarunkowo zobowiązania wystawcy (lub za jego poleceniem) innej osobie

- nazwisko trasanta przy wekslu ciągniętym;

- określony termin i miejsce płatności zobowiązania;

- nazwisko osoby( nazwa firmy) na rzecz, której powinna być oddana zapłata( określenie remitenta);

- oprocentowanie kredytu wekslowego;

- datę i miejsce wystawienia;

- podpis wystawcy weksla.

Okresowe rozliczenia saldami następują tylko pomiędzy tymi podmiotami, które są dla siebie raz dostawcą, raz odbiorcą. Mogą się rozliczać okresowo na koniec danej jednostki czasu umowa pisemna na mocy, której następuje rozliczenie;

WYKŁAD 8

KAPITAŁY

Ujęcie makroekonomiczne

Kapitał jest jednym z trzech podstawowych czynników produkcji obok ziemi i pracy. W odróżnieniu od ziemi jest czynnikiem wyprodukowanym, rezultatem procesów produkcyjnych

Ujęcie mikroekonomiczne

A. W znaczeniu finansowym

Kapitał jest sumą środków, które zostały postawione do dyspozycji przedsiębiorstwa( lub mogą zostać postawione) w celu określenia określonych zdarzeń(kapitały obce i własne).

B. W znaczeniu bilansowym

Kapitał oznacza źródła pochodzenia majątku z punktu widzenia praw własności i konieczności zwrotu (pasywa).

Fundusz- w rachunkowości pojęcie to występuje obok kapitału przy określaniu źródeł finansowania majątku(pasywów) oznacza wyrażona w pieniądzu wartość majątku (w postaci środków pieniężnych, składników rzeczowych, jaki i praw do gospodarczego wykorzystywania, która jest w dyspozycji danej jednostki i służy do realizacji zamierzeń).

Klasyfikacja kapitałów i źródeł tworzenia

KAPITAŁY

WŁASNE OBCE

K. podstawowe K. rezerwowe kredyty kredyty inne

bankowe handlowe

wkłady zysk zaciąganie zakupy odroczenie

właścicieli przeszacowanie kredytu na kredyt płatności

WYKŁAD 9

Podstawowe kategorie ekonomiczne i finansowe wykorzystywane w rachunkowości i zarządzaniu:

• Produkcja - Nakład;

• Wpłaty - Wypłaty;

• Wpływy - Wydatki;

• Przychód - Koszt;

Zysk, Dochód

Produkcja - w sensie ekonomicznym stanowi efekt procesu wytwórczego, czyli sumę wytworzonych dóbr materialnych i usług. Wielkość produkcji może być mierzona za pomocą mierników naturalnych(szt., kg, litry, itp.) lub mierników wartościowych ( w cenach stałych lub bieżących);

Nakład - oznacza wydatkowanie w procesie wytwórczym pracy ludzkiej, zużywanie trwałych i obrotowych środków produkcji oraz usług. Przez nakłady rozumiemy zatem zespół środków(pracy żywej i nakładów materialnych), które zostały zużyte lub będą zużyte w procesie produkcji w określonym czasie. Nakłady wyrażamy w jednostkach naturalnych(kg, m., l., itp.);

Przychód - odpowiednie wartości uzyskanych i należnych kwot(niezależnie od tego, czy zostały one już zapłacone) za sprzedane dobra i usługi, np. wartość za którą sprzedano wyroby i usługi w roku obrachunkowym; Inną grupę przychodów stanowią kwoty uzyskane z tytułu operacji finansowych, np. kwoty uzyskane ze sprzedaży udziałów, papierów wartościowych, dywidendy, dyskonto przy zakupie weksli obcych, czy dodatnie różnice kursowe.

Według polskiego prawa bilansowego przez przychody i zyski rozumie się uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Koszt - oznacza wyrażoną w pieniądzu wartość nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej zużytej w celu wytworzenia określonego produktu lub usługi łącznie z różnorodnymi opłatami związanymi z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa lub firmy jako podmiotu gospodarczego.;

Jest to pojęcie szersze od nakładów, gdyż obejmuje oprócz zużycia w procesie wytwórczym wartości pracy żywej i uprzedmiotowionej także te płatności jednostki gospodarczych, które nie mają odpowiednika w zużyciu środków produkcji, jak na przykład odsetki od kredytów, podatki, kwoty ubezpieczeń itp.;

W „Założeniach koncepcyjnych” do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości koszty zdefiniowano jako: zmniejszenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie rozchodu lub spadku wartości aktywów lub powstania zobowiązań, powodujące zmniejszenie kapitału własnego, z wyjątkiem podziału kapitału na rzecz właścicieli. Określono również, że należy ujmować koszty dające się wiarygodnie oszacować oraz te, które mają bezpośredni wpływ z osiągniętymi przychodami.;

W polskim prawie bilansowym przez koszty i straty rozumie się uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.;

