ZAGADNIENIA NA ZALICZENIE Z PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

SEMESTR II

1. Pojęcie administracji

Administracja (od łac. ministrare, administrare, administratio- wykonywać, zarządzać) rozumiane jest jako pewne działanie lub jako pewna wyodrębniona organizacja o szczególnych cechach. Można ją utożsamiać z wszelkim zarządzaniem, kierowaniem, zawiadywaniem, a nawet z gospodarowaniem.

• Loren von Stein: ,, …. to czego nie umiem nazwać, to jest administracja”

Pojęcie administracji publicznej obejmuje administrację państwową oraz samorządową. Obok niej możemy mówić również o administracji prywatnej.

• M. Zimmermann: pojmowanie „….administracji państwowej jako ze istoty swej swobodnej, twórczej działalności w ramach ustaw (…)”

• Izdebski, Kulesza: „ administracja jest sługą ustroju i aparatem wykonawczym władzy publicznej”

Cała jej działalność polega na wykonywaniu prawa i na prawie się opiera.

• Mayer, Jellinek: definicja „Wielkiej Rzeszy” „administrację stanowi ta część działalności państwa, która nie jest ani ustawodawstwem, ani sądownictwem.

• E. Iserzon: „administracja państwowa jest działalnością znamienną wykonywaniem zadań, które państwo uznaje za swoje, z wyłączeniem działalności parlamentarnej i sądowej”

Ujęcie podmiotowe- administracja to osoby lub zespoły osób wykonujące funkcje administracyjne, organy administracyjne i inne jednostki administrujące.

Ujęcie przedmiotowe- pojęcie administracji łączy się z aktywnością tych osób i zespołów, organów i jednostek administrujących bądź też z działalnością państwa innych podmiotów władzy publiczne.(definicje pozytywne)

Definicje podmiotowe łączą pojęcie administracji z zespołem ludzi powiązanym w całość z uwagi na wspólne cele, wyposażonym w pewien zakres uprawnień władczych i zawodowych, dysponującym określonymi środkami rzeczowymi z „ planowanym zgrupowaniem ludzi w służbie pewnej misji publicznej, a dopiero potem-poprzez tych ludzi-sumą urządzeń którymi dysponują” (J.St.Langrod).

W. Dawidowiusz: administracja to „system podmiotów utworzonych i wyposażonych w kompetencje do prowadzenia organizatorskiej i kierowniczej działalności”

W.L. Jaworski: ,, administracja to nie tylko wykonywanie ustaw, ale także twórcza działalność”

J. Starościak: „administracja to organizatorska działalność państwa”

M. Jaroszyński: „administracja to jedna z form realizacji funkcji państwa i że polega ona na bezpośredniej, praktycznej realizacji zadań państwa”

E. Ochendowski: „administracja to wszelaka zorganizowana działalność zmierzająca do osiągania pewnych celów”

A. Błaś: „funkcją administracji jest wykonywanie zadań publicznych, a nie organizowanie ich wykonania, nie inspirowanie do wykonania zadań publicznych, nie promowanie, sponsorowanie czy sugerowanie podmiotom prywatnym, by przejęły określony zakres zadań publicznych”. „Cechą administracji publicznej w państwie prawa nie jest żywiołowość, spontaniczność, doraźność, zmienność”

W doktrynie amerykańskiej: administracja „jest to proces stosowania określonych reguł, czyli proces przekształcania ogólnych przepisów w konkretne decyzje dotyczące indywidualnych spraw”

B. G. Peters: „są to struktury władzy politycznej, których podstawowym zadaniem jest realizacja funkcji wskazanych”

Izdebski, Kulesza: „przez administrację rozumie się zespół działań, czynności i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach.

I. Lipowicz: „system złożony z ludzi zorganizowanych w celu stałej, systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie na bieżącym wykonywaniu ustaw, wyposażanych w tym celu we władztwo państwowe oraz środki materialno-techniczne”.

2. Biurokracja

Biurokracja 
M.Weber - władza legalna - zakłada posłuszeństwo wobec prawa ustanowionego, bezosobowego porządku; osoby sprawujące władzę legalną mają prawo do egzekwowania posłuszeństwa tylko pod warunkiem istnienia formalnej podstawy wydawanych przez nie poleceń; posłuszeństwo może 
być egzekwowane tylko w zakresie władzy urzędu;
biurokracja - typ idealny organizacji opartej na władzy legalnej
Cechy biurokracji wg Webera:

• ciągłość organizacyjna funkcji, 

• ściśle wyznaczona sfera kompetencji, 

• hierarchia, 

• sprawowanie urzędu regulują zasady i normy; ich racjonalne stosowanie wymaga wyszkolenia, 

• członkowie aparatu administracyjnego są całkowicie pozbawieni prawa własności środków produkcji i administrowania, 

• nie jest możliwe zawłaszczanie stanowiska urzędowego, 

• akty administracyjne, decyzje i zasady są sformułowane i utrwalone na piśmie.

Urzędnicy w organizacji biurokratycznej są osobiście wolni, podlegają przepisom, przysługuje im prawo do wynagrodzenia i emerytury, nie mają prawa własności środków administrowania.
Biurokracja to typ organizacji całkowicie wolnej od osobistych związków pomiędzy pracownikami (a zwłaszcza przełożonym i podwładnymi). Ludzie nie wchodzili w skład organizacji - w skład organizacji wchodziły pełnione przez nich funkcje.
Biurokratyzm
Biurokracja często kojarzy się z czymś odmiennym niż opisany powyżej model - który z założenia jest sprawny, zapewnia obiektywizm. Szybko stało się jasne, że model ten jest tak skonstruowany, że w praktyce nieuchronnie prowadzi do działań dalekich od ideału. Zjawisko to określane jest mianem biurokratyzmu. 
biurokratyzm - dysfunkcje działania organizacji opartej o zasady typu idealnego - biurokracji
W praktyce organizacje biurokratyczne działają na zasadzie błędnego koła. Poniżej przedstawiono jedno z typowych błędnych kół

3. Cechy administracji

Administracja jest działalnością państwa, która nie wykazuje cech ustawodawstwa ani sądownictwa. W największym stopniu reguluje życie człowieka. Administracja jest wszechobecna, ma charakter stałego i na bieżąco działającego zespołu organów, czynnie ingerującego w życie społeczne. Jest to zjawisko prawne, społeczne i polityczne, które charakteryzują następujące cechy:

1. działa w imieniu i na rachunek państwa

2. działa w formach władczych, których realizacja jest zabezpieczona możliwością zastosowania przymusu państwowego (w granicach prawa organ administracji ma pełne władztwo wykonania sprawy - domniemanie ważności decyzji organu)

3. działa w interesie publicznym (administracja jest zjawiskiem społecznym)

4. ma polityczny charakter (jej cele i rezultaty ocenia się w kategoriach politycznych)

5. działa na podstawie ustaw i w granicach przez nie określonych (związanie administracji prawem- art. 7 Konstytucji); stopień związania zależy od:

• sfery działania - wewnętrzna i zewnętrzna

• rodzaju działania - faktyczne i prawne działania administracji

• formy działania - wydawanie aktów, czynności materialno-techniczne

cechuje ją aktywność, zwrócenie ku przyszłości, możliwość podejmowania działania z własnej inicjatywy (także z urzędu)

działa w sposób ciągły i stabilny

ma charakter monopolistyczny i bezosobowy - w sprawach mieszczących się w ramach kompetencji organu, organ ten jest jedynym gospodarzem sprawy, działania i zadania administracji wykonują organy a nie osoby

zazwyczaj nie dąży do osiągnięcia zysku

jest zorganizowana i działa na zasadzie kierownictwa i podporządkowania

oparcie na specjalnym (zawodowym) korpusie osobowym (służba cywilna, urzędnicy państwowi, funkcjonariusze państwowi, pracownicy samorządowi)

cel jej działania określony jest poza administracją (zwykle przez władzę ustawodawczą)

4. Funkcje administracji

• Policja administracyjna (od monarchii absolutnej) - najbardziej władcza sfera działalności administracji - stosowanie środków przymusu bezpośredniego; są to te działania podejmowane w imieniu władzy w celu zapewnienia spokoju i porządku: problematyka bezpieczeństwa, porządku i bezpieczeństwa publicznego. Swoje pierwsze nazwy miała w Niemczech: prawo policyjne i porządkowe. Współcześnie mówi się o dwóch pionach wykonujących tę funkcje:

• I - umundurowane zorganizowane na wzór wojsk jednostki, np.: służba cywilna, ITD, ABW, CBA, policja

• II - jednostki, które nie charakteryzują się organizacją na wzór wojsk: sanepid, inspekcja pracy, inspekcja handlowa, GIODO, nadzór budowniczy

• Funkcja reglamentacyjna - postać administracji władczej - zadaniem administracji jest wykonywanie prawa - liberalizm - „państwo jako stróż nocny”. Za pośrednictwem wykonywania prawa stało się dzielenie dóbr. Sądowa kontrola wykonywania prawa; związana jest z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Mieści się w niej stosowanie instrumentów władczych, nakazów, zakazów (zarządzeń) policyjnych oraz zezwoleń administracyjnych i koncesji upoważniających zainteresowane podmioty do prowadzenia określonej działalności. W ramach tej funkcji administracja ma obowiązek wydawać indywidualne decyzje. Przekształca normy abstrakcyjne w indywidualne

• Funkcja administracji świadczącej, socjalnej - wiązana ze świadczeniem usług na rzecz obywateli. Są to usługi typu społecznego z zakresu oświaty, ochrony zdrowia, opieki społecznej, kultury, jak i o charakterze technicznym - komunikacja zbiorowa, wodociągi i kanalizacja, prąd, energetyka cieplna, oczyszczanie miast itp., ale także rozwój świadczeń społecznych różnego rodzaju np.. ubezpieczenie społeczne. Funkcja ta powinna byś świadczona przez samorząd różnych szczebli. 

• Funkcja udziału administracji w procesach decyzyjnych - cykl działań zorganizowanych, przepływ informacji, narzędzia do grupowania administracji - pogranicze działania władzy wykonawczej i sądowniczej

• Funkcja reprezentacji interesów

5. Sprawa administracyjna, sprawa z zakresu administracji

6. Pojęcie prawa administracyjnego

Geneza prawa administracyjnego sięga XVIII w. i wiąże się z rewolucją francuską 1789, która przekształciła poddanego w obywatela. Uzyskał on prawo żądania od organów państwa przestrzegania praw uchwalonych przez parlament. W okresie państwa liberalnego przepisy prawa administracyjnego wyznaczały przede wszystkim ramy działania administracji, poza którymi pozostawała sfera działania prywatnego przedsiębiorcy. Zakres oddziaływania prawa administracyjnego zwiększał się w tych krajach w miarę rozszerzania się państwowego interwencjonizmu.

1.Francja:

- prawo administracyjne odnoszono głównie do administracji publicznej: jej zadań, struktury organizacyjnej, pozycji jej funkcjonariuszy, a następnie relacji między administracją a osobami prywatnymi.

- prawo tworzyły głownie orzeczenia Rady Stanu, doktryna, prawo pisane i zwyczaj.

- prawo administracyjne z cechami przypisywanymi prawu publicznemu zadecydowało o ukształtowaniu się dwóch koncepcji:

* szkoły władzy publicznej

* szkoły służby publicznej

2. Niemcy:

- prawo administracyjne ujmowano jako dział prawa normujący ustrój administracji państwowej i jej władcze działania wobec osób postronnych. Za podstawową instytucję uznano akt administracyjny.

*O. Mayer: „ treścią prawa administracyjnego są stosunki prawne, jakie powstają między władzą państwową i jednostkami jako jej podwładnymi należącymi do związku państwowego

- prawo policyjne, prawo porządkowe, potem „pieczy o sprawy bytowe”

* H. Maurer: „ogół norm prawnych pisanych i niepisanych, które w swoisty sposób obowiązują administrację w zakresie działalności administracyjnej, postępowania administracyjnego oraz organizacji administracji”

* H.U. Erichsen, W. Martens: „prawo administracyjne to skonkretyzowane prawo konstytucyjne”

3. Wielka Brytania:

*A. V. Dicey: „prawo administracyjne to nieszczęście sprowadzone z kontynentu”

* W.I. Jennings, J.A.Griffith, A. Street: “prawo administracyjne to prawo odnoszące się do administracji, wyznaczające jej organizację, władzę i powinności”

*H.W.R Wade: „jest to prawo, które normuje działanie i kontrolę władz administracyjnych”

4. Stany Zjednoczone:

* E. Gellhorn, R.M.Levin: „prawo administracyjne to poddane zróżnicowanej kontroli prawo ograniczeń władzy i działania administracyjnych agencji”

5. Polska:

* A. Okolski: „cześć systemu publicznego, określająca w ogóle wszystkie stosunki w państwie normujące państwo w ruchu, czyli działalność państwa i wszystkie wynikające stąd stosunki”

* T. Hilarowicz: „ogół wyodrębnionych z prawa publicznego norm prawnych, które specjalnie regulują działalność administracji publicznej, utożsamianej z ogółem władz administracyjnych”

*W.L. Jaworski: ”prawo, które reguluje działalność państwa, a którego kontrola należy do jednostki”

* S. Kasznica: „ prawo administracyjne normuje wewnętrzną organizację i postępowanie władz administracyjnych i związków publicznoprawnych, jak również stosunki pomiędzy państwem i tymi związkami a jednostkami i ich zrzeszeniami”

* J. S. Langrod: ” dział publicznoprawnego, wewnątrzpaństwowego porządku, obejmujący w szczególności ogół hierarchicznie zbudowanych norm, odnoszących się do ustroju i aktywności administracji, a w zasadzie stosowanych i stanowionych przez nią, z dwustronną mocą obowiązującą twórczo, ale w granicach tego porządku i pod bezpośrednią kontrolą zachowania tych granic”

*F. Longchamps: „ prawo, które odnosi się do struktury administracji i jej działania w społeczeństwie, w sposób swoisty, tj. nie odnosi się zarazem do innych sytuacji”

* E. Iserzon: a) znaczenie szerokie- „gałąź prawa, która zawiera wszelkiego rodzaju normy prawne regulujące stosunki między organami administracji a jednostki administrowanymi”, b) znaczenie wąskie- „prawo to składało się z norm specjalnych, normujących takie same stosunki w sposób szczególny, a mianowicie metodą władczą”

* J. Starościak: „ gałąź prawa regulująca działalność organów państwa, podejmowaną w celu wykonywania ustalonych prawem zadań organizatorskich e swoistych formach działania”

* M. Jaroszyński: „ ogół norm prawnych regulujących stosunki wynikające z administracyjnej działalności organów państwowych”

* J. Filipek: „ zespół norm regulujących stosunki administracyjnoprawne zewnętrzne, zachodzące poza sferą organizacyjnej zależności administracyjnej, jak i stosunki wewnętrzne powstające w sferze tej zależności”

* Z. Leoński: „ dyscyplina prawa regulująca działalność, formy realizacji i struktury organizacyjne administracji państwowej, której swoistą cechą jest realizacja funkcji państwa poprzez zarządzanie społeczeństwem na podstawie przepisów prawa przez specjalnie w tym celu powołane podmioty z możliwością użycia przymusu państwowego”

* Z. Cieślak: „ uporządkowany zbiór norm prawnych, których racją obowiązywania jest bezpośrednia realizacja przez podmioty administrujące wartości wyróżnionych ze względu na dobro wspólne”

*J. P. Trano: „ prawo administracyjne obejmuje obok przepisów tradycyjnie zaliczanych do prawa administracyjnego także przepisy innych gałęzi prawa”. Są to przepisy stanowiące podstawę do podjęcia aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej oraz przepisy określające granice stosowania norm prawa administracyjnego luz zawierające kryteria niezbędne do dokonania wykładni przepisów administracyjnych”

* W. Dawidowiusz: „ powszechnie obowiązujące prawo materialne, które dla obywateli oraz ich organizacji stanowi podstawę do występowania wobec organów administracji publicznej z żądaniami opartymi na tym prawie, a z drugiej strony nadaje tym organom kompetencje do jednostronnego regulowania stosunków społecznych”

* M. Stahl: „ gałąź prawa, która normuje tworzenie, strukturę organizacyjną, zadania i zasady działania administracji publicznej oraz innych jednostek wykonujących dla dobra wspólnego i jednostki zadania z zakresu administracji publicznej, relacje zachodzące pomiędzy tymi podmiotami oraz prawa i powinności podmiotów administrowanych przez podmioty administrujące, w tym poddanych pieczy lub nadzorowi administrujących”

Prawo konstytucyjne stanowi punkt wyjścia dla prawa administracyjnego, które stanowi niejako jego przedłużenie, związki między tymi dwoma gałęziami prawa są ścisłe, prawo administracyjne jest rozwinięciem i uszczegółowieniem prawa konstytucyjnego, jednak prawo konstytucyjne zawsze jest nadrzędne, konstytucja jest źródłem prawa administracyjnego

	Prawo administracyjne	Prawo cywilne
Prawo:	Publiczne	Prywatne
Organ orzekający:	Podmiot administrujący orzeka „w swojej sprawie”	Niezależny i niezawisły sąd
Teoria interesu:	Interes publiczny	Interes prywatny
Teoria podporządkowania: Charakter stosunku prawnego	prawna nadrzędność państwa i podporządkowanie obywatela	strony stosunku są równe
Teoria podmiotu (teoria praw specjalnych):	normy uprawniają lub zobowiązują podmioty dysponujące władztwem państwowym	normy uprawniają lub zobowiązują każdego

J. Łętowski: „nie istnieje żadna materialnie nieprzekraczalna granica między prawem cywilnym a administracyjnym, a o każdorazowej kwalifikacji powinna decydować analiza jego treści i przyjętej przez ustawodawcę metody rozwiązywania powstających na jego tle konfliktów […] Trzeba więc odrzucić przekonanie, że stosunek prawny zawsze musi być albo prywatni-, albo publicznoprawny, nie może być natomiast nigdy publiczno- i prywatnoprawny łącznie”

Prawo administracyjne ma ścisłe związki z prawem karnym (oba systemy zaliczane do prawa publicznego). Prawo karne wskazuje jakie zachowania naruszające normy zakazujące lub nakazujące uznane są za karalne. Kwalifikacja czynu i związana z tym odpowiedzialność karna bazuje nierzadko na interpretacji przepisów zaliczanych do prawa administracyjnego. Orzeczenia sądu nieraz są determinowane przez wcześniejsze rozstrzygnięcia organu lub NSA.

Prawo administracyjne czerpie z teorii organizacji i zarządzania, (widocznione już w zasadach działania administracji), Teoria organizacji i zarządzania zajmuje się instytucjami użytku społecznego oraz organizacją pracy wykonywanej przez ludzi. Nie interesuje się działaniami spoza płaszczyzny pracy, a administracja jest jedną z form organizacji.

Prawo administracyjne to najobszerniejsza dziedzina prawa o najbardziej zróżnicowanej i wielorakiej problematyce. Charakteryzują ją następujące cechy:

1. przepisy prawa administracyjnego zawierają najczęściej normy o charakterze bezwzględnie obowiązującym (ius cogens)

2. przestrzeganie prawa administracyjnego zazwyczaj zabezpieczone jest władztwem publicznym

3. ogromna liczba źródeł prawa administracyjnego

4. to prawo jest ściśle związane z polityką państwa (ulega ciągłemu dostosowywaniu się do rozwiązań prawnych) - upolitycznienie prawa

5. nie skodyfikowane ze względu na ogromny zasięg i zróżnicowanie materii

7. Stosunek administracyjnoprawny

Stosunek prawny - stosunek społeczny, między jakimiś podmiotami, powstający ze względu na obowiązujące normy prawne.

Stosunek administracyjnoprawny - stosunek miedzy państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami administracji publicznej a obywatelami i innymi podmiotami, oparty na normach prawa administracyjnego, charakteryzujący się nierównorzędnością pozycji podmiotów stosunku (możność decydowania o treści stosunku przez podmiot administrujący)

• Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego: sfera określonych prawem zadań administracji publicznej

• Podmioty stosunku administracyjnoprawnego (sfera zewnętrzna):

1. Zawsze organ administracji upoważniony do żądania określonego zachowania się albo świadczenia, posiada prawo orzekania, przesądzania o sprawie w sposób wiążący innych uczestników stosunku

2. Podmiot (osoba fizyczna lub prawna, jednostka organizacyjna), do którego skierowany jest nakaz lub zakaz albo który żąda określonego zachowania się organu administracji

W sferze wewnętrznej relacje podmiotów kształtują się różnie: od wzajemnej podległości do równorzędności podmiotów (np. porozumienie zawarte przez niepodporządkowane sobie organy)

• Treść stosunku administracyjnoprawnego: obowiązki i uprawnienia polegające na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu, wynikające z przepisów prawa materialnego; posiadają w zasadzie osobisty charakter i nie mogą być przenoszone na inne osoby (wygasają z chwilą śmierci, wyjątek: podatki i roszczenia odszkodowawcze wobec państwa mogą przechodzić na następców prawnych)

Stosunek administracyjnoprawny zachodzi miedzy podmiotem administrującym, dysponującym i posługującym się kompetencję normatywną ewentualnie kompetencją do aktualizowania przez swoje działanie czyjegoś zachowania się a podmiotem podległym tej kompetencji. Przedmiotem jest sprawa „z zakresu administracji”. Jednym z podmiotów musi być zawsze organ administracji, a szerzej podmiot administrujący (dysponujący kompetencją). Drugim (i kolejnymi) podmiotem jest administrowany (osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej). Treścią stosunku administracyjnoprawnego są wyznaczone prawem administracyjnym zachowania (działanie, zaniechanie lub znoszenie). Układ prawnej sytuacji charakteryzuje się brakiem równorzędności. Nadrzędność podmiotu administrującego wyraża się w możliwości bądź powinności władczego, choć zgodnego z prawem jednostronnego kształtowania lub skonkretyzowania pozycji administrowanego. Do formalnego zrównania stron dochodzi w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Powstanie, ustanie i zmiana stosunku administracyjnoprawnego mogą wynikać bądź bezpośrednio z mocy prawa, przy zaistnieniu doniosłych na gruncie prawa administracyjnego faktów, bądź z podejmowanych z urzędu albo na wniosek czynności administracyjnoprawnych.

Sytuacja amdinistracyjnoprawna zachodzi wówczas, gdy składające się na nią fakty (zdarzenie lub zachowania) są faktami relewantnymi (nie obojętnymi) na gruncie prawa administracyjnego.

Nawiązanie stosunku administracyjnoprawnego

Stosunek administracyjnoprawny może być nawiązany z mocy samej ustawy, w drodze aktu administracyjnego bądź umowy administracyjnej oraz w wyniku działań faktycznych.

• z mocy ustawy: prawa i obowiązki w sferze podatkowej, obowiązek szkolny, uczestnictwo w ruchu drogowym itd.

• w drodze aktu administracyjnego: świadczenia pomocy społecznej, obowiązek szkolny od lat 7 itd.

• w wyniku zawarcia umowy administracyjnej, jaką przewiduje system niemiecki, w Polsce można zawrzeć tylko ugodę administracyjną.

• na skutek działania faktycznego: korzystanie z gminnego urządzenia publicznego

Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych

Materialny stosunek administracyjnoprawny - jego dotyczą powyższe rozważania

Proceduralny stosunek administracyjnoprawny o charakterze przejściowym, nietrwałym, jego podstawą prawną są normy proceduralne , zostaje nawiązany z chwilą wszczęcia postępowania administracyjnego, wygasa z momentem wydania ostatecznej decyzji.

• Stosunek spornoadministracyjny (sądowo-procesowy) - jego podstawą są przepisy dopuszczające zaskarżenie aktów administracyjnych do sądu administracyjnego, trwa od chwili zaskarżenia aktu administracyjnego do momentu wydania orzeczenia przez sąd, charakterystyczne jest tu zrównanie podmiotów stosunku administracyjnoprawnego

Podział na stosunki ad hoc i stosunki trwałe:

• ad hoc - odnoszą się do konkretnego, jednorazowego działania

• trwałe - o większym znaczeniu prawnym, mogą być związane z:

• prawami osobistymi, np. obowiązek szkolny, stosunek służbowy urzędnika

• prawami majątkowymi, np. obowiązek podatkowy, stałe świadczenia socjalne

• korzystaniem z zakładów użyteczności publicznej

Stosunek nadzoru - występuje w związku ze sprawowaniem nadzoru, między organem nadzoru a podmiotem nadzorowanym

Stosunek egzekucyjny - występuje w toku przymusowego wykonywania obowiązków administracyjnoprawnych, między organem egzekucyjnym a zobowiązanym i wierzycielem

Publiczne prawo podmiotowe: jego źródłem jest zwłaszcza Konstytucja RP, składają się na nie:

• prawa wolnościowe (przyznają jednostce roszczenie, aby państwo nie wkraczało w sferę wolności konstytucyjnie jednostce przysługującej

• prawa polityczne (dają uprawnionemu podmiotowi możliwość współdziałania przy tworzeniu organów państwa i związków publicznoprawnych oraz wywierania bezpośredniego lub pośredniego wpływu na wykonywanie władzy publicznej)

• prawa do pozytywnych świadczeń ze strony władzy publicznej

Ochronę publicznych praw podmiotowych zapewnia przede wszystkim Naczelny Sąd Administracyjny. Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, a także prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacje społeczne w zakresie ich statutowej działalności

Stosunki sądowo- procesowe ( sporno-administracyjne)- są przepisy prawa dopuszczające zaskarżanie aktów administracyjnych do sądów adm., trwa od chwili zaskarżenia do czasu wydania orzeczenia przez sąd.. Np. sąd administracyjny prowadzi postępowanie , aby rozstrzygnąć spor miedzy skarżącym a organem o legalności wydanej przez organ decyzji o brak naruszenia prawa w przypadku jej nie wydania.

Rozpoczęcie - z chwilą zaskarżenia aktu administracyjnego do sądu adm.

Wygaśniecie - z chwilą orzeczenia

Z innego punktu widzenia można wyróżnić stosunki administracyjnoprawne ad hoc i stosunki trwałe.

1. Ad hoc- odnoszą się do konkretnego, jednorazowego działania, jak np. okazanie dokumentu, dopuszczenie do przeprowadzenia kontroli obiektu budowlanego, czy zakładu pracy .

2. Trwałe- mają w praktyce większe znaczenie prawne. Mogą być związane z: -prawami osobistymi, jak np. z obowiązkiem szkolnym, obowiązkiem zasadniczej służby wojskowej bądź służby zastępczej, ze stosunkiem służbowym urzędnika itp.; -prawami majątkowymi, jak np. ze stałymi świadczeniami pomocy społecznej, obowiązkiem podatkowym itp.; -korzystaniem z zakładów użyteczności publicznej. Nie jest to podział ostry, gdyż taki nie jest możliwy.

Dodać należy, że w związku ze sprawowaniem nadzoru występują, między organem nadzoru a podmiotem nadzorowanym; stosunki nadzoru, a w toku przymusowego wykonywania obowiązków administracyjnoprawnych- stosunki egzekucyjne, nawiązane między organem egzekucyjnym a zobowiązanym i wierzycielem.

