1. Główne działy hydrografii

• hydrometeorologia ( atmosfera ) 0,001 wody z całości ziemi

• potamologia - bada linijne wody powierzchniowe - rzeki i potoki

• hydrogeologia - zajmuje się wodami podziemnymi ( strukturami saturacji )

• pedohydrologia (gleba) - w strefie areacji (napowietrzania)

• paludologia - zajmuje się bagnami i mokradłami

• limnologia - bada jeziora i inne zbiorniki wodne ( wody stojące)

• glacjologia - bada lodowce i lądolody

• oceanologia - zajmuje się wodami oceanicznymi i morskimi

Zasoby wodne hydrosfery.

Hydrosfera-przestrzeń, w której na Ziemi znajduje się H₂O; od atmosfery przez powierzchnię aż do litosfery.

Jej zasoby wodne to około 1,4 mld km³. W większości hydrosferę tworzą wody słone, bo aż 97,5%. 2/3 wody słodkiej skoncentrowane jest w lodowcach trwałej pokrywie śnieżnej i wiecznej zmarzlinie w Antarktyce i Arktyce. Pozostała część wody słodkiej przypada na wody podziemne jeziora, rzeki, bagna.

Część hydrosfery	Tys. Km2	% ogólnej ilości H20	% ogólnej ilości wody słodkiej
H20 w oceanach	1 370 323	93,96	-
H20 podziemne	60 000	4,12	-
W tym H20 podziemne w strefie aktywnej	4 000	0,27	14
Lodowce	24 000	1,65	85
Jeziora	280	0,019	0,6
Wilgoć glebowa	86	0,006	0,3
H20 w atmosferze	14	0,001	0,05
H20 w rzekach	1,2	0,0001	0,004
Razem	1 454 193 1,5 mld km^2	100%	100%(2%)

3. Cykl krążenia wody w przyrodzie.

Wody oceaniczne i powierzchniowe na lądach, a także zawarte w glebie, parują, dostarczając parę wodną atmosferze. Dostarcza jej również proces oddychania (transpiracji) roślin, wybuchy wulkanów. Para wodna nasycona ulega kondensacji i skropleniu - powstają chmury złożone z kropel wody i/lub kryształków lodu. Z niektórych chmur powstają opady. W postaci deszczu, śniegu, gradu lub osadu woda powraca na powierzchnię Ziemi. Tu część wód opadowych bezpośrednio zasila oceany i lądowe zbiorniki wodne, część spływa po powierzchni lądów (spływ powierzchniowy), docierając za pośrednictwem rzek do oceanów lub kończąc swój bieg w obszarze bezodpływowym, a część wsiąka, dostarczając wilgoci glebie i zasilając wody podziemne. Z kolei przemieszczające się wody podziemne (spływ podziemny), zwykle za pośrednictwem źródeł zasilają wody powierzchniowe. Parowanie rozpoczyna krążenie wody, czyli cykl hydrologiczny i towarzyszy wszystkim jego powierzchniowym etapom. W cyklu hydrologicznym wyróżnia się fazę atmosferyczną - obejmującą parowanie i opad - oraz fazę kontynentalną, która obejmuje ponadto spływ powierzchniowy, wsiąkanie i spływ podziemny.

(Duża część wody, która znalazła się na powierzchni lądów przedostaje się w płytsze lub głębsze poziomy litosfery czyli wsiąka w podłoże. Jest to możliwe dzięki mniejszej lub większej porowatości gleby i skał podłoża. Czynnikami ułatwiającymi wsiąkanie są: porowatość podłoża, jego przepuszczalność, równinność terenu. Czynnikami utrudniającymi wsiąkanie są: nieprzepuszczalność podłoża brak w nim wolnych przestworów, stromość stoków, po których woda łatwo spływa, bardzo bujna roślinność, poza tym gwałtowność opadów ich nadmiar, wysokie temperatury potęgujące tempo parowania przy małej wilgotności powietrza oraz zbyt niskie temperatury doprowadzające wodę do stanu stałego (zamarzanie). Wszystkie te cechy powodują to czy woda z powierzchni ziemi przedostanie się do wód gruntowych i podziemnych dalej ukierunkowując jej obieg w biosferze.
Wskaźnikiem procesu wsiąkania ziemi do gruntu jest infiltracja).

Rys. Schemat krążenia wody w przyrodzie.

Retencja- wody mogą być chwilowo zatrzymane, np. w postaci pokrywy lodowej.

Retencja podziemna- woda może być zatrzymana pod ziemią.

4. Duży i mały obieg krążenia wody w przyrodzie

Obieg duży (oceany, kontynenty):dotyczy większych jednostek goegraficznych oceanów i kontynentów, woda krąży między oceanem, a kontynentem. W dużym obiegu odbywają sie procesy:

• parowanie z powierzchni oceanów

• przemieszczanie się pary wodnej z oceanów nad kontynenty

• kondensacja pary wodnej i opad

• odpływ wód do oceanów

Obieg mały (dorzecza zlewne):dotyczy małej powierzchni, dorzecza, zlewni, możemy tę wodę kontrolować na dorzeczu. W małym obiegu odbywaja się procesy:

• lokalne parowanie

• kondensacja i opad

• wsiąkanie i odpływ w obrębie zlewni

Wyróżniamy 2 fazy:

1. Faza atmosferyczna: tu odbywa się parowanie i opad.

2. Faza kontynentalna: następuje wsiąkanie wody, odpływ, retencja.

5. Dorzecze, zlewnia, zlewisko - różnice?

Dorzecze - obszar, z którego wody spływają do systemu jednej rzeki.