Wpłaty - związane są ze zwiększeniem stanu środków pieniężnych w przedsiębiorstwie, np. w kasie, czy na rachunku bankowym; mogą one występować z tytułu sprzedaży usług, produktów dokonywanych w obrocie gotówkowym, czy też mogą być wynikiem innych zdarzeń gospodarczych, np. przy regulacji należności, zaciąganiu pożyczek, itp. ;

Wypłaty - oznaczają rozchód środków pieniężnych w firmie powodując zmniejszenie stanu tych środków; wypłaty są wynikiem gotówkowych zakupów a także transakcji bezgotówkowych;

Wpływy i wydatki - są pojęciami szerszymi w stosunku do wpłat i wypłat, gdyż obejmują także należności i zobowiązania;

Wpływy mogą występować w formie gotówkowej(wówczas są równoznaczne z wpłatami) lub bezgotówkowej(wówczas obejmują także należności);

Wydatki oznaczają wypływy środków pieniężnych w związku z nabywaniem środków produkcji, usług a także udzielaniem pożyczek innym podmiotom, przekazywaniem darów itp.

Zysk - oznacza nadwyżkę przychodów nad kosztami własnymi jednostki poniesionymi z ich uzyskaniem; tak obliczony wynik finansowy dla firmy zostaje pomniejszony o obowiązkowe obciążenia o charakterze fiskalnym, np. o kwotę podatku dochodowego;

Dochód - ogólne określenie finansowego rezultatu prowadzonej działalności; stanowi zazwyczaj różnicę pomiędzy wartością przychodów( i wartości równoważnych, np. przekazanie darowizny, przyrost wytworzonej produkcji) i kosztów poniesionych przez daną jednostkę; w praktycznym stosowaniu wymaga każdorazowo bliższego określania rodzaju dochodu(np. dochód rolniczy, podatkowy, ogólny spółdzielni), ponieważ zakres kosztów uwzględnionych do jego obliczenia jest zróżnicowany w zależności od ustalonej kategorii dochodu.Pojęcie dochodu do opodatkowania jest stosowane w rozliczeniach podatkowych dla przedsiębiorstw osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz tych podmiotów gospodarczych, które np. prowadzą jedynie rachunkowość podatkową na podstawie odrębnych przepisów.

Firmy zobowiązane do prowadzenia rachunkowości w pełnym zakresie na podstawie uregulowań prawa bilansowego ustalają w sprawozdaniach finansowych zysk a nie dochód.

Koszty i ich klasyfikacja na potrzeby rachunkowości finansowej i zarządczej:

Koszty całkowite(całościowe) koszty jednostkowe

• Koszty rzeczywiste;

• Koszty postulowane(wzorcowe, normatywne, planowane).

(z punktu widzenia jednostek)

WYKŁAD 10

Podział kosztów

A. Według zakresu działalności:

1. Koszty działalności operacyjnej(podstawowej), działalności produkcyjnej, usługowej, handlowej i działalności zarządu;

2. Koszty działalności inwestycyjnej - działania rozwojowe jednostki;

3. Koszty działalności pomocniczej( remont-budowa, transport, działalność laboratoryjna);

4. Koszty związane z funduszami specjalnymi(zakładowa działalność socjalna, mieszkaniowa, zasilanie innych funduszy).

B. Według miejsc powstawania z uwzględnieniem faz produkcji, zbytu, zaopatrzenia:

1. Koszty wydziałów podstawowych;

2. Koszty wydziałów pomocniczych;

3. Koszty zarządu przedsiębiorstwa;

4. Koszty zakupu materiałów;

5. Koszty sprzedaży produktów.

C. Ze względu n techniczną możliwość przyporządkowania określonych miejsc ich powstawania, które są jednostkami kalkulacji:

1. Koszty bezpośrednie;

2. Koszty pośrednie.

D. Ze względu na sposób reagowania na zmiany rozmiarów prowadzonej działalności

1. Koszty zmienne;

2. Koszty stałe.

Rodzajowy układ kosztów obejmuje:

- amortyzacja;

- zużycie materiałów i energii;

- usługi obce;

- wynagrodzenia;

- świadczenia dla pracowników;

- podatki i opłaty;

- inne koszty rodzajowe.

Podstawowe tytuły rodzajowe kosztów
Grupy rodzajów kosztów	Podstawowe operacje gospodarcze związane z powstawaniem danego rodzaju kosztu
Amortyzacja	Poniesienia wartości zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w koszty okresowe
Zużycie materiałów i energii	Zużycie materiałów, opakowań, części zapasowych, paliwa, książek, czasopism, energii(elektrycznej, cieplnej, wodnej, sprężonego powietrza); niedobory materiałów mieszczące się w granicach norm;
Usługi obce	Wykorzystywanie usług: transport, remont, łączność, najem, leasing, usługi bankowe
Podatki i opłaty	Podatki: akcyzowy, od nieruchomości, od środków transportu, lokalne; opłaty skarbowe, administracyjne, sądowe, notarialne, za zniszczenia środowiska, nie mające charakteru sanacyjnego;
Wynagrodzenia	Zużycie pracy: wynagrodzenia pieniężne oraz wartość świadczeń naturze zaliczonych zgodnie z obowiązującymi przepisami do wynagrodzeń;
Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia	Składki: ubezpieczenia społeczne, na fundusz pracy oraz FGŚP, odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych; inne świadczenia na rzecz pracowników, np.: posiłki regeneracyjne, ubezpieczenia osobowe, szkolenia;
Pozostałe koszty rodzajowe	Podróże służbowe, ubezpieczenia majątkowe, składki na rzecz organizacji, stypendia, reklama nie ujęta w innych pozycjach;