8. Sytuacja administracyjnoprawna. Publiczna prawo podmiotowe.

Sytuacja administracyjnoprawna to sytuacja prawna, społeczna; sytuacja prawna to synonim położenia czy statusu prawnego. Sytuacja administracyjnoprawny zachodzi wówczas, gdy składające się na nią fakty (zdarzenia czy zachowania) są faktami relewantnymi na gruncie prawa administracyjnego. Jest to sytuacja zachodząca między podmiotami regulowana przez normy prawa administracyjnego. Sytuacja administracyjno prawna może być ukształtowana bezpośrednio lub pośrednio. Składają się na nią:

1. podmiot/y

2. typy zachowań

3. normy prawne odnoszące się do podmiotów

4. kwalifikacja zachowań z punktu widzenia tych norm

Sytuacja administracyjnoprawny ma miejsce zawsze, gdy występuje stosunek administracyjno prawny, ale nie zawsze odwrotnie. Wyróżnia się sytuacje realne (nastąpiło już odniesienie sformułowanych abstrakcyjnie praw i obowiązków do konkretnej osoby) i potencjalne (takie odniesienie jeszcze nie nastąpiło), sytuacje proste i złożone, zamknięte (ukształtowane ostatecznie) i otwarte (które mogą być zmienione), jednorazowe, okresowe i trwałe, sytuacje organizacyjnoprawne, materialnoprawne i procesowe, sytuacje typu klasycznego, układu wewnętrznego i układu dla działań faktycznych, sytuacje uświadomione przez obywatela oraz takie, które nie są przez niego dostrzeżone jako sytuacje relewantne prawnie.

Publiczne prawo podmiotowe - kryterium wyróżnienia publicznego prawa podmiotowego to możliwość wniesienia skargi do sądu; nie jest to katalog zamknięty; ich źródłem jest zwłaszcza konstytucja; o publicznym prawie podmiotowym określonej osoby wobec władzy publicznej mówi się, jeżeli od zachowania tej osoby zależy, czy dla tej władzy powstanie obowiązek prawny. Klasyfikacja praw podmiotowych:

• negatywne prawa podmiotowe - roszczenie uprawnionych podmiotów wobec władzy publicznej, by nie wkraczała w sferę przyznanych wolności

• pozytywne prawa podmiotowe - roszczenie uprawnionego wobec władzy publicznej, by przyznała przysługujące mu świadczenia lub zapewniła korzystanie z uprawnień

Wg innej klasyfikacji:

• prawa wolnościowe (przyznają jednostce roszczenie, aby państwo nie wkraczało w sferę wolności konstytucyjnie jednostce przysługującej

• prawa polityczne (dają uprawnionemu podmiotowi możliwość współdziałania przy tworzeniu organów państwa i związków publicznoprawnych oraz wywierania bezpośredniego lub pośredniego wpływu na wykonywanie władzy publicznej)

• prawa do pozytywnych świadczeń ze strony władzy publicznej

Ochronę publicznych praw podmiotowych zapewnia przede wszystkim Naczelny Sąd Administracyjny. Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, a także prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacje społeczne w zakresie ich statutowej działalności

Interes indywidualny i interes publiczny stykają się ze sobą na gruncie prawa administracyjnego. Przez interes indywidualny rozumieć można relacje pomiędzy jakimś stanem obiektywnym a oceną tego stanu z punktu widzenia korzyści, jaką on przynosi lub może przynieść jednostce. Nauka prawa administracyjnego podzieliła interes indywidualny na dwie kategorie: interes prawny i interes zwykły, zwany faktycznym.

Interes prawny to taki, który został wzięty przez prawo w ochronę polegającą na możliwości żądania od organu administracji podjęcia określonych czynności mających na celu zrealizowanie interesu lub usunięcie zaistniałego zagrożenia. Pojęcie to określa relację pomiędzy oczekiwaniami jakiegoś podmiotu w stosunku do organów stosujących prawo a kompetencjami i możliwościami tych organów, jakimi dysponują wobec danego podmiotu.
Interesem prawnym można też nazwać prawo jednostki do określonego postępowania zmierzającego do wydania decyzji, umiejscowione pomiędzy prawem podmiotowym a interesem faktycznym.
Interes prawny, aby mógł być zaspokojony przez administrację, musi być:

• osobisty,

• własny,

• indywidualny,

• konkretny, dający się obiektywnie stwierdzić,

• aktualny,

• znajdujący swoją podstawę w przepisach prawa materialnego oraz potwierdzenia w okolicznościach faktycznych.

O istnieniu interesu prawnego możemy mówić wówczas, gdy zgłaszane żądanie oparte jest na konkretnej normie prawnej, a konieczność jego obiektywnego charakteru oznacza, że o istnieniu interesu prawnego decyduje nie przekonanie zainteresowanego, lecz ocena ustawodawcy. Norma prawa materialnego stanowiąca podstawę interesu prawnego powinna być normą dającą się indywidualnie wyodrębnić i określić, a treść jej można do końca ustalić. Powinna ona zawsze aktualnie i bezpośrednio dotyczyć sytuacji danego podmiotu. Interes prawny nie może być wyprowadzany z samego tylko faktu istnienia jakiegoś aktu prawnego, nie może też wynikać tylko z interesów lub uprawnień podmiotów lub mieć charakteru hipotetycznego. Interes prawny, mimo że nie daje gwarancji realizacji określonych oczekiwań strony, ma jednak dla niej istotne znaczenie. Stanowi on przecież nie tylko podstawę publicznego prawa podmiotowego, ale w ogóle uprawnienia obywatela, do tego by jego sprawa była przedmiotem badania przez organ administracji w toku postępowania jurysdykcyjnego.

9. Władztwo administracyjne

Władztwo administracyjne (imperium)- szczególna postać władzy państwowej, prawo użycia przymusu bezpośredniego przez organy administracyjne dla zrealizowania ich jednostronnych zarządzeń (rozstrzygnięć). Możliwość wykonywania władztwa jest zawsze regulowana przepisami prawa. Zakres władztwa jest stopniowalny i na tej podstawie wyróżnia się władztwo pełne i ograniczone.

Akty administracyjne korzystają z domniemania ważności aktów administracyjnych - podmiot, którego dotyczy akt, jest zobowiązany dostosować się do niego i jedynie inny organ państwa (wyższego stopnia, posiadający odpowiednie kompetencje) może taki akt znieść albo zastąpić go innym aktem, zwalniając w ten sposób adresata od obowiązku zastosowania się do aktu poprzedniego.

10. Sankcja administracyjna

Sankcja prawna - zagrożenie dolegliwością (niekorzystnym skutkiem) dla podmiotu, który realizując jakieś działanie, narusza obowiązującą go normę (także normę indywidualną)

Normy prawa administracyjnego operują różnorodnymi i swoistymi sankcjami („sankcjami administracyjnymi”). Materia sankcji w prawie administracyjnym nie jest uporządkowana i brakuje odpowiednich rygorów wprowadzania tych sankcji do ustawodawstwa, a także zasad operowania tymi sankcjami. Przyczyną tego jest również rozróżnienie i oddzielenie od siebie norm sankcjonowanych (nakazujących danym podmiotom określone zachowanie) od norm sankcjonujących (nakazujących organom państwa działanie sankcjonujące wtedy, gdy adresat normy sankcjonowanej zachował się w sposób niezgodny z tą normą).

Sankcje podstawowe:

• Sankcja karna - stosowana najczęściej wtedy, gdy mamy do czynienia z wykroczeniem administracyjnym i jest połączona z normami o konstrukcji typowej dla prawa karnego, to znaczy z normami prawa administracyjnego zakazującymi określonych zachowań.

• Sankcja dyscyplinarna i służbowa - dotyczą zachowań podmiotów powiązanych z administracją publiczną stosunkiem służbowym

• Sankcja zakładowa - dotyczy zachowań podmiotów powiązanych z administracją publiczną tzw. szczególnym stosunkiem władczym

• Sankcja egzekucyjna - dotyczy szeregu obowiązków administracyjnych, wynikających wprost z ustawy lub sformułowanych przez akt konkretyzujący ustawę, sformułowanych jako nakazy określonego zachowania się

Przykładowe inne sankcje:

• Nakaz konkretnego zachowania się, który grozi podmiotowi działającemu z naruszenia norm prawa administracyjnego

• Sankcja polegająca na cofaniu przyznanych uprawnień lub różnych formach utraty mocy wiążącej aktu, stosowana zwłaszcza wtedy, gdy uprawnienia wcześniej przyznane są wadliwie wykonywane lub niewykonywane, lub też nie są realizowane szczególne warunki ich wykonywania

• Sankcja nieważności skierowana do organów administracyjnych, które wydały akt obarczony kwalifikowaną wadą - polega na całkowitym wyłączeniu z obrotu prawnego aktu lub czynności obarczonych taką wadą i na wyeliminowaniu wszystkich skutków prawnych, jakie akt ten lub czynność już wywołały

• Sankcja odszkodowawcza - często jest połączona z sankcją nieważności, dotyka organu administracyjnego wtedy, gdy swoim wadliwym działaniem spowodował szkodę po stronie adresata tego działania

• Sankcje ukryte - np. wprowadzenie w sposób zawoalowany dodatkowego zobowiązania podatkowego, oprócz zobowiązania, które jest wprowadzone oficjalnie

11. Uznanie administracyjne

Przez uznanie administracyjne rozumie się takie uregulowanie kompetencji organu administracji, że organ może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie faktycznymi każde rozstrzygnięcie sprawy jest legalne. Przepisy ustanawiające uznanie mogą być sformułowane w różny sposób. Mogą dokładnie określać stan faktyczny lecz nie wiązać obowiązku konkretnego działania (przepisy posługują się wtedy sformułowaniem „organ może”). Określenie działania administracji bez wskazania stanu faktycznego, kiedy działanie może być dokonane. W tym przypadku przepisy mówią, że organ coś ustala bez wskazywania, jakie warunki muszą być spełnione, aby ten organ mógł ustalić. Oznacza to, że organ może podejmować działania w każdym momencie, kiedy uzna to za stosowne.

Gdy przepisy prawne posługują się zwrotami nie ostrymi (np. Organ wydaje decyzje niezbędną dla interesu publicznego.)

Pojecie interesu jest trudne do sprecyzowania stąd organ administracyjny ma dużo swobody przy podejmowaniu decyzji. Taka sytuacja jest niekiedy określana mianem swobodnej oceny (swoboda oceny stanu faktycznego) stąd też niektórzy autorzy nie jest zaliczana do uznania adm. Organ, który ustalił stan faktyczny np. stwierdził, że wymaga jego działania - musi podjąć to działanie, nie ma więc uznania co do podjęcia działania, a jest tylko pewien zakres swobody w ocenie stanu faktycznego określonego w hipotezie normy. Pewien margines swobody dają również terminy niedookreślne.

Uznanie stwarza administracji możliwość działania na własną odpowiedzialność, jakkolwiek na podstawie upoważnienia udzielonego przez ustawę. Zawsze administracja jest zobowiązana mieć „na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli”. Uznanie administracyjne ma zastosowanie przede wszystkim przy załatwianiu spraw indywidualnych, ale nie tylko. Cel uznania i trafność rozstrzygnięcia konkretnego przypadku wymagają szczegółowego wyważenia wszelkich argumentów przemawiających za, jak i przeciw określonemu rozstrzygnięciu. Uznanie nie oznacza dobrowolności organów adm. w decydowaniu, nie mogą one bowiem naruszać praw podmiotowych wynikających z innych przepisów czy rozstrzygnięć innych organów państwowych. Decyzje administracyjne oparte na uznaniu podlegają kontroli NSA

Z notatek

Uznanie administracji w znaczeniu wąskim to sytuacja, w której administracji zostaje przyznamy zakres dyskrecjonalności

Wg. Prof. Starościaka to sytuacja, w której przepis prawy nie łączy się z pewnym stanem w sposób bezwzględny, wystąpienia określonych skutków, to organ adm. Jest prawnie powołany; czy i jakie skutki powinny następować

Uznanie administracyjne w znaczeniu szerokim to dokonywanie interpretacji przez administrację pojęć nieostrych

Uznanie administracyjne w orzecznictwie NSA to przyznana prawem możliwość wyboru przez administrację następstwa prawnego czy sposobu rozstrzygnięcia sprawy (nie oznacza dowolności). To prawo wyznacza uznanie, jego podstawy i granice. Wiązane z sytuacją, w której administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybierać między rozwiązaniami. Występuje, gdy: norma prawna nie determinuje konsekwencji prawnych w sposób jednoznaczny, (w szerokim znaczeniu) gdy administracja interpretuje pojęcia nieostre

12. Dobra publiczne, obowiązki i świadczenia (ciężary). Majątek publiczny.

Obowiązek świadczenia (ciężar świadczenia)

Ciężary mogą powstawać: albo z mocy prawa, albo w skutek rozstrzygnięcia przez organ władzy wykonawczej.

Podział w książce prof. Wierzbowskiego

W znaczeniu szerokim i wąskim

• w znaczeniu szerokim to wszelkie obciążenia nakładane na jednostkę dla osiągnięcia celów realizowanych przez administracje publiczną (także należność podatkowa).

• w znaczeniu wąskim to obowiązek świadczenia nałożony na jednostkę o charakterze innym niż pieniężnym w celu realizacji innych celów publicznych.

Art.84 Konstytucji „Każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie”

O charakterze osobistym i rzeczowym np. gdy środki służące zwalczaniu skutków klęski żywiołowej są nie wystarczające, właściwy organ może wprowadzi obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych na potrzeby zorganizowanej akcji. Polegają na udzieleniu pierwszej pomocy, przyjęciu na przechowanie i pilnowanie mienia poszkodowanych, dostarczenie pomieszczeń, pełnieniu warty itd.

O charakterze publicznym powszechnym i publicznym szczególnym

Powszechny - dotyczy wszystkich obywateli a nawet cudzoziemców np. w wypadku choroby zakaźnej obowiązkiem każdej osoby przebywającej na terytorium RP jest poddanie się badaniom mającym na celu wykrywanie zakażeń i chorób zakaźnych , szczepieniom itp.

Szczególny - kierowany do kręgu osób korzystających z określonego rodzaju budynków lub urządzeń, z których utrzymaniem związane jest świadczenie np. obowiązek oczyszczania ze śniegu, lodu , błota i innych nieczystości chodników położonych wzdłuż nieruchomości.

Podział z ćwiczeń mgr Stankiewicza

• Obowiązek świadczeń osobistych - nieodpłatnej czasowej pracy na cele publiczne związane z jakimś stanem wyjątkowym np. powódź

• Obowiązek nieodpłatnego udostępnienia ruchomości i nieruchomości na cele publiczne

• Świadczenia pieniężne

• stałe

• okresowe

• jednorazowe

Od ciężarów publicznych należy odróżnić publicznoprawne ograniczenia własności. Ciężary publiczne polegają na obowiązku czynnego zachowania się, sprowadza się ono do wykonania jakiś działań lub przekazania jakiś rzeczy do dyspozycji administracji. Natomiast ograniczenie własności polega na obowiązku znoszenia .

Majątek publiczny

Z ćwiczeń mgr Stankiewicza

Rzeczami publicznymi są wszystkie te rzeczy które pozostają we władaniu państwa lub w związku publiczno- prawnym i służą wykonaniu zadań administracyjnych ( lata 90-te XX w)

Rzeczy publiczne:

Majątek skarbowy - wszystko co pośrednio służy celom administracji , generuje środki finansowe (pieniądze , papiery wartościowe, lasy)

Majątek administracyjny - wszystkie które służą bezpośrednio do celów administracji (komputery , krzesła, stoliki )

Dobra publiczne - to dobra publiczne, z których każdy może korzystać bez pozwolenia (drogi, parki)

Współcześnie taki podział nadal zostaje choć trochę zmieniono majątek publiczny, zalicza się do niego majątek niezależnie od formy władającej został prawnie przeznaczony do użytku publicznego w zakresie częściowego lub całościowego korzystania. ( def. Prof. Bocia)

13. Organ administracyjny

Wg. Wierzbowskiego

Organ administracji państwowej (rządowej lub samorządowej):

• w ujęciu przedmiotowym - organ państwa zajmujący się bezpośrednim wykonywaniem funkcji administracyjnej państwa (wykonywaniem prawa). Funkcję administracyjną państwa można wyodrębnić drogą eliminacji - jest to to, co pozostanie z całości zadań państwa po wyłączeniu działalności ustawodawczej i sądowniczej.

• w ujęciu podmiotowym - organy, które należą sfery oddziaływania władzy wykonawczej, a więc wszystkie te organy, które pozostaną po odjęciu organów ustawodawczych i sądów.

Organ administracji publicznej jest różnie rozumiany:

• organ administracji rządowej

• organ administracji rządowej i samorządu terytorialnego, zwłaszcza w kontekście tzw. państwowej teorii samorządu - art.5 k.p.a „Ilekroć w przepisach k.p.a. jest mowa o [...] organach administracji publicznej rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej lub niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego” oraz inne organy państwowe lub inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwienia indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnych

• kryterium funkcjonalne - organ administracji rządowej, organ samorządu terytorialnego, wszelkie podmioty wyposażone przez ustawy w kompetencje w zakresie administracji; organem administracji publicznej staje się każdy podmiot, któremu ustawa przyznaje kompetencje z zakresu prawa administracyjnego, niezależnie od tego czy stanowi część struktury państwa, czy też podmiotu innego niż państwa, gminy, powiatu organizacji społecznej, ale kompetencje te musi uzyskać od państwa.

Wg. Zaborowskiego (naszego wykładowcy - czyli wykłady:)

Organ administracji publicznej - wyodrębniona jednostka organizacyjna, posiadająca ustalony prawem, jej tylko właściwy zakres działania i podejmująca te działania za pośrednictwem określonej osoby i swoistych form działania.

Cechy:

• substrat osobowy (za pośrednictwem określonych osób)

• działa w imieniu państwa

• swoiste formy działania

• wyodrębnienie organizacyjne

Podział organów:

według centralizacji: scentralizowane, zdecentralizowane (administracja terenowa)

według zasięgu terytorialnego: centralne, terenowe

według stopnia decyzyjności: decyzyjne (uprawnienie do działań władczych), pomocnicze (np. rady, komisje)

według obsady personalnej: wybieralne, mianowane, powoływane

według składu osobowego: jednoosobowe = monokratyczne (np. wójt), kolegialne

według charakteru pracy: zawodowe (np. policja), społeczne

Zakład administracyjny (użyteczności publicznej) - względnie samodzielna jednostka administracyjna wyposażona w trwale wyodrębnione środki osobowe i rzeczowe, których podstawowym celem jest świadczenie usług socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym (np. woda, teatry)

Cechy:

• zakład budżetowy (rozlicza się wynikami) lub jednostka budżetowa (całkowicie związana z budżetem)

• stosunek łączący zakład z użytkownikiem ma najczęściej charakter administracyjno-prawny

• nie jest zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym

• działa w sferze regulowanej prawem administracyjnym, a nie cywilnym

• władztwo zakładowe - nadrzędność zakładu nad użytkownikiem zakładu (czyli tym, który korzysta z zakładu) wynikająca z ustawy i regulaminu zakładu

• ma swój regulamin

Wg. Ochendowskiego :

Organ administracji rządowej:

• stanowi wyodrębnioną część aparatu administracji rządowej;

• działa w imieniu i na rzecz państwa;

• uprawniony jest do korzystania ze środków władczych;

• działa w zakresie przyznanych mu kompetencji.

Organy jednostek samorządu terytorialnego:

• są wyodrębnione organizacyjnie;

• działają w imieniu i na rzecz danego związku publicznoprawnego (gminy, powiatu, województwa);

• korzystają ze środków władczych;

• działają w zakresie przysługujących im kompetencji.

*Uprawnienie do korzystania ze środków władczych jest istotnym elementem pojęcia organu administracji publicznej. Element ten wyróżnia organy administracji publicznej od organów osób prawnych, które działają w układzie horyzontalnym. Korzystanie ze środków władczych przejawia się w uprawnieniu do stanowienia aktów administracyjnych, czyli aktów prawnych posiadających moc wiążącą wobec obywateli, zagwarantowaną możliwością zastosowania środków przymusu państwowego.

1. Rodzaje organów administracji: centralne, naczelne, terenowe, monokratyczne, kolegialne, decydujące, pomocnicze, zawodowe, społeczne.

Organ adm. publicznej a „urząd”.

Organ- organ posiada określoną przez prawo formę organizacyjną, która czyni z niego pewną organizacyjną jedność. Organy są: -wyodrębnione organizacyjnie; -działają w imieniu i na rachunek danej jednostki; -korzystają ze środków władczych; -działają w zakresie przysługujących im kompetencji. Organy podległe są ustawom.

Urząd- jest to zorganizowany zespół pracowników państwowych lub samorządowych (kolektyw), przydzielony do pomocy organowi administracji i powołany do merytorycznej i technicznej obsługi tego organu.

Organy administracji publicznej (klasyfikacja). Klasyfikacja jest sprawą umowną. Przy tworzeniu każdego podziału należy stosować jednolite kryterium. Wyróżniamy:

a) Organy naczelne i inne organy administracji;

b) Organy centralne i terenowe (lokalne);

c) Organy decydujące i pomocnicze;

d) Organy jednoosobowe (monokratyczne) i kolegialne;

e) Organy zawodowe i społeczne.

Organy (centralne i terenowe).

W przypadku tego podziału kryterium stanowi terytorialny zasięg działania organu.

Organem centralnym jest organ, którego zasięg działania rozciąga się na obszar całego państwa,( wyjątek na część terytorium - Minister Ziemi Odzyskanych )

Organem terenowym- organ, który realizuje swoje kompetencje tylko na określonej części terytorium państwa. Ten podział organów zakłada, iż terytorium państwowe podzielone jest na mniejsze jednostki terytorialne, przy zastosowaniu zasadniczego bądź specjalnego podziału terytorialnego. Obecnie w Polsce wszystkie organy naczelne są jednocześnie organami centralnymi, ponieważ realizują swoje kompetencje na terytorium całego państwa.

Organy naczelne i inne

Do naczelnych organów administracji rządowej zaliczyć należy samą RM, Prezesa RM, ministrów, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji a także komisje i komitety, które z mocą ustawy pełnią funkcje naczelnych organów adm. Według art.10 ust.2 Konstytucji Prezydent RP sprawuje władzę wykonawczą; jest więc organem władzy wykonawczej obok RM. Przepisy Konstytucji przyznają Prezydentowi liczne kompetencje z zakresu administracji. Chociaż Prezydent jest organem o podstawowym znaczeniu dla państwa, a nie tylko dla administracji, to jednak można go zaliczyć do naczelnych organów administracji ze względu na sprawowanie władzy wykonawczej oraz zakres jego kompetencji ze sfery administracji. Pozostałych, a więc innych organów adm. zarówno centralnej, jak i terenowej, nie zalicza się do naczelnych organów adm. np. Służba Celna RP, Wyższy Urząd Górniczy

Organy (monokrtyczne i kolegialne).

Kryterium podziału stanowi struktura organu, liczba osób tworzących organ, czy jest to jedna osoba (organ monokratyczny), czy wiele osób (organ kolegialny). Z reguły w systemie administracji publicznej występują zarówno organy jednoosobowe, jak i organy kolegialne. Organy jednoosobowe są powoływane do załatwiania spraw konkretnych, licznych, wymagających szybkiego rozstrzygnięcia, gdy niezbędna jest wiedza fachowa i gdy chodzi o jasno określoną odpowiedzialność. Organy kolegialne tworzy się do tego, aby ustalały ogólne kierunki działania, cele strategiczne, założenia polityki w poszczególnych dziedzinach działalności państwa. Przykładem organu jednoosobowego są; wójt , starosta natomiast organu wieloosobowego ; samorządowe kolegium odwoławcze, Rada do Spraw Uchodźców.

Organy (decydujące i pomocnicze).

Organy decydujące to organy, które mogą rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych,

Organy pomocnicze- to takie organy, które mogą tylko występować z inicjatywą czy też opiniować przedstawione im sprawy przez organy decydujące bądź też wykonywać jedynie czynności kontrolne.

Organy (zawodowe i społeczne).

Organ zawodowy składa się lub jest obsadzony przez osoby, które z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie, będące źródłem utrzymania. Chodzi o osoby, które są zatrudnione w danym organie, a więc o urzędników służby cywilnej, pracowników państwowych czy samorządowych.

Za organ społeczny uważa się taki organ, w skład którego wchodzą osoby traktujące swą pracę (działalność) w organie honorowo. Nie otrzymują one z tego tytułu stałego wynagrodzenia będącego podstawą ich utrzymania. Mogą natomiast otrzymywać diety czy ekwiwalent za utracony zarobek, ale nie jest to równoznaczne z otrzymywaniem wynagrodzenia za pracę.

Właściwość sądu administracyjnego to zakres spraw przekazywanych mu do rozpoznania i rozstrzygnięcia w postanowieniu sądowo - administracyjnym.

Właściwość sądu administracyjnego jest właściwością rzeczową i właściwością miejscową.


Właściwość rzeczowa organów administracji publicznej oznacza, że na ten organ został nałożony obowiązek załatwiania określonych spraw. Właściwość rzeczowa jest ustalana na podstawie przepisów materialnego prawa administracyjnego o zakresie działania administracji. Składa się ona z dwóch elementów:

• właściwość resortowa, wskazująca pion organów administracji powołanych do rozpatrywania i rozstrzygania spraw danego rodzaju,

• właściwość instancyjna, określająca, który z organów danego pionu resortowego ze względu na zajmowany stopień w strukturze jest powołany do rozpatrywania i rozstrzygania danej kategorii spraw.

Właściwość miejscowa- nazywana terytorialną, która oznacza na jakim obszarze dany organ będzie wykonywał swoją właściwość rzeczową, dotyczy przestrzeni działania organu.

Ustalenie właściwości miejscowej polega na sprawdzeniu, czy sprawą powinien zajmować się organ administracji publicznej działający na określonym obszarze.
Zasady ustalania właściwości miejscowej:

• w sprawach dotyczących nieruchomości właściwy jest ten organ administracji, na którego terenie działania znajduje się nieruchomość,

• w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy właściwy jest ten organ, na którego terenie działania zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,
  w innych sprawach -właściwy jest ten organ, na terenie, którego mieszka lub ma siedzibę strona lub jedna ze stron postępowania administracyjnego,

• jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w wyżej opisany sposób, to sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania albo w razie braku ustalenia takiego miejsca -do organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście w Warszawie.
  

Właściwość funkcjonalna(instancyjne)- zakłada wielostopniową organizację administracji i rozstrzyga, którego stopnia organ jest właściwy do załatwiania sprawy. Ustalenie, jaki organ jest organem I instancji przesądza z kolei o tym, jaki organ jest organem II instancji.

Właściwość organów wynika wprost z ustawy (właściwość ustawowa) bądź jest właściwością delegowaną dopuszczoną przez ustawę.

Urząd administracyjny:

• Oznacza stanowisko będące jednocześnie organem administracji, np. urząd Prezydenta RP

• Wyspecjalizowane biuro, o pewnym zespole pracowników bądź aparacie pomocniczym danego organu; zespół osobowy oraz zespół środków materialnych danych do pomocy organowi celem wykonania jego zdań i kompetencji, np. urząd wojewódzki, urząd gminy

Urząd (def. Ochendowskiego) - zorganizowany zespół pracowników państwowych lub samorządowych (kolektyw), przydzielony do pomocy organowi administracji i powołany do merytorycznej i technicznej obsługi tego organu.

14. Ministerstwo

Ministerstwo - urząd administracji powoływany w drodze rozporządzenia wydawanego przez Radę Ministrów w celu obsługi ministra kierującego wyodrębnionym działem administracji rządowej.