Zlewnia - jest częścią dorzecza - jest to całość obszaru z którego, wody spływają

do danej rzeki; np. Zlewnia po Bydgoszcz (Wisły), czyli od źródła do wybranego przez nas miejsca.

Zlewnia różnicowa - część dorzecza między dwoma profilami wodowskazowymi.

Zlewisko - zespół dorzeczy, z których wody spływają do jednego morza lub oceanu; np. Zlewisko M. Bałtyckiego, zlewisko O. Atlantyckiego. Każda zlewnia lub dorzecze jest ograniczona działem wodnym (wododział- linia rozgraniczająca dorzecza).

6. Dział wodny i ich podział na rzędy.

Dział wodny, wododział - linia w terenie oddzielająca dorzecza dwóch rzek, w ten sposób, że wody spadające po jednej stronie tej linii spływają do jednej rzeki, a po drugiej stronie - do tej drugiej rzeki. Dzieli sie na rzędy:

1. Dział kontynentalny - rozgranicza obszary w których wody spływają do różnych mórz i oceanów.

• Dział I rzędu - dział wodny dorzecza, rzeki bezpośrednio wpadający do morza.

• Dział II rzędu - dział wodny dorzecza, którego rzeka jest dopływem rzeki I rzędu

• Dział III rzędu - dział wodny dorzecza, którego rzeka jest dopływem rzeki II rzędu itd....

ocean

morza

I

I II

III

• I dział kontynentalny

ocean

morze

Dział wodny przebiega po wyniosłościach terenu, ale musi byc zachowana zasada ciżgłości nachylenia terenu. Mamy taki spadek, który powoduje, że wody dostają się do konkretnej rzeki.

Ciągłość nachylenia terenu- jeżeli zapewniona jest ciągłość nachylenia terenu to wiadomo że wody dostają się do danej rzeki, jeżeli jest inny kierunek nie ma ciągłości to wody dostają się do innego dorzecza. Czasami się zdarza żę płynąca rzeka rozdziela się na 2 ramiona (to nie jest dopływ tylko rozdzielenie), teraz żeby przeprowadzić dział wodny rysujemy brame wodną i oznaczami takimi )( nawiasami

30m

20m To woda spływa

Żeby przeprowadzić dział wodny, trzeba nałożyć bramę wodną, wskazać gdzie ma być dział wodny. Dział wodny może przekroczyć rzekę.

7. Bifurkacja i jej rodzaje.

Bifurkacja - rozdzielenie się rzek na dwa ramiona, które uchodzą do rzek sąsiednich

dorzeczy - tworzą się inne dorzecza (bo to są już inne rzeki), np. rzeka Obra której jedno ramie uchodzi do Odry a drugie do Warty na Wielkopolsce; np. rzeka Orinoko

Brama wodna - to miejsce gdzie dział wodny przecina rzekę w przypadku wystąpienia bifurkacji.

Bifurkacja punktowa - ciek, rzeka - można ja zlokalizować z określonego miejsca

A. Ciek dzieli się na dwa ramiona prowadzące wodę dwóch rzek

Dział wodny

B. Woda odpływa w dwóch kierunkach.

Bifurkacja powierzchniowa - dotyczy jeziora, mokradeł, trzęsawisk

Bifurkacja powierzchniowa-obejmuje pewną powierzchnię, mogą to być obszary zabagnione z których wypływają przynajmniej 2 cieki; może obejmować jezioro i wypływają z niego 2 cieki.

Bagno jezioro jezioro

Pseudobifurkacja - W przypadku bifurkacji rzeki, odcina się czasem to ramię, w którym przepływ jest mniejszy i zaznacza się bramę w dziale wodnym. Wskazuje ona miejsce, od którego woda w korycie odpływa w różnych kierunkach.

8. Rodzaje działów wodnych.

Rozróżnia się 2 rodzaje działów wodnych.Woda wypływa z dwóch różnych kierunków.

- powierzchniowy-topograficzny

- podziemny- hydrogeologiczny

Rys. Stosunek działu wodnego topograficznego(powierzch.) do podziemnego (hydrogeologicznego)

Dział topograficzny

Dział hydrogeologiczny

Działy wodne przecinają poziomicę prostopadle.

Działy topograficzne przebiegają prostopadle do poziomu.

9. Kształt zlewni i jej znaczenie.

Kształt zlewni :

• kolista

• dość zwarta

• dość wydłużona

• bardzo wydłużona

W zlewniach wydłużonych fale wezbraniowe są niewysokie, płaskie i długie

W zlewniach kulistych fale wezbraniowe są - wysokie, strome i krótkie

Od kształtu dorzecza zależy rodzaj fali wezbraniowej. Kształty fal wezbraniowych:

Dla zlewni wydłużonych- fala niewysoka długa, płaska, długa

Dla zlewni kolistych- fala wysoka, stroma, krótka najczęściej są w kotlinach, wody zbiegają się do jednego punktu na krótkim odcinku w związku z tym tworzy się wysoka fala wezbraniowa.

10. Profil poprzeczny doliny rzeki .

załomy

DOLINA

Obszar zalewowy

Łożysko (obszar zalewowy + koryto )

zbocze

terasy

dno doliny

11. Profil poprzeczny koryta rzeki na odcinku brzeg wklęsły wypukły

A

Brzeg wklęsły

Brzeg wypukły

B

Profil poprzeczny

Odsypisko

B

A

Linia nurtu rzeki Cyrkulacja poprzeczna w korycie

12.Na czym polega dziczenie rzeki

Polega na rozgałęzieniu się cieku na 2 lub więcej ramion w obrębie koryta w wyniku osadzania się łach piaszczystych (widoczne w czasie niskich stanów wód).

