Leki stosowane w otyłości

Wskazania do farmakoterapii

• otyłość - BMI >30 kg/m²

• nadwaga - BMI >27 kg/m² z dodatkowymi czynnikami ryzyka związanymi z otyłością (nadciśnienie, dyslipidemia, cukrzyca typu 2, zespół bezdechu śródnocnego)

Podział

1. Leki zmniejszające łaknienie

• o działaniu adrenergicznym (fentermina, mazindol, fendimetrazyna)

• serotoninergiczne (fenfluramina, dekfenfluramina, fluoksetyna)

• o mieszanym działaniu serotoninergiczno-adrenergczicznym (sibutramina)

• peptydy regulujące proces łaknienia ( leptyna i jej analogi, peptyd NPY i jego analogi)

2. Leki nasilające termogenezę

• adrenergiczne (efedryna)

• selektywni agoniści receptora β₃ (RO 40-2148, BRL 26830A)

3. Leki wpływające na procesy trawienia

• inhibitory lipaz (orlistat)

• substytuty tłuszczu (olestra)

Leki o przeważającym działaniu na układ adrenergiczny

MAZINDOL

Mechanizm działania:

-hamuje wychwyt zwrotny NA

-zmniejsza odczuwanie głodu

Farmakokinetyka

-dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego

-wydalany przez nerki

Działania niepożądane

-nadciśnienie tętnicze

-częstoskurcz

-bóle okolicy zamostkowej

-suchość błon śluzowych

-zaparcia

-nadmierne pocenie

-zaburzenia widzenia

(typowe objawy nadmiernego pobudzenia układu współczulnego)

FENYLPROPANOLAMINA, FENTERMINA

Mechanizm:

-hamują wychwyt zwrotny NA

-zmniejszają odczuwanie głodu

Działania niepożądane

-bezsenność

-nadmierne pobudzenie emocjonalne

-podwyższenie ciśnienia krwi

-zawroty i bóle głowy

Leki serotoninergiczne

FENFLURAMINA

Mechanizm działania:

-nasila uwalnianie 5-HT i hamuje jej wychwyt zwrotny

-zmiana preferencji pokarmowych

-hamowanie ośrodka głodu

-wpływ na metabolizm i termogenezę

Działania niepożądane

-biegunki/zaparcia, wymioty

-zaburzenia snu, koszmary senne

SIBUTRAMINA

Mechanizm działania:

-inhibitor wychwytu z wrotnego 5-HT i NA

-pobudzenie receptorów 5-HT_2A, 5HT-_2C i β₁

-↓ uczucia głodu, ↑ uczucia sytości

- aktywacja receptorów β₃- adrenergicznych w brunatnej tkance tłuszczowej- nasilenie termogenezy poposiłkowej i ↑ wydatku energetycznego

- możliwość schudnięcia 4 kg./rok

-wpływ na preferencje smakowe - ↑ stężenia 5-HT w mózgu - orientacja smakowa w kierunku białek (5- hydroksytryptofan konkuruje o enzym hydroksylazę tryptofanową z aminokwasami, mała ilość tryptofanu → orientacja smakowa w stronę węglowodanów)

Działania niepożądane:

-nieznaczny wzrost ciśnienia krwi i przyspieszenie pracy serca

-zaparcia

-bezsenność, lęk, może upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów

-poważne komplikacje - zawały, ↑ ryzyko chorób sercowo-naczyniowych

-psychozy (obawy psychotyczne, epizody manii/hipomanii, zaburzenia pamięci)

Przeciwwskazania:

-nadciśnienie

-guz chromochłonny

-niewydolność wątroby i nerek

-arytmie

-choroba niedokrwienna serca

-nadczynność tarczycy

-niewydolność zastoinowa serca

-przebyty udar

-cukrzyca

Leki wpływające na procesy trawienia

ORLISTAT - tetrahydrolipostatyna

Mechanizm działania:

-hamuje lipazy trzustkowe i żołądkowe-wiąże się kowalentnie z resztą serynową w aktywnym centrum enzymu