15. Powiązania organizacyjne i funkcjonalne

Powiązania organizacyjne to taki układ zależności między jednostkami organizacyjnymi, który jest warunkiem spójności i jednolitości struktury organów. Składają się na nie łącznie dwa podstawowe elementy:

• Bezpośredni, decydujący wpływ jednostki wyższego szczebla na obsadę personalną jednostki organizacyjnej niższego szczebla

• Celowość jako uprawnione kryterium oceny działania jednostki organizacyjnej szczebla niższego

Powiązania funkcjonalne oznaczają wszystkie zależności prawne między podmiotami administracji publicznej nie mające charakteru organizacyjnego, które występują w systemie prawnym ze względu na proces organizowania działalności podjętej w celu realizacji ustawowo określonych zadań publicznych.

Stosunki pomiędzy podmiotami administrującymi mogą być oparte na kierownictwie, nadzorze, kontroli, koordynacji i współdziałaniu.

Kierownictwo - istota kierownictwa obejmuje pełną ocenę jednostki kierowanej, w tym warunki, sposób i treść działania podmiotu kierowanego. Organ kierujący może używać wszelkich środków w celu oddziaływania na postępowanie jednostki kierowanej. Obejmuje ono kompetencje do sprawowania nadzoru, kontroli, koordynacji oraz kompetencje do kształtowania struktury organizacyjnej podmiotu podległego, ustalania zadań i określania sposobu ich realizacji. Organ kierujący ponosi pełną odpowiedzialność za sposób i efekty działania podmiotu kierowanego. Kierownictwo jest charakterystyczne dla administracji scentralizowanej.

Nadzór - zespół kompetencji do kontroli treści działania i jego skutków na podstawie kryterium legalności (czasem rozszerzone o kryteria: celowości, rzetelności, gospodarności) oraz usuwania rozbieżności pomiędzy stanem pożądanym a rzeczywistym. Podmioty nadzorowane z mocy prawa uzyskują samodzielność i odpowiadają prawnie za podjęte przez siebie działania. Organ nadzorujący odpowiada za wykonanie zadań nadzorczych. Może on stosować tylko takie środki, jakie przyznaje mu ustawa. Środki nadzoru dzielą się na:

• środki oddziaływania merytorycznego (uchylenie rozstrzygnięcia, zawieszenie jego wykonania, zgłoszenie sprzeciwu)

• środki nadzoru personalnego (np. zawieszenie organu w czynnościach). Nadzór jest charakterystyczny dla administracji zdecentralizowanej.

Wg innego podziału środki nadzoru dzielimy na:

• Środki nadzoru represyjnego - stosowane w przypadku naruszenia prawa, w jego następstwie. Zalicza się do nich:

• Żądanie informacji przez organ nadzoru o wszystkich sprawach poddanych nadzorowi

• Uchylenie przez organ nadzoru aktu prawnego naruszającego prawo, bądź żądanie uchylenia takiego aktu przez organ, który go wydał

• Zarządzenie, by organ nadzorowany wykonał ciążący na nim obowiązek w określonym terminie

• Zarządzenie zastępcze - jeżeli organ nadzorowany nie wykonuje swojego obowiązku

• Ustanowienie organu komisarycznego, który działa w miejsce organu właściwego na koszt instytucji nadzorowanej

• Środki nadzoru prewencyjnego:

• Uzgodnienie aktu organu nadzorowanego z organem nadzoru

• Zatwierdzenie aktu prawnego organu nadzorowanego przez organ nadzoru

• Ustalenie budżetu jednostki nadzorowanej przez organ nadzoru, jeśli jednostka nadzorowana nie uchwali budżetu w określonym prawem terminie

Kontrola (lustracja, wizytacja, rewizja)- element kierownictwa i nadzoru, ale może też występować samodzielnie. Jest to prawne upoważnienie organu kontrolującego do oceny działania podejmowanego prze organ kontrolowany. Organ kontrolujący nie ma zwykle możliwości wpływania na działalność organów kontrolowanych, kieruje on tylko do nich wyniki kontroli, wraz z wnioskami pokontrolnymi. Przepisy prawa określają zakres kontroli, jej kryteria, sposób, skutki i procedury weryfikacji kontroli.

Koordynacja - polega na harmonizowaniu i ujednolicaniu działań różnych podmiotów administrujących bez względu na łączący je układ organizacyjny. Organ koordynujący ma możliwość oddziaływania na jednostki koordynowane przy użyciu różnego rodzaju środków w celu zharmonizowania ich działalności, nie odpowiada za działania organów koordynowanych i nie może zmusić danego podmiotu do ich wykonania.

Współdziałania - więź łącząca podmioty niezależne (brak organizacyjnego podporządkowania między podmiotami).

• Obligatoryjne - gdy przepisy prawa nakładają obowiązek współdziałania określonych podmiotów w określonych dziedzinach

• Fakultatywne - gdy prawo przewiduje możliwość współdziałania określonych podmiotów we wskazanych sprawach

Podmioty współdziałające dokonują wspólnej oceny stanu faktycznego, uzgadniają działania służące wspólnej realizacji konkretnych celów, zawierają porozumienia. Współdziałające podmioty odpowiadają prawnie za treść działań i ich skutki.

16. Podział terytorialny

„Podział terytorialny” i „podział administracyjny” używa się zamiennie. Użycie pojęcia „podział administracyjny” wskazuje, że chodzi o dokonanie podziału terytorialnego państwa dla wykonywania administracji publicznej. Jednakże terytorium państwa dzielone jest nie tylko dla celów wykonywania administracji publicznej, ale również dla celów sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Przy użyciu pojęcia ,,podział terytorialny” chodzi o podział dokonany tylko dla celów administracji publicznej.

Podział terytorialny- względnie trwałe rozczłonkowanie przestrzeni państwa dokonywane dla pewnej grupy lub określonych tylko jednostek organizacyjnych państwa lub jednostek niepaństwowych, wszakże wykonujących zadania państwowe.

Wyróżnia się trzy rodzaje podziału terytorialnego:

• Podział zasadniczy- tworzony jest dla organów terenowych o kompetencjach ogólnych, posiadających podstawowe znaczenie dla danej jednostki podziału, a więc u nas dla terenowych organów rządowej administracji ogólnej i jednostek samorządu terytorialnego.

• Podział pomocniczy- podział, który dokonywany jest dla organów o charakterze pomocniczym w stosunku do organów o podstawowym znaczeniu; np. podział gminy na sołectwa.

• Podział specjalny- podział dokonywany dla wykonywania takich zadań państwa, których wykonywanie w ramach podziału zasadniczego jest z różnych względów mało celowe; np. specjalny podział terytorialny dla wykonywania administracji górniczej, uwzględniający intensywność występowania kopalni na poszczególnych obszarach państwa.

Rejonizacja- jest następstwem wyznaczania dla poszczególnych instytucji lub organizacji wykonujących w formach niewładczych zadania produkcyjno-usługowe, kulturalne, oświatowe obszaru działania, który nie pokrywa się z jednostkami zasadniczego i specjalnego podziału terytorium państwa.(jej przedmiotem jest obszar mniejszy niż województwo).

Regionalizacja-jej przedmiotem są obszary większe niż województwo. (kilka województw)

01.01.1999r. wprowadzono zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny. Jednostkami zasadniczego podziału terytorialnego są:

* gminy,

* powiaty,

* województwa (16)

Podział pomocniczy. Jednostkami pomocniczymi są sołectwa na wsi, a w mieście- dzielnice i osiedla. Jednostki te pozostają do decyzji rad gmin. Sołectwa, dzielnice i osiedla nie posiadają osobowości prawnej i własnego majątku. Organizacja i zakres działania jednostek pomocniczych określa rada gminy oddzielnym statutem.

Podział specjalny. Dla potrzeb określonych dziedzin administracji publicznej albo w innych uzasadnionych społecznie celach ustawy szczególne mogą przewidywać dokonanie terytorialnego podziału specjalnego.

Ustawą z 5 czerwca 1998r. o administracji rządowej w województwie utworzono wojewódzką administrację zespoloną, którą stanowią: wojewoda i kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży. Ustanowienie organów administracji niezespolonej może następować wyłącznie w drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa.

17. Zasady prawa administracyjnego

Reguły prawa - stosuje się zawsze w całości (Dworkin)

Zasady prawa - powinny być stosowane, chociaż dopuszczalne jest uwzględnianie jej w części, jeżeli zachodzi konieczność równoczesnego zastosowania innej zasady

Zasady prawa:

• Teoria Wróblewskiego - mogą mieć w Polsce dwojaką postać:

• Obowiązujące wypowiedzi o charakterze normatywnym (normy prawa pozytywnego)

• Nie mają charakteru normatywnego; są pewnymi wskazówkami, postulatami dla ustawodawcy

• Teoria Wronkowskiej i Ziębińskiego - można mówić o zasadach prawa w znaczeniu:

• Opisowym - zasady prawa to pewien wzorzec ukształtowania instytucji prawnej w szczególnie doniosłych dla te instytucji aspektach

• Dyrektywalnym - zasady prawa to obowiązujące w danym systemie normy nadrzędne pod względem pozostałych norm tego systemu i pełniące inną rolę (funkcję) w tym systemie

• Starościak - zasady ogólne prawa administracyjnego są to wnioski z przepisów i ich stosowania, jednak tak ściśle związane z elementami moralności, etyki i innymi regułami pozaprawnymi, że nie sposób dokonać rozgraniczenia

1) Zasada demokratycznego państwa prawnego

Art. 2 Konstytucji: „Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”

Została zrodzona z teorii liberalnych, była wyrazem nieufności do państwa, i zarazem wiary w moc prawa. Wszyscy są równi wobec prawa, władza i urzędnicy podlegają temu samemu prawu co obywatele. Państwo dokładnie określa granice swojego działania, zapewniać sferę wolności obywateli zabezpieczoną prze bezprawną ingerencję państwa.. Z zasady tej wynikają pewne wartości, które musi spełniać prawo: dostępne i przejrzyste, zgodne z zasadą proporcjonalności, przewidywalne i stabilne, nie może działać wstecz i powinno wchodzić w życie z zachowaniem niezbędnego vacatio legis.

Podstawowe złożenia: prymat prawa i poszanowanie praw i wolności obywateli. Obowiązek administracji polegający na działaniu na podstawie i w granicach prawa wykazującego określone wartości, obowiązek respektowania praw i wolności jednostek oraz poddania swoich działań kontroli sądów.

2) Zasada legalności (praworządności)

Art. 7 Konstytucji: „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”

Oznacza to uznanie Konstytucji jako ustawy zasadniczej i prymatu ustawy w systemie źródeł prawa. Oraz istnienie skutecznych środków kontroli zgodności aktów normatywnych z Konstytucją i z ustawami. Organ administracyjny powinien podejmować działania, do których został prawnie upoważniony.

Formalne rozumienie praworządności obejmuje: istnienie hierarchii aktów normatywnych, za pomocą których tylko mogą być ustanawiane normy prawne, każdy akt normatywny musi mieć podstawy prawne i każdy musi być należycie opublikowany i ogłoszony, żaden nie może mieć mocy wstecznej, kompetencje organów muszą być przestrzegane, a działanie musi mieć podstawę prawną, spory między obywatelami a władzą administracyjną musi rozstrzygać niezawisły sąd, normy niezgodne z aktami wyższego rzędu muszą być skutecznie eliminowane przez organ kontroli.

Materialne rozumienie tej zasady zakłada, oprócz wymogów formalnych, że treść norm prawnych musi odpowiadać pewnym pożądanym wartościom.

3) Zasada równości wobec prawa

Art. 32 Konstytucji: „Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. (ust 1) Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.” (ust. 2).

Art. 33 Konstytucji: „Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym.” (ust 1)

Równość wobec prawa oznacza zarówno równość stosowania prawa jak i równość w prawie.

4) Zasada proporcjonalności (adekwatności, miarkowania, współmierności)

Wiąże się z kwestią właściwego - słusznego i racjonalnego - wyważenia ochrony dobra ogółu i dobra jednostki. Na treść tej zasady składają się trzy podstawowe nakazy:

nakaz przydatności - przewidziany środek musi być zdatny do realizacji zamierzonego celu

nakaz konieczności (niezbędności) - powinność ograniczenia ingerencji do niezbędnego minimum przy uwzględnieniu: przedmiotu, przestrzeni, czasu i podmiotu

nakaz proporcjonalności (w ścisłym tego słowa znaczeniu) - cel powinien pozostawać w odpowiednim stosunku do ciężaru i dolegliwości podejmowanych środków.

Art. 8 ust 3 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego: „Wszelka kontrola administracyjna społeczności lokalnych może być dokonywana wyłącznie w sposób oraz w przypadkach przewidzianych w Konstytucji lub w ustawie. (ust 1) Kontrola administracyjna społeczności lokalnych powinna być sprawowana z zachowaniem proporcji między zakresem interwencji ze strony organu kontroli a znaczeniem interesów, które ma on chronić. (ust 3)

Art. 31 ust 3 Konstytucji: „Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw”.

Zasięg oddziaływania zasady proporcjonalności obejmuje zarówno proces tworzenia prawa, jak też etap jego stosowania w przypadkach, gdy prawo przewiduje pewne luzy decyzyjne, pozwalające na dokonanie wyboru.

Według Trybunału Konstytucyjnego „… wyraz ogólnej idei praw i wolności jako swobodnego działania jednostki, w które państwo (ustawodawca) może ingerować tylko w razie konieczności i tylko w koniecznym wymiarze”.

5) Zasada jawności administracyjnej

Jawność oznacza stan względnie swobodnego dostępu obywateli do informacji będących w dyspozycji organów władzy publicznej oraz tych podmiotów, które wykonują funkcje władzy publicznej, stan wglądu w sprawy własne, a więc indywidualne i sprawy społeczne, a więc państwowe, lokalne, regionalne.

6) Prawo do sądu

Art. 45 ust 1 Konstytucji: „każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”

7) Zasada pomocniczości (subsydiarności)

Zasada subsydiarności (łac. subsydium - pomoc, wsparcie) zakłada, że regulacja prawna sytuacji obywateli i ich grup oraz związków powinna zapewniać im maksymalną samodzielność i udział w wykonywaniu zadań publicznych. Państwo i inne większe wspólnoty powinny być pomocnicze wobec jednostek, rodzin i mniejszych wspólnot; nie powinny przejmować zadań, które mogą być tam zrealizowane. Każda większa wspólnota powinna wykonywać zadania przekraczające możliwości wspólnoty mniejszej.

Preambuła Konstytucji „ustanawiamy Konstytucje RP jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot”

Rozdział VII Konstytucji o samorządzie terytorialnym: domniemanie kompetencji samorządu terytorialnego i gminy jako podstawowej jednostki samorządu terytorialnego.

8) Zasady ustrojowe: centralizacji i decentralizacji oraz koncentracji i dekoncentracji

Art. 15 ust 1 Konstytucji „ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizację władzy publicznej”.

Formą decentralizacji jest samorząd terytorialny. W systemie administracji publicznej wyróżniamy dwa podsystemy: administracji rządowej - funkcjonuje na zasadzie centralizacji - oraz samorządowej - funkcjonuje na zasadzie decentralizacji.

Typ układu scentralizowany polega na związaniu organów niższego szczebla dyrektywami organów nadrzędnych, na ingerencji w sferę działania organu niższego w formie zarządzeń i poleceń służbowych - stosunek kierownictwa i hierarchicznego podporządkowania (zależność służbowa i organizacyjna - wydawanie aktów generalnych (zarządzenia) i indywidualnych (polecania) oraz zależność osobowa - prawo obsadzania stanowisk w organie podległym).

Typ układu zdecentralizowany polega na prawnym ustanowieniu określonego stopnia samodzielności w wykonywaniu określonego rodzaju zadań przez jednostkę zdecentralizowaną. Jest to samodzielność względna - wyznaczają ją środki nadzoru.

Koncentracja - punkt ciężkości administrowania spoczywa w rękach organów naczelnych, centralnych, które decydują we wszystkich ważnych sprawach

Dekoncentracja - punkt ciężkości administrowania leży w organach terenowych, które wykonują przeważającą większość zadań administracji. W przypadku dekoncentracji następuje przekazanie właściwości do załatwienia spraw administracyjnych w dół, organom niższym, przy zachowaniu przez organy centralne prawa udzielania wytycznych, poleceń, rozkazów. Dekoncentracja nie przesądza o niezależności czy samodzielności organów administracji zdekoncentrowanej.

9) Zasada kompetencyjności

Głosi, że do rozstrzygania określonej sprawy w określonej formie prawnej może być zobowiązany (kompetentny) tylko jeden organ administracji publicznej, odznaczający się właściwością rzeczową, miejscową i instancyjną.

Art. 19 kpa „organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej”.

Każda zmiana kompetencji wymaga upoważnienia ustawowego.

• Zasada rozdzielności kompetencyjnej organów - przepisy prawa jednoznacznie określają zakres kompetencji, aby umożliwić precyzyjne rozdzielenie działań

• Zasada optymalnej pojemności i kompetencyjności organu - struktura organizacyjna rodzaj i ilość spraw przypisanych do danego organu muszą być nałożone tak

10) Dualizm i monizm w administracji

Dualistyczna administracja to kategoria konstytucyjna. Konstytucja z 1997 zawiera postanowienia dotyczące administracji rządowej i samorządu terytorialnego przyjmując domniemanie kompetencji samorządu. W dualistycznej koncepcji administracji istnieje system decentralistycznych powiązań między jej poszczególnymi elementami. Powiązania te mają zapewnić działanie samorządu terytorialnego (nadzór prawny).

Monizm - zasada określa typ układu organizacyjnego opartego na idei jedno-podmiotowości. Na terenie całego kraju działa administracja będąca emanacją „jednolitej władzy”.

11) Zasada zespolenia administracyjnego

Jest to reguła określająca sposób organizacji administracji na szczeblach terenowych. Zgodnie z tą zasadą kompetencje rozdzielone wedle zasady resortowości na szczeblu centralnym powinny być skupione w ręku jednego organu na szczeblu terenowym. W Polsce zasada zespolenia ma miejsce w przypadku wojewody i starosty, którzy zgodnie z ustawami ustrojowymi zespalają w jednym urzędzie pod swoim zwierzchnictwem służby, inspekcje i straże.

12) Zasada sprawności działań administracji (zasada efektywności)

Wszelkie działania są sprawne, gdy prowadzą do osiągnięcia zamierzonego celu przy możliwie najmniejszych środkach. Zasada efektywności wprowadza normatywny obowiązek sprawnego działania organów administracji. Cechy działania sprawnego:

• Skuteczność - działanie celowe, nastawione na osiągnięcie zamierzonego celu

• Korzystność - gdy cenność wyniku użytecznego jest większa niż koszty

• Ekonomiczność - wartość relacji między cennością wyniku użytecznego a cennością kosztów jest większa od jednego.

Zadania mogą być korzystne i ekonomiczne dodatnio, ujemnie i obojętnie.

18. Prawne formy działania administracji

A) Akt administracyjny

- to oparte na przepisach prawa administracyjnego (o randze ustawowej, lub na wyraźne upoważnienie z ustawy) władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej, określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie; tryb wydawania aktów administracyjnych to postępowanie administracyjne, szczegółowo uregulowane w kpa;

-cechy aktu administracyjnego:

*czynność oparta na przepisach prawa administracyjnego;

*władcze oświadczenie woli:

→oświadczenie woli - rozumienie cywilistyczne - przejaw woli, wyrażający zamiar wywołania skutku prawnego w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego;

→władczy - wydane w imieniu państwa i na jego rachunek, czyli skutki istnieją niezależnie od istnienia organu, który go wydał, a jego wykonanie jest zagwarantowane przez możliwość stosowania środków przymusu;

→skutki nie muszą mieć tylko charakteru administracyjnego, też np. cywilne w przypadku wywłaszczenia;

*wydany przez organy administracji i inne podmioty pełniące funkcję tych organów, np. zakłady administracyjne, organizacje społeczne, czy rzadziej organy przedsiębiorstw państwowych;

*cecha podwójnej konkretności - konkretna sytuacja i konkretna osoba

*domniemanie istnienia aktu administracyjnego poprzedzającego dokonanie czynności faktycznej;

*aktem administracyjnym jest również rozstrzygnięcie organów zakładów użyteczności publicznej dotyczące stosunków łączących zakład z użytkownikiem;

*forma aktu - pisemna albo ustna;

*podziały: normatywny i nienormatywny; władczy i niewładczy; oświadczenie wiedzy i woli (zaświadczenia i akty administracyjne; informacja urzędowa i tzw. przyrzeczenie administracyjne)

Rodzaje aktów administracyjnych

-akty wewnętrzne i zewnętrzne:

*akty wewnętrzne - akty wydawane w sferze wewnętrznej administracji;

→nie wymagają żadnej szczególnej podstawy prawnej, wystarcza ogólne upoważnienie do kierowania podmiotami będącymi adresatami aktu;

→brak procedury ich wydawania (nie stosuje się kpa);

→sankcje - tylko porządkowe i dyscyplinarne;

→nie są nimi akty kierowane do pracowników, które wykraczają poza zakres podległości służbowej, np. nawiązanie lub rozwiązanie stosunku pracy bądź zmiana tego stosunku;

*akty zewnętrzne - to akty kierowane do wszystkich innych podmiotów, tj. do obywateli i ich organizacji, oraz organów administracji niepodległych organizacyjnie wydającemu akt;

→typowy akt to decyzja administracyjna:

tylko wyraźnie przewidziana przez prawodawcę poprzez podanie nazwy decyzja czy odpowiedni opis;

organ musi podjąć działanie w formie decyzji zawsze, gdy załatwia sprawę administracyjną co do istoty w całości albo w części;

wyczerpująco unormowana - podstawą prawną decyzji może być tylko przepis prawa powszechnie obowiązującego

→istnieją też inne akty zewnętrzne, nie będące decyzją wg kpa, mogą być wydawane w różnych formach co ma odbicie w ich nazewnictwie oraz treści → pewne rozstrzygnięcia zapadają w sferze:

reglamentacji (inaczej policji administracyjnej) = tzw. policyjne działania administracji → wprowadzają nakazy, zakazy, obowiązki lub uprawnienia w sferze ściśle reglamentowanej przez administrację (pozwolenia, zezwolenia, decyzje), np. pozwolenie budowlane

organizatorskiej administracji publicznej → nadają uprawnienia osobom fizycznym lub prawnym do wykonywania określonej działalności produkcyjnej lub usługowej albo upoważniają do wykonywania określonych czynności, uzależniając to od posiadania przez zainteresowanego określonych prawem kwalifikacji zawodowych (koncesje i licencje), np. koncesja na wydobywanie kopalin podległych prawu górniczemu,

-akty deklaratoryjne i konstytutywne:

*akty deklaratoryjne → nie tworzą nowych sytuacji prawnych, lecz stwierdzają ich powstanie z mocy samego prawa, organ orzekający jedynie stwierdza, czy zaistniał wymagany stan rzeczy by powstało określone uprawnienie, dlatego wywołują skutki prawne wstecz (ex tunc) i z reguły nazywane są orzeczeniami, ze względu na podobieństwo do orzeczeń cywilnych (o ustalenie prawa);

→stwarza nową sytuację prawną w zakresie prawa procesowego, nie materialnego, tzn. dopiero od wydania aktu strona może skutecznie powoływać się na swoje prawo;

*akty konstytutywne → tworzą, znoszą lub zmieniają stosunki prawne i wywołują skutki prawne od chwili ich wydania (ex nunc);

→akty wydawane w ramach uznania administracyjnego (tzw. akty swobodne);

→ma pewne elementy deklaratoryjne - stwierdzenie dotyczące sytuacji, która już zaistniała i która uzasadnia wkroczenie organu administracji do sprawy.