13.stadia rozwoju meandra

meandry - zakola o kącie średnim powyżej 180 stopni

14.pomiar długości rzeki i jej spadku

Pomiar długości rzeki określa się poprzez odkładanie 1-kilometrowych odcinków na mapie (tzw.kilometrowanie). Odkłada się odcinki od ujścia rzeki, uwzględniając mosty, tamy i budowle hydrotechniczne.

Spadek rzeki - nachylenie - stosunek różnicy wysokości do odległości rzeki

Wzór i = h (m)/d (km) [‰]

gdzie h-różnica wysokości, d-odległość rzeki(jej długość w mierzonych punktach)

15.rodzaje erozji i akumulacja wzdłuż podłużnego profilu rzeki

16.rodzaje rumowisk

a)toczyny - grube kamienie przesuwane, toczone po dnie podczas dużych wezbrań

b)wleczyny - piaski i żwiry wleczone po dnie koryta w miejscach gdzie występuj spadek rzeki

c)unosiny - iły o średnicy < 0,01mm unoszone przez prąd wody

d)zawiesiny - materiał nieopadający przeważnie pochodzenia organicznego lżejszy od wody

e)roztwory - sole rozpuszczone w wodzie

17.Kryteria rzeki głównej:

1)Rzeka najdłuższ w danym dorzeczu.

2)Rzeka najbardziej wodna (ma największe przepływy).

3)Żródło tej rzeki jest położone najwyżej

4)Rzeka ta ma centralne położenie w dorzeczu.

Wyjątki: Bug łączący się z Wisłą jest dłuższy

Wełtawa jest dłuższa i barziej wodna niż Łaba

5)”Tradycja” - rzeka ta uchodzi do morza(Wisła, Łaba=>rzeki główne)

18.Sposoby zasilania rzeki w wodę

1)spływ powierzchniowy bezpośrednio po opadach - nadmiar wody spływa powierzchniowo, najbardziej zauważalne w miastach na utwardzonej powierzchni lub na uprawach rolniczych(tzw. Rozdoły prowadzące do erozji gleby, spłukiwanie).

2)topnienie pokrywy śnieżnej - na wiosnę, przy roztopach, spływ powierzchniowy na zamarzniętym gruncie, jeśli grunt nie jest zamarznięty woda dostaje się do wód gruntowych

3)topnienie lodowców górskich - topnienie zależne od temperatury powietrza, najszybsze topnienie po południu oraz w miesiącach lipiec sierpień (najwyższe temperatury)

4)dopływ wód podziemnych - zależny od budowy geologicznej dorzecza, przy skałach piaszczystych intensywne wsiąkanie oraz zasilanie wód podziemnych

19.Związki między stanem wody a przepływem

stan wody - wzniesienie zwierciadła wody w danym profilu ponad przyjęty umownie poziom zwany umownie zerem wodowskazu(umieszczone tuż pod korytem rzeki, żeby stan wody miał zawsze wartości dodatnie)

przepływ - to ilość wody przepływająca przez przekrój koryta cieku w ciągu 1 sekundy [litr/sekundę]

Jest silna zależność między stanem a przepływem wody w rzece. Im wyższy stan wody tym większy przepływ.

20.metody pomiaru przepływu

przepływ - to ilość wody przepływająca przez przekrój koryta cieku w ciągu 1 sekundy [litr/sekundę]

metody pomiaru przepływu są zależne od warunków terenowych i wielkości cieku.

Rozróżniamy metody:

1)pośrednie

-metoda punktowa za pomocą młynka hydromatycznego

-metoda odcinkowa za pomocą pływaka

2)bezpośrednie

-metoda wolumetryczna

21.metody bezpośrednie przepływu wody

1.metoda podstawionego naczynia(wolumetryczna)

NIE MAM NIC DO OPISANIA TEJ METODY POZA RYSUNKIEM!!!

2.metoda pomiaru za pomocą przelewów - przelew Ponceleta - nic nie mam na ten temat

22.metody pośrednie

1.za pomocą młynka hydrometrycznego

prędkość przepływu cieku na różnych głębokościach

2.odcinkowe za pomocą pływaka

polega na ustaleniu średniego przekroju poprzecznego koryta i średniej prędkości płynięcia pływaka

23.co to jest odpływ i jakich używa się miar przy jego określaniu

odpływ jest to ilość wody która odpływa przez dany profil koryta rzecznego w dłuższym okresie czasu (miesiąc, rok) najczęściej oblicza się dla roku (1.11-31.10) miarą odpływu jest m³/rok a wskaźnikiem odpływu jest mm/rok

24.Od czego zależy współczynnik odpływu, jego zastosowanie i zróżnicowanie na kuli ziemskiej

Współczynnik odpływu - to stosunek odpływu do opadu

L= M/P x 100%

M - odpływ

P - opad

W górach L = 70% (odparowuje 30%)

Na nizinach = 20% (odparowuje 80%)

W strefie zwrotnikowej 0 - 20%

W strefie umiarkowanej 20 - 40%

W strefie równikowej 40 - 60%

W strefie polarnej > 60%

25. Wzór Iszkowskiego i jego zastosowanie

Wzór Iszkowskiego

Wzór służy do obliczania średniego rocznego przepływu zlewni

Q = 0,0317 x α x P x A [m³/s]

gdzie:

0,0317 - zamiennik wartości wskaźnika opadu wyrażonego w m na przepływ

w m³/s

P - średni opad roczny w m

A - powierzchnia zlewni w km²

α - współczynnik odpływu (w liczbach niemianowanych)

26.Charakterystyczne stany wody

Charakterystyczne stany wody dla roku

Najwyższy WW

Średni SW

Najniższy NW

Charakterystyczne stany wody dla wieloleci:

Maxima: najwyższy stan wody, średni, najniższy WWW, SWW, NWW

Średnie: najwyższy średni, średni średni, najniższy średni WSW, SSW, NSW

Minima: najwyższy z niskich, średni, najniższy z niskich WNW, SNW, NNW

27.Co to jest reżim rzeki i od jakich czynników zależy?

