Oferta produktów i usług bankowych

Podział na segmenty i rodzaje instrumentów

1. Podstawowe pojęcia z zakresu produktów i usług bankowych

Operacje bankowe - /W. Jaworski/ - stosunki umowne pomiędzy bankiem i klientem, w których bank oferuje swoje usługi, a klient jest usługobiorcą. Operacje są połączone z określonymi świadczeniami na rzecz klienta lub na rzecz banku. Operacje bankowe są wykonywane przy wykorzystaniu rachunku bankowego.

Czynności bankowe:

• sensu stricte - wykonuje wyłącznie bank, określone jako bankowe m.in. Kredyty i gwarancje bankowe, rachunki bankowe, emisja bankowych papierów wartościowych,

• sensu largo - wykonują nie tylko banki, ale również inne instytucje bankowe, jak np. udzielenie pożyczek pieniężnych, operacje czekowe i wekslowe.

Usługa bankowa - określone czynności, zaprojektowane i podejmowane przez bank lub wskazany przez bank podmiot z konglomeratu finansowego i powiązany z bankiem więzami organizacyjno - kapitałowymi.

Czynności związane z dobraniem właściwego produktu z oferty wstępnej banku, ustalenie wspólnie z klientem optymalnego produktu finalnego, w dalszej kolejności czynności zawarcia umowy sprzedaży produktu i jej realizacji.

2. Bankowa oferta usług - specyficzne cechy dla działalności bankowej:

• działania typowe dla usług bankowych - polegają na proponowaniu przez bank wykonania określonej czynności,

• najczęściej dokonywane w drodze operacji pieniężnych - „handlowanie pieniędzmi”, charakter pieniężny, a nie rzeczowy,

• operacje wykonywane według standardów,

• usługi nie mogą być magazynowane, banki są zawsze gotowe wykonywać je na bieżąco,

• określone są przez kwotę pieniędzy (kredyt, depozyt), rzadziej przez ilość (zakup akcji),

• w stosunku do poszczególnych klientów stanowią kumulację różnych czynności w zależności od potrzeby, co powoduje, że popyt na te usługi może ulec znacznym wahaniom (np. terminy wypłat płacowych),

• zakres i formy usług bankowych są w dużej mierze uzależnione od ustaleń prawa bankowego oraz działania banku centralnego i nadzoru bankowego.

3. Klasyfikacje operacji bankowych w zależności od zastosowanego kryterium

1. Klasyczny podział:

1.1 aktywne,

1.2 pasywne,

1.3 pośredniczące,

2. Według H.J.Krumela - 5 grup typowych usług bankowych:

2.1 terminowe przyjęcie lub odstąpienie środków pieniężnych,

2.2 przejęcie ryzyka,

2.3 przechowywanie papierów wartościowych i administrowanie nimi,

2.4 obsługa obrotu płatniczego wraz z emisją papierów wartościowych,

2.5 operacje handlowe,

3. Stosunki między bankiem a klientem:

3.1 usługi finansujące,

3.2 usługi depozytowe,

3.3 związane z obsługą obrotu płatniczego,

3.4 usługi różne.

4. Stosunki między bankiem a klientem:

3.1 Usługi finansujące,

3.1.1 Operacje udzielania kredytu:

• Kredyt w rachunku bieżącym (otwartym),

• Kredyt dyskontowy,

• kredyt lombardowy,

• Kredyt ratalny (w tym gotówkowy),

• Kredyt kart kredytowych,

• Kredyt hipoteczny,

• Kredyt mieszkaniowy,

• Kredyt inwestycyjny,

• Faktoring,

• Leasing.

3.1.2 Operacje przyrzeczenia udzielenia kredytu,

• Kredyt akceptacyjny (akcept),

• Awal,

• Gwarancja.

3.1.3 Operacje związane z emisją papierów wartościowych

• Pośrednictwo w przeprowadzaniu emisji,

• Inwestowanie w obce papiery,

• Pośrednictwo: działalność dealerska, brokerska,

• Sekurytyzacja,

• Zarządzanie portfelem klienta.

3.2 Operacje (usługi) depozytowe:

• Przyjmowanie wkładów klientów,

• Emisja własnych papierów wartościowych,

• Pośrednictwo banku.

3.3 Związane z obsługą obrotu płatniczego gotówkowe i bezgotówkowe

• obrót gotówkowy,

• obrót bezgotówkowy:

• bankowe inkaso faktur,

• akredytywa,

• polecenie przelewu,

• polecenie zapłaty,

• czeki,

• rozliczenie kompensacyjne i karty płatnicze,

• rozliczenia międzybankowe.