*akty deklaratoryjne mogą uzyskać cechę prawomocności materialnej, której nie mają akty konstytutywne =stan prawny stwierdzony aktem deklaratoryjnym nie może być zmieniony poprzez wzruszenie samego aktu np. z przyczyn proceduralnych, ma moc prawną dopóki obowiązuje przepis, na mocy którego go wydano, natomiast wzruszenie aktu konstytutywnego powoduje zmianę stanu prawnego, którego on dotyczy, stąd może być prawomocny tylko formalnie;

-akty zależne od woli adresata (akty dwustronne) i akty od niego niezależne (akty jednostronne):

*akty zależne od woli adresata → do ich wydania konieczny jest uprzedni wniosek adresata o wydanie aktu (konieczna jego zgoda), z reguły przyznającego pewne uprawnienie i od uznania strony zależy czy będzie z niego korzystała, czy się jego zrzeknie (nie zawsze może, np. nazwisko), np. .zezwolenie na wykonywanie pewnego zawodu

*akty niezależne od woli strony → wydawane z urzędu, choć też na wniosek strony lub innej osoby, ale wniosek nie jest niezbędny. Z reguły nałożenie obowiązków; np. decyzja wywłaszczeniowa

-akty wywołujące skutki cywilnoprawne i akty niewywołujące takich skutków

*akty o pośrednim skutku w prawie cywilnym - gdy stanowią przesłankę dokonania czynności cywilnoprawnej (np. warunek umowy)

→co gdy akt będący podstawą zostanie uchylony lub uznany za wadliwy → brak jednolitego stanowiska, ale dominuje pogląd, iż nie wpływa na ważność późniejszej czynności prawnej, ale przesłanki powodujące wadliwość decyzji mogą stanowić podstawę do uchylenia się od skutków złożonych oświadczeń woli;

-akty regulujące sytuację prawną osób i akty regulujące sytuację prawną rzeczy:

*wszystkie akty administracyjne regulują sytuację osób fizycznych, prawnych i ułomnych, a zasadą jest, że praw tych nie można przenieść na inne osoby;

*możliwe powiązanie praw z danego aktu administracyjnego adresowanego do konkretnego podmiotu z rzeczą, wtedy przechodzą one na nabywcę rzeczy,

-akty związane i tzw. swobodne (wydawane na zasadzie uznania administracyjnego):

*kryterium - swoboda organu administracji przy wydawaniu aktu wynikająca z instytucji uznania administracyjnego;

*podlegają kontroli sądowej z punktu widzenia legalności, organ kontrolujący (czyli NSA) musi rozważyć również czy organ administracji nie przekroczył dopuszczalnej granicy swobody interpretacji i czy nie nosi ona cech dowolności na tle konkretnego stanu faktycznego;

B) Akt normatywny:

-to władcze rozstrzygnięcie organu władzy publicznej zawierające normy postępowania skierowanie do ogólnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej sytuacji, choć możliwe jest jednorazowe określenie sytuacji, np. gmina nakazuje opuszczenie terenów zagrożonych powodzią;

-brak powszechnie obowiązujących przepisów proceduralnych dotyczących tworzenia prawa przez administrację;

C) Porozumienie:

-należy do niewładczych form działania administracji i jest dwustronną lub wielostronną czynnością z zakresu prawa administracyjnego, dokonaną przez podmioty wykonujące administrację publiczną, a dochodzącą do skutku na podstawie zgodnych oświadczeń woli tych podmiotów, opiera się na zasadzie równości podmiotów niepowiązanych węzłami podległości organizacyjnej lub służbowej;

*przedmiot porozumień → zobowiązania dotyczące realizacji zadań ze sfery administracji publicznej;

*na podstawie porozumień powstają stosunki administracyjnoprawne, ale oparte o zasadę równości podmiotów;

*albo wspólne wykonanie zadań albo przeniesienie pewnych zadań z jednego podmiotu na drugi - szeroko rozumiana współpraca wewnątrz administracji lub z innymi organizacjami społecznymi lub spółdzielczymi (ale przynajmniej jedna strona musi mieć funkcję administracji publicznej) dlatego porozumienia nie są czynnościami wewnętrznymi, gdyż w ich wyniku może nastąpić albo przeniesienie kompetencji (co wymaga wyraźnego upoważnienia ustawowego), albo zobowiązanie do określonego wykonywania kompetencji;

*zakres objęty porozumieniem musi leżeć w zakresie samodzielnego decydowania stron;

*w doktrynie powszechnie przyjęta moc wiążąca porozumień, ale w przepisach rzadko uregulowane, a co za tym idzie brak uregulowań dotyczącego rozwiązywania sporów między stronami;

-przykłady:

*porozumienia międzygminne zawierane przez gminy w sprawie powierzenia jednej z nich określonych zadań publicznych;

*porozumienie o wykonywanie zadań z zakresu administracji rządowej pomiędzy gminą a wojewodą, dot. przejęcia przez gminę zadań należących do kompetencji administracji rządowej i o zapewnieniu na nie środków;

-nie jest porozumieniem uzgodnienie treści aktu administracyjnego przed jego wydaniem (np. gdy przepis wymaga by przepis był wydany w porozumieniu z innym organem);

D) Ugoda

-to pisemne porozumienie zawarte między stronami postępowania administracyjnego przed organem I lub II instancji, przed którym toczy się postępowanie administracyjne i zatwierdzonym przez ten organ po skontrolowaniu jego prawidłowości;

*przesłanka dopuszczalności - charakter sporny sprawy, która jest w toku, a ugoda ma przyspieszyć lub uprościć rozwiązanie, przy czym żaden przepis prawa nie może stać temu na przeszkodzie;

*strony mają prawo, a nie obowiązek do zawarcia ugody, a jedynie urzędnik ma obowiązek nakłaniania stron do ugody, co wynika z zasady ogólnej polubownego załatwiania spraw spornych;

*termin do zawarcia ugody to tzw. termin wyznaczony, tj. jego długość jest określona przez organ → w razie nie dotrzymania terminu, lub w razie nie podjęcia rokowań do ugody, lub jej niewypełnienia organ załatwia sprawę w formie decyzji;

*wymogi formalne - oznaczenie organu i stron, data, przedmiot i treść ugody, wzmianka o jej odczytaniu i przyjęciu, podpisy stron i upoważnionego pracownika organu;

*zatwierdzenie ugody przez organ w formie postanowienia, gdy jest zgodna z prawem, interesem społecznym, ze słusznym interesem stron oraz uwzględnia stanowisko organu → skutki prawne jak decyzja i podlega egzekucji administracyjnej;

→w razie zaistnienia sprzeczności z w/w przesłankami organ odmawia zatwierdzenia (postanowieniem), co ma charakter rozstrzygnięcia incydentalnego (nie ma charakteru decyzji adm.) i jest etapem poprzedzającym wydanie w sprawie decyzji administracyjnej;

→oba w/w postanowienia można skarżyć w drodze zażalenia oraz skargi na postanowienie do sądu administracyjnego;

*ugoda daje stronom możliwość wpłynięcia na ukształtowanie swoich obowiązków i uprawnień, w zakresie regulowanym przez administrację, ale te prawa i obowiązki mają moc prawną z mocy woli organu, a nie woli stron

*2 elementy konieczne to porozumienie stron w kwestiach spornych oraz zatwierdzenie tego porozumienia przez organ, przed którym toczy się postępowanie;

E) Zaświadczenia

stanowią pewne poświadczenia istnienia pewnego stanu faktycznego lub prawnego, ale samo w sobie skutków prawnych nie rodzące. Przykład : zaświadczenie może służyć do wydania aktu/ służy pomocniczo

F) Polecenie służbowe:

wiążąca dyrektywa ( nakaz ) określonego zachowania się

występuje w wewnętrznej sferze administracji - wydawane jest przez przełożonego podwładnemu

Polecenie służbowe jest formą działania jednostronną, władczą ( groźba sankcji dyscyplinarnych)

Podstawą prawną do wydawania poleceń służbowych stanowią przepisy o podległości służbowej

akt konkretny - adresat jest zawsze imiennie wskazanym pracownikiem

Treścią polecenia może być nakaz określonego wykonania, lub zaniechania w określonym czasie i miejscu

wiadomo kto ma polecenie wykonać, czego dotyczy i znany jest termin wykonania polecenia.

Polecenia nie są sformalizowane

Polecenie jest jednostkowe imienne.

Regułą jest obowiązek jego wykonania i podporządkowania się mu, chyba że :polecenie służbowe jest niezgodne z prawem pracownik powinien przedstawić przełożonemu swoje zastrzeżenia i w przypadku pisemnego potwierdzenia wykonać to polecenie. Pracownikowi ( adresatowi ) nie wolno wykonywać poleceń, które w jego przekonaniu groziłyby popełnieniem przestępstwa lub niepowetowanymi stratami

19. Samorząd. Referendum lokalne.

Definicje samorządu terytorialnego:

Samorząd terytorialny jest organizacją mieszkańców określonego obszaru, którzy mają wspólne sprawy i interesy wynikające z sąsiedztwa.

J. Panejko - „oparta na przepisach ustawy zdecentralizowana administracja państwowa, wykonywana przez lokalne organy, niepodległe hierarchicznie innym organom i samodzielne w granicach ustawy i ogólnego porządku prawnego”

T. Bigo - „samorząd jest decentralizacją administracji publicznej, której samodzielnymi podmiotami są korporacje”

Istota samorządu:

• Podmiot - mieszkańcy danego obszaru, zorganizowani z mocy ustawy w korporację prawa publicznego (związek publicznoprawny, wspólnota); są oni wyposażeni w osobowość prawną i odrębni prawne od państwa. Członkowstwo wynika z mocy prawa (charakter przymusowy) - osoby zamieszkujące na danym terenie i posiadające obywatelstwo. Członkowie nie są prawnie zobowiązani do aktywności w życiu publicznym. Władze pochodzą z wyborów i pozostają pod kontrolą społeczności lokalnej.

• Przedmiot - administracja publiczna, zadania z zakresu administracji publicznej, przy wykonywaniu których mogą one korzystać ze środków prawnych przysługujących władzom publicznym (także o charakterze władczym), mają władztwo administracyjne

• Sposób wykonywania administracji publicznej - za zasadach decentralizacji, względnej samodzielności (także finansowej) i niezależności od organów rządowych, pod nadzorem państwa. Samodzielność podlega ochronie ze strony niezawisłych sądów.

Rodzaje samorządu

• Terytorialny (powszechny, komunalny) - obejmuje wszystkich mieszkańców danego obszaru

• Specjalny - zawodowy, gospodarczy, wyznaniowy, narodowościowy

Struktura samorządu

W wyniku reformy z 1998 roku powstała trójszczeblowa struktura samorządu terytorialnego:

• Gmina - art. 1. ustawy o samorządzie gminnym mówi, że mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową, przez gminę zaś należy rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa, dzielnice, osiedla i inne (np. położone na terenie gminy miasto). Organem właściwym do utworzenia jednostek pomocniczych gminy jest rada gminy po zasięgnięciu opinii mieszkańców gminy uchwala uchwałę. Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej ustala gmina w statucie gminy.

• Miasta na prawach powiatu - należy przyjąć, iż są to gminy wyposażone ustawowo w prawo wykonywania zadań powiatu na zasadach, jakie przewidziała ustawa o samorządzie gminnym.

• Powiat - art. 1 ustawy o samorządzie powiatowym mówi, że mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalna wspólnotę samorządową, przez powiat należy rozumieć lokalna wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.

• Województwo - mieszkańcy województwa także tworzą z mocy prawa samorządową, regionalna wspólnotę. Jest ich 16.

Samorząd. System administracji zdecentralizowanej polega na tym, że obok administracji rządowej istnieje szereg innych podmiotów, które wykonują administracje samodzielnie. Przede wszystkim takimi podmiotami są związki publicznoprawne- samorządy. Samorząd podlega jedynie nadzorowi. Organy samorządu nie są organami państwa. Wykonują zadania należące do administracji publicznej. Rozróżnia się różne rodzaje samorządu ze względu na to, co łączy określone grupy ludzi w związki samorządowe. Poza samorządem terytorialnym wyróżnia się samorząd specjalny. Samorząd specjalny, w którym członkostwo powstaje z mocy prawa występuje w Polsce tylko co do niektórych zawodów.

Samorząd gospodarczy- ludzie o wspólnych interesach gospodarczych. Izby gospodarcze oraz organizacje samorządu rzemieślniczego są jedynie dobrowolnymi zrzeszeniami osób wykonujących określoną działalność czy skupiających rzemieślników określonego zawodu. Samorząd gospodarczy jest organizacyjną formą zrzeszania się przedsiębiorców i podmiotów gospodarczych w celu reprezentowania ich interesów wobec władz państwowych i samorządu terytorialnego. Jego zadaniem jest także organizowanie działań sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości. W przeciwieństwie do samorządu zawodowego przynależność do samorządu gospodarczego jest dobrowolna, a samorząd nie realizuje żadnych uprawnień władczych w stosunku do osób zrzeszonych.

Samorząd zawodowy -organizacja skupiająca osoby fizyczne wykonujące określony zawód zaufania publicznego bądź pełniące szczególnie odpowiedzialną służbę oraz realizująca zadania określone w przepisach prawa i/lub w statucie danego samorządu zawodowego. Samorząd zawodowy nazywany jest także izbą zawodową, a potocznie korporacją zawodową. Istnienie samorządów zawodowych ma swoją podstawę w Konstytucji RP, której art. 17 ust. 1 stanowi: w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów. Przynależność do samorządu zawodowego jest obligatoryjna dla osób chcących wykonywać dany zawód, bądź powstaje z mocy prawa w związku z mianowaniem na dane stanowisko. Jednostki organizacyjne samorządu (izby) z reguły posiadają osobowość prawną, bądź na szczeblu centralnym, bądź na szczeblu terenowym, bądź wreszcie na obu szczeblach. Nie dotyczy to samorządów sędziowskich, prokuratorów, zawodowych kuratorów sądowych i referendarzy sądowych. Poszczególne samorządy różnią się między sobą sposobem zorganizowania i zakresem powierzonych zadań. Z reguły do samorządów należy sądownictwo dyscyplinarne, piecza nad rejestracją osób wykonujących zawód, nad przestrzeganiem obowiązków zawodowych (etyki zawodowej, obowiązku szkolenia, obowiązku ubezpieczenia itp.), działalność socjalna na rzecz członków. W tym celu ich organy są wyposażone w kompetencje do stanowienia norm generalnych i abstrakcyjnych, które bywają nazywane prawem korporacyjnym albo wewnątrzkorporacyjnym, mimo że prawny charakter tych norm bywa często kwestionowany. Wśród tego typu aktów wyróżniają się swoją specyfiką kodeksy etyki zawodowej (zwane też zbiorami zasad), stosowane przez sądy dyscyplinarne.

W Polsce istnieją następujące samorządy zawodów zaufania publicznego:

• adwokatów,

• aptekarzy,

• architektów,

• biegłych rewidentów,

• doradców podatkowych,

• diagnostów laboratoryjnych,

• inżynierów budownictwa,

• komorników,

• zawodowych kuratorów sądowych,

• lekarzy i lekarzy dentystów,

• lekarzy weterynarii,

• notariuszy,

• pielęgniarek i położnych,

• prokuratorów,

• psychologów radców prawnych,

• referendarzy sądowych,

• rzeczników patentowych,

• sędziów,

• urbanistów.

Samorząd pracowniczy- określona prawem możliwość decydowania przez pracowników o podstawowych sprawach państwowego zakładu pracy bezpośrednio lub za pośrednictwem demokratycznie wybranego przedstawicielstwa. Posiada również prawo stanowienia o istotnych sprawach prze opinii, zgłaszania wniosków i sprawowania kontroli nad działalnością przedsiębiorstwa

Samorząd studencki - działa w Polsce w oparciu o ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym która wymienia samorząd studencki jako ciało, w skład którego wchodzą wszyscy studenci danej uczelni. Zgodnie z zapisami ustawy samorząd studencki posiada strukturę analogiczną do struktury uczelni, czyli dzieli się na:

1. samorząd uczelniany - w skład którego wchodzą wszyscy studenci uczelni,

2. samorząd wydziałowy - w skład którego wchodzą wszyscy studenci danego wydziału uczelni

Samorządy uczelniane wszystkich uczelni w Polsce zrzeszone są w Parlamencie Studentów RP, który jako jedyna instytucja ma prawo reprezentowania wszystkich studentów polskich. Wbrew powszechnemu mniemaniu samorząd studencki ma bardzo szerokie uprawnienia. Uprawnienia te dotyczą współudziału w podziale środków pieniężnych, sprawowaniu władzy uchwałodawczej na uczelni oraz decydowaniu o programie studiów

Wójt, burmistrz, prezydent miasta (w.b.p.) - wójt jest organem wykonawczym w gminie wiejskiej, burmistrz w gminie, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, a prezydent w miastach powyżej 100 000 mieszkańców oraz w tych miastach, które liczą poniżej 100 000 mieszkańców, ale w których przed 27 maja 1990 r. prezydent był organem wykonawczo-zarządzającym. W.b.p. wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. Wybory przeprowadza się łącznie z wyborami do rad gmin.

Kompetencje w.b.p.: 1) wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa, a w szczególności: przygotowuje projekty uchwał rady gminy, określa sposoby wykonywania uchwał, gospodaruje mieniem komunalnym, wykonuje budżet, zatrudnia i zwalnia kierowników gminnych jednostek organizacyjnych; 2) kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz; jest kierownikiem urzędu oraz zwierzchnikiem służbowym w stosunku do pracowników urzędu gminy oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, wnioskuje o powołanie skarbnika oraz sekretarza; 3) wydaje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.

Wojewoda

Na postawie ustawy z dnia 5.06.1998 r. o administracji rządowej w województwie.


• Wojewodę powołuje i odwołuje prezes RM na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej
  Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością wojewody i dokonuje okresowej oceny jego pracy.

• Nadzór nad działalnością wojewody sprawowany jest pod względem zgodności jego działania z prawem oraz polityką rządu, a także pod względem rzetelności i gospodarności.

• Prezes Rady Ministrów kieruje działalnością wojewody, wydając w tym zakresie zarządzenia i polecenia, także z inicjatywy właściwych ministrów, oraz sprawuje kontrolę nad ich wykonaniem.

Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa, a w szczególności:

• dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu, zwłaszcza w zakresie prowadzonej na obszarze województwa polityki regionalnej państwa oraz koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań,

• zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach określonych w ustawach,

• reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych

• wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, wynikające z odrębnych ustaw

• współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych

• przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województw

• wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach oraz ustalone przez Radę Ministrów i prezesa Rady Ministrów.

• wojewoda może wydawać, w zakresie wykonywania funkcji przedstawiciela Rady Ministrów, polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej, a w sytuacjach nadzwyczajnych, obowiązujące również organy samorządu terytorialnego. O wydanych poleceniach wojewoda niezwłocznie informuje właściwego ministra.
  do kompetencji wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, nie zastrzeżone na rzecz innych organów tej administracji.
  wojewoda sprawuje nadzór nad organami gminy, powiatu i samorządem województwa, na zasadach określonych w ustawach.
  

Na zasadach określonych w ustawach wojewoda:

1) reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniu do mienia powierzonego mu w celu wykonywania jego zadań

2) wykonuje inne uprawnienia wynikające z reprezentowania Skarbu Państwa.

20. Obywatelstwo

Obywatelstwo polskie jest to względnie trwała , mająca swoje źródło w przepisach prawa więź osoby fizycznej (obywatela) z Rzeczpospolitą Polską, z której istnieniem wiążą się okre­ślone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisach prawa po­wszechna obowiązującego wzajemne prawa i obowiązki tej osoby i państwa.

Problematyka obywatelstwa została uregulowana w ustawie z dnia 15 lutego 1962r. o obywatelstwie polskim, w ustawie z dnia 9 listopada 2000r. o repatriacji oraz w Konstytucji RP.

W zakresie prawa o obywatelstwie Polska ratyfikowała:

• Konwencję z dnia 12 kwietnia 1930 r. w sprawie pewnych zagadnień do­tyczących kolizji ustaw o obywatelstwie oraz protokół dotyczący bezpaństwowo­ści zwaną „Konwencją haską";

• Konwencję z dnia 20 lutego 1957 r. o obywatelstwie kobiet zamężnych zwaną „Konwencją nowojorską".

Jedną z zasad ogólnych prawa o obywatelstwie polskim - zasadę równo­uprawnienia małżonków w zakresie obywatelstwa - wyraża art. 3 u.o.p., stano­wiąc iż „1. Zawarcie związku małżeńskiego przez obywatela polskiego z osobą, im' będącą obywatelem polskim, nie powoduje zmian w obywatelstwie małżon­ków. 2. Zmiana obywatelstwa jednego z małżonków nie pociąga za sobą zmiany obywatelstwa drugiego małżonka".

1. Sposoby nabycia obywatelstwa polskiego z mocy prawa:

1. przez urodzenie;

2. przez znalezienie;

3. przez repatriację;

4. przez uznanie za repatrianta.

Do tej grupy sposobów nabycia obywatelstwa polskiego należą wszystkie te przypadki, w których nabycie obywatelstwa jest, wynikającą z przepisu prawa konsekwencja zaistnienia określonego w nim zdarzenia prawnego lub faktycz­nego.

A. Nabycie obywatelstwa polskiego przez urodzenie. Podstawowym sposo­bem nabvcia obywatelstwa polskiego jest nabycie go przez urodzenie. W zależ­ności od tego, jaki element jest relewantnym prawnie, przesądzający o wiązaniu faktu urodzenia dziecka z nabyciem przez nie obywatelstwa,, rozwiązania przej­mowane w poszczególnych ustawodawstwach opierane są na dwóch zasadach:

- zasadzie krwi (ius sanquinis ), zwanej zasada pochodzenia -wiążącej naby­cie obywatelstwa danego państwa z pochodzeniem od rodziców posiadających obywatelstwo, bez względu na miejsce urodzenia dziecka;

- zasadzie ziemi (ius soli)zwanej zasada terytorialną - wiążącej nabycie obywatelstwa danego państwa z urodzeniem się dziecka na jego terytorium, bez względu na obywatelstwo rodziców.

Zgodnie z zasadą krwi przez urodzeń nabywa obywatelstwo polskie dziec­ko, którego:

-oboje rodzice są obywatelami polskimi

- jedno z rodziców jest obywatelem, a drugie jest nieznane bądź nieokreślone jest jego obywatelstwo, albo nie posiada żadnego obywatelstwa

- jedno z rodziców jest obywatelem polskim, drugie zaś obywatelem innego państwa

B. Nabycie obywatelstwa polskiego przez znalezienie. Zasadę terytorialną uzupełnia przewidziane również w art. 5 u.o.p. nabycie obywatelstwa polskiego przez dziecko znalezione na terytorium RP.


C. Nabycie obywatelstwa polskiego przez repatriację. Ten sposób nabycia obywatelstwa polskiego jest unormowany w ustawie o repatriacji. Określa ona re­patrianta jako osobę polskiego pochodzenia, która przybyła do RP na podstawie wizy wjazdowej w celu repatriacji z zamiarem osiedlenia się na stale. Wiza wjazdowa w celu repatriacji jest wydawaną przez konsula, po wyrażeniu na to zgody przez Prezesa Urzędu do Spraw Repa­triacji i Cudzoziemców szczególnego rodzaju decyzją administracyjną o 1'-mie­sięcznym okresie ważności, uprawniającą jej posiadacza do wjazdu na teryto­rium RP.

D. Nabycie obywatelstw polskiego przez uznanie za repatrianta, podstawa prawną nabycia obywatelstwa w ten sposób jest art. 16 ust. 3 ustawy o repatriacji;, z którego wynika, iż powstanie węzła obywatelstwa jest znajdującą źródło w tym przepisie konsekwencją uznania cudzoziemca za repatrianta. Uznanie za repatrianta należy do kompetencji wojewody, realizowanej w formie decyzji administracyjnej. Jest wiec decyzja o uznaniu za repatrianta (nadająca status repa­trianta w rozumieniu ustawy) zdarzeniem prawnym, z którego zaistnieniem ustawa wiąże nabycie obywatelstwa, co następuje z dniem, w którym decyzja ta stata się ostateczna.

2. Sposoby nabycia obywatelstwa polskiego na podstawie aktu indywidu­alnego;

a) nadanie obywatelstwa polskiego;

b) uznanie za obywatela polskiego.

Wspólną cechą zaliczonych do tej grupy sposobów nabycia obywatelstwa polskiego jest to, iż źródłem prawnego węzła obywatelstwa jest władcze, jedno­stronne i oparte na przepisie rangi ustawowej rozstrzygnięcie właściwego orga­nu polskiego, dokonanego spełnieniu przewidzianych prawem warunków, na wniosek zainteresowanego nabyciem obywatelstwa cudzoziemca.

A. Nadanie obywatelstwa polskiego (naturalizacja). Cudzoziemcowi można na jego wniosek mu obywatelstwo polskie, jeżeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się co najmniej 5 lat. Podstawową obok złożenia wniosku przesłanką warunkującą jest zamieszkiwanie przez cudzoziemca w Polsce co najmniej 5 lal wie zezwolenia na osiedlenie się. Prawo uzależnienia nadania obywatelstwa polskiego od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego jest sposobem zapobiegania po­wstawaniu sytuacji wielokrotnego obywatelstwa. Wnioski o nadanie obywatelstwa wnoszone są za pośrednictwem wojewody (przez osoby zamieszkałe w Polsce) i konsula ,przez osoby zamieszkałe za gra­nicą), którzy przekazują je Prezesowi Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców, a ten do Kancelarii Prezydenta RP.

B. Uznanie za obywatela polskiego. Uznana za obywatela polskiego może być wyłącznie osoba o nieokreślonym obywatel­stwie lub nieposiadająca żadnego obywatelstwa, która:

1. złoży stosowny wniosek do właściwego miejscowo wojewody;

2. zamieszkuje w Polsce co najmniej 5 lat na podstawie zezwolenia na osie­dlenie się.

Obydwa warunki mają charakter bezwzględny i muszą być spełnione łącznie. .Uznanie za obywatela polskiego następuje w formie decyzji administracyjnej wojewody. Uznanie za obywatela polskiego rozciąga się na dzieci uznanego na takich samych zasadach, jak w przypadkach naturalizacji, ale tylko wówczas, jeżeli za­mieszkują one w Polsce.

3. Sposoby nabycia obywatelstwa przez złożenie oświadczenia woli i tego
przyjęcie przez właściwy organ (tzw. formy uproszczone):

1. opcja;

2. uproszczona naturalizacja;

3. reintegracja.

Konstrukcja, na której oparte są wszystkie zaliczone do tej grupy sposobów nabycia obywatelstwu polskiego, jest jednolita i zakłada, iż nabycie obywatelstwa następuje jako konsekwencja łącznego spełnienia dwóch przesłanek:

1. złożenia oświadczenia woli nabycia obywatelstwa polskiego przez osobę uprawnioną;

2. przyjęcia lego oświadczenia w formie decyzji administracyjnej przez wła­ściwy organ administracji publicznej.

A. Opcja. Zakres podmiotowy tego sposobu nabycia obywatelstwa obejmu­je osoby, które utraciły obywatelstwa polskie wskutek oświadczenia woli zło­żonego przez ich rodziców (ewentualnie orzeczenia sądu. Opcja jawi się więc jako suigeneris odzyskanie obywatelstwa -reintegracja.

Możliwość złożenia oświadczenia woli została przez ustawodawcę ograni­czona terminem, którego bieg rozpoczyna się z chwilą ukończenia przez oso­bę szesnastego roku życia, a kończy z upływem 6 miesięcy od dnia osiągnięcia przez nią pełnoletności.

B. Uproszczona naturalizacja. Ten sposób nabycia obywatelstwa polskiego przewidziany został dla cudzoziemców, którzy spełnią łącznie dwie przesłanki:

1. pozostają cc najmniej 3 lata w związku małżeńskim z obywatelem polskim

2. udzielono im zezwolenia na osiedlenie się.

Uproszczona naturalizacja jest zatem sposobem osiągnięcia jednolitości obywatelstwa w małżeństwie.

Oświadczenie woli nabycia obywatelstwa może zostać w terminie 6 miesięcy od dnia uzyskania przez cudzoziemca zezwolenia na osiedlenie się albo w terminie 3 lat i 6 miesięcy od dnia zawarcia związku małżeńskiego z obywatelem polskim.

C. Reintegracja. Ostatni z uproszczonych sposobów nabycia obywatelstwa polskiego umożliwia powrót do obywatelstwa osobom, które utraciły je przez na­bycie obywatelstwa obcego wskutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa. Mogą one złożyć oświadczenie woli nabycia obywatelstwa polskiego po ustaniu tego małżeństwa lub jego unieważnieniu. W przeciwieństwie do pozostałych form uproszczonych prawo złożenia oświadczenia woli przy reintegracji nie zostało ograniczone żadnym terminem. Drugą obok oświadczenia woli przesłanką nabycia obywatelstwa polskiego w sposób uproszczony jest przyjęcie oświadczenia przez organ administracji pu­blicznej. Organem tym jest wojewoda, a przyjęcie oświadczenia następuje w for­mie decyzji administracyjnej.

Drugą obok oświadczenia woli przesłanką nabycia obywatelstwa polskiego w sposób uproszczony jest przyjęcie oświadczenia przez organ administracji pu­blicznej. Organem tym jest wojewoda, a przyjęcie oświadczenia następuje w for­mie decyzji administracyjnej.

Obowiązujące przepisy prawne przewidują dwa sposoby utraty obywatel­stwa polskiego:

1. opcja

2. zrzeczenie się obywatelstwa.

A. Opcja jest sposobem utraty obywatelstwa polskiego przez dzieckowskutek oświadczenia złożonego go przez jego rodziców (względnie orzeczenia są­du). Aby doszło do utraty obywatelstwa w ten sposób, muszą być łącznie speł­nione następujące przesłanki:

• w momencie urodzenie się dziecka jedno z jego rodziców jest obywatelem polskim, drugie zaś obywałem innego państwa;

• w terminie 3 miesięcy od dnia urodzenia dziecka rodzice złożą zgodne oświadczenie woli o wyborze dla dziecka obywatelstwa państwa obcego, które­go obywatelem jest jedne z rodziców

• według prawa państwa obcego, którego obywatelem jest jedno z rodziców, dziecko nabywa jego obywatelstwo

Oświadczenie woli rodzice składają przed wojewodą lub konsulem.

B. Zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Obywatel polski traci obywatelstwo na swój wniosek po uzyskaniu zgody Prezydenta RP na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego przybierał postanowienia Prezydenta RP.

zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa rozciąga się na dzieci zrzekającego się.

21. Paszporty i wizy

WIZA:

Zezwolenie wydane cudzoziemcowi przez organ Rzeczpospolitej Polskiej lub którego właściwość wynika z umowy międzynarodowej, które to uprawnia go do wjazdu, przejazdu, pobytu i wyjazdu z naszego kraju, po podaniu celu wizyty i warunków pobytowych.