-hamuje hydrolizę TG do monoglicerydów i kwasów tłuszczowych i ich wchłanianie w jelitach. Nie wchłonięte tłuszcze (ok. 30%) zostają wydalone z kałem

-↓ st. LDL i TC

-↓ oporność na insulinę

-możliwość schudnięcia 3kg./rok

Działania niepożądane:

-biegunka, wzdęcia

-tłuszczowe stolce, nietrzymanie stolca

-może wystąpić zapalenie trzustki

-możliwe nadmierne wydzielanie szczawianów i nefropatię szczawianową

-upośledzenie wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

Interakcje

-z lewotyroksyną może dojść do niedoczynności tarczycy i/lub zmniejszonej kontroli stanu hipotyreozy - prawdopodobnie jest to spowodowane zmniejszeniem wchłaniania soli jodu i lewo tyroksyny - rozdzielić leki i dostosować dawkę lewotyroksyny

-z lekami przeciwpadaczkowymi - hamowanie absorpcji leków przeciwpadaczkowych i ryzyko wystąpienia drgawek

Przeciwwskazania

• zespół złego wchłaniania, cholestaza, okres karmienia piersią

• w celu uniknięcia konsekwencji osłabienia działania doustnych środków antykoncepcyjnych w przypadku wystąpienia nasilonej biegunki, zaleca się stosowanie dodatkowej metody antykoncepcji

OLESTRA - poliester sacharozy

-substytut tłuszczu, podstawia się pod tłuszcze z pokarmów, ↓ ich wchłanianie

-↓ st. LDL, TC

-działania niepożądane podobne do orlistatu

CHITOSAN

-wiąże tłuszcze

-nieznacznie ↓ aktywność lipazy i amylazy

-↓ nieznacznie obniża st. TC

- może wiązać wiele leków

- nie powoduje biegunek, działa słabo zapierająco

RIMONABANT

Mechanizm działania:

-antagonista anandamidu i glicerolu arachidonylowego w obrębie receptorów kannabinoidowych 1 CB1:

-działanie antydiabetogenne

-↓masy ciała 8.8kg. rocznie

Farmakokinetyka:

-szybko i dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego

-t_1/2 u otyłych 16 dni, krótszy u osób z prawidłową wagą

Działania niepożądane:

-nudności, wymioty

-zawroty głowy, depresyjne zaburzenia nastroju

Nie stosować w depresji, zaburzeniach funkcji wątroby i nerek

Nowe potencjalne leki

Związki hamujące układ kannabinoidowy

• Taranabant (Merck) - odwrotny agonista receptora CB1 - hamuje łaknienie, zwiększa wydatek energetyczny i spalanie tłuszczów

• CP-945598 (Pfizer) - odwrotny agonista receptora CB1

Związki wpływające na aktywność peptydów regulujących łaknienie w OUN

• Leptyna/Pramlintyd -hamuje łaknienie w wyniku hamowania działania neuropeptydu Y (NPY) i nasilenia działania melanostymuliny (α-MSH), ↓ obniża stężenie oreksyny w podwzgórzu

• Aksokina - genetycznie modyfikowany ludzki rzęskowy czynnik neutroficzny (CNTF) - aktywuje zależne od leptyny postreceptorowe szlaki przekazywania sygnału wewnątrzkomórkowego -

• AMG 076- antagonista receptora MCH1- (hormonu koncentrującego melaninę)

Związki termogeniczne

• agoniści receptora ၢ3 - adrenergicznego L796568 - nieskuteczny, BRL 269 30A - ↑ liolizy i temogenezy

• KB2115 - selektywny agonista TRၢ (podtypu ၢ receptora hormonów tarczycy)

Związki wpływające na obwodowy układ sygnalizowania sytości
i oś mózgowo-jelitową

• PYY_3-36 - hamuje ekspresję NPY ( neuropeptyd Y silnie stymulujący spożycie)/AgRP w ARC i oreksyn w LH

• Szczepionka przeciwgrelinowa

---