Układy kalkulacyjne kosztów:

Pozwala na ustalenie związku poszczególnych pozycji kosztów z technologią i organizacją produkcji oraz może doprowadzić do ustalania całkowitego kosztu własnego, na który składa się :

1. Koszt własny wytworzenia produktu lub usługi(„techniczny koszt wytworzenia produktu):

- materiały bezpośrednie;

- energia;

- koszty zakupu;

- płace bezpośrednie;

- świadczenia pracownicze;

- pozostałe koszty pracownicze;

- koszty wydziałowe.

2. Koszty ogólnego zarządu( koszty pośrednie takie jak: k. administracyjne - gospodarcze związane z utrzymaniem zarządu przedsiębiorstwa, k. ogólnoprodukcyjne zapewniające utrzymanie takich obiektów jak magazyny centralne, transport ogólny, straż przemysłowa itp.

3. Koszty sprzedaży(koszty przewozu, opakowań, reklamy, ubezpieczeń transportowych

CAŁKOWITY KOSZT WŁASNY WYTWORZENIA = 1+2+3

Taki układ pozwala na obliczenie jednostkowych(pełnych lub niepełnych) kosztów produkcji. Szczegółowość ewidencji kosztów i sposób ich rozliczania decydują o prawdziwości kosztów jednostkowych.

3 podstawowe obszary powstawania wyniku w jednostkach gospodarczych:

• Działalność operacyjna(handel, usługi) Przychody ze sprzedaży - koszty własne sprzedaży

• Działalność finansowa( sposoby pozyskiwania i przetrzymywania pieniądza - zarządzanie pieniądzem) Przychody finansowe - koszty finansowe;

• Zdarzenia nadzwyczajne( zdarzenia losowe, zaniechanie części produkcji z własnego wyboru lub wpływu rynku) Zysk nadzwyczajny - straty nadzwyczajne

WYKŁAD 11

Trzy podstawowe obszary powstania wyniku w jednostce gospodarczej:

• Działalność operacyjna = przychody ze sprzedaży - koszty własne sprzedaży;

• Działalność finansowa = przychody - koszty finansowe;

• Zdarzenia nadzwyczajne = zyski nadzwyczajne - straty nadzwyczajne;

Uwzględniając powyższe wyodrębnione obszary działalności wynik finansowy w rachunkowości ustala się w ujęciu segmentowym. Podstawowymi kategoriami wyniku finansowego, które są wykazywane w sprawozdaniach finansowych są:

• Zysk/Strata na sprzedaży;

• Zysk/Strata na działalności operacyjnej;

• Zysk/Strata na działalności gospodarczej;

• Zysk brutto;

• Zysk netto.

Etapy ustalania wyniku finansowego

1 2

Przychody ze sprzedaży produktów, koszty wytworzenia sprzedanych produktów

towarów i materiałów wartość sprzedanych towarów i materiałów

w cenie nabycia, koszty sprzedaży i ogólnego

zarządu

5 Zysk ze sprzedaży 4

Pozostałe przychody (1-2)=3 pozostałe koszty

operacyjne operacyjne

8 Zysk z działalności operacyjnej 7

Przychody finansowe 3 + (5-4)= 6 koszty finansowe

11 Zysk/Strata z działalności gospodarczej 10

Zyski nadzwyczajne 6 + (8-7)= 9 straty nadzwyczajne

13 Zysk brutto

Obowiązkowe obciążenie 9 + (11-10) = 12

wyniku finansowego

(podatek dochodowy) Zysk netto

12-13=14

W skład pozostałej działalności operacyjnej wchodzą także pozostałe koszty operacyjne, które są bezpośrednio związane z działalnością operacyjną i ryzykiem prowadzenia tej działalności. Występują one nieregularnie i sporadycznie.

W grupie pozostałych kosztów operacyjnych wyróżnia się:

• Darowizny przekazane innym jednostkom;

• Niedobory inwentaryzacyjne;

• Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych , środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych;

• Tworzone rezerwy na spodziewane straty;

• Koszty likwidacji i sprzedaży środków trwałych;

• Niespodziewane odpisy amortyzacyjne;

• Koszty postępowania spornego.

Ważną role w kształtowaniu wyniku finansowego odgrywają pozostałe przychody operacyjne, które powstają w związku z prowadzeniem przez jednostkę działalności innych niż statutowa, a w szczególności działalności społecznej.