Wiza zawiera następujące informacje:

• numer dokumentu podróży

• cel wjazdu i pobytu

• miejsce przekroczenia granicy

• liczba przewożonych dzieci

Rodzaje wiz:

1. lotniskowa (2 dni pobytu w strefie tranzytowej lotniska)

2. tranzytowa (5 dni pobytu)

3. wjazdowa z celu repatriacji

4. wjazdowa w celu przesiedlenia

5. wjazdowa w celu realizacji zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub na osiedlenie się w RP (1 rok)

6. pobytowa

7. dyplomatyczna

8. służbowa

9. kurierska

10. dyplomatyczna tranzytowa (przez kilka państw)

Wydaje, odmawia wydania wizy KONSUL

Konsul lub wojewoda wydaje wizę pobytową za zgodą Prezesa Urzędu ds. Cudzoziemców.

W szczególnych przypadkach wiza może być wydana przez Komendanta Granicznej Placówki Kontrolnej Straży Granicznej.

PASZPORTY:

13.07.2006r.- ustawa o dokumentach paszportowych

wejście w życie 28.08.2006r.

Ustawa ta wprowadza zasadę powszechnej dostępności paszportów.

Paszport jest dokumentem urzędowym, który:

• uprawnia do przekroczenia granicy

• uprawnia do pobytu za granicą

• poświadcza obywatelstwo polskie

• potwierdza tożsamość

Paszport ważny jest przez 10 lat od daty jego wydania. Paszport wydaje się dla jednej osoby.

Rodzaje paszportów:

1. zwykły (powszechny)- wydaje go wojewoda po zaciągnięciu opinii Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, z granicą konsul.

2. dyplomatyczny

3. służbowy Ministra Spraw Zagranicznych

4. tymczasowy- za granicą wydawany jest przez konsula.

Paszporty tymczasowe:

• doraźne, zastępcze

• na okres do 1 roku

• wydawane są:

* dzieciom do lat 5 na żądanie rodziców (ważność 12 miesięcy)

* obywatelom polskim przebywającym za granicą, którzy nie posiadają paszportu

* obywatelom polskim przebywającym za granicą na czas oczekiwania przez nich na doręczenie paszportu sporządzonego w kraju

Dzieci 5-13 lat- paszport zwykły (ważność 5 lat)

Paszport zwykły:

• powszechna dostępność

• jest pewnego rodzaju prawem podmiotowym

• mogą być stosowane tylko ograniczenia ustawowe

• uprawnia do wielokrotnego przekraczania granicy

Paszport dyplomatyczny:

Wydawany jest dla:

1. Prezydent RP oraz jego współmałżonka, jeśli uczestniczy w podróży służbowej

2. Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu zraz z współmałżonkami

3. Prezesa RM, Wiceprezesa RM wraz z współmałżonkami

4. Ministrom, podsekretarzom, sekretarzom stanu wraz z współmałżonkami

5. Posłom i senatorom

6. Deputowanym do Parlamentu

• 10 lat- maksymalny okres ważności

Paszporty i paszporty tymczasowe w kraju wydaje, odmawia ich wydania i unieważnia wojewoda, właściwy ze względu na miejsce stałego pobytu osoby ubiegającej się o paszport.

Paszport w kraju może wydać także minister właściwy ds. wewnętrznych w uzasadnionych przypadkach, jeżeli przemawia za tym ważny interes.

Paszporty i paszporty tymczasowe za granica wydaje konsul.

Paszporty dyplomatyczne i służbowe MSZ wydawane są przez ministra właściwego ds. zagranicznych.

Zwierzchni nadzór nad sprawami paszportowymi sprawuje minister właściwy ds. wewnętrznych. Natomiast nadzór nad odnośnie do paszportów dyplomatycznych i służbowy MSZ sprawuje minister właściwy ds. zagranicznych.

Obligatoryjnie odmawia się wydania dokumentu paszportowego, na wniosek:

1. sądu prowadzącego przeciwko osobie ubiegającej się o paszport postępowanie w sprawie karnej lub o przestępstwo skarbowe, w sprawie nieletniego lub postępowanie cywilne

2. organu prowadzącego przeciw osobie ubiegającej się o paszport postępowanie przygotowawcze, organu postępowania wykonawczego w sprawie karnej, w tym o przestępstwa skarbowe.

Od momentu wejścia RP do Unii Europejskiej obywatele polscy mogą przekraczać granicę państw UE nie tylko na podstawie paszportu, ale również dowodu osobistego.

22. Obowiązek meldunkowy

Obowiązek meldunkowy obejmuje:

1) zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego;

2) wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego;

3) zameldowaniu o urodzeniu dziecka;

4) zameldowaniu o zmianie stanu cywilnego;

5) zameldowaniu o zgonie osoby.

• Zgłoszenie w urzędzie stanu cywilnego danych dotyczących urodzenia, zmiany stanu cywilnego, zmieny imienia i nazwiska zastępuje zameldowanie, zgłoszenie zgonu w urzędzie stanu cywilnego zastępuje wymeldowanie osoby zmarłej (dane o tych zmianach są przekazywane ex officio przez urząd stanu cywilnego do jednostki prowadzącej ewidencję ludności)

• zameldowanie ma charakter notyfikacji - zgłoszenia właściwemu organowi o fakcie zmiany miejsca pobytu, z którym przepis prawa wiąże nakaz uwidocznienia tego zdarzenia w stosownym rejestrze (ewidencji)

• warunkiem podlegania obowiązkowi zameldowania w miejscu pobytu stałego jest posiadanie obywatelstwa polskiego i przebywanie stale na terytorium RP (osoba, która wyjeżdża za granicę na okres dłuższy niż 3 miesiące musi zgłosić swój wyjazd oraz powrót)

• za osobę nieposiadającą pełnej zdolności do czynności prawnych obowiązku tego dopełnia przedstawiciel ustawowy lub inna osoba, o ile sprawuje nad zobowiązanym faktyczną opiekę i opieka ta jest sprawowana w miejscu ich wspólnego pobytu

• Można posiada tylko jeden pobyt stały i jeden czasowy.

1. Zameldowanie na pobyt stały

• pobyt stały - zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania, a w przypadku osoby zatrudnionej i zamieszkałej na stałe na statku żeglugi śródlądowej - miejscowość, w której ma siedzibę przedsiębiorstwo żeglugowe zatrudniające osobę

• następuje pod oznaczonym adresem

• organem właściwym w sprawach zameldowania na pobyt stały jest wójt (burmistrz, prezydent miasta), właściwy ze względu na nowe miejsce pobytu stałego

• dopełnienie zameldowania na pobyt stały powinno nastąpić najpóźniej przed upływem czwartej doby, licząc od dnia, w którym rozpoczął się pobyt w danej miejscowości pod tym samym adresem

• w przypadku osób niepełnoletnich podstawą zameldowania na pobyt stały jest odpis skróconego aktu urodzenia, w przypadku osób podlegających powszechnemu obowiązkowi obrony - wojskowy dokument osobisty, pozostali - dowód osobisty.

• zgłoszenie osoby powinno wskazywać adres poprzedniego miejsca pobytu stałego (jeżeli posiadał meldunek na pobyt stały)

2. Zameldowanie na pobyt czasowy:

• pobyt czasowy - pobyt osoby posiadającej pobyt stały, pod innym adresem niż adres pobytu stałego. Osoba taka nie może przejawiać zewnętrznie ani wewnętrznie woli uczynienia z nowego adresu zamieszkania adresu pobytu stałego.

• Miejscem pobytu czasowego osoby, która w związku z wykonywaniem pracy przebywa przez określony czas w ruchomym urządzeniu mieszkalnym poza miejscem stałego pobytu, jest miejscowość, w której ma siedzibę zakład pracy zatrudniający tę osobę.

• pobyt czasowy dzieli się na pobyt trwający do 3 miesięcy oraz (w drodze wyjątku) pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące (pobyt przekraczający 3 miesiące jest w zasadzie pobytem stałym, ale z wyłączeniem przypadków, w których tak długi pobyt nie łączy się z zamiarem pobytu stałego)

• (domniemanie) osoba zameldowana na pobyt czasowy i przebywająca w tej samej miejscowości nieprzerwanie przez 3 miesiące jest obowiązana zameldować się na pobyt stały. Działanie tego domniemania prawnego przestaje funkcjonować, jeżeli pobyt nie utracił cech pobytu czasowego ze względu na okoliczności, które mogą przemawiać za tym, że zainteresowany nie wiąże jednak z tym adresem zamiaru stałego przebywania (np.: wykonywanie pracy poza miejscem pobytu stałego, pobyt związany z kształceniem się, leczeniem, wypoczynkiem lub względami rodzinnymi, odbywanie czynnej służby wojskowej, pobyt w zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym, schronisku dla nieletnich, zakładzie wychowawczym)

• zameldowanie na zasadach analogicznych jak w przypadku zameldowania na pobyt stały,

• jeżeli przewidywany pobyt pod tym adresem będzie wynosił więcej niż 3 doby, zameldowanie powinno nastąpić przed upływem czwartej doby

• osoby przybywającej do zakładu hotelarskiego, zakładu udzielającego pomieszczenia w związku z pracą, nauką, leczeniem się albo opieką społeczną muszą przed upływem 24 godzin od chwili przybycia dopełnić zameldowania u kierownika zakładu lub upoważnionej przez niego osoby.

• Zgłoszenie pobytu czasowego wymaga wskazania okresu na jaki osoba meldująca się zamierza pozostać pod określonym w zgłoszeniu adresem

• Zwalnia się od obowiązku zameldowania na pobyt czasowy dzieci do lat 7 na okres nieprzekraczający 3 miesięcy.

3. Meldunkowe ciężary nakładane na wczasowiczów, turystów, cudzoziemców, posiadaczy lokali, sołtysów i pracodawców:

• jeżeli wypoczynek odbywa się w domu wczasowym, pensjonacie, hotelu, motelu, domu wycieczkowym, pokoju gościnnym, schronisku, campingu, strzeżonym polu biwakowym lub w innym podobnym zakładzie, osoba przybywająca do takiego zakładu obowiązana jest zameldować się na pobyt czasowy u kierownika zakładu lub u osoby upoważnionej przez niego osoby przed upływem 24 godzin od chwili przybycia. Osoby te korzystają z prawa do meldunku czasowego wynoszącego max 3 miesiące

• jeżeli przybycie do miejscowości danej osoby służy celom turystyczno-wypoczynkowym, ale równocześnie wypoczynek odbywa się poza wymienionymi zakładami wypoczynkowymi, to osoby takie są zwolnione z obowiązku zameldowania się (warunek: pobyt nie może przekraczać 30 dni; przekroczenie tego terminu na nowo zobowiązuje do dopełnienia obowiązku meldunkowego)

• cudzoziemcy -uczestnicy wycieczek mają obowiązek zameldować się za pośrednictwem kierownika wycieczki, który zgłasza przybycie wycieczki do zakładu hotelarskiego

• jeżeli cudzoziemiec przebywa poza zakładem hotelarskim lub innym podobnym zakładem udzielającym pomieszczenia w związku z pracą, nauką, leczeniem się lub wypoczynkiem, obowiązany jest dopełnić obowiązku meldunku na pobyt czasowy w terminie 48 godzinod chwili przekroczenia granicy RP

• zameldowanie cudzoziemca na pobyt czasowy przekraczający 3 miesiące wymaga przedstawienia przez niego stosownej wizy

• dokonując zameldowania na pobyt stały cudzoziemiec musi przedstawić kartę pobytu, kartę pobytu obywatela UE albo zezwolenia na pobyt.

• posiadacze lokali, w których przebywają osoby zobowiązane do dopełnienia obowiązku meldunkowego muszą potwierdzić fakt przebywania u nich danej osoby.

• Posiadacze, dozorcy, administratorzy domów i sołtysi wsi muszą zawiadomić organ ewidencyjny o stałym lub czasowym pobycie oraz o opuszczeniu przez nią lokalu, jeżeli osoba ta niedopełnia ciążącego na niej obowiązku meldunkowego.

• pracodawca ma obowiązek sprawdzenia czy pracownik dopełnił obowiązku meldunkowego (jeśli nie, niezwłocznie musi zawiadomić odpowiedni organ ewidencyjny)

4. Wymeldowanie:

• czynność wymeldowania stanowi dla organu źródło wiedzy o opuszczeniu przez osobę dotychczasowego pobytu

• z obowiązku wymeldowania zwolnione są osoby, opuszczające miejsce pobytu czasowego, który nie przekroczył 3 miesięcy, pod warunkiem, że okres pobytu odpowiadał okresowi zgłoszonemu organowi podczas zameldowywania (musi to zrobi do dnia opuszczenia miejsca pobytu)

• Jeżeli osoba opuszczająca miejsce pobytu, w którym spędziła okres przekraczający 3 miesiące, nie dopełni obowiązku wymeldowania, to właściwy wójt uprawniony jest do wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie wymeldowania i wydania w tym przedmiocie decyzji.

• Postępowanie w sprawie wymeldowania może być wszczęte na wniosek albo z urzędu

23. Imiona i nazwiska

Zmiana imion i nazwisk:

* nazwisko należy do dóbr osobistych i podlega ochronie cywilnoprawnej, zmiana imienia i nazwiska występuje w trybie administracyjnoprawny oraz w trybie przewidzianym w k.r.o.

*zmienić może obywatel polski na inne wskazane przez siebie imię i nazwisko, apatryda, jeżeli ma miejsce zamieszkania w Polsce, zmienić można również nazwisko rodowe (kobieta, która pozostaje lub pozostawała w związku małżeńskim)

Przesłanki pozytywne:

- wniosek osoby zainteresowanej (nie może być zmiany z urzędu)

- skierowany do organu właściwego (w kraju starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy, w przypadku braku - prezydent m. st. Warszawy; za granicą - za pośrednictwem konsula RP)

- ważne względy wymienione w art. 2 np.:

• nazwisko ośmieszające lub nie licujące z godnością człowieka,

• o brzmieniu niepolskim,

• posiadające formę imienia,

• jeżeli wnioskodawca pragnie zmienić je na nazwisko którego używa od lat

Przesłanki negatywne:

- uzasadniona obawa, że wnioskodawca ubiega się o zmianę nazwiska w zamiarze ułatwienia sobie działalności przestępczej lub uchylenia się od odpowiedzialności cywilnej lub karnej

- wnioskodawca ubiega się o zmianę nazwiska na nazwisko historyczne, wsławione na polu kultury i nauki, działalności politycznej, społecznej, wojskowej, chyba, że posiada członków rodziny o tym nazwisku lub jest powszechnie znany pod tym nazwiskiem

Tryb zmiany imienia i nazwiska oraz organy właściwe:

- z wnioskiem może wystąpić osoba pełnoletnia działająca we własnym imieniu lub przedstawiciel ustawowy małoletniego, gdy dziecko ukończyło 14 lat konieczna jest również jego zgoda

- zmiana nazwiska obojga rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci, jeżeli nazwisko zmienia jedno z rodziców- rozciągnięcie wymaga zgody drugiego rodzica (chyba, że nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje, jest pozbawiony władzy rodzicielskiej). Gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia - każde z nich może zwrócić się do sądu opiekuńczego o rozstrzygnięcie,

- decyzja zapada po uprawomocnieniu się postanowienia władzy opiekuńczej

- nazwisko może się składać max. z dwóch członów (dotyczy również nazwisk w przypadku zawarcia małżeństwa lub przysposobienia); nie wlicza się przedrostek

- w drodze decyzji administracyjnej rozstrzyga: w kraju starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy, w przypadku braku - prezydent m. st. Warszawy; za granicą - za pośrednictwem konsula RP

- wniosek o zmianę nazwiska, zezwolenie na zmianę imienia lub nazwiska oraz załączniki do wniosku podlegają opłacie skarbowej. Od opłaty zwolnione są osoby, których nazwisko lub imię jest ośmieszające, obce albo, którym z urzędu, bez ich zgody, zmieniono imię lub nazwisko

- w razie wątpliwości pisownię lub brzmienie imienia lub nazwiska ustala starosta na wniosek strony (również dostosowanie pisowni do zasad pisowni polskiej zgodnie z fonetycznym brzmieniem), ustalenie pisowni może nastąpić również z urzędu jeżeli imię lub nazwisko ma brzmienie polskie

- organ właściwy do zmiany imienia lub nazwiska zawiadamia o tym urzędy stanu cywilnego właściwe ze względu na miejsce sporządzenia aktu urodzenia i małżeństwa wnioskodawcy oraz miejsce sporządzenia aktów urodzeń jego małoletnich dzieci; właściwy urząd skarbowy, organ policji, wojskową komendę uzupełnień, organy ewidencji ludności oraz Krajowy Rejestr Karny

24. Zbiórki i zgromadzenia publiczne

Konstytucja zapewnia obywatelom prawo organizowania zgromadzeń pokojowych.

Ograniczenia tak jak wolności tworzenia zgromadzeń mogą wprowadzone tylko w ustawie . Obecnie uregulowane ustawą z dnia 5 lipca 1990 r. prawo o zgromadzeniach .

Zgodnie z ustawą ograniczenia wolności zgromadzenia jest możliwe tylko z powodu celu ;

• Ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego

• Bezpieczeństwa państwa

• Ochronny zdrowia

• Ochronny moralności publicznej

• Ochronny praw wolości innych osób

• Ochrony pomników zagłady ( ustawy z 7 maja 1999 r. o ochronie byłych hitlerowskich obozów zagłady )

Definicja legalna zgromadzenia według ustawy to ;

Zgromadzenie co najmniej 15 osób , zwołanie w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wrażenia swojego stanowiska. Zgromadzenie publiczne musi być na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieograniczonej liczby osób.

• Nie będzie zgromadzenie przypadkowe.

• zbiegowisko

• Mniej ni ż 15 osób

• Imprezy rozrywkowe ( imprezy kulturalne , sportowe )

• Targi handlowe ( kiermasze )

• Bark tej więzi psychicznej

Z tym jeżeli chodzi o reglamentacja wprowadzoną ustawą dotyczy tylko zgromadzeń publicznych ( a nie np. w mieszkaniu zbierze się ponad 15 osób )

Wyłączeniu tej ustawy podlegają ;

• Zgromadzenia organizowane przez organy państwa lub samorządu terytorialnego

• Zgromadzenia organizowane w ramach działalności kościoła

• Zgromadzenia organizowane w celu wyborów do władz państwowych lub samorządu

• Zgromadzenia organizowane na terenie uczelni

Zgromadzenia publiczne wymagają wcześniejszego zawiadomienia organu gminy, właściwego ze względu na miejsce odbywania się zgromadzenia . Zawiadamia organizator nie później niż 3 dni przed i nie wcześniej niż 30 dni przed zgromadzeniem. Zawiadomienie powinien zgłosić na piśmie ,w zawiadomieniu powinno być wskazane ;

• Imię , nazwisko , datę urodzenia, adres organizatora

• Nazwę i adres osoby prawnej lub organizacji, stowarzyszenia w imieniu którego organizator zwołuje zgromadzenie

• Cel i program zgromadzenia

• Oraz język w jakim uczestniczy będą się porozumiewać

• Miejsce, datę i godzinę rozpoczęcia

• Planowany czas trwania

• Przewidywaną liczbę uczestników

• Gdy ma się łączyć z przemieszczaniem - to przewidywana trasę przemieszczania ( pod kancelarie to Sejm itd. )

• Wskazać środki służące zapewnieniu pokojowemu przebiegu zgromadzenia , jakich Śródków potrzebuje od gminy

• Kto będzie przewodniczyć w zgromadzeniu

• Jeśli zgromadzenie ma się odbywać na drodze publicznej to musi być dołączone pozwolenie na odbycie zgromadzenie na drodze

Jeżeli wójt milczy do czasu rozpoczęcia zgromadzenia tzn. ze jest decyzja pozytywna . W innych wypadku wójt ( burmistrz , prezydent ) w drodze decyzji administracyjnej powinien zakazać odbycia zgromadzenia (pisemna forma).

Decyzje zakazującą odbycia zgromadzenia organ gminny wydaje gdy ;

Cel lub odbycie zgromadzenia sprzeciwia się ustawie o zgromadzeniach lub przepisom ustaw karnych ( wiąże się z dokonaniem przestępstwa itd.)

Zagrażałoby życiu, zdrowi, mieniu w znacznych rozmiarach

Gdy właściwy organ odmówił wydania zezwolenia na odbycie zgromadzenia na drodze publicznej albo cofnął takie zezwolenie

Gdy organizator zgromadzenia na drodze publicznej nie dołączy do zawiadomienia podpisu tego zezwolenia

Decyzja o zakazie powinna być doręczona organizatorowi 3 dni od zawiadomienia ale nie później niż 24 godziny przed terminem zgromadzenia.

Decyzja o zakazie zgromadzenia ma charakter decyzji związanej z prawem tzn. organ gminy nie jest upoważniony do określenia warunków odbycia zgromadzenia lub zmiany warunków. Nie może wydać decyzji pod warunkiem , może ją wydać albo nie.

Terminy odwołania

Odwołanie przysługuje w terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji o zakazie. Wniesienie odwołanie nie wstrzymuje wykonania decyzji. (Wyjątek z kpa ) Decyzja odwoławcza musi być wydana i doręczona organizatorowi w ciągu 3 dni. Decyzja ta jest ostateczna , przysługuje na nią skarga do sądu administracyjnego wojewódzkiego w ciągu 3 dni od daty wręczenia , sąd ma na rozpatrzenie 7 dni.

Przewodniczący ;

• Każde zgromadzenie powinno mieć przewodniczącego

• Jest nim sam organ organizujący albo powołany przez organizatora

• Kieruje zgromadzeniem

• Otwiera i zamyka je

• Odpowiada za zgodny z prawem przebieg zgromadzenia

• Podejmuje planowane środki które zapewniają pokojowy przebieg zgromadzenia

• Ma prawo żądania ażeby osoba która narusza przepisy ( próbuje zakłócić przebieg zgromadzenie ) opuściła zgromadzenie , może zawiadomić organy policji lub straży o pomoc przy takiej sytuacji

• Ma prawo rozwiązać zgromadzenie jeśli uczestnicy zgromadzenia nie podporządkują się jego zarządzeniom albo przebieg narusza przepisy ustawy lub przepisy karne

Z chwilą rozwiązania osoby uczestniczące mają obowiązek natychmiastowego opuszczenia miejsca zgromadzenia .

Przewodniczący i organizator zobowiązani są do takiej organizacji żeby w czasie trwania jak i po rozwiązaniu nie dopuścić do powstania jakiejś szkody z winny uczestników tego zgromadzenia . Za szkody odpowiada nie tylko ten kto jej dokonuje lecz także organizator.

Uprawnienia i obowiązki gminy

Na wniosek organizatora ma obowiązek zapewnienia ochronę policyjną zgromadzenia

Ma prawo delegować na zgromadzenie swoich przedstawicieli którzy muszą badać czy zgromadzenie się odbywa zgodnie z prawem (muszą mieć imienne upoważnienie przez gminę i okazać je organizatorowi )

Delegatom przysługuje prawo wcześniejszego zawiadomienia organizatora o rozwiązaniu zgromadzenia ( gdy zgromadzenia narusza przepisy ) Gdy nie uczyni tego mogą sami rozwiązać na podstawie decyzji ustnej po 3 - krotnym zawiadomieniu uczestników o konieczności rozwiązania . Podlega natychmiastowemu wykonaniu , od tej decyzji przysługuje odwołanie ; organizatorowi jak i uczestnikom w ciągu 3 dni od dnia rozwiązania zgromadzenia. Na decyzje odwoławczą przysługuje skarga do administracyjnego sądu wojewódzkiego w ciągu 3 dni

Przepisy szczególne dotyczą ; zgromadzeń stanowiących zgromadzenia na drodze publicznej, które podlegają nie tyle ustawie o zgromadzeniach co ustawie z 20 czerwca 1999 r. prawo ruchu drogowym .

Organizator organizujący IMPREZĘ na drodze publicznej musi uzyskać zezwolenie od organu zarządzającego drogą na podstawie pisemnego wniosku złożonego co najmniej na 30 dni przed planowanym terminem zgromadzenia. Pozwolenie wydaje się w formie decyzji administracyjnej .

Gdy na kilku różnych drogach pozwolenie wydaję się w zależności od kategorii , wydaję organ decydujący o drodze najwyższej kategorii, a gdy tej samej kategorii to ten organ na której zaczyna się zgromadzenie. Organizator kopie wniosku o wydanie takiego pozwolenia przesyła do właściwego komendanta policji i komendanta straży granicznej lub komendanta żandarmerii wojskowej. Organ zarządzający wydaje zezwolenie po zasięgnięciu opinii w/ w komendantów z tym że te opinie powinni dostarczyć w ciągu 14 dni od dnia dostania wniosku . Decyzje o pozwoleniu lub zakazie taką wydaje się na 7 dni od rozpoczęcia zgromadzenia. Policja ma obowiązek przerwać zgromadzenie gdy nie ma zezwolenia ( decyzja obligatoryjna) , natomiast fakultatywnie gdy ;

miejsce lub czas trwania jest niezgodne z zezwoleniem

istnienie niebezpieczeństwa życia lub zdrowia lub mienia wielkiej wartość

Przebieg zgromadzenia powoduje zagrożenie porządku drogowego

25. Prawo budowlane

Prawo budowlane:

1. Uczestnicy procesu budowlanego:

• inwestor

• inspektor nadzoru inwestorskiego

• projektant

• kierownik budowy lub kierownik robót

2. Pozwolenia budowlane:

3. Rodzaje nadzoru:

• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego:

• centralny organ administracji rządowej w sprawach administracji architektoniczno- budowlanej i nadzoru budowlanego

• powoływany i odwoływany przez premiera (spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego na wniosek ministra do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej)

• sprawuje nadzór nad wojewodami i wojewódzkimi inspektoratami nadzoru budowlanego, kontroluje działanie administracji architektoniczno- budowlanej i nadzoru budowlanego

• prowadzi centralny rejestr osób osób posiadających uprawnienia budowlane, rzeczoznawców budowlanych, osób ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej

• przy pomocy Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego

• wojewoda:

• sprawuje nadzór przez wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego, a ten przy pomocy wojewódzkiego inspektoratu nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej.

• powiatowy inspektor nadzoru budowlanego:

• wykonuje zadania przy pomocy powiatowego inspektoratu nadzoru budowlanego j

• est powoływany i odwoływany przez starostę (spośród co najmniej 3 kandydatów wskazanych przez wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego)

• w dziedzinie górnictwa:

• dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych oraz specjalistycznych urzędów górniczych i Prezes Głównego Urzędu Górniczego

• jego przedmiotem są obiekty i roboty budowlane usytuowane na terenach zamkniętych, będących w dyspozycji zakładów górniczych

• w dziedzinie obronności bezpieczeństwa państwa, gospodarki wodnej, gospodarki morskiej

• nadzór wykonują odpowiedni ministrowie lub podległe im urzędy centralne oraz terenowe organy specjalistycznego nadzoru budowlanego.

Dowody osobiste:

• Obowiązana jest posiadać dowód osobisty osoba będąca obywatelem polskim i zamieszkała w RP. Obowiązek ten powstaje od ukończenia 18 lat albo od ukończenia 15 lat, jeżeli osoba ta:

• pozostaje w stosunku pracy

• nie zamieszkuje wspólnie z osobami, pod których władzą rodzicielską albo opieką się znajduje

• nie pozostaje pod władzą rodzicielską lub opieką.