Reżim rzeki - ustrój wodny, określony jest przez zmienność przepływów, sposób zasilania, co uzależnione jest od wielu czynników geograficznych:

• klimatu,

• rzeźby,

• szaty roślinnej

• budowy geologicznej

• gleb

Mała zmienność przepływu zależy od:

2. przepuszczalności podłoża

3. małych spadków

4. dużej ilości jezior, mokradeł

5. dużego zalesienia

zlewnie takich rzek charakteryzują się dużą retencją

28. rodzaje wezbrań i ich przyczyny

wezbrania - przepływy ekstremalne

1. z deszczów nawalnych i rozlewnych - głównie w górach, zależą od intensywności i ilości opadów, zdolności retencyjnych, spadku skał, szaty roślinnej, formy korytarza, od czynników środowiska naturalnego; obejmują duży obszar, związane są z chmurami warstwowymi, rozbudowanymi w pionie

2. roztopowe - wiosenne - wpływ ma głębokość przemarznięcia gruntu, bo spływ jest większy - wsch. Europa, Polska wsch., niziny w Polsce

3. zimowe (lodowe)

• zatorowe - kry lodowe po rozpadzie, w miejscach przewężeń maja stanowić bariery i uniemożliwiać swobodny przepływ wody, woda występuje z koryta

• ryżowe (lód denny wypływający na powierzchnię rzeki) głównie na początku zimy i w środkowej części, gdy są najniższe spadki temperatury i jeszcze nei ma pokrywy lodowej .

29.Rodzaje fal wezbraniowych
a) dla zlewni wydłużonych:
· niewysoka
· płaska
· długa
b) dla zlewni kolistych:
· wysoka
· stroma
· krótka

30.Niżówki i ich okresy występowania

Niżówki - przepływy niżówkowe - przepływy niższe od najwyższego z minimum rocznego z okresu wielu lat.

Występowanie niżówek niżówek Polsce:

• dominują w okresie letnim, spowodowane suszą atmosferyczną

• zimą na wybrzeżu z powodu wiatrów odlodowych, które odpychają wodę morską

31.Niżówki i wezbrania na wybrzeżu polskim

Rodzaje niżówek:

• letnio - jesienne - długotrwała susza atmosferyczna

• zimowe - retencja śniegowa i przemarznięcie podłoża

w czasie występowania niżówek zasilanie głównie przez wody podziemne

32.Podział wód podziemnych ze względu na ich pochodzenie:

1. wody infiltracyjne - z opadów (do kilku km) uczestniczą w obiegu wody w przyrodzie; są w ciągłym ruchu mogą być chwilowo retencjonowane w jeziorach

2. wody kondensacyjne - mają postać rosy lub szronu, w Polsce nie mają większego znaczenia, zraszają tylko powierzchniowe warstwy; aż 50% znaczenia wód podziemnych w krajach śródziemnomorskich

3. wody reliktowe - na dużych głębokościach, nie biorą udziału w obiegu wody w przyrodzie, pozostałość po dawnych epokach geologicznych

4. wody juwenilne (magmowe) - powstałe w wyniku procesów wulkanicznych

33.Podział wód podziemnych ze względu na ich stan skupienia

12. woda chemicznie związana - występuje w sieciach krystalicznych takich minerałów jak gips, talk, opal, nie można z niej korzystać, najczęściej występuje w postaci jonowej

13. woda fizycznie związana:

• higroskopijna - na poszczególnych ziarenkach mineralnych w postaci bardzo cienkiej warstwy, a one absorbują wodę z atmosfery, 100 - 115°C aby wysuszyć ziarnko,
  - 78°C temperatura zamarzania; nikt z niej nie korzysta

• błonkowata - występuje w postaci warstewki wody nad błonką higroskopijną, zalicza się do wody ciekłej, jest luźniej związana, zamarza poniżej 0°C, nie można z niej korzystać

14. woda kapilarna - powierzchnia swobodnego zwierciadła wody podziemnej nie podlega siłom ciążenia ale podlega sile napięcia powierzchniowego, może się może się wznosić do góry w kapilarach, z tej wody korzystają rośliny, jest przyczyną zawilgocenia ścian

15. woda wolna - podlega sile grawitacji, wody eksploatowane przez człowieka służą celom gospodarczym
    

34.Od jakich czynników zależy infiltracja

Infiltracja (wsiąkanie) zależy od:

1. przepuszczalności gleb i skał - zdolność przewodzenia wody, im większa średnica ziarn, tym lepsza przepuszczalność

2. rzeźby terenu - im większy spadek tym mniejsza przepuszczalność, na obszarach płaskich woda zalega i wsiąka bądź wyparowuje

3. szaty roślinnej - hamuje spływ powierzchniowy i umożliwia wsiąkanie

4. czynników meteorologicznych - ilość, natężenie, rodzaj opadów temperatura powietrza, niedosyt wilgotności

5. nasycenia wodą środowiska skalnego - jeżeli jest nadmiar to nie ma jak wsiąkać -> spływ, a jeżeli jest bardzo sucho to wpierw musi się nawilżyć