Do grup pozostałych przychodów operacyjnych zaliczamy miedzy innymi:

• Przychody powstałe w związku ze sprzedażą i likwidacją środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych;

• Uzyskane darowizny, dotacje, subwencje nie związane z podstawową działalnością;

• Otrzymane kary, odszkodowania i grzywny;

• Przychody powstałe z rozwiązania rezerw;

• Opłaty otrzymane od innych jednostek z tytułu wynajmu własnych środków trwałych;

• Przedawnione, umorzone i nieściągalne zobowiązania;

• Nadwyżki inwentaryzacyjne;

• Otrzymane nieodpłatnie środki trwałe, środki trwałe w budowie, wartości niematerialne i prawne, materiały, towary i inne składniki majątku;

• Odpisy ujemnej wartości firmy;

• Przychody powstałe ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych.

Przychody finansowe - wartości uzyskane w wyniku przeprowadzonych operacji finansowych.

W ujęciu rachunkowości do tej grupy zalicza się:

• Dywidendy i odsetki od posiadanych udziałów w innych jednostkach ;

• Dodatnie różnice kursowe( należności rozliczane w innej walucie);

• Dyskonta przy zakupie weksli lub czeków obcych;

• Przychody ze sprzedaży papierów wartościowych powyżej ich ceny nominalnej lub ceny zakupu;

• Odsetki od udzielonych pożyczek i należności;

• Odsetki od środków pieniężnych na rachunku bankowym;

• Otrzymane dywidendy i udziały w zyskach;

• Wartości uzyskane ze sprzedaży aktywów finansowych.

Koszty finansowe - zaliczamy do nich opłaty pobierane za pożyczenie od osób trzecich środków pieniężnych, co powoduje powstanie zobowiązań finansowych ( odsetki, prowizje, dyskonta), a także skutki utraty wartości aktywów finansowych.

• Płacone prowizje od otrzymanych pożyczek i kredytów;

• Ujemne różnice kursowe;

• Płacone dyskonto przy sprzedaży weksli, czeków obcych i papierów wartościowych;

• Odsetki za zwlokę w zapłacie;

• Straty na sprzedaży papierów wartościowych;

• Różnice w wycenie majątku finansowego;

• Odpisy obniżające wartości inwestycji krótkoterminowych, zaliczanych do aktywów obrotowych z tytułu ich wyceny według wartości rynkowej;

• Odsetki do rezerw na przyszłe zobowiązania;

• Koszty emisji akcji.

Zyski i straty nadzwyczajne - zalicza się skutki zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza zasadniczą działalnością operacyjną jednostki, które są trudne do przewidzenia i nie są związane z ogólnym ryzykiem prowadzenia danej jednostki.

Straty nadzwyczajne:

• Wartość netto majątku utraconego z powodu zdarzeń losowych;

• Koszty usuwania zdarzeń losowych;

• Wartość netto składników majątkowych wchodzących w skład zorganizowanej części jednostki która podlega sprzedaży;

• Koszty postępowania układowego, ugodowego i naprawczego;

• Należności z których jednostka zrezygnuje w wyniku postępowania układowego, ugodowego i naprawczego;

• Wartość sprzedanych lub złomowanych materiałów i półfabrykatów(według cen ewidencyjnych) zbędnych z powodu zaniechania określonej działalności i nie nadających się do wykorzystania w innej działalności.

Zyski nadzwyczajne:

• Odszkodowania za straty będące skutkiem zdarzeń losowych lub przyznane od zakładów ubezpieczeniowych;

• Odzyskane składniki majątkowe po rozliczeniu skutków zdarzenia losowego;

• Przychody netto ze sprzedaży zorganizowanej części jednostki;

• Przychody ze sprzedaży nadających się do wykorzystania rzeczowych aktywów (lub ich części) objętych skutkiem zdarzeń losowych;

• Odzyskane wartości związane z zaniechaniem lub zawieszeniem określonej działalności jednostki;

• Obniżenie zobowiązania wobec kontrahentów na skutek postępowania ugodowego, układowego i naprawczego( po uprawomocnieniu się jego postanowień);

• Odpisanie zobowiązań cywilnoprawnych, stosownie do postanowień układu lub ugody;

WYKŁAD 12

Zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych

Dokumentacja opisująca przyjętą przez jednostkę politykę rachunkowości powinna obejmować:

1. Określenie roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych;

2. Metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalenia wyniku finansowego w zakresie w jakim pozostawia jednostce prawo wyboru;

3. Sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych w tym co najmniej:

1. Zakładowy plan kont;

2. Wykaz ksiąg rachunkowych lub wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na komputerowych nośnikach danych;

3. Opis systemu przetwarzania danych odpowiednio do przyjętej technicznej formy prowadzenia ksiąg rachunkowych;

4. Opis systemu, który służy ochronie danych i ich zbiorów w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonywanych w ich zapisie.

Zakładowy plan kont powinien zawierać co najmniej:

• Wykaz ksiąg księgi głównej;

• Przyjętej zasady klasyfikacji zdarzeń;

• Zasady prowadzenia ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej;

W skład ksiąg rachunkowych wchodzą:

• Dziennik;

• Księga główna;

• Księgi pomocnicze;

• Zestawienia:

• Obrotów i sald kont księgi głównej;

• Sald kont ksiąg pomocniczych.