• Ma prawo otrzymać dowód osobisty osoba będąca obywatelem polskim od ukończenia 13 lat; na uzasadniony wniosek rodziców lub opiekunów dowód osobisty może być wydany osobie, która nie ukończyła 13 lat.

• Dowód osobisty jest ważny 10 lat od daty jego wydania; dowód osobisty wydany osobie, która nie ukończyła 18 lat jest ważny 5 lat od daty jego wydania; dowód osobisty wydany osobie, która ukończyła 65 lat jest ważny na czas nieoznaczony (jeżeli złoży odpowiedni wniosek).

• Są wydawane przez organy gminy (wójt, burmistrz, prezydent miasta), według miejsca pobytu stałego osoby ubiegającej się, w razie braku→ według ostatniego miejsca pobytu stałego; jeżelinie można ustalić właściwości miejscowej → organ właściwy dla dzielnicy Śródmieście m. st. Warszawy

• Wydawanie dowodów jest zadaniem zleconym w trybie ustawowym z zakresu administracji rządowej.

• Wojewodowie sprawują nadzór nad działalnością organów gminy w zakresie realizacji obowiązków wynikającymi z ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Zwierzchni nadzór nad wykonywaniem tych obowiązków sprawuje minister do spraw wewnętrznych.

• Dowód osobisty podlega wymianie w razie upływu terminu ważności dowodu osobistego lub zmiany danych, które zamieszcza się w tym dokumencie (nazwisko i imiona osoby, imiona rodziców i nazwisko rodowe, data i miejsce urodzenia osoby, adres zameldowania na pobyt stały lub w przypadku braku na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące → w przypadku braku nie zamieszcza się danych o adresie zamieszkania, płeć, wzrost, kolor oczu, PESEL, nazwa organu wydającego, data wydania i termin ważności dokumentu + podpis i zdjęcie)

• Dowód osobisty podlega obowiązkowi zwrotu w razie utraty obywatelstwa polskieglu lub zgonu posiadacza dowodu osobistego.

• Osoba, która utraciła dowód osobisty, ma obowiązek zawiadomić o tym najbliższy organ gminy, który wyda zaświadczenie o utracie dowodu osobistego ważne do czasu wydania nowego dokumentu.

Paszporty:

• paszport jest dokumentem urzędowym uprawniającym do przekroczenia granicy i pobytu za granicą, oraz poświadczającym obywatelstwo polskie i tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie danych, jakie dokument ten zawiera.

• Może być wydany małoletniemu po ukończeniu 5 roku życia, małoletniemu poniżej 5 roku życia może być wydany paszport tymczasowy. W imieniu małoletniego wniosek o wydanie paszportu składają rodzice wspólnie, chyba, że na podstawie orzeczenia sądu 1 z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub władza ta została ograniczona. W przypadku braku zgodności decyduje orzeczenie sądu rodzinnego.

• Rodzaje dokumentów paszportowych:

1. paszport

2. paszport tymczasowy - wydaje się obywatelom polskim przebywającym za granicą, którzy nie mają paszportu, obywatelom polskim przebywającym za granicą na czas oczekiwania przez nich na doręczenie paszportu sporządzonego w kraju oraz małoletnim do 5 roku życia.

3. paszport dyplomatyczny

4. paszport służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych

• paszporty i paszporty służbowe wydaje, odmawia wydania, unieważnia w kraju właściwy wojewoda ze względu na miejsce stałego pobytu osoby ubiegającej się o paszport (z pominięciem właściwości miejscowej za zgoda ministra do spraw wewnętrznych), jeżeli przemawia za tym ważny interes osoby uprawnionej do otrzymania paszportu, paszport może wydać minister do spraw wewnętrznych; za granicą wydaje konsul

• paszporty dyplomatyczne i paszporty służbowe MSZ wydaje, odmawia wydania i unieważnia minister spraw zagranicznych; do unieważnienia tych paszportów za granicą upoważniony jest konsul za zgodą ministra spraw zagranicznych

• zwierzchni nadzór nad sprawami paszportowymi sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych (rozpoznaje odwołania od decyzji w sprawie paszportów i paszportów tymczasowych), organem nadzorczym nad prowadzeniem spraw dotyczących paszportów dyplomatycznych i służbowych MSZ jest minister spraw zagranicznych.

• Obligatoryjnie odmawia się wydania dokumentu paszportowego na wniosek:

• sądu prowadzącego przeciwko osobie ubiegającej się o dokument paszportowy postępowanie w sprawie karnej lub o przestępstwo skarbowe, postępowanie w sprawie nieletniego, postępowanie cywile

• o

Mimo zaistnienia przesłanek konsul może wydać paszport tymczasowy w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem osoby ubiegającej się o paszport → o wydaniu takiego paszportu konsul informuje organ, który wystąpił z wnioskiem

• paszport ważny jest 10 lat od daty wydania, wydany małoletniemu między 5 a 13 rokiem życia jest ważny 5 lat od daty wydania, paszport wydany małoletniemu poniżej 5 roku życia nie może przekroczyć 5 lat od daty jego wydania. Paszport tymczasowy jest ważny przez okres w nim wskazany - nie dłużej niż rok od daty jego wydania.

• Utrata ważności dokumentu nie pozbawia jego posiadacza prawa wjazdu na jego podstawie do Polski.

• Dokument paszportowy podlega unieważnieniu drogą decyzji administracyjnej:

• na wniosek:

• sądu prowadzącego przeciwko osobie ubiegającej się o dokument paszportowy postępowanie w sprawie karnej lub o przestępstwo skarbowe, postępowanie w sprawie nieletniego, postępowanie cywile

• organu prowadzącego przeciwko osobie ubiegającej się o dokument paszportowy postępowanie przygotowawcze, organu postępowania wykonawczego w sprawie karnej, w tym o przestępstwo skarbowe

• jeżeli został wydany z naruszeniem przepisów ustawy

• jeżeli jego posiadacz utracił obywatelstwo polskie

• Dokument paszportowy traci ważność z dniem śmierci posiadacza.

• Od decyzji o unieważnieniu i odmowie wydania dokumentu paszportowego przysługuje odwołanie. Odwołanie od decyzji o unieważnieniu paszportu nie wstrzymuje jej wykonania

26. Policja i straż gminna

Zapewnienie bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego należy do sfery zadań administracji publicznej i administracja ponosi odpowiedzialność za od­powiedni stan tych dziedzin w praktyce dnia codziennego.

Przez bezpieczeństwo, spokój i porządek publiczny ogólnie rozumie się pewne dodatnie stany panujące w organizacji społecznej, których zachowanie gwarantuje uniknięcie określonych szkód zarówno przez całość organizacji, jak i przez poszczególnych jej członków.

Gdy chodzi o „bezpieczeństwo publiczne", to w treści tego pojęcia na plan pierwszy wysuwa się element zagrożenia przed bezprawnymi zamachami narusza­jącymi określone dobra (jak życie, zdrowie, mienie), a ściślej biorąc — jego brak. Patrząc nieco szerzej, można stwierdzić, że „bezpieczeństwo publiczne" oznacza
taki stan, w którym ogółowi obywateli, nieoznaczonemu indywidualnie, jak również innym podmiotom, w tym państwu i instytucjom publicznym, nie zagraża żadne niebezpieczeństwo (zagrożenie określonych dóbr) oraz nie zagraża za­kłócenie normalnego toku życia społecznego i funkcjonowania instytucji i urządzeń publicznych.

Z kolei pojęcia „porządek publiczny" i „spokój publiczny" kojarzyć można ze stanem obejmującym pewien ład w sferze życia publicznego, polegający na przestrzeganiu zasad współżycia społecznego, respektowaniu istniejących i po­wszechnie akceptowanych norm zachowania się w kontaktach społecznych i przy korzystaniu z urządzeń publicznych itp. Innymi słowy, chodzi tu o stan dotykający nieoznaczonego kręgu podmiotów, który zapewnia normalne i bez nagłych prze­szkód funkcjonowanie życia społecznego w różnych dziedzinach.

Zapewnienie bezpieczeństwa oraz spokoju i porządku publicznego należy do zadań wielu organów administracji publicznej, zarówno z systemu administracji rządowej, jak i samorządowej. Część z nich odgrywa jednak w tym zakresie rolę podstawową; są one bowiem specjalnie powołane do realizacji zadań z dziedziny bezpieczeństwa i porządku publicznego. Tę administrację w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego tworzą w szczególności minister właściwy do spraw wewnętrznych, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrz­nego i Agencja Wywiadu.

Podstawy prawne organizacji i funkcjonowania tej administracji stanowią w pierwszym rzędzie ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji oraz ustawa z 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu. Minister właściwy do spraw wewnętrznych jest organem administracji rządowej realizującym politykę państwa w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego, ochrony granicy państwa i kontroli ruchu granicznego oraz ochrony przeciwpożarowej.

Minister właściwy do spraw wewnętrznych sprawuje nadzór nad działalnością Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Straży Granicznej oraz podejmuje rozstrzyg­nięcia w zakresie powierzania tym instytucjom zadań w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego w razie wątpliwości dotyczących ich właściwości. Koordynuje ponadto działania porząd­kowo-ochronne oraz czynności ratownicze w razie klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu publicznemu, koordynuje dzia­łania w zakresie ochrony tajemnicy państwowej i służbowej, wspiera działalność naukową i społeczną podejmowaną na rzecz przeciwdziałania przestępczości i zjawiskom kryminogennym.

Zadania w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego wykonują też, na zasadach określonych w ustawach, wojewoda oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub starosta sprawujący władzę administracji ogólnej, jak również organy gminy, powiatu i samorządu województwa w ramach ich zadań.

Podstawową instytucją służącą zapewnieniu bezpieczeństwa, porządku i spo­koju publicznego w praktyce jest i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Nazwa „policja" przysługuje wyłącznie wskazanej formacji.

Do zasadniczych zadań Policji należy m.in.:


— ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami

naruszającymi te dobra,

— ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunika­cji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego

korzystania,

• wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców,

• kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych zwią­zanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych.

• gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych,

• nadzór nad strażami gminnymi i specjalistycznymi formacjami ochronnymi w zakresie ustalonym w przepisach,

— utworzenie, eksploatacja i utrzymywanie systemu informacyjnego.

Policja składa się ze służb; kryminalnej, prewencyjnej oraz wspomagającej jej działalność w zakresie organizacyjnym, logistycznym i technicznym. W skład Policji wchodzi także policja sądowa służąca ochronie pomieszczeń sądów i ich działalności, jak również oddziały prewencji i pododdziały antyterrorystyczne.

Na czele Policji stoi Komendant Główny Policji. Jest on centralnym organem administracji rządowej w sprawach ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego, podległy ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Komendanta Głównego Policji powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

W myśl ustawy (art. 6) organami administracji rządowej na obszarze województwa w sprawach ochrony bezpieczeństwa i utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego są:

1. wojewoda, realizujący zadania przy pomocy komendanta wojewódzkiego Policji, działającego w imieniu wojewody,

2. komendant wojewódzki Policji, wówczas gdy działa w imieniu własnym w sprawach: wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzenio­wo-śledczych i czynności z zakresu ścigania wykroczeń oraz wydawania in­dywidualnych aktów administracyjnych, jeżeli ustawy tak stanowią,

c) komendant powiatowy (miejski) Policji, .

d) komendant komisariatu Policji.

Komendanta wojewódzkiego powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego złożony po zasięgnięciu opinii wojewody, a Komendanta Stołecznego — po zasięgnięciu opinii wojewody oraz opinii Prezydenta m.st. Warszawy.

Komendanta powiatowego (miejskiego) Policji powołuje i odwołuje komen­dant wojewódzki Policji, po zasięgnięciu opinii starosty. Komendanta rejonowego Policji powołuje i odwołuje Komendant Stołeczny po zasięgnięciu opinii Prezy­denta m.st. Warszawy. Komendanci powiatowi (rejonowi) rekrutować się muszą spośród oficerów Policji.

Komendanci Policji składają roczne sprawozdania ze swojej działalności, a także informacje o stanie porządku i bezpieczeństwa publicznego właściwym zarówno wojewodom, jak i starostom, wójtom (burmistrzom lub prezydentom miast), a także radom powiatu i radom gmin. W razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego sprawozdania i informacje składa się tym organom niezwłocznie na każde ich żądanie.

W świetle ustawy o Policji może być ustanowiony jeszcze jeden element w strukturze organizacyjnej Policji, a mianowicie rewiry dzielnicowych oraz posterunki Policji, tworzone — na zasadach określonych przez Komendanta Głównego -— przez komendantów powiatowych Policji. Na czele rewiru i poste­runku stoi kierownik, którego mianuje i zwalnia ze stanowiska komendant powiatowy (miejski), po zasięgnięciu opinii wójta (burmistrza, prezydenta), chyba że do wyrażenia tej opinii- upoważniony został organ wykonawczy jednostki pomocniczej gminy.

Do zadań kierownika należy w szczególności:

1. rozpoznawanie zagrożeń i przeciwdziałanie przyczynom ich powstawania,

2. inicjowanie i organizowanie działań społeczności lokalnych mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz innym zjawiskom kryminogennym,

3. wykonywanie czynności administracyjno-porządkowych oraz innych nie-cierpiących zwłoki czynności związanych z zawiadomieniem o przestępstwie i zabezpieczeniem miejsca zdarzenia.

Mówiąc o Policji, warto zwrócić uwagę, że jej działalność w coraz większym stopniu sprzęgnięta jest z prawnymi regulacjami Unii Europejskiej w przedmiocie bezpieczeństwa wewnętrznego, zwalczania przestępczości i funkcjonowania służb policyjnych. Ważnym elementem działania Policji w tej unijnej perspektywie jest zwłaszcza fakt uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w Konwencji sporządzonej na podstawie art. K 3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji w Brukseli 26 lipca 1995 r.

Uzupełnieniem działania formacji Policji są w pewnym zakresie straże gminne (miejskie). Podstawę prawną funkcjonowania tych straży stanowi ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych. Straż gminna (miejska) jest samorządową umundurowaną formacją utworzoną w celu ochrony porządku publicznego na terenie gminy i spełniającą służebną rolę wobec społeczności lokalnej oraz wykonującą swe zadania z poszanowaniem godności i praw obywateli.

Straż gminną tworzy rada gminy po zasięgnięciu opinii właściwego terytorial­nie komendanta wojewódzkiego Policji (w miastach jest to straż miejska). Rada gminy może też — po powiadomieniu komendanta wojewódzkiego Policji — roz­wiązać straż gminną.

Straż jest jednostką organizacyjną gminy, finansowaną z budżetu gminy (miasta). Strażą kieruje komendant powoływany i odwoływany przez zarząd gminy po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Poli­cji; wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest przełożonym komendanta straży (art. 6). Nadzór nad działalnością straży sprawuje zarząd gminy, a w zakresie fachowym — Komendant Główny Policji przez właściwego terytorialnie komendanta woje­wódzkiego Policji (art. 9).

Warto zauważyć, że w szerokiej sferze zadań dotyczą­cych zapewnienia bezpieczeństwa, porządku i spokoju publicznego uczestniczą także inne jeszcze straże i służby, będące instytucjami o charakterze policyjnym. Wśród nich wymienić można np. Służbę Leśną i Straż Leśną powołane m.in. do zwalczania przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony szkolnictwa leśnego, ochrony mienia i ochrony przyrody, Straż Parku Narodowego i Straż Parku Krajobrazowego, działające jako ogniwa Służby Parku, Państwową Straż Łowiecką.

Bardzo ważnym segmentem administracji bezpieczeństwa i porządku publicz­nego jest ochrona bezpieczeństwa państwa. W tej dziedzinie ustanowieni są Szefowie Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, będący wyodrębnionymi od Policji centralnymi organami administracji, których celami są odpowiednio ochrona bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego oraz ochrona bezpieczeństwa zewnętrznego państwa. Agencje, za pomocą których działają ich Szefowie, są urzędami administracji rządowej.

Do zadań Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego należy:

1. rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bez­pieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczegól­ności w suwerenność i międzynarodową pozycję, niepodległość i nienaruszalność jego terytorium, a także obronność państwa,

2. rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie niektórych przestępstw oraz ściganie ich sprawców (takich jak szpiegostwo, terroryzm, naruszenie tajemnicy państwowej, przestępstwa godzące w interesy ekonomiczne państwa i w jego bezpieczeństwo, przestępstwa nielegalnego wytwarzania i obrotu bronią, amunicją,

narkotykami itd.),

3. realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań służby ochrony pań­stwa oraz wykonywanie funkcji krajowej władzy bezpieczeństwa w zakresie ochrony informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych,

4. uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym or­ganom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego.

Do zadań Agencji Wywiadu należy;

1) uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym or-
ganom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i między­
narodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej potencjału ekonomicznego

i obronnego,

2) rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom zewnętrznym godzącym
w bezpieczeństwo, obronność, niepodległość i nienaruszalność terytorium Rzeczy­
pospolitej Polskiej,

3. ochrona (w tym kryptograficzna) zagranicznych przedstawicielstw Rzeczy­pospolitej Polskiej i ich pracowników przed działaniami obcych służb specjalnych i innymi działaniami mogącymi przynieść szkodę interesom Rzeczypospolitej

4. rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz między­narodowych grup przestępczości zorganizowanej,

5) rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami
wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej za­głady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej

przenoszenia,

6) rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na bezpieczeństwo państwa, oraz podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń.

Szefowie agencji podlegają bezpośrednio Prezesowi Rady Ministrów, a ich działalność podlega kontroli Sejmu. Prezes Rady Ministrów określa kierunki działania Agencji w drodze wytycznych. Szefowie Agencji przedstawiają Prezeso­wi RM roczne plany działania na rok następny i roczne sprawozdania z działalno­ści Agencji za poprzedni rok kalendarzowy.

Szefów ABW i AW powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii Prezydenta RP oraz Sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych oraz Kolegium do Spraw Służb Specjalnych.

Szczególnym podmiotem w ramach aparatu służącego zapewnieniu bezpie­czeństwa i porządku publicznego jest Biuro Ochrony Rządu, którego status prawny normuje ustawa z 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu.

Zgodnie z ustawą Biuro Ochrony Rządu (BOR) jest jednolitą, umundurowaną, uzbrojoną formacją, wykonującą zadania z zakresu ochrony osób, obiektów i urządzeń.

Do zadań BOR należy ochrona:

a) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, Prezesa Rady Ministrów, wiceprezesa Rady Ministrów, ministra właś­ciwego do spraw wewnętrznych oraz ministra właściwego do spraw zagranicz­nych,

2. innych osób ze względu na dobro państwa,

3. byłych prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie ustawy z 30 ma­ja 1996 r. o uposażeniu byłego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

d) delegacji państw obcych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej,

5. polskich przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych Oraz przedstawicielstw przy organizacjach międzynarodowych poza granicami Rzeczy­pospolitej Polskiej,

6. obiektów i urządzeń o szczególnym znaczeniu oraz zapewnienie ich


funkcjonowania,

g) prowadzenie rozpoznania pirotechniczno-radiologicznego obiektów Sejmu

i Senatu,

h) obiektów służących Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesowi Rady Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych.

W celu zapewnienia ochrony, o której mowa w art. 2 ust. 1, BOR w szczegól­ności:

• planuje zabezpieczenie osób, obiektów i urządzeń oraz rozpoznaje i anali­zuje potencjalne zagrożenia,

• zapobiega powstawaniu zagrożeń i koordynuje realizację działań ochron­nych,

• wykonuje bezpośrednią ochronę oraz zabezpiecza obiekty i urządzenia.

Na czele BOR stoi Szef BOR, który podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych i który jest przełożonym funkcjonariuszy Biura. Szefa BOR powo­łuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw .wewnętrznych, zastępców Szefa BOR zaś, na wniosek Szefa BOR, powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych. Szef BOR kieruje Biurem i zapewnia sprawne oraz efektywne wykonywanie jego zadań

Mówiąc o administracji w zakresie bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego, należy zwrócić uwagę na jeszcze jedno istotne ogniwo w tej dziedzinie, jakim jest Centralne Biuro Antykorupcyjne, działające na podstawie ustawy z 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym. Centralne Biuro Antykorupcyjne jest „służbą specjalną do zwalczania korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także do zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa". Jest to więc podmiot o swoistych, policyjno-administracyjnych funkcjach, który organizacyjnie umiejscowiony jest w strukturze administracji rządowej, a przedmiotowo (merytorycznie) niewątpliwie włączony jest w sferę szeroko rozumianej ochrony interesów państwa (zadania zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa wymienia wprost ustawa, a zwalczanie korupcji także jest działaniem służącym ochronie interesów i bezpieczeństwa państwa).

Zgodnie z ustawą CBA kieruje Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego, który, jest centralnym organem administracji rządowej, zaś Biuro — urzędem administracji rządowej. Szef CBA jako centralny organ administracji rządowej podlega nadzorowi Prezesa Rady Ministrów, który powołu­je go na czteroletnią kadencję po zasięgnięciu opinii Prezydenta RP, Kolegium do Spraw Służb Specjalnych oraz sejmowej komisji do spraw służb specjalnych. Ta sama osoba może być powołana ponownie na stanowisko Szefa CBA tylko raz.

Do zadań CBA należy:

— dokumentowanie podstaw i inicjowanie realizacji przepisów ustawy
z 21 czerwca 1990 r, o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem
Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych

— ujawnianie przypadków nieprzestrzegania skreślonych przepisami prawa
procedur podejmowania i realizacji decyzji w przedmiocie: prywatyzacji, komer­cjalizacji, wsparcia finansowego, zamówień publicznych, rozporządzenia mieniem jednostek sektora finansów publicznych oraz jednostek otrzymujących środki publiczne, samorządu terytorialnego i przedsiębiorców z udziałem Skarbu Państwa oraz przyznawania koncesji, zezwoleń, ulg, preferencji, plafonów, poręczeń i gwa­rancji kredytowych,

— kontrola prawidłowości i prawdziwości oświadczeń o prowadzeniu działal­ności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne

— prowadzenie działalności analitycznej dotyczącej zjawisk występujących

w obszarze właściwości CBA.

27. Szkolnictwo wyższe

System oświaty może przyjmować różne formy i być oparty na różnych zasadach, takich jak np. zasada szkolnictwa wyznaniowego, bezpłatności lub też odpłatności kształcenia.

Źródła prawa z zakresu tej materii obejmują szereg ustaw i aktów wykonawczych od tak podstawowych, jak ustawa z 7 września 1991 r. o sys­temie oświaty czy też ustawa 8 stycznia 1999 przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego aż po szczegółowe, jak rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 15 lutego 1999 r. w sprawie ramowych statutów publicznej sześcioletniej szkoły podstawowej, publicznego gimnazjum oraz publicznego przedszkola.

Szkoła lub placówka wychowawcza może mieć charakter zakładu publicz­nego lub jednostki niepublicznej (prywatnej). Zakładanie i prowadzenie szkół, placówek o charakterze publicznym należy do właściwości jednostek samo­rządu terytorialnego lub odpowiedniego ministra. Jednostka o charakterze prywatnym może być założona przez osobę fizyczna lub osobę prawną. Organ, który założył szkołę, placówkę oświatową, ponosi wszelkie koszta wynikłe z jej utrzymania w należytym stanie, zapewniającym warunki bezpiecznej i higieni­cznej nauki, wychowania i opieki. Ponadto jest on obciążony obowiązkiem zabezpieczenia obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej.

Według aktualnego stanu prawnego szkołą publiczną jest szkoła (zakład), która zapewnia bezpłatne nauczanie, przeprowadza rekrutację uczniów na zasadzie ogólnodostępności, realizuje ustalone przez literę prawa programy nauczania z przedmiotów obowiązkowych, kieruje się ustalonymi przez właś­ciwego ministra zasadami oceniania, kwalifikowania i promowania uczniów, wreszcie zatrudnia nauczycieli o określonych prawem kwalifikacjach.

Szkoła publiczna może być założona przez jednostkę samorządu terytorial­nego. Szkołę taką zakłada się na podstawie aktu założycielskiego, okreś­lającego jej typ, nazwę, siedzibę, a gdy szkoła taka prowadzi kształcenie zawodowe - także zawody i profile kształcenia. Określeniu w akcie założyciels­kim podlegają także obwód szkolny i nazwy miejscowości należących do danego obwodu i ewentualne szkoły filialne

Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Dopusz­czalne jest także późniejsze objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym, gdy ze względu na szczególne uwarunkowania rozwoju psychofizycznego nie jest możliwe poddanie go wychowaniu przedszkolnemu w normalnym trybie. W wieku 6 lat dziecko może przejść roczne przygotowanie przedszkolne (tzw. zerówka). Obowiązek szkolny rozpoczyna się w wieku lat 7 z początkiem roku szkolnego, a kończy w momencie ukończenia lat 18 lub ukończenia gimnazjum. Odroczenie obowiązku szkolnego następuje na mocy decyzji dyrektora pod­stawowej szkoły publicznej i może mieć miejsce, gdy zostaną spełnione dwa warunki: dziecko zostanie zakwalifikowane do nauczania specjalnego, a od­roczenie takie nie może być dłuższe niż do końca roku szklonego, w którym dziecko kończy lat 10.

Organizacja systemu oświaty w szkole przedstawia się następująco: Szkołą kieruje dyrektor będący jednocześnie jej organem. Dyrektor szkoły wyłaniany jest w drodze konkursu - jeśli na konkurs nie zgłoszą się żadni kandydaci, wtedy organ sprawujący kierownictwo nad placówką może po konsultacjach z radą pedagogiczną lub radą szkoły powierzyć funkcję dyrek­tora swojemu kandydatowi, spośród osób posiadających stosowne kwalifikacje (wyjątkiem od tej zasady są szkoły artystyczne, gdzie funkcję dyrektora można powierzyć osobie nie mającej przygotowania pedagogicznego, wtedy jednak nadzór pedagogiczny pełnić będzie inny nauczyciel zajmujący w szkole stano­wisko kierownicze). Stanowisko dyrektora powierza organ sprawujący kierow­nictwo nad szkołą lub placówką. Kolegialnym organem szkoły, w zakresie realizacji jej statutowych zadań, jest rada pedagogiczna (występuje w szkołach, w których zatrudnionych jest co najmniej 3 nauczycieli). W skład rady pedago­gicznej wchodzą m.in. wszyscy zatrudnieni w szkole nauczyciele. Innym or­ganem kolegialnym szkoły jest rada szkoły lub placówki, której zadaniem jest rozwiązywanie spraw wewnętrznych, a także uchwalanie statutu szkoły, przedstawianie wniosków w sprawie rocznego planu finansowego środków specjalnych szkoły lub placówki. Rada ta powinna liczyć co najmniej 6 osób, jej kadencja trwa 3 lata (ustawodawca przewidział dopuszczenie na mocy statutu rotacyjnego składu jednej trzeciej rady). Poza tym może działać w^r szkole rada rodziców, reprezentująca interesy rodziców, oraz samorząd uczniowski wraz z organami stanowiący reprezentację całości uczniów szkoły lub placówki (jego regulamin uchwalany jest przez uczniów w głosowaniu tajnym, równym i bezpośrednim).