6. przemarznięcia gruntu - woda roztopowa spływa powierzchniowo

7. działalności człowieka - spulchnianie gleb utwardzanie powierzchni

35.Utwory wodonośne a warstwa wodonośna

Utwory wodonośne - przepuszczalne - to skały które posiadają zdolność do gromadzenia, przewodzenia i oddawania wody, leżące nad utworami nieprzepuszczalnymi

Warstwa wodonośna - utwory wodonośne wypełnione wodą

37. zbiorniki-warstwa wodonośna. Formy (zbiorniki) wód podziemnych:

1. 
   zbiorniki- warstwa wodonośna rozprzestrzeniająca się na dużym obszarze, podłoże nieprzepuszczalne ma kształt nieckowaty

2. strumień- warstwa wodonośna, kształt nieprzepuszczalnego podłoża to rynna lub koryto

3. soczewki- mały zbiornik ze wszystkich stron otoczony warstwami nieprzepuszczalnymi, s. nie musi być cała wyp
   ełniona wodą, raz wyeksploatowane bardzo długo się odnawiają

4. żyły wodne- występują w utworach szczelinowych, mogą być w skałach krasowiejących, mogą mieć wspólne zwierciadło wody podziemnej, stan wody się w nich waha

38. Wody zaskórne

wody przypowierzchniowe - zaskórne, do 2 m pod pow. Mokradła, zawilgocenie, mała miąższość, często w obniżeniach, jest współkształtna z rzeźbą terenu, SA zanieczyszczone bakteriologicznie, mała filtracja, latem mogą wyschnąć, zimą zamarznąć, są podatne na zmiany atmosferyczne, zwierciadło wody swobodne

39. i 40. wody gruntowe i wody wgłębne

w. gruntowe- 1 trwała warstwa wodonośna dobrze przefiltrowane, czyste, do celów gospodarczych, swobodne zwierciadło, słabiej reagują na czynniki atmosferyczne, mogą zasilać rzeki, jeziora, wahania zwierciadła wody nawiązują do pory roku

w. wgłębne- występują w warstwach wodonośnych przykryte warstwą nieprzepuszczalną, zwierciadło pod ciśnieniem hydrostatycznym, czyste, przefiltrowane, słabo reagują na czynniki atmosferyczne.

41.Wody artezyjskie i wody subartezyjskie.

w. artezyjskie- pod ciśnieniem, kształt niecki warstwy nieprzepuszczalnej

(znajdują się w warstwie wodonośnej położonej między dwoma warstwami nieprzepuszczalnymi tworzącymi nieckę, warstwa wodonośna na skrzydłach niecki dochodzi do powierzchni dzięki czemu może być zasilana wodą opadową, woda gromadząca się w warstwie wodonośnej spływa do niżej położonej warstwy i dzięki temu działa na nią ciśnienie hydrostatyczne wód znajdujących się w wyższych częściach warstw, w przypadku przebicia nadległej warstwy nieprzepuszczalnej woda samoczynnie wypływa na powierzchnię lub podniesie się tylko jej poziom bez wypływu na powierzchnię- wody subartezyjskie.

1 i 4 - strefa zasilania

2- wody suartezyjskie

3 wody artezyjskie

poziom ciśnień artezyjskich

42. Wody głębinowe

w. głębinowe- setki km głębokości, odizolowane od innych poziomów wody, nie podlegają czynnikom atmosferycznym, wody reliktowe uwięzione w skałach dawnych epok geologicznych, silnie mineralizowane, nie biorą udziału w obiegu wody w przyrodzie, podwyższona temperatura, mają właściwości lecznicze

43. Wody szczelinowe

w. szczelinowe- w uskokach tektonicznych, szczelinach wietrzeniowych skał osadowych, magmowych; zanieczyszczone bakteriologicznie, mogą być zasilane bezpośrednio, ale i pośrednio przez warstwę wietrzelinową , mało wydajne, szybko reagują na czynniki atmosferyczne

44. Wody krasowe

w. krasowe- w próżniach, pieczarach, jamach, kanałach, które powstały w wyniku rozpuszczenia skał wapiennych, bardziej wydajne-> wywierzyska- źródła oparte na wodach krasowych wydajności do 100 l/s, im starszy kras, tym wody są niżej położone

Strefy hydrologiczne krasu:

• górna - sucha - aeracji: woda opadowa tylko przepływa

• środkowa - wilgotna: okresowo wypełnia się woda w czasie opadów

• dolna: stale wypełniona wodą, najsilniejsze rozpuszczanie skał, mogą zasilać rzeki

wody krasowe są nasycone dwutlenkiem węgla.

45. Sposoby przedstawiania zwierciadła wód podziemnych na mapach

hydrolizohipsy- linie łączące punkty występowaniu takiej samej wysokości lustra wód podziemnych podawane w m. p .p. m.

(spadek hydrauliczny, kierunek płynięcia wód podziemnych, dział wód podziemnych)

hydroizobaty- linie łączące punkty o jednakowej głębokości zalegania zwierciadła wody podziemnej pod powierzchnią terenu (wyznacza się na podstawie głębokości studni czy innych obiektów)

mówią jak głęboko zalega woda (m. n. p .m.)

46. Metoda trójkąta (trzech studni)

Wyznaczanie kierunku płynięcia wody podziemnej.