• Wykaz składników aktywów i pasywów(inwentarz)

Dzienniki zawierają chronologiczny zapis operacji gospodarczych. Dziennik zawsze powinien umożliwić porównanie jego obrotów z zestawieniem obrotów wszystkich kont syntetycznych i analitycznych. Zapisy w dzienniku muszą być numerowane kolejno(każdy miesiąc oddzielnie + suma od początku roku). Autentycznie nadawany numer przez program komputera.

Na kontach księgi głównej obowiązuje zapis podwójny każda operacja gospodarcza musi być zapisana na dwóch kontach po przeciwnych stronach tych kont;

Zestawienie obrotów i sald zawierać powinno:

1. Symbole lub nazwy kont;

2. Salda kont na dzień otwarcia kont rachunkowych, obroty za okres sprawozdawczy i narastająco od początku roku obrotowego oraz salda na koniec okresu sprawozdawczego;

3. Sumę sald na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obrotów za okres sprawozdawczy i narastająco od początku roku obrotowego oraz sald na koniec okresu sprawozdawczego.

Obroty tego zestawienia powinny być zgodne z obrotami dziennika lub obrotami zestawienia obrotów dzienników częściowych.

Dowód księgowy powinien zawierać co najmniej:

1. Określenie rodzaju dowodu i jego numer identyfikacyjny;

2. Określenie stron(nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczych;

3. Opis operacji oraz jej wartość jeżeli to możliwe określony także w jednostkach gospodarczych;

4. Datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inna datą- także datę sporządzenia dowodów;

5. Podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów;

6. Stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych(dekretacja oraz podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania).

Dowody księgowe powinny być:

• Rzetelne, tj. zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentuję;

• Kompletny, zawierający co najmniej dane określone ustawą;

• Wolne od błędów księgowych;

Niedopuszczalne jest dokonywanie w dowodach księgowych wymazywania i przeróbek.

Stwierdzone błędy w zapisach poprawia się:

1. Przez określenie dotychczasowej treści i wpisanie nowej z zachowaniem czytelności błędnego zapisu oraz podpisanie poprawki i umieszczenie daty. Poprawki takie muszą być dokonywane jednocześnie we wszystkich księgach rachunkowych i nie mogą nastąpić po zamknięciu miesiąca.

2. Przez wprowadzenie do ksiąg rachunkowych dowodów wprowadzających korekty.

Dowód księgowy opiewający na waluty obce powinien zawierać przeliczenie ich wartości na walutę polską według kursu obowiązującego w dniu przeprowadzenia operacji gospodarczej. Wynik przeliczenia zamieszcza się bezpośrednio na dowodzie.

WYKŁAD 13

Zapis księgowy powinien zawierać:

1. Datę dokonania operacji;

2. Rodzaj i numer identyfikacyjny dowodu księgowego oraz jego datę, jeżeli różni się od daty dokonania operacji;

3. Zrozumiały tekst, skrót lub kod opisu operacji, z tymże należy posiadać pisemne objaśnienia treści skrótów lub kodów

4. Kwotę i datę zapisu;

5. Oznaczenia kategorii, których dotyczy.

Zapisów w księgach rachunkowych dokonuje się w sposób trwały, bez pozostawienia miejsc pozwalających na późniejsze dopiski lub zmiany. Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputerów należy stosować właściwe procedury i środki chroniące przed zniszczeniem, modyfikacją lub ukryciem zapisów.

Przechowywanie dokumentacji jednostek prowadzących rachunkowość:

Zatwierdzone roczne sprawozdania finansowe podlegają trwałemu przechowywaniu, pozostałe zbiory przechowuje się co najmniej przez okres:

• Księgi rachunkowe - 5 lat;

• Karty wynagrodzeń pracowników bądź ich odpowiedniki - przez okres wymaganego dostępu do tych informacji, okres wynikający z przepisów emerytalnych, rentowych podatkowych nie krócej jednak niż 5 lat;

• Dowody księgowe dotyczące wpływów ze sprzedaży detalicznej - do dnia zatwierdzenia finansowego za dany rok obrotowy, nie krócej jednak niż do dnia rozliczenia osób, którym powierzono składniki aktywów objęte sprzedażą detaliczną;

• Dowody księgowe dotyczące wieloletnich inwestycji rozpoczętych, pożyczek, kredytów oraz umów handlowych, roszczeń dochodowych w postępowaniu cywilnym lub objętych postępowaniem karnym albo podatkowym - przez 5 lat od początku roku następującego po roku obrotowym, w którym operacje, transakcje i postępowania zostały ostatecznie spłacone, rozliczone lub przedawnione;

• Dokumentacje przyjętego sposobu prowadzenia rachunkowości - nie mniej niż 5 lat od upływu jej ważności;

• Daty dotyczące rękojmi i reklamacji - 1 rok po upływie terminy od złożenia reklamacji lub jej rozliczenia;

• Dokumenty inwentaryzacji - 5 lat;

• Pozostałe dowody księgowe lub dokumenty - 5 lat;

Podane terminy oblicza się od początku roku następującego po roku obrotowym, którego dane zbiory dotyczą.