Nadzór pedagogiczny nad szkołami i placówkami sprawują kuratorzy powoływani i odwoływani przez wojewodę w porozumieniu z ministrem właś
ciwym ds. oświaty i wychowania. Głównym organem nadzorującym i koor­dynującym wykonywanie nadzoru pedagogicznego na terenie całego kraju jest minister właściwy ds. oświaty i wychowania. Ze względu na potrzebę ujed­nolicenia polityki edukacyjnej oraz zapewnienie właściwego poziomu nau­czania, ustawodawca w sposób precyzyjny określił cele nadzoru pedagogicz­nego polegające na:

• ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opie­kuńczej szkół, placówek i nauczycieli,

• analizowaniu i ocenianiu efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek,

• udzielaniu pomocy szkołom, placówkom i nauczycielom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,

• inspirowaniu nauczycieli do innowacji pedagogicznych, metodycznych i or­ganizacyjnych.

• Kuratoria oświaty są jednostkami, przez które kurator wykonuje nadzór nad szkołami lub placówkami.

Zostały one powołane do życia jako państwowe jednostki budżetowe i ich celem jest zapewnianie wykonywania zadań i kom­petencji kuratora. Na wniosek kuratora wojewoda może tworzyć delegatury kuratoriów oświaty. Zadania kuratora na terenie delegatury wykonuje kierow­nik delegatury.

Wyższe szkolnictwo wojskowe obejmuje akademie wojskowe i wyższe szkoły oficerskie. Nadzór nad tymi jednostkami sprawuje Minister Obrony Narodowej. On też nadaje im statuty i ustala odpowiednie programy nau­czania, regulaminy studiów oraz wyznacza skład Rady Wyższego Szkolnictwa Wojskowego i Nauki, organu opiniodawczego i doradczego. Na czele wyższej szkoły wojskowej stoi komendant wyznaczany przez Ministra Obrony Narodowej, organem opiniodawczo-dorad­czym jest rada naukowa szkoły. Adekwatne uregulowania dotyczą szkolnictwa podlegającego nadzorowi Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Zagadnienia systemu oświaty i wychowania w Polsce reguluje ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Uzupełniają ją liczne akty wykonawcze Istotą zagadnień oświaty, czy węziej szkolnictwa, jest realizacja konstytucyj­nego prawa do nauki. Prawo to jest realizowane m.in. przez szkolnictwo — powszechne i obowiązkowe szkoły podstawowe. Prawo do nauki jest również realizowane przez pomoc państwa w podnoszeniu kwalifikacji osób pracujących oraz przez system różnorodnej pomocy dla osób uczących się, przez system stypendiów i innych form pomocy materialnej.

W państwie polskim zapewnia się obywatelom oświatę przez system różnorod­nych zakładów, w którym dominującą grupę stanowią szkoły. Według postanowień obowiązującej ustawy system oświaty obejmuje;

1. przedszkola, w tym specjalne i z oddziałami integracyjnymi,

2. szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły ponad gimnazjalne oraz szkoły artys­tyczne,

3. placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne ogniska młodzieżowe — umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego,

4. placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzu­pełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych,

5. placówki artystyczne — ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych,

6. poradnie psychologiczno-pedagogiczne udzielające dzieciom i młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu,

7. młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze i wychowawcze dla dzieci i młodzieży, zapewniające realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki dzieciom i mło­dzieży upośledzonej umysłowo w stopniu głębokim oraz dzieciom w wieku do lat 6,

8. placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania,

9. ochotnicze hufce pracy — w zakresie kształcenia i wychowania ich uczestników,

10)zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli,

11)biblioteki pedagogiczne,

12)kolegia pracowników służb społecznych.

Jedynie szkoły publiczne umożliwiają uzyskanie świadectw i dyplomów państwowych. Szkoła niepubliczna może uzyskać uprawnienie szkoły publicznej ćo wydawania świadectw lub dyplomów państwowych, jeżeli realizuje podstawy programowe oraz stosuje, ustalone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, zasady klasyfikowania i promowania uczniów.

Problematykę szkolnictwa wyższego reguluje ustawa z 27 lipca 2005 r. — Prawo o szkolnictwie wyższym

Przepisy ustawy mają zastosowanie do publicznych i niepublicznych szkół wyższych, w tym zawodowych oraz wojskowych, podległych Ministrowi Obrony Narodowej, a także uczelni służb państwowych podległych ministrowi właś­ciwemu do spraw wewnętrznych. Poza regulacją ustawową pozostają szkoły wyższe i wyższe seminaria duchowne prowadzone przez kościoły i związki wyznaniowe, z wyjątkiem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, których status jest regulowany odrębnymi przepisami ustawowymi lub umową między rządem a władzami kościelnymi.

Uczelnie, czyli szkoły prowadzące studia wyższe, utworzone w sposób okreś­lony w ustawie, mają szeroki zakres samodzielności. Ustawodawca używa tu sformułowania: „Uczelnia jest autonomiczna we wszystkich obszarach swojego działania na zasadach określonych w ustawie. W swoich działaniach uczelnie kierują się zasadami wolności nauczania, wolności badań naukowych oraz wolno­ści twórczości artystycznej

Uczelnie publiczne, będące zakładami państwowymi, posiadają specjalny status, wyróżniający je w sposób istotny od innych jednostek organizacyjnych w państwie

Uczelnie podlegają nadzorowi ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. Uprawnienia ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego w tym zakresie w odniesieniu np. do uczelni wojskowych sprawuje Minister Obrony Narodowej, do uczelni służb państwowych — minister właściwy do spraw wewnętrznych, do uczelni artystycznych — minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, a do uczelni medycznych — minister właściwy do spraw zdrowia

Oprócz wymienionych organów administracji na szczeblu centralnym działają specjalne organy kolegialne — mianowicie Rada Główna Szkolnictwa Wyższego czy Państwowa Komisja Akredytacyjna.*

Rada Główna Szkolnictwa Wyższego jest wybieralnym organem przed­stawicielskim szkolnictwa wyższego.

Kadencja Rady Głównej trwa cztery lata. Współdziała ona z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego oraz innymi organami władzy i administracji publicznej w ustalaniu polityki edukacyjnej państwa w za­kresie szkolnictwa wyższego. Rada Główna ma kompetencje_opiniodawcze. Opi­niuje ona projekty aktów normatywnych dotyczących szkolnictwa wyższego i nauki. Podstawową jednostką organizacyjną wchodzącą w skład uczelni jest wydział lub inna jednostka organizacyjna uczelni określona w statucie, prowadząca co najmniej jeden kierunek studiów lub studia doktoranckie co najmniej w jednej dyscyplinie naukowej. Kierowanie uczelnią odbywa się przez system jej organów kolegialnych i jednoosobowych. Organami kolegialnymi są senat i rady podstawowych jedno­stek organizacyjnych, organami jednoosobowymi — rektor i kierownicy pod­stawowych jednostek organizacyjnych. Kierownikiem wydziału jest dziekan. Statut uczelni publicznej może przewidywać zamiast senatu inny organ kolegialny. Rektor uczelni publicznej wybierany jest przez kolegium elektorów spośród osób posiadających tytuł naukowy lub stopień doktora habilitowanego. Rektora może odwołać organ, który dokonał jego wyboru. Kadencja kolegialnych i jednoosobowych organów uczelni publicznej została przedłużona do czterech lat i rozpoczyna się 1 września w roku wyborów, a kończy 31 sierpnia w roku, w którym upływa* kadencja. W uczelni publicznej rektor, prorektor, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej i jego zastępca nie mogą być wybrani do pełnienia tej samej funkcji na więcej niż dwie następujące po sobie kadencje.

Senat jest ujmowany w ustawie jako najważniejszy organ szkoły wyższej, W skład senatu wchodzą: rektor jako przewodniczący, wybrani przedstawiciele nauczycieli akademickich, doktorantów, studentów, pracowników niebędących nauczycielami akademickimi. W posiedzeniach senatu uczelni publicznej uczest­niczą, z głosem doradczym, kanclerz, kwestor, dyrektor biblioteki głównej oraz przedstawiciele związków zawodowych działających w tej uczelni, po jednym z każdego związku.

Ustawa zastrzega na rzecz senatu wiele zasadniczych kompetencji, a w szcze­gólności: uchwalanie statutu, którego rola jako źródła prawa w uczelni uległa wzmocnieniu. Ponadto senat ustala główne kierunki działalności uczelni, uchwala regulamin studiów, regulamin studiów doktoranckich, regulamin studiów podyp­lomowych oraz zasady przyjęć na studia i studia doktoranckie, wyraża zgodę na zawieranie przez rektora umowy z podmiotem zagranicznym, ocenia działalność uczelni, zatwierdza roczne sprawozdania rektora z działalności uczelni oraz ocenia działalność rektora, a także uchwala plan rzeczowo-finansowy uczelni i podejmuje także wiele innych, równic ważnych zadań.

Rektor jest najwyższym organem wykonawczym uczelni, kieruje działalnością uczelni i reprezentuje ją na zewnątrz, jest przełożonym pracowników, studentów i doktorantów uczelni; przewodniczy senatowi. Rektor uczelni publicznej podej­muje decyzje we wszystkich sprawach dotyczących uczelni, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych przez ustawę lub statut do kompetencji innych organów uczelni. W szczególności dba o przestrzeganie prawa oraz zapewnienie bezpieczeństwa na terenie uczelni, sprawuje nadzór nad działalnością dydaktyczną i badawczą uczelni oraz nad administracją i gospodarką uczelni.

Uchwały organów kolegialnych uczelni publicznej (senatu i rad podstawowych jednostek organizacyjnych) zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy członków organu i są wiążące dla innych organów uczelni, jej pracowników, doktorantów i studentów

Nowością wprowadzoną przez ustawę jest możliwość tworzenia samorządu przez uczestników studiów doktoranckich, którzy dotychczas pozbawieni byli takiego uprawnienia

Uczelnię niepubliczną może założyć osoba fizyczna lub osoba prawna niebędąca państwową ani samorządową osobą prawną, zwana założycielem, na pod­stawie pozwolenia udzielonego przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Uczelnia niepubliczna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru uczelni niepublicznych prowadzonego przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. Nadzór nad uczelnią niepubliczną w zakresie zgodności działania uczelni z przepisami prawa, statutem oraz z treścią udzielonego pozwolenia na utworzenie uczelni niepublicznej sprawuje minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego.

mawianie problematyki nauki nie jest możliwe bez poświęcenia uwagi Polskiej Akademii Nauk. Jej byt reguluje ustawa z 25 kwietnia 1997 r. o Polskiej Akademii Nauk. Na mocy ustawy z 25 kwietnia 1997 r. Polska Akademia Nauk jest państwową instytucją naukową z siedzibą w Warszawie.

Polska Akademia Nauk ma osobowość prawną.

Nadzór nad Akademią w zakresie zgodności działania jej organów z przepisa­mi ustawowymi i statutem Akademii sprawuje Prezes Rady Ministrów. Stąd też Prezes Akademii przedstawia premierowi roczne sprawozdania z działalności PAN. W ramach sprawowanego nadzoru premier może uchylić uchwalę organów Akademii, jeżeli stwierdzi jej niezgodność z ustawą lub statutem.

Polska Akademia Nauk działa poprzez korporację uczonych, wyłonioną w dro­dze wyborów, oraz poprzez placówki naukowe. W skład Akademii wchodzą członkowie krajowi (członek rzeczywisty i czło­nek korespondent) oraz zagraniczni. Członkiem krajowym może być tylko obywatel polski. Członkowie Akademii są wybierani przez Zgromadzenie Ogólne Akademii spośród uczonych, którzy wyróżniają się dorobkiem naukowym oraz uznanym autorytetem. Tryb zgłaszania kandydatów oraz wyboru określa regulamin uchwa­lony przez Zgromadzenie Ogólne Akademii. Członkostwo Akademii jest dożywotnie. W skład wydziału wchodzą człon­kowie krajowi i zagraniczni reprezentujący pokrewne dyscypliny naukowe. Każdy członek Akademii wchodzi w skład jednego wydziału, stosownie do swojej specjalności naukowej. Wydział wykonuje zadania Akademii w dziedzinach nauki objętych zakresem jego działania.

Innym rodzajem zakładów są placówki naukowo-badawcze. Nie jest to kategoria jednolita. Mogą to być placówki stanowiące część szkól wyższych, ale nieprowądzące działalności dydaktycznej, lecz prace o charakterze wyłącznie doświadczal­nym. Mogą być one tworzone jako jednostki wspólne z jednostkami organizacyjny­mi innych instytucji i placówek naukowych, w tym również zagranicznych. Działają one wówczas na podstawie ustawy z 1990 r. o szkolnictwie wyższym i traktowane są jako jednostki organizacyjne szkoły wyższej. Nie posiadają tym samym osobowości prawnej, która pozwalałaby im na samodzielne występowanie w obrocie prawnym. Stanowią one niewielką część ogółu placówek naukowo-badawczych.

Drugi rodzaj placówek naukowo-badawczych to placówki naukowe organizo­wane i prowadzone przez Polską Akademię Nauk. Działają one na podstawie ustawy z 1997 r. o Polskiej Akademii Nauk. Z reguły noszą one miano instytutów PAN, centrów i stacji badawczych PAN.

Trzeci, dominujący rodzaj omawianych placówek to jednostki badawczo--rozwojowe, tworzone i działające na podstawie ustawy z 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych. Ustawa wprowadza dwie kategorie jednostek badawczo-rozwojowych, miano­wicie — instytuty naukowo-badawcze i ośrodki badawczo-rozwojowe, centralne laboratoria i inne jednostki organizacyjne, których podstawowym zadaniem jest prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, których wyniki powinny znaleźć zastosowanie w gospodarce i życiu społecznym.

Jednostki badawczo-rozwojowe nabywają osobowość prawną z chwilą wpisa­nia do Krajowego Rejestru Sądowego.

Przedmiot i zakres działania tej jednostki szczegółowo określa statut, nadany przez organ sprawujący nad nią nadzór. Strukturę organizacyjną jednostki badaw­czo-rozwojowej określa regulamin organizacyjny, ustalony przez dyrektora jedno­stki. Organami jednostki badawczo-rozwojowej są dyrektor i rada. W każdym instytucie występują dwa podstawowe organy — są to: rada naukowa i dyrektor. Dyrektor zarządza całokształtem działalności instytutu i reprezentuje go na ze­wnątrz. On też jest przełożonym pracowników instytutu. Rada naukowa jest natomiast organem instytutu posiadającym w pewnych sprawach kompetencje stanowiące, w dużym zaś stopniu doradcze i opiniodawcze. Jej zadaniem jest czuwanie nad poziomem naukowym instytutu, może też uzyskać prawo nadawania stopni naukowych. Zakres uprawnień rad naukowych jest zróżnicowany. Szczegó­łowe kwestie składu i zakresu kompetencji rady naukowej instytutu reguluje statut instytutu, nadawany każdemu instytutowi w chwili utworzenia, oraz regulamin rady naukowej. Z reguły w radzie naukowej zasiadają z urzędu profesorowie zatrudnieni w instytucie oraz osoby posiadające stopień doktora habilitowanego. Oprócz nich do rady są powoływani inni pracownicy instytutu, a także osoby spoza grona pracowników instytutu, w szczególności wybitni specjaliści z dziedziny, którą instytut się zajmuje. Rada naukowa wybiera przewodniczącego rady. Prze­wodniczącym rady może być osoba posiadająca tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego. Funkcji przewodniczącego rady nauko­wej instytutu nie można łączyć z funkcją dyrektora instytutu lub jego zastępcy.

Stopień i tytuł naukowy:

1. Stopień naukowy:

• doktor i doktor habilitowany

• nadawany w zakresie określonej dziedziny nauki lub sztuki, w zakresie danej dziedziny naukowej lub artystycznej

• uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora może otrzymać jednostka organizacyjna, która zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy min. 8 osób posiadających tytuł lub stopień naukowy doktora habilitowanego (reprezentujących dziedzinę, w zakresie której ma otrzymać uprawnienia); do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego - min. 12 osób posiadających tytuł lub stopień doktora habilitowanego (w tym min. 6 posiadających tytuł naukowy reprezentujących dziedzinę, w zakresie której ma otrzymać uprawnienia)

• Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych nadaje uprawnienie do nadawania stopni naukowych (w wypadku szkolnictwa wyższego - po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego), dokonuje okresowej oceny poziomu działalności i zasadności uchwał w sprawie nadawania stopni naukowych.

• Jest nadawany w drodze przewodu wszczętego na wniosek osoby ubiegającej się o nadanie stopnia (w przypadku doktora habilitowanego może być wszczęty - za zgodą zainteresowanego - na wniosek jednostki zatrudniającej)

• wymogi na stopień doktora:

• tytuł zawodowy magistra, magistra inżyniera, lekarza itp.

• zdane egzaminy doktorskie w zakresie określonym przez radę jednostki organizacyjnej

• przedłożona i obroniona rozprawa doktorska

• wymogi na stopień doktora habilitowanego:

• stopień naukowy doktora

• znaczny dorobek naukowy lub artystyczny

• przedłożenie rozprawy habilitacyjnej

• rada wydziału lub rada naukowa przeprowadza przewód doktorski i habilitacyjny oraz nadaje stopień doktora i doktora habilitowanego. Uchwała o nadaniu stopnia doktora staje się prawomocna w chwili jej podjęcia, zaś o nadaniu stopnia doktora habilitowanego z chwilą zatwierdzenia jej przez Centralną Komisję (przedstawienie uchwały wraz z aktami przewodu habilitacyjnego - miesiąc od podjęcia uchwały, rozstrzygnięcie o zatwierdzeniu uchwały - 6 miesięcy od dnia otrzymania)

• zagraniczne stopnie naukowe mogą być uznane za równorzędne na podstawie umów międzynarodowych lub w drodze nostryfikacji.

2. Tytuł naukowy:

• tytuł profesora określonej dziedziny nauki albo sztuki

• nadaje Prezydent Rp (dożywotnio); wyjątek: KUL - tytuł profesora nadaje senat KUL (tytuł taki jest równoważny z tytułem nadawanym przez Prezydenta RP)

• wymogi:

• stopień doktora habilitowanego

• osiągnięcia naukowe i artystyczne przekraczające wymagania stawiane w przewodzie habilitacyjnym

• poważne osiągnięcia dydaktyczne

• postępowanie:

• na wniosek rady jednostki organizacyjnej działającej w zakresie danej dziedziny nauli lub sztuki za zgodą zainteresowanego albo na wniosek osoby zainteresowanej poparty opiniami 3 osób posiadających tytuł naukowy danej dziedziny

• rada po podjęciu uchwały popierającej wniosek o nadanie tytułu naukowego w ciągu miesiąca przesyła go wraz z aktami postępowania do Centralnej Komisji

• Centralna Komisja w terminie miesiąca od podjęcia uchwały o przedstawieniu kandydata do tytułu naukowego składa Prezydentowi RP wniosek o nadanie tytułu naukowego

3.Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych:

• działa przy Prezesie Rady Ministrów

• centralny organ administracji państwowej

• przewodniczącego powołuje premier spośród 2 kandydatów przedstawionych przez Centralną Komisję z grona jej członków

• kadencja Komisji jest 4-letnia,

• członkowie wybierani przez osoby posiadające tytuł naukowy

• członkiem może zostać obywatel polski posiadający tytuł naukowy

• w skład Komisji wchodzi min. 3 przedstawicieli każdej dziedziny nauki i sztuki

• działa na posiedzeniach plenarnych lub przez swoje organy (przewodniczący, prezydium, sekcje)

• Informacja publiczna

Zasada udostępniania informacji publicznej została unormowana w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępnie do informacji publicznej

Dostęp do informacji publicznej jest zagwarantowany przez art. 6 1 w Konstytucji - konsekwencja zasady jawności życia publicznego.

Wg ustawy informację publiczną stanowi każda informacja o sprawach publicznych.

Obowiązek udzielenia informacji ciąży na ;

• władzach publicznych

• innych podmiotach wykonujących zadanie publiczne

• a także reprezentatywne organizacje związkowe i pracodawców oraz partie polityczne

KAŻDY MA PRAWO DO UZYSKANIA INFORMACJI PUBLICZNEJ

( nie jest uzależnione od posiadania interesu w uzyskaniu informacji )

Osoba żądająca tzw. informacji przetworzonej jest zobowiązana do wykazania ,że informacja ma szczególne znaczenie dla interesu publicznego.

Udostępnienie informacji ;

• w Biuletynie Informacji Publicznej ( BIP )

• wgląd do dokumentów urzędowych

• dostęp do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej ( z powszechnych wyborów )

• wywieszenie i wyłożenie w miejscach ogólnie dostępnych

• przez dostęp do urządzeń umożliwiających zapoznanie się z informacją

• kserowanie, kopiowanie, wydruk, przeniesienie, przesłanie

BIP

• Stanowi ujednolicony system stron Internecie

• Zawiera wykaz podmiotów zobowiązanych do udzielenia informacji oraz odnośniki do ich stron. Podmioty na swoich stronach tworzą własne BIP-y i w nich zamieszczają informacje

• Gdy informacja danego rodzaju; nie jest dostępna w tym Biuletynie to znajdują się w nim informacje

• na temat dostępu do niej

• lub o wyłączeniu jej jawności

W takim przypadku podmiot może uzyskać informacje o złożeniu wniosku do organu ją posiadającego . Odmowa dostępu do informacji może być zaskarżona w sądzie administracyjnym, chyba ,że wyłącznie jawności zostało dokonane na potrzebę danych osobowych, prawo do prywatności oraz tajemnicę inną niż państwową, służbową lub statystyczna. Wówczas osobie żądającej udzielenia informacji przysługuje wniesienie powództwa o udostępnienie takiej informacji.

Ćwiczenia

Publiczno prawny porządek administracyjny ( w czterech aktach )

1. Konstytucja art. 61 - gwarancja dostępu do informacji publicznej

2. Ustawa z 1998 r. o ochronie danych osobowych

3. Ustawa z 2000 r. o ochronie informacji niejawnych

4. Ustawa z 2001 r. o dostępie do informacji publicznej

Art. 61 wyłączenie


Ze względu na publiczne prawa



i prywatne prawa ( ochrona


danych osobowych, ochrona inf.

Ograniczony dostęp niejawnych, ochrona przedsiębiorstw )

Dostęp do informacji Publicznej

Ustawa o samorządzie ( jawność działania

samorządu )

Tryb wnioskowy informacja

Gdy nie udzielona informacji w BIP zainteresowany może ją otrzymać na wniosek.

Wniosek w formie pisemnej ;

• Co się chce otrzymać

• W jakiej formie


14 dni na odpowiedz


Odpowiedz w formie pisemnej





Gdy informacji nie można

Udostępnienie nie można udostępnić w terminie udostępnić w określonej formie

podmiot powiadamia o terminie podmiot zawiadamia pisemnie

możliwości jej uzyskania i powodach wnioskodawcę o przyczynie

opóźnienia ( max 2 miesiące ) nie udostępnienia informacji



wskazuje w jakiej formie ją może wydać .

w ciągu 14 dni wnioskodawca Jeżeli podmiot miałby ponieść dodatkowe

musi odpowiedzieć na postanowienie koszty związane z sposobem udostęp.


jeżeli tego nie zrobi postępowanie się umarza podmiot ten powiadamia o kosztach


wnioskodawcę ;


zgadza się

zmienia formę

otrzymuję info

w ciągu 14 dni

rezygnuję z otrzymania

informacji

Jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek, podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom.

 Podmiotów terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, powiadomi wnioskodawcę o wysokości opłaty. Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy, chyba że wnioskodawca dokona w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo wycofa wniosek.

Osoba nie udzielająca informacji publicznej podlega ;

• Grzywnie

• Ograniczeniu wolności

• Pozbawieniu wolności

Co do zasady dostęp do informacji jest bezpłatny , chyba że sposób i forma w której informacja jest podawana wymaga opłaty np. druk

Do def. - podmiot musi wykonywać zadania w zakresie inf. pub. , wykorzystać majątek publiczny

Wniosek o udostępnienie rozpatrywany w ciągu 14 dni.

Wszystkie przypadki odmówienia inf. mają formę decyzji .

Posiedzenia kolegialnych organów władzy;

• Jawność

• Obowiązek zapewnienia warunków do uczestnictwa

• Jawność nie rozciąga się na organy pomocnicze

• Jawność - udostępnienie protokołów z obrad

• Jeżeli zapewni transmisje nie ma obowiązku udostępnienia protokołów i scenografów

29. Ochrona Danych Osobowych

Kwestię danych osobowych reguluje ustawa a dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Według tej ustawy każdy ma prawo do ochrony dotyczących go danych osobowych. Przetwarzanie danych osobowych może mieć miejsce ze względu na dobro publiczne, dobro osoby, której dane dotyczą, lub dobro osób trzecich. Ustawy tej nie stosuje się do osób fizycznych, które przetwarzają dane wyłącznie w celach osobistych lub domowych. W rozumieniu ustawy za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne.

Organem do spraw ochrony danych osobowych jest Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, zwany dalej "Generalnym Inspektorem". Generalnego Inspektora powołuje i odwołuje Sejm Rzeczypospolitej Polskiej za zgodą Senatu. Na stanowisko Generalnego Inspektora może być powołany ten, kto łącznie spełnia następujące warunki:

  1)   jest obywatelem polskim i stale zamieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

  2)   wyróżnia się wysokim autorytetem moralnym,

  3)   posiada wyższe wykształcenie prawnicze oraz odpowiednie doświadczenie zawodowe,

  4)   nie był karany za przestępstwo.

Generalny Inspektor w zakresie wykonywania swoich zadań podlega tylko ustawie. Kadencja Generalnego Inspektora trwa 4 lata, licząc od dnia złożenia ślubowania. Ta sama osoba nie może być Generalnym Inspektorem więcej niż przez dwie kadencje.

 

Do zadań Generalnego Inspektora w szczególności należy:

  1)   kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych,

  2)   wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych,

  3)   prowadzenie rejestru zbiorów danych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach,

  4)   opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych osobowych,

  5)   inicjowanie i podejmowanie przedsięwzięć w zakresie doskonalenia ochrony danych osobowych,

  6)   uczestniczenie w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się problematyką ochrony danych osobowych.

Generalny Inspektor wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. W celu wykonania swoich zadań Generalny Inspektor lub upoważnieni przez niego inspektorzy mają w szczególności prawo:

  1)   wstępu, w godzinach od 6 do 22, za okazaniem imiennego upoważnienia i legitymacji służbowej, do pomieszczenia, w którym zlokalizowany jest zbiór danych, i przeprowadzenia niezbędnych badań lub innych czynności kontrolnych w celu oceny zgodności przetwarzania danych z ustawą,

  2)   żądać złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywać i przesłuchiwać osoby w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego,

  3)   żądać okazania dokumentów i wszelkich danych mających bezpośredni związek z problematyką kontroli,

  4)   żądać udostępnienia do kontroli urządzeń, nośników oraz systemów informatycznych służących do przetwarzania danych,

  5)   zlecać sporządzanie ekspertyz i opinii.

W razie stwierdzenia naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych, Generalny Inspektor z urzędu lub na wniosek osoby zainteresowanej nakazuje administratorowi danych, w drodze decyzji administracyjnej, przywrócenie stanu zgodnego z prawem, a w szczególności:

  1)   usunięcie uchybień,

  2)   uzupełnienie, uaktualnienie, sprostowanie, udostępnienie lub nieudostępnienie danych osobowych,

  3)   zastosowanie dodatkowych środków zabezpieczających zgromadzone dane osobowe,

  4)   wstrzymanie przekazywania danych osobowych za granicę,

  5)   zabezpieczenie danych lub przekazanie ich innym podmiotom,

  6)   usunięcie danych osobowych.