Na powierzchni wyznaczamy trójkąt równoramienny, na rogach należy wykopać studnie, następnie odjąć od poziomu powierzchni głębokość studni i otrzymujemy poziom lustra wody (spadek hydrauliczny)

spadek hydrauliczny

i= ∆h/∆l=5m/100m x 1000%=50%( we wzorze są promile nie procenty)

47. Czym się różnią hydroizohipsy od hydroizobat?

Hydroizohipsy łączą punkty o jednakowej wysokości zalegania lustra wody (m.n.p.m.), a hydroizobaty łączą punkty o takiej samej głębokości zalegania zwierciadła wody powierzchniowej pod powierzchnią terenu

48. Wody podziemne (słodkie) w klimatach suchych.

49. Wody podziemne w obszarach wiecznej zmarzłoci.

50. Związek wód podziemnych z wodami rzecznymi.

• Wody w aluwiach płyną równolegle z wodą w rzece (w pradolinach, szerokich dolinach),

• Wody podziemne zasilają rzeki,

• Wody rzeczne zasilają wody podziemne,

• Rzeka z prawego brzegu jest zasilana wodami podziemnymi, a oddaje wodę do aluwiów na lewym brzegu.

51. Według jakich kryteriów można poklasyfikować źródła.

ze względu na rodzaj siły powodującej wypływ wody,

ze względu na rodzaj przewodów hydrogeologicznych wyprowadzających wodę podziemna,

ze względu na położenie morfologiczne,

ze względu na stopień mineralizacji,

ze względu na temperaturę.

52. Podział źródeł ze względu na rodzaj siły wywołującej wypływ wody.

spływowe (descenzyjne),

podpływowe (ascezyjne),

lewarowe (intermitujące)

53. Źródła szczelinowe i krasowe - różnice?

Źródło krasowe zasilane wodami skrasowiałych masywów skalnych, w których szczeliny, kanały i inne próżnie krasowe stanowiły komunikujący się ze sobą system hydrauliczny. Za pośrednictwem kanału zbiorczego krążące w masywie wody krasowe wyprowadzane są na powierzchnię w formie skoncentrowanego wypływu. Żywo reaguje na czynniki klimatyczne. Ź. k. należą do najbardziej wydajnych ( wywierzysko). Ze względu na kształt przewodu doprowadzającego wodę do źródła wyróżnia się: źródła kanałowe, jaskiniowe, szczelinowo-krasowe. Występują też źródła intermitujące, z których woda wypływa z przerwami; są one związane z lewarowym kształtem przewodów krasowych.

Źródło szczelinowe drenujące wody krążące w szczelinach skał litych. W zależności od ukształtowania terenu, stopnia szczelinowatości masywu i rozkładu ciśnień hydrostatycznych może być źródło descenzyjne lub źródło ascenzyjne. Woda na powierzchnię wyprowadzana jest przez szczelinę tzw. zbiorczą, do której dopływa z systemu współpracujących szczelin. Meteoryczne zasilanie i szybki przepływ powodują duże wahania wydajności źródła.

54. Podział źródeł ze względu na ich położenie morfologiczne:

Korytowe,

Przykorytowe,

Terrasowe,

Podzboczowe,

Zboczowe,

Stokowe,

Grzbietowe,

Klifowe,

Morenowe,

Osuwiskowe,

Sandrowe,

55. Co to są gejzery i co jest przyczyną wypływu wody?

Gejzer - rodzaj gorącego źródła, które gwałtownie wyrzuca słup wody i pary wodnej. Wybuchy gejzerów są dość regularne, ale dla każdego źródła odstępy pomiędzy kolejnymi wybuchami są inne. Woda może być wyrzucana na wysokość nawet 30-70 m.

Wyróżnia się dwa typy gejzerów:

fontannowe (fountain geysers) - wybuch następuje z niewielkiego zbornika wodnego, najczęściej jest to seria gwałtownych i intensywnych wytrysków,

stożkowe (cone geysers) - wybuch następuje z małego stożka, który utworzył się z wytrącających się osadów (zobacz: przegląd zagadnień z zakresu geografii, gejzery), zazwyczaj są to spokojne wyrzuty wody, trwające od kilku sekund do kilku minut.

56. Jaki jest związek temperatury źródeł od głębokości wypływu wód podziemnych.

Źródło o zmiennej temperaturze wody (głównie do 20 m pod pow. terenu) - latem ok. 20⁰C, zimą może być 0⁰C,

Źródło o stałej temperaturze wody, zbliżonej do TP_R (20 m),

Źródło o stałej temperaturze wody, wyższej od TP_R (>20 m),

Źródło o stałej temperaturze wody, wyższej od TP_R (w górach)

TP_R (kreska nad TP_R)- średnia roczna temperatura powietrza (7 - 9⁰C)

57. Prowincje wód mineralnych w Polsce.

Obszar, w którym budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne są jednolite na tyle, że występują tu wody mineralne zbliżonego typu. W Polsce odrębne prowincje wód mineralnych stanowią np. Sudety, Niż, zapadlisko przedkarpackie i Karpaty. Przykładem wyodrębnionej podprowincji są w obrębie Karpat - Tatry i niecka Podhala JD.

58. Podział wód mineralnych pod względem chemicznym.

• solanki zwykłe, zawierające głównie sól kamienną NaCl i solanki gorzkie (tzw. woda gorzka, przeczyszczająca), czyli wody chlorkowo -sodowe

• wody siarkowe(siarczkowo-siarkowodorowe)-zawierają wolny siarkowodór H2S, bądż rozpuszczony w wodzie w wodzie wodorosiarczek HS, siarczki: sodu Na2S i wapnia CaS oraz siarczany: gł. wapnia CaSO4 , magnezu MgSO4 i sodu Na2SO4wody

• szczawy -wody z wolnym dwutlenkiem węgla CO2, zawierające wodorowęglany (kwaśne węglany): wapnia Ca(HCO3)2 i sodu NaHCO3, dzielą się na: alkaliczne, słono-alkaliczne, żelaziste i inne, lub na: proste, wodorowo-węglanowo-sodowo-wapniowe, wodorowo - węglanowo - magnezowo - sodowo - żelaziste( zawierające ponadto związki żelaza),

• wody radoczynne - zawierają małe ilości pierwiastków promieniotwórczych, co najmniej 2nC/kg

59. Podział jezior ze względu na czas wypełniania misy jeziornej wodą.

• Stałe (ciągle wypełnione wodą, klimat wilgotny gdzie opad przewyższa parowanie, nieprzepuszczalne,

• Periodyczne (okresowo zasilane),

• Epizodyczne (b. rzadko się pojawiają, klimat stosunkowo suchy, półsuchy, misa wypełnia się podczas opadu burzowego).