Wycena w rachunkowości

Ustalenie wartości majątku (aktywów) i kapitałów (pasywów) pozostających w dyspozycji jednostki gospodarczej oraz wartości wszelkich operacji gospodarczy jest podstawową funkcją rachunkowości.

Metody stosowane do określenia wartości składników majątku i kapitałów

• Metoda ceny ( kosztu) historycznej;

Bierzemy w niej pod uwagę te cny historyczne które napotkaliśmy w dniu zakupu. Jest to klasyczna metoda wyceny charakterystyczna dla rozliczeń podatkowych. Aktywa i pasywa są wyceniane po cenach aktualnych w dniu ich wyceniania;

• Metoda ceny ( kosztu) realizacji;

Jest powszechnie stosowana i polega na wycenie aktywów w aktualnej cenie i w sprzedaży netto według cen notowanych na realnym rynku, ale przy normalnym trybie rynkowym (brak bankructwa itp..)

• Metoda ceny ( kosztu) bieżącej.

Jest to zaktualizowana wartość składników. Aktywa wykazuje się w wysokości aktualnych wartości przyszłych netto przy sprzedaży w normalnym trybie. Uwzględnia się tu zmianę wartości pieniądza w czasie.

Kategorie stosowane do wyceny bilansowej

Podstawowe pojęcia: ceny, koszty, wartości stosowane do wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego:

1. Cena nabycia;

2. Koszt wytworzenia;

3. Cena sprzedaży netto;

4. Wartość godziwa;

5. Trwała utrata wartości;

6. Wartość nominalna;

7. Kwota wymagająca zapłaty (kwota należności wraz z należnymi odsetkami, jakiej jednostka oczekuje na dzień bilansowy od kontrahenta lub wartość zobowiązania, pożyczki, kredytu do zapłacenia);

8. Średni kurs - wycena składników wyrażonych w walutach obcych (środki pieniężne, papiery wartościowe, należności, zobowiązania);

9. Wartość ekonomiczna;

10. Wartość użytkowa.

Zasady wyceny rozchodu zapasów, towarów, należności:

• Metoda ceny(kosztu) przeciętnej;

• Metoda najwcześniejszej - FIFO;

• Metoda najpóźniejszej - LIFO;

• Według szczególnej identyfikacji cen (kosztów) tych składników majątkowych, które dotyczą ściśle określonych przedsięwzięć, niezależnie od daty ich zakupu lub wytworzenia;

• Według stałych cen ewidencyjnych

Kategorie stosowane w wycenie bilansu

Kategoria	Charakterystyka
Cena nabycia	Rzeczywista cena zakupu składnik majątku(kwota należna sprzedającemu bez podlegającemu odliczeniu podatku od towarów i usług(VAT) i akcyzy; - Plus koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem danego składnika do użytkowania łącznie z kosztem transportu; - Plus(przy imporcie) obciążenia publicznoprawne(cło, opłaty graniczne, itp…)
Koszt wytworzenia	Koszty bezpośredni związane z użytkowaniem określonych produktów gotowych; - Plus związana z ich wytworzeniem uzasadniona ćzęść pośrednich kosztów produkcji.
Cena(wartość) sprzedaży netto	Możliwa do uzyskania w dniu sporządzenia wyceny towaru, cena jego sprzedaży(bez należnego podatku od towarów i usług); - Minus: rabaty i upusty, podatek akcyzowy, koszty związane z przystosowaniem składnika do sprzedaży i doprowadzeniem sprzedaży do skutku; - Plus dotacja przedmiotowa.
Wartość godziwa	Kwota za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wyceniony a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. Oznacza hipoteczną cenę, jaką można uzyskać po przeprowadzeniu transakcji.
Trwała utrata wartości	Zachodzi wtedy gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego, doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z księgi rachunkowej do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku do ustalonej w inny sposób wartości godziwej; np: zakup ziemi za X, następnie powiedziano że powstanie w tym miejscu autostrada i transakcja spada wtedy o trwałą utratę wartości;
Wartość ekonomiczna	Odpowiada cenie sprzedaży netto składnika aktywów lub jego wartości użytkowej, zależnie od tego, która z nich jest wyższa;
Wartość użytkowa	Bieżąca szacunkowa wartość przyszłych przepływów środków pieniężnych, których wystąpienia oczekuje się z tytułu dalszego użytkowania składników aktywów oraz jego likwidacji na zakończenie okresu użytkowania.