Generalny Inspektor składa Sejmowi, raz w roku, sprawozdanie ze swojej działalności wraz z wnioskami wynikającymi ze stanu przestrzegania przepisów o ochronie danych osobowych.. Na decyzję Generalnego Inspektora w przedmiocie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy stronie przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:

  1)   osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych,

  2)   zezwalają na to przepisy prawa,

  3)   jest konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotyczą, jest jej stroną lub gdy jest to niezbędne do podjęcia koniecznych działań przed zawarciem umowy,

  4)   jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego,

  5)   jest niezbędne do wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów administratorów lub osób trzecich, którym są przekazywane te dane - a przetwarzanie danych nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.

Przetwarzanie danych w celu innym niż ten, dla którego zostały zebrane, jest dopuszczalne, jeżeli nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą, oraz następuje:

  1)   w celach badań naukowych, dydaktycznych, historycznych lub statystycznych,

Zabrania się przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.

Każdej osobie przysługuje prawo do kontroli przetwarzania danych, które jej dotyczą, zawartych w zbiorach danych.  Jeżeli dane są przetwarzane dla celów naukowych, dydaktycznych, historycznych, statystycznych lub archiwalnych, administrator danych może odstąpić od informowania osób o przetwarzaniu ich danych w przypadkach, gdy pociągałoby to za sobą nakłady niewspółmierne z zamierzonym celem.

W razie wykazania przez osobę, której dane osobowe dotyczą, że są one niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe lub zostały zebrane z naruszeniem ustawy albo są zbędne do realizacji celu, dla którego zostały zebrane, administrator danych jest obowiązany, bez zbędnej zwłoki, do uzupełnienia, uaktualnienia, sprostowania danych, czasowego lub stałego wstrzymania przetwarzania kwestionowanych danych lub ich usunięcia ze zbioru, chyba że dotyczy to danych osobowych, w odniesieniu do których tryb ich uzupełnienia, uaktualnienia lub sprostowania określają odrębne ustawy.

Administrator danych jest obowiązany do zastosowania środków technicznych i Generalny Inspektor prowadzi ogólnokrajowy, jawny rejestr zbiorów danych osobowych zgłoszonych do rejestracji. Rejestr powinien zawierać informacje, o których organizacyjnych zapewniających ochronę przetwarzanych danych osobowych, a w szczególności powinien zabezpieczyć dane przed ich udostępnieniem osobom nieupoważnionym, zabraniem przez osobę nieuprawnioną, przetwarzaniem z naruszeniem ustawy, zmianą, utratą, uszkodzeniem lub zniszczeniem.

Przekazanie danych osobowych za granicę może nastąpić jedynie wtedy, gdy kraj docelowy daje gwarancje ochrony danym osobowym na swoim terytorium przynajmniej takie, jak obowiązujące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

30. Dowody osobiste, ewidencja ludności

Dowody osobiste:

• Obowiązana jest posiadać dowód osobisty osoba będąca obywatelem polskim i zamieszkała w RP. Obowiązek ten powstaje od ukończenia 18 lat albo od ukończenia 15 lat, jeżeli osoba ta:

• pozostaje w stosunku pracy

• nie zamieszkuje wspólnie z osobami, pod których władzą rodzicielską albo opieką się znajduje

• nie pozostaje pod władzą rodzicielską lub opieką.

• Ma prawo otrzymać dowód osobisty osoba będąca obywatelem polskim od ukończenia 13 lat; na uzasadniony wniosek rodziców lub opiekunów dowód osobisty może być wydany osobie, która nie ukończyła 13 lat.

• Dowód osobisty jest ważny 10 lat od daty jego wydania; dowód osobisty wydany osobie, która nie ukończyła 18 lat jest ważny 5 lat od daty jego wydania; dowód osobisty wydany osobie, która ukończyła 65 lat jest ważny na czas nieoznaczony (jeżeli złoży odpowiedni wniosek).

• Są wydawane przez organy gminy (wójt, burmistrz, prezydent miasta), według miejsca pobytu stałego osoby ubiegającej się, w razie braku→ według ostatniego miejsca pobytu stałego; jeżelinie można ustalić właściwości miejscowej → organ właściwy dla dzielnicy Śródmieście m. st. Warszawy

• Wydawanie dowodów jest zadaniem zleconym w trybie ustawowym z zakresu administracji rządowej.

• Wojewodowie sprawują nadzór nad działalnością organów gminy w zakresie realizacji obowiązków wynikającymi z ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Zwierzchni nadzór nad wykonywaniem tych obowiązków sprawuje minister do spraw wewnętrznych.

• Dowód osobisty podlega wymianie w razie upływu terminu ważności dowodu osobistego lub zmiany danych, które zamieszcza się w tym dokumencie (nazwisko i imiona osoby, imiona rodziców i nazwisko rodowe, data i miejsce urodzenia osoby, adres zameldowania na pobyt stały lub w przypadku braku na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące → w przypadku braku nie zamieszcza się danych o adresie zamieszkania, płeć, wzrost, kolor oczu, PESEL, nazwa organu wydającego, data wydania i termin ważności dokumentu + podpis i zdjęcie)

• Dowód osobisty podlega obowiązkowi zwrotu w razie utraty obywatelstwa polskieglu lub zgonu posiadacza dowodu osobistego.

• Osoba, która utraciła dowód osobisty, ma obowiązek zawiadomić o tym najbliższy organ gminy, który wyda zaświadczenie o utracie dowodu osobistego ważne do czasu wydania nowego dokumentu.

31. Ochrona środowiska

Środowisko należy, zgodnie z ustawą o działach administracji rządowej do odrębnego działu i obejmuje sfery m.in. ;

• Ochrony i kształtowania środowiska oraz racjonalnego wykorzystywania jego zasobów

• Geologii

• Gospodarki zasobami naturalnymi

• Ochrony przyrody w tym parkach narodowych i krajobrazowych, rezerwatów przyrody , oraz ochrony gatunków roślin zwierząt, prawem chronionych lasów, zwierzyny i innych tworów przyrody

• Leśnictwa

• Łowiectwa

• Ochrony lasów i gruntów leśnych

• Kontroli przestrzegania wymagań ochrony środowiska i badania stanu środowiska

Działem tym kieruje Minister właściwy do spraw środowiska , któremu podlegają ;

• Główny Inspektor Ochrony Środowiska

• Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki

• Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

• Państwowego Gospodarstwa Leśnego „ Lasy Państwowe”

ŹRÓDŁA PRAWA

W tej dziedzinie główną regulacją jest

• Art.68 ust. 4 i art.74 Konstytucji ( każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska, obowiązkiem władz publicznych jest jego ochrona )

• Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska ( normuje rozległo tematykę , zawiera przepisy prawa administracyjnego, dotyczące odpowiedzialności cywilnej, karnej oraz normy techniczne )

A ponad to m.in.;

1. Ustawa z 28 września 1991 r. o lasach

2. Ustawa z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne

3. Ustawa z 20 lipca 1991r. o Inspekcji Ochrony Środowiska

4. Ustawa 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

5. Ustawa z 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze

6. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach

7. Ustawa z 13 października 1995 r. prawo łowiecki

Instytucjami ochrony środowiska są;

• Państwowa Rada Ochrony Środowiska

• Komisje ds. ocen oddziaływania na środowisko

• Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej

Definicja środowiska wg. ustawy;

Środowisko to ogół elementów przyrodniczych w szczególności ;

• Powierzchnia ziemska łącznie z glebą

• kopaliny

• wody

• powietrze

• świat rośliny i zwierzęcy

• krajobraz znajdujących się zarówno w stanie naturalnym jak i przekształconych w wyniku działalności człowieka

Ochrona środowiska polega na działaniu lub zaniechaniu zachowań bądź przywrócenie równowagi przyrodniczej do zapewnienia korzystnych warunków życia ludzkości oraz realizacji prawa do korzystania z zasobów środowiska.

Do podstawowych zasad ochrony środowiska zalicza się;

1. zasadę zrównoważonego rozwoju - zgodnie z którym należy zapewnić taki rozwój społeczno - gospodarczy w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej

2. zasada prewencji - podejmowanie działań prewencyjnych jako działań zapobiegawczych ochrony środowiska już w fazie planowanych przedsięwzięć

3. zasada materialnej odpowiedzialności sprawcy za zanieczyszczenie środowiska

4. zasada dostępu do informacji ( art. 74 ust. 3 Konstytucji RP )

5. zasada nadrzędności wymagań ochrony środowiska - zgodnie z którą obowiązkiem organów przyjmujących plany , strategie dotyczące przemysłu, transportu, leśnictwa itd. Jest uwzględnienie w treści tych aktów zasad ochrony środowiska i wymagań zrównoważonego rozwoju.

Ochrona środowiska wyraża się przede wszystkim w ;

• racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami przyrody

• przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom

• przywracanie do stanu właściwego elementów przyrodniczych

Do realizacji ochrony środowiska określa się politykę ekologiczną państwa na podstawie aktualnego stanu środowiska a w szczególności ;

• cele ekologiczne

• priorytety ekologiczne

• rodzaje i harmonogram działań proekologicznych

• środki niezbędne do osiągnięcia celów ( mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe )

Politykę ekologiczną państwa przyjmuje się na 4 lata z tym ,że przewidziane w niej działania w perspektywie na kolejne 4 lata. Projekt ten ustala minister właściwy ds. środowiska po zasięgnięciu opinii marszałków województw , zaś Sejm na wniosek Rady Ministrów.

Organy wykonawcze województwa , powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa , sporządza odpowiednie wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska . Projekty tych programów polegają zaopiniowaniu przez ;

1. ministra właściwego ds. środowiska - w przypadku projektów wojewódzkich

2. organ wykonawczy województwa - w przypadku projektów powiatowych

3. organ wykonawczy powiatu - w przypadku projektów gminnych

Programy te są uchwalane odpowiednio przez sejmik województwa, radę powiatu albo radę gminny . Z wykonania tych programów organy wykonawcze sporządzają co 2 lata raporty.

Ogólnie administracyjnoprawne czynności organów administracji publicznej w zakresie środowiska można podzielić na;

1. Środki prewencyjno - kształtujące do nich zaliczamy ;

- tworzenie obszarów specjalnych (parków narodowych , rezerwatów )

-możliwość wydawania aktów administracyjnych określających dopuszczalne granice stężenie substancji zanieczyszczających wodę, glebę i powietrze

2. Środki represyjne - ich celem jest wstrzymanie lub ograniczenie na stałe lub na oznaczony czas działalności szkodliwie wypływającej na stan środowiska

3. Środki finansowo- prawne - służą poszukiwaniu środków pieniężnych na ochronę środowiska i gospodarki wodnej .Środki te stanowią w szczególności ;

• Opłatę za korzystanie ze środowiska

• Administracyjna kara pieniężna

Inspekcja Ochrony Środowiska

Organ kontrolny ds. przestrzegania przepisów ochrony środowiska oraz badań stanu środowiska. Zadania Inspekcji wykonują ;

• Główny Inspektor Ochrony Środowiska - jako centralny organ administracji rządowej , nadzorowany przez ministra ds. środowiska . Określa główne kierunki działania organów Inspekcji lub w razie zagrożenia środowiska - szczególne zasady postępowania inspektorów a także ich współdziałanie z innymi organami administracji publicznej.

• Wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora spraw środowiska - wchodzący w skład zespolonej administracji wojewódzkiej. Informuje wójta, burmistrza , zarząd powiatu i zarząd województwa o wynikach kontroli obiektów o podstawowym znaczeniu dla danego terenu. Związku z przełożoną informacją radzie powiatu służy prawo do określenia w drodze uchwały, kierunków działania właściwego organu Inspekcji w celu zapewnienia na danych obszarze właściwej ochrony środowiska . W przypadku bezpośredniego zagrożenia wójt, burmistrz może wydać właściwemu organu Inspekcji polecenie podjęcia działań zmierzających do usunięcia zagrożenia Uchwał jak i polecenie może ustalić jedynie przedmiot działania lub wskazać stan nie zgodny z prawem. O niezgodności polecenia rozstrzyga wojewoda.

Organami w zakresie ochrony przyrody są ;

• Minister ds. środowiska - wykonuje zadania naczelnego organu adm. rządowej w zakresie ochrony przyrody przy pomocy Głównego Inspektora Przyrody będącego sekretarzem lub podsekretarzem stanu w urzędzie obsługującym tego ministra , którego powołuje i odwołuje premier na wniosek ministra

• Wojewoda - wykonuje zadania adm. rządowej przy pomocy wojewódzkiego konserwatora przyrody. A zadania i kompetencje wojewody z zakresu ochrony przyrody w parkach narodowych wykonuje dyrektor tego parku.

• Starosta

• Wójt ( burmistrz , prezydent )

Organami opiniodawczo- doradczymi są ;

• Państwowa Rada Ochrony Środowiska - działa przy ministrze

• Wojewódzka komisja ochrony przyrody - działa przy wojewodzie

• Rada parków narodowych

• Rada parków krajobrazowych

• Rada zespołów parków krajobrazowych

Formami ochrony przyrody są m.in.;

• Parki narodowe

• Rezerwaty przyrody

• Parki krajobrazowe

• Obszary Natura 2000

• Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów

• Użytki ekologiczne

32. Pracownicy administracji samorządowej, służba cywilna.

Korpus służby cywilnej - Ustawa z dn. 21 listopada 2008r. o służbie cywilnej

Służba cy­wilna utworzona zostaje w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstron­nego i neutralnego politycznie wykonywania zadań państwa. Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy służby cywilnej zatrudnieni na podstawie umowy o pracę i urzędnicy służby cywilnej zatrudnieni na podstawie mianowania.

Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych w: 

1)   Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,

2)   urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej,

3)   urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej,

4)   komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej,

5) Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych,

6) Biurze Nasiennictwa Leśnego

      - zwanych dalej „urzędami”.

7) powiatowi i graniczni lekarze weterynarii oraz ich zastępcy.

Organizacja Służby Cywilnej

Szef Służby Cywilnej - centralny organ administracji rządowej, podlega bezpośrednio premierowi, przez którego jest powoływany i przed którym składa ślubowanie. Wyznacza swojego zastępcę (w uzgodnieniu z premierem). Szefem może zostać obywatel polski, korzystający w pełni z praw publicznych, nie skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, posiadający tytuł magistra lub równorzędny, z co najmniej jednym językiem obcym UE, o nieposzlakowanej opinii, wobec którego nie orzeczono zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych w urzędach organów władzy publicznej, który posiada co najmniej 5 letnie doświadczenie na stanowisku kierowniczym w administracji rządowej lub co najmniej 7 letnie na stanowisku kierowniczym w jednostkach sektora finansów publicznych i nie był w okresie ostatnich 5 lat członkiem partii politycznej.

Obsługę Szefa Służby Cywilnej zapewnia Kancelaria Prezesa RM.

Zadania Szefa Służby Cywilnej:

• czuwa nad przestrzeganiem zasad służby cywilnej;

• kieruje procesem zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej;

• gromadzi informacje o korpusie służby cywilnej;

• przygotowuje projekty aktów normatywnych dotyczących służby cywilnej;

• monitoruje i nadzoruje wykorzystanie środków, o których mowa w art. 7 ust. 1;

• planuje, organizuje i nadzoruje szkolenia centralne w służbie cywilnej;

• upowszechnia informacje o służbie cywilnej;

• zapewnia warunki upowszechniania informacji o wolnych stanowiskach pracy;

• prowadzi współpracę międzynarodową w sprawach dotyczących służby cywilnej.

Zadania realizuje przy pomocy dyrektorów generalnych urzędów.

Dyrektor Generalny Urzędu - takie stanowisko tworzy się w: Kancelarii premiera, w urzędzie ministra, przędzie przewodniczącego komitetu wchodzącego w skład RM, urzędzie centralnego organu administracji rządowej oraz w urzędzie wojewódzkim. (nie tworzy się w komendach policji i strażach). Dyrektor podlega bezpośrednio kierownikowi urzędu. Jego zadaniem jest zapewnienie funkcjonowania i ciągłości pracy urzędu, w szczególności przez sprawowanie nadzoru, ustalanie regulaminu organizacyjnego komórek organizacyjnych oraz regulaminu pracy, gospodarowanie mieniem urzędu, reprezentowanie Skarbu Państwa w odniesieniu do mienia urzędu, zapewnienie przestrzegania przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej oraz zapewnienie przestrzegania zasad techniki ustawodawczej. Dyrektorzy składają sprawozdanie z realizowanych zadań każdego roku do końca stycznia. Wyznacza w uzgodnieniu z kierownikiem urzędu osobę kierującą departamentem, a w urzędach wojewódzkich - wydziałem.

Rada Służby Cywilnej

Działa przy premierze, organ opiniodawczo-doradczy. Liczy 15 członków z czego 8 powołuje premier z własnej inicjatywy, a 7 na wniosek klubów parlamentarnych spośród posłów i senatorów lub osób nie będących parlamentarzystami reprezentujących wszystkie kluby (ich kadencja trwa odpowiednio do kadencji Sejmu). Przewodniczącego Rady powołuje premier spośród członków Rady. Kadencja trwa 6 lat, przy czym co 3 lata kończy się kadencja połowy liczby członków. Rada uchwala swój regulamin (określa w nim tryb pracy).

Warunki zatrudnienia w służbie cywilnej:

• Obywatelstwo polskie (o niektóre stanowiska mogą ubiegać się obywatele UE oraz innych państw)

• Pełnia praw publicznych

• Kwalifikacje wymagane na dane stanowisko pracy

• Osoba ubiegająca się o zatrudnienie nie może być skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne lub umyślne przestępstwo skarbowe

• Nieposzlakowana opinia

Ścieżka kariery:

1. Nabór organizuje dyrektor generalny urzędu. Stosunek nawiązuje się na podstawie:

• Dla pracownika - umowy o pracę na czas nieokreślony (osoby z pozytywną opinią lub wcześniej zatrudnione na czas nieokreślony lub na podstawie mianowania) lub określony (podejmujące pracę w służbie po raz pierwszy - 12 miesięcy z dwutygodniowym wypowiedzeniem). Osoby podejmujące pracę po raz pierwszy w służbie odbywają służbę przygotowawczą (nie dłuższą niż 4 miesiące, zakończoną egzaminem) - są z niej zwolnieni Absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, a dyrektor generalny urzędu może zwolnić z niej osobę, która posiada odpowiednia wiedzę i umiejętności. Osoby podejmujące pracę w służbie po raz pierwszy podlegają pierwszej ocenie w służbie cywilnej (nie wcześniej niż po 8 miesiącach pracy i nie później niż na miesiąc przed końcem umowy), dokonuje jej bezpośredni przełożony, biorąc pod uwagę: postawę pracownika, jego zaangażowanie i postępy, relacje ze współpracownikami i terminowość wykonywania zadań, wynik egzaminu ze służby przygotowawczej oraz sprawozdanie pracownika z wykonanych zadań. Ocena może być pozytywna - wniosek o zawarcie umowy na czas nieokreślony - albo negatywna - nie zawieranie nowej albo rozwiązanie dotychczasowej umowy.

• Urzędnik - mianowania, o które może starać się osoba, która: jest pracownikiem służby cywilnej, posiada co najmniej 3 letni staż pracy (albo 2 letni + specjalna zgoda dyrektora generalnego), posiada tytuł zawodowy magistra lub równorzędny, zna co najmniej jeden język obcy spośród języków UE albo: arabski, białoruski, chiński, islandzki, japoński, norweski, rosyjski lub ukraiński, jest żołnierzem rezerwy lub nie podlega obowiązkowi ochrony. Urzędnik składa ślubowanie. Wraz z aktem mianowania otrzymuje najniższy stopień służbowy przysługujący od dnia mianowania. Wyższe stanowiska w służbie cywilnej to: dyrektor generalny urzędu, kierujący departamentem lub komórką w Kancelarii Prezesa RM, urzędzie ministra, urzędzie obsługującym przewodniczącego komitetu wchodzącego w skład RM, urzędzie centralnego organu administracji rządowej oraz kierującego wydziałem lub komórką równorzędną w urzęcie wojewódzkim, a także z-cy tych osób, wojewódzki lekarz weterynarii i jego z-cy, a także kierujący komórką organizacyjną w Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz w Biurze Nasiennictwa Leśnego, a także z-cy tych osób,.

Bezpośredni przełożony ustala, odrębnie dla każdego członka korpusu służby cywilnej indywidualny program rozwoju zawodowego, stanowiący podstawę do kierowania członka korpusu służby cywilnej na szkolenia, biorąc pod uwagę w szczególności:

• wnioski zawarte w ocenie okresowej członka korpusu służby cywilnej;

• planowaną ścieżkę awansu stanowiskowego i finansowego członka korpusu służby cywilnej;

• plany i możliwości rozwoju zawodowego członka korpusu służby cywilnej;

• potrzeby i możliwości urzędu w zakresie zatrudnienia.

Pracownicy samorządowi

Pracownicy samorządowi są zatrudnieni:

• na podstawie wyboru:

• w urzędzie marszałkowskim: marszałek województwa, wiceprzewodniczący zarządu oraz pozostali członkowie zarządu województwa - jeżeli statut województwa tak stanowi,

• w starostwie powiatowym: starosta, wicestarosta oraz pozostali członkowie zarządu powiatu - jeżeli statut powiatu tak stanowi, z tym że z członkami zarządu powiatu wybranymi spoza składu rady powiatu zawsze nawiązuje się stosunek pracy,

• w urzędzie gminy: wójt (burmistrz, prezydent miasta),

• w związkach jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczący zarządu związku i pozostali członkowie zarządu - jeżeli statut związku tak stanowi,

• na podstawie mianowania: pracownicy zatrudniani na stanowiskach pracy określonych w statucie gminy bądź związku międzygminnego,

• na podstawie powołania: zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), sekretarz gminy, sekretarz powiatu, skarbnik gminy (główny księgowy budżetu), skarbnik powiatu (główny księgowy budżetu powiatu), skarbnik województwa (główny księgowy budżetu województwa),

• na podstawie umowy o pracę: pozostali pracownicy samorządowi.

Pracownikiem samorządowym może być osoba, która:

• jest obywatelem polskim,

• posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym stanowisku,

• ukończyła 18 rok życia i ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,

• posiada stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku.

33. Zakład administracyjny

Zakład administracyjny (publiczny, państwowy, prawa administracyjnego) - podstawowa jednostka organizacyjna realizująca zadania z zakresu administracji świadczącej. Najczęściej używa się określenia „zakład administracyjny”. Wskazuje ono, że chodzi tu o jednostkę organizacyjną powołaną do realizacji określonych zadań z zakresu administracji publicznej. Mogą to, więc być zarówno zakłady państwowe, jak i niepaństwo­we.

J. Starościak - zakład - instytucja prawna, za pomocą której przeprowadza się decentralizację administracji. Według tego autora trwałymi elementami składającymi się na pojęcie zakładu są:

1. wydzielenie środków i organów zarządu tymi środkami,

2. trwałość tego wydzielenia w celu spełnienia określonego celu,

3. względna samodzielność organów powołanych do zarządzania tymi środkami,

4. wyposażenie organów zakładu w prawo nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych między organami zakładu a jego użytkownikami w zakre­sie podstawowej działalności zakładu.

Celem zakładu jest bezpośrednie świadczenie usług, np. szkoła świadczy usługi pedagogiczne, szpital - lecznicze itp. Pracownicy zakładu, wyko­nując te usługi, nie administrują, a więc nie organizują cudzej aktywności. Konieczność jednak zapewnienia zakładom możliwości wykonywania ich pod­stawowego zadania wymaga wyposażenia organów zakładu w prawne środki organizowania zachowania się osób poddanych ich działalności. Wymaga też wyposażenia ich w prawo nakazywania korzystającym ze świadczeń (destyna­tariuszom) określonego zachowania się (np. władze sanatorium nakazują kura­cjuszom określone zachowanie się na terenie sanatorium). Organy zakładu wyposażone zostały, zatem w prawo nawiązywania stosunków administra­cyjnoprawnych między organami zakładu a jego użytkownikami w zakresie podstawowej działalności zakładu. Nie wyklucza to oczywiście możliwości działania w pewnej sferze również w formie stosunków cywilnoprawnych.

Stosunek użytkowników do zakładów administracyjnych w większości ma charakter administracyjnoprawny. Nawet w sytuacji, gdy za określone usługi użytkownik musi ponosić opłaty, opłaty te mają charakter świadczenia admini­stracyjnego (należności administracyjnej), a nie zapłaty (świadczenia w sensie cywilnoprawnym). Zakłady zo­stały wyposażone w określony zakres tzw. władztwa zakładowego, które prze­jawia się w prawie wydawania przez organy zakładu bądź aktów normatywnych (np. regulamin funkcjonowania szpitala), bądź też poleceń kierowanych do użytkowników zakładu. Za naruszenie poleceń użytkownik może być karany karami dyscyplinarnymi, np. usunięciem z zakładu. Nie ma natomiast możliwości stosowania egzekucji administracyjnej w celu wymuszenia posłuszeństwa poleceniu. Niektóre decyzje organów zakładu mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego. .

Granice władztwa zakładowego określane są celami danego zakładu. Poza te granice organy zakładu nie mogą wyjść. Ustawowe określenie stosunków zakładu z użytkownikiem podaje z zasady, jakie działania mogą być stosowane wobec użytkownika.

Zaskarżenie aktów do sądu administracyjnego nie dotyczy aktów, które nie wywołują skutków prawnych poza zakładem, a wydawane są w ramach istniejącego stosunku między zakładem a użytkownikiem (nie ma zastosowania k.p.a.) (np. otrzymanie świadectwa szkolnego promującego do następnej klasy). Jeżeli natomiast akty zakładu wywołują skutki również poza sferą zakład-użytkownik, są wówczas decyzjami administracyj­nymi, np. założenie, że pierwszeństwo w przyjęciu na studia mają mężczyźni mimo egzaminów zdanych tak jak kobiety.

Przez zakład w prawie administracyjnym należy rozumieć względnie samodzielną jednostkę organizacyjną, wyposażoną w trwale wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest ciągłe, bezpośrednie świad­czenie usług socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym. Jest on z zasady jednostką budżetową lub zakładem budżetowym, a więc wydatki zakładu pokrywane są z budżetu państwa lub budżetu lokalnego, a tam odpro­wadzane ewentualne wpływy. Między zakładem a jego użytkownikiem nawią­zuje się stosunek administracyjnoprawny i wytwarza stosunek władztwa zakła­dowego. Korzystanie z zakładów jest ograniczone, gdyż korzystać mogą tylko użytkownicy danego zakładu, natomiast dostępność do nich może być mniej lub bardziej powszechna. Ponadto korzystanie może być dobrowolne lub przymuso­we (np. w razie choroby zakaźnej).

34. Ordery i odznaczenia, polityka odznaczeniowa.

Zagadnienie orderów i odznaczeń uregulowane zostało w ustawie z 16 paź­dziernika 1992 r. o orderach i odznaczeniach.

Zgodnie z ustawą ordery i odznaczenia są najwyższym wyróżnieniem zasług cywilnych i wojskowych położonych w czasie pokoju lub wojny dla chwały