60. Sposoby zasilania jezior w wodę

• bezpośrednio przez opady

• spływy powierzchniowe

• poprzez cieki

• poprzez morze

• zasilanie podziemne

61.Parametry charakteryzujące powierzchnię jeziora

• powierzchnia jeziora P [km², ha]

• długość jeziora D [m,km]

• szerokość maksymalna jeziora S [m,km]

• Średnia szerokość jeziora S_śr=P/D

• Wskaźnik wydłużenia jeziora λ=D/S_śr

• Rozwinięcie linii brzegowej K=L/2pierwiastek z πP, gdzie L-dl. Linii brzegowej

• Uwyspienie J=i/P*100%, gdzie i to powierzchnia wysp

62. Parametry misy jeziornej (głębokościowe)

• Głębokość maksymalna jeziora H

• Średni głębokość jeziora H_śr= V/P

• Głębokość względna jeziora H_w= H_max/pierwiastek z pierwiastek

• Głębokość kryptodepresji

63. Co określa wskaźnik głębokości jeziora i jakie znasz rodzaje mis jeziornych.

Wskaźnik głębokości jeziora - określa ilościowo kształt jego dna i wyraża się stosunkiem głębokości średniej do maksymalnej.

W_g= H_śr/H_max

W_g<1/3 misa wklęsła

W_g=1/3 misa stożkowa

W_g=1/2 misa paranoidalna

W_g=2/3 misa półkolista

64. Jak wyraża się wskaźnik odsłonięcia jeziora i co on określa?

Określa stopień oddziaływania czynników klimatotwórczych na jezioro

W_o= P/H_śr [ha/m]

65. Jakie znasz i gdzie występują wąwozy, doliny i przełomy rzeczne atrakcyjne pod względem turystycznym?

Przełom Dunajca - rejon Kątów

Przełom Nysy Kłodzkiej - rejon Bardo

Dolina Kościeliska

Dolina Prądnika -Ojscowski Park Narodowy

Wąwóz Kraków - Dolina Kościeliska

66. Wymień wodospady i źródła w Polsce najatrakcyjniejsze pod względem krajobrazowym (turystycznym).

Wodogrzmoty Mickiewicza, Wielka Siklawa, Wodospad Szklarki, Wodospad Kamieńczyk

Żródła: Wisły, Łyny, Wiercicy, Źródło Zygmunta

67. Jakie znasz i gdzie występują jaskinie i groty?

Jaskinia Śnieżna w Tatrach Zachodnich

Jaskinia Lodowa w Ciemniaku

Jaskinia Raj

Jaskinia Mroźna

Grota Kryształowa w Wieliczce

68. Rodzaje turystyki wodnej.

• kajakowa

• żeglarska

• motorowa

69. Jakie znasz szlaki wodne o znaczeniu międzynarodowym?

• Kajakowe o przepustowości indywidualnej:

Poprad 54 km

Radunia 97 km

Pasłęka 156 km

• Kajakowe o przepustowości masowej

Dunajec 199 km

krutynia 90 km

Czarna Hańcza 51 km

Jeziora Brodnickie 48 km

Brda 208 km

Wda 194 km

Drawa 194 km

• Żeglarskie o przepustowości masowej

Wielkie Jeziora Mazurskie 110 km

Wielkie Jeziora Mazurskie 20 km

Kanał Augustowski 70 km

Jeziora Iławskie 46 km

Kanał Elbląsko-Ostródzki 77 km

70. Jakie znasz szlaki wodne o znaczeniu międzynarodowym?

W Polsce mamy 118 szlaków wodnych w tym 30 żeglarskich, najważniejsze dla turystyki(szlaki o znazeniu międzynarodowym) to:

Szlaki kajakowe o przepustowości indywidualnej:

1. Poprad - od Muszyny do Dunajca (54km)

2. Radunia - od Jez. Stężyckiego do Mołtawy (97km)

3. Pasłęka - od Jez. Morąg do Zalewu Wiślanego (156 km)

Szlaki kajakowe o przepustowości masowej:

1. Dunajec - od Nowego Targu do Wisły (199 km)

2. Krutynia - od Sorkwit do Kamienia (90 km)

3. Czarna Hańcza - od Jez. Wigry do Rygola (51 km)

4. Jeziora Brodnickie - od Tamy brodzkiej do Brodnicy (48 km)

5. Brda - od Nowej Brdy do Wisły (208 km)

6. Wda (Czarna Woda) - od Lipusza do Wisły (194 km)

7. Drawa - od Czaplinka do Noteci (194 km)

Szlaki żeglarskie przystosowane są do przepustowości masowej:

1. Wielkie Jeziora Mazurskie (110 km), od Węgorzewa przez Giżycko

2. Wielkie Jeziora Mazurskie od Jeziora Śniardwy (20 km)

3. Kanał Augustowski - od Rygola przez J. Niecko do Biebrzy (70 km)

4. J. Iławskie - od Ostródy przez Miłomłyn do Iławy (46 km)

5. Kanał Elbląsko - Ostródzki - od Ostródy do Elbląga (77 km)

Ogólne długości szlaków kajakowych w Polsce wynosi 11,5 tyś km. (dokładnie 11560 km),wyróżnia się:

1. o walorach międzynarodowych 1614 km (14%)

2. o walorach ogólnokrajowych 6764 km (58,5%)

3. o walorach regionalnych 3182 km (28,5 %)

Powierzchnia dla szlaków żeglarskich (łącznie 3000 km²) (>100ha)

1. o walorach międzynarodowych -1410 km2 (47%)

2. o walorach ogólnokrajowych - 630 km2 (21%)

3. o walorach regionalnych 960 km2 (32%)

71. Na jakich wodach występują szlaki żeglugi pasażerskiej

72. Cechy wód umożliwiające (sprzyjające) turystykę wodną.

• czystość wód i powietrza

• cisza

• położenie

• lesistość terenów nadbrzeżnych

• wartość widokowa krajobrazów

• dostępność do brzegów

• odpowiednie parametry techniczne (głębokość, szerokość, powierzchnia) umożliwiające przepływ kajaków, łodzi, jachtów, żaglówek

73. Główne rejony turystyki wędkarskiej.

Walory wędkarskie wód:

1. Wody typu nizinnego (Pojezierza i Śr. Polska)

2. Wody górskie rejonów południowych.

Ad.1. Płoć, lin, szczupak, pstrąg, sandacz, leszcz, sum.

Ad.2. Łosoś, troć, pstrąg, lipień.

W Polsce jest 7 głównych rejonów turystyki wędkarskiej (9500 km² powierzchni)

1. Słowiński 520 km² (J.Bukowo, Jamno, Wicko)

2. Drawski 1470 km² (zespół Drawski - J. Drawsko, Siecino, Krosino, Wieliczkowo, Wąsocze)

3. Charzykowsko-Wdzydzki 1360 km² (J. Wdzydze, Radolne, Gołuń, Bielawy, Lubiszewskie,Schadno)

4. Iławsko-Brodnicki 2300 km² (J. Szeląg Wielki i Mały, Drwęckie,Bachotek, Strożym, Zbiczna)

5. Rejon Wielkich Jezior Mazurskich 1950 km² (J. Mamry, Niegocin, Tałty, Śniardwy)

6. Wigier 310 km² (Wigry, Białe, Czarna Hańcza)

7. Żmigrodzko-Milicki 1570 km² (Stawy Hodowlane w dorzeczu Baryczy, Barycz z dopływami)

74. Jakie znasz uzdrowiska (wody lecznicze) na wybrzeżu?

75. Jakie znasz uzdrowiska (wody lecznicze) w Polsce?

Wody mineralne - lecznicze występują w górach w Polsce jest ich około 60, w Beskidzie, Góry Izerskie, Karkonosze, Kotlina Kłodzka.

Wody chlorkowo sodowe - Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Świnoujście, Połczyn Zdrój, Dziwnówek, Ustka.

Pd. PL.:

• Beskid Sądecki

• Beskid Żywiecki

• Kotlina Kłodzka

• Karkonosze

• Góry Izerskie (w Karkonoszach)

Lokalizacja ważniejszych uzdrowisk:Wody lecznicze:

• Ciechocinek(wody chlorkowo sodowe, bromkowo jodkowe)

• Busko-Zdrój(wody chlorkowo sodowe)

• Duszniki Zdrój(wody kwaśne czyli szczawy)

• Dziwnówek(wody termalne, chlorkowo sodowe)

• Iwonicz

• Kamień Pomorski(wody chlorkowo sodowe)

• Kołobrzeg(chlorkowo sodowe)

• Krościenko(szczawy)

• Krynica(szczawy)

• Kudowa-Zdrój(szczawy wodorowęglanowe i wapniowe)

• Międzywodzie

• Polanica Zdrój

• Połczyn Zdrój(chlorkowo sodowe)

• Nałęczów(wody żelaziste)

• Rabka

• Szczawnica(szczawy)

• Świeradów

• Świnoujście(chlorkowo sodowe, bromkowo jodkowe)

• Ustka

Cieplice w Sudetach - wody termalne o podwyższonej temperaturze

76. Jakie uprawia się sporty wodne, na jakich akwenach i gdzie?

Sportami wodnymi nazywa się sporty, które uprawia się w wodzie. Należą do nich:

* Freedivingto nurkowanie na wstrzymanym oddechu. (J.Wdzydze)

* Kajakarstwo - wodna dyscyplina sportowa dzieląca się na kajakarstwo klasyczne, górskie, żeglarstwo kajakowe i kajak-polo.

* Narciarstwo Wodne

* Piłka wodna

* Pływanie

* Pływanie synchroniczne

* Smocze łodzie

* Wioślarstwo

• Żeglarstwo

77. Jakie i gdzie uprawia sie sporty zimowe na wodach zalodzonych?

• łyżwiarstwo

• ślizgi bojerowe

średni czas trwania pokrywy lodowej na rzekach i jeziorach:

w. wodonośna

Wody podziemne płynące w dużych dolinach, w rowach tektonicznych

Wody gruntowe

Wody wgłębne

strop

spąg

1

2

3

4

Hydroizohipsy

Rzeka

Dział wodny

A tu nie wiem jakie co ma kolory bo nie zapisałem

Hzw=228m.n.p.m.

227

226

225

224

223

223

SSW

20dni

40

60

Warstwa wodonośna

Występowanie:

1.Wielki Basen Australijski, 2.Basen Dakoty, 3.Moskiewski, 4.Paryski, 5.Londyński, 6.Niecka Mazowiecka, 7. Wielkopolska

---