WYKŁAD 14 - ostatni

Przebieg ewidencji księgowej w jednostce gospodarczej

Zakres informacyjny danych z księgowości Sposób ustalania i prezentacji

Stan majątku i wskazanie źródeł finansowania w określonym momencie rozpoczynającym okres obrachunkowy

Przebieg procesu gospodarczego

- operacje gospodarcze

Informacje o sytuacji majątkowej i finansowej w dniu kończącym okres obrachunkowy;

Informacje o dokonaniach jednostki w określonym okresie obrachunkowym

Informacje źródłach pozyskiwania i kierunkach wydatkowania pieniędzy

Kierunki zmian w elementach zmian kapitału własnego

Inwentaryzacja

Inwentarz

Bilans otwarcia

Zapisy na kontach księgowych na podstawie dowodów księgowych

Księgi rachunkowe

Bilans zamknięcia

Rachunek zysków i strat

Rachunek przepływów pieniężnych

Zastosowanie zmian w kapitale własnym

Ogólne zasady sprawozdawczości:

Użytkownicy informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych to m.in.:

• Właściciele i kierownictwo danej jednostki;

• Banki oraz inni pożyczkodawcy;

• Inwestorzy;

• Wierzyciele;

• Administracja rządowa na różnych szczeblach;

• Władza podatkowa;

• Konkurencja.

Roczne sprawozdanie finansowe nazywane jest często zamknięciem rocznym. Składa się ono z:

• Bilansu majątkowego;

• Rachunku zysków i strat(rachunku wyników);

• Informacji dodatkowej- jako jedyna nie podlega publikacji na zewnątrz; jest uzupełnieniem danych ujętych w poszczególnych elementach sprawozdania

Sprawozdanie finansowe - sprawozdanie które jednostki tworzą w określonych terminach i w określonych normach według ustawy rachunkowości, prawo o statystyce publicznej, kodeks spółek handlowych; jest to obowiązek każdego przedsiębiorstwa.

Ponadto w jednostkach, w których sprawozdania finansowe podlegają corocznemu obowiązkowi rewizji finansowej oprócz wcześniej wymienionych elementów sprawozdanie składa się z:

• Rachunku przepływów pieniężnych;

• Zestawienia zmian w kapitale własnym.

Jednostki zaliczane w rachunkowości do „małych” (zatrudniające do 50 osób, aktywa do

2mln Euro, przychody do 4mln Euro) mogą sporządzać uproszczone sprawozdania.

Wielkość zatrudnienia:

- Średnie roczne zatrudnienie w przeliczeniu na etaty;

- Wartość największa w dyspozycji aktywa na koniec roku;

- Przychody wielkość ekspansji na rynku.

Informacja dodatkowa składa się z:

- wprowadzenia do sprawozdania finansowego;

- dodatkowe informacje i objaśnienia.

Wprowadzenie do sprawozdania finansowego obejmuje w szczególności:

1. Nazwę (firmy) i siedzibę, podstawowy przedmiot działalności jednostki oraz wskazanie właściwego sądu lub innego organu prowadzącego rejestr;

2. Wskazanie czasu trwania działalności jednostki, jeżeli jest ograniczony;

3. Wskazanie czasu objętego sprawozdaniem finansowym;

4. Wskazanie, że sprawozdanie finansowe zawiera dane łączne, jeżeli w skład jednostki wchodzą wewnętrzne jednostki organizacyjne sporządzające samodzielnie sprawozdania finansowe;

5. Wskazanie, że sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez jednostkę w dającej się przewidzieć przyszłości oraz, czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania;

6. W przypadku sporządzenia finansowego sporządzonego za okres, w ciągu którego nastąpiło połączenie wskazania, że jest to sporządzenie finansowe sporządzone po połączeniu spółek oraz wskazanie zastosowanej metody rozliczenia połączenia (nabycie, łączenie udziałów);

7. Omówienie przyjętych zasad rachunkowości, w tym wyceny aktywów i pasywów (także amortyzacji), pomiaru wyniku finansowego oraz sposobu sporządzania sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jedno prawo wyboru.

Dodatkowe informacje i objaśnienia obejmują:

• Istotne dane wyjaśniające i uzupełniające wartości ujęte w bilansie majątkowym, rachunku zysków i strat, zestawieniu zmian w kapitale własnym oraz z przepływów pieniężnych za okresy ujęte w sprawozdaniu;

• Planowany podział zysku lub pokrycie straty;

• Podstawowe informacje dotyczące pracowników i organów jednostki;

• Inne informacje istotne dla zrozumienia sprawozdania finansowego.

Rewizja finansowa

Corocznie oprócz sprawozdania finansowego grup kapitałowych (skonsolidowane sprawozdanie finansowe) swoje sprawozdania finansowe muszą poddać badanu i publikować:

• Banki;

• Firmy funkcjonujące w oparciu o prawo o ubezpieczeniach;

• Spółki akcyjne;

• Jednostki działające na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi funduszami powierniczymi oraz funduszami inwestycyjnymi i emerytalnymi;

• Spółki z o.o. bez względu na wielkość, jeżeli nastąpiło łączenia spółek, a jest to sprawozdanie spółki przejmującej majątek lub nowo związanej

Z pozostałych jednostek taki obowiązek dotyczy tych, które w poprzednim roku obrotowym osiągnęły lub przekroczyły dwie spośród trzech poniższych wielkości:

1. Średnie roczne zatrudnienie - 50 osób( w przeliczeniu na pełne etaty);

2. Suma aktywów bilansów na koniec roku obrotowego poprzedzającego rok, za który sporządzono sprawozdanie przekroczy lub osiągnie równowartość w walucie polskiej 2,5mln Euro;

3. Przychód netto ze sprzedaży towarów, produktów oraz z operacji finansowych osiągnie lub przekroczy równowartość w walucie polskiej 5mln Euro;

Rewizja finansowa jest to badanie sprawozdań finansowych.