3.4 Usługi różne.

5. Klasyczny podział operacji bankowych: Klasyczny podział operacji bankowych:

6. Rachunek bankowy - podstawowe narzędzie ewidencjonowania wszystkich przeprowadzanych operacji bankowych i oferowanych usług bankowych; może być otwierany przez osoby fizyczne i osoby prawne w wybranym przez siebie banku.

Rodzaje rachunków bankowych:

• rachunek bieżący,

• rachunek pomocniczy,

• rachunki lokat terminowych,

• rachunek skonsolidowany,

• rachunki oszczędnościowo - rozliczeniowe (ROR),

• rachunki wspólne,

• rachunek powierniczy,

• rachunki maklerskie,

• rachunek przejściowy,

• rachunek środków wyodrębnionych.

Rachunek bieżący - podstawowy rodzaj rachunku dla przedsiębiorstwa, za jego pomocą następuje rozliczanie jego działalności, rejestrowanie wpływających należności za sprzedane towary i świadczone usługi, rozliczanie zobowiązań wobec pracowników, kontahentów, urzędu skarbowego.

Na rachunku mogą być wyodrębnione środki na określone cele - np. fundusz socjalny i w jego ramach mogą być zaciągnięte kredyty bankowe.

Rachunek pomocniczy - przeznaczony do przeprowadzania rozliczeń w innym banku niż bank prowadzący rachunek bieżący.

Rachunki lokat terminowych - służące do gromadzenia i przechowywania przez określony w umowie czas wolnych środków pieniężnych przedsiębiorstwa w celu uzyskania odsetek z lokaty.

Rachunek skonsolidowany (zintegrowany) - wykorzystywany przez przedsiębiorstwa posiadające rozbudowaną sieć placówek terenowych, działający jako rachunek zbiorczy, na który przekazywane są środki z rachunków poszczególnych placówek przedsiębiorstwa.

Rachunki oszczędnościowo - rozliczeniowe (ROR) - konta osobiste, najbardziej popularna forma rachunku dla osób fizycznych, za pomocą którego klient korzysta z pełnego pakietu usług bankowych.

Rachunki bankowe wspólne - mogą być prowadzone dla kilku osób fizycznych albo kilku jednostek samorządu terytorialnego.

Rachunek powierniczy - gromadzi wyłącznie środki pieniężne powierzone posiadaczowi rachunku przez osobę trzecią, na podstawie odrębnej umowy, której stronami są bank i posiadacz rachunku, czyli powiernik.

Rachunki maklerskie - składają się z dwóch części: rachunku depozytowego (na którym deponuje się walory pochodzące z zakupu na rynku pierwotnym lub giełdzie) rachunku inwestycyjnego (służącego do przechowywania środków pieniężnych pochodzących ze sprzedaży walorów lub przeznaczonych na zakup papierów wartościowych).

Rachunek przejściowy - służący firmie będącej w fazie organizacyjnej, rozpoczynającej dopiero działalność operacyjną.

Rachunki środków wyodrębnionych - służy do przeprowadzania rozliczeń w określonym zakresie oraz do gromadzenia środków pieniężnych na określony cel.

Funkcje rachunków bankowych - wielofunkcyjność rachunku bankowego, klasyczne funkcje:

• depozytowa,

• kredytowa,

• rozliczeniowa.

Dodatkowe funkcje rachunku bankowego (usługi cząstkowe):

• wydawanie kart płatniczych i kredytowych,

• zarządzanie środkami pieniężnymi,

• udzielanie kredytów różnego rodzaju: obrotowych, inwestycyjnych, wekslowych, konsorcjalnych i innych,

• automatyczne inwestowanie dodatniego salda,

• oferowanie produktów ubezpieczeniowych,

• oferowanie usług factoringowych.

Posiadacz rachunku bankowego ma pełny dostęp do usług bankowych.

Umowa rachunku bankowego zgodnie z przepisami prawa - Prawo bankowego art. 52.

Rozwiązanie umowy następuje po dwóch latach gdy na rachunku nie dokonano obrotów poza dopisaniem odsetek a saldo nie przekracza min określonego w regulaminie - Prawo bankowe art. 60.

Rachunek posiada swój indywidualny numer wg międzynarodowego standardu IBAN - Identyfication Bank Account Number - składa się z trzech składowych, zawiera 26 znaków:

• dwie pierwsze znaki to 2-cyfrowa liczba kontrolna,

• kolejne osiem znaków oznacza numer oddziału banku, który prowadzi rachunek bankowy,

• pozostałe 16 znaków to identyfikacja klienta i jego rachunku.

---