Celem badania sprawozdań finansowych jest wyrażenie przez biegłego rewidenta(aby nim być musi posiadać odpowiednie certyfikaty), pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelne i jasno przedstawia sytuacje majątku i finansów, jak również wynik finansowy badanej jednostki.

Przedmiotem badania są sprawozdania finansowe jednostki oraz księgi rachunkowe, które stanowią podstawę do sporządzenia tych sprawozdań finansowych.

Opinia rewidenta powinna stwierdzić, czy badane sprawozdanie finansowe:

• Zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych;

• Zostało sporządzone zgodnie z określonymi ustawą zasadami rachunkowości;

• Jest zgodne co do formy i treści z obwiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem lub umową;

• Przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie istotne dla oceny jednostki informacje

W opinii należy również:

1. Poinformować o niedopełnieniu(do dnia wyrażenia opinii) określonych obowiązków dotyczących złożenia we właściwym rejestrze sądowym oraz do ogłoszenia sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzedzające rok obrotowy;

2. Wskazać stwierdzone podczas badania poważne zagrożenia dla kontynuacji działalności przez jednostkę.

Rodzaje opinii:

• Bez zastrzeżeń;

• Bez zastrzeżeń, ale z określeniem niepewności;

• Z zastrzeżeniami;

• Opinia negatywa

Zastrzeżenie występuje wtedy, gdy rewident stwierdza, że sprawozdanie nie zawiera wątpliwości, ale nie może wydać ogólnej opinii pozytywnej(brak pełnej dokumentacji, niejasne wytłumaczenie itp…).

Opinia negatywna stwierdza nieprawidłowości zniekształcające obraz działalności finansowej i innych elementów obrazujących funkcjonowanie działalności.

Opinia powinna w sposób jednoznaczny wskazywać powody wyrażonych zastrzeżeń do sprawozdania finansowego, wyrażenia opinii negatywnej lub odmowy wyrażenia opinii, z uwagi na zaistnienie okoliczności uniemożliwiających jej sformułowanie. Zastrzeżenia należy wyrazić w sposób wskazujący na ich zasięg.

Raport nie jest publikowany i określa:

• Ogólną charakterystykę jednostki;

• Stwierdza, czy uzyskano od jednostki wszystkie dokumenty potrzebne do wydania bezstronnej opinii;

• Prawidłowość stosowanego systemu rachunkowości;

• Charakterystykę pozycji lub grup pozycji sprawozdania finansowego, jeżeli zdaniem biegłego rewidenta wymagają one omówienia;

• Przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, ze wskazaniem na zjawiska, które w istotny sposób wpływają negatywnie na te sytuację i zagrażają dalszej działalności.

Jeżeli w toku badania jednostki biegły rewident stwierdzi istotne, mające wpływ na sprawozdanie finansowe naruszenie prawa, statutu lub umowy spółki, to powinien o tym poinformować w raporcie, a w razie potrzeby również w opinii.

Opinia i raport powinny wynikać z zebranej i opracowanej w toku badania dokumentacji rewizyjnej.

INFORMACJE O EGZAMINIE

1. Egzamin piszemy w 2 salach lista będzie wywieszona min dwa dni przed egzaminem i podział jest alfabetyczny.

2. Trzeba czytać bardzo uważnie polecenia, bo jest w nich dużo „haczyków”.

3. Będzie 10 pytań testowych, 4-5 pytania otwarte i 3-4 krótkie zadania:

1. Trzeba poświęcić dużo uwagi na pierwsze rozdziały w książce!!! Z nich jest najwięcej pytań!!!

2. Dużo mówiła, że może być polecenie „podaj 3 przykłady problemów w międzynarodowej harmonizacji zasad prowadzenia rachunkowości i je zanalizuj”.

3. „Nadrzędne zasady rachunkowości! Podać 7-8 zasad i przedstawić ich istotę”

4. Szczegółowa znajomość dokumentacji „jakie są dokumenty wewnętrzne/zewnętrzne i jednym zdaniem opisz co określają”;

5. Jak przeprowadza się wycenę

4. Jeśli chodzi o zadania to nie będzie księgowania i dekretacji!!!! Może być VAT należny i naliczony, LIFO i FIFO, wynik finansowy, mały bilans.

5. Żeby wejść na egzamin trzeba mieć ze sobą indeks z wpisem z ćwiczeń!!!!! lub dokument tożsamości, wtedy będą sprawdzać z protokołem, czy dana osoba zaliczyła ćwiczenia!!!

6. Rozmawiałem z dziewczyną z 3 roku i ponoć test był łatwy i bez problemów można było współpracować z innymi

7. Miłej nauki i powodzenia.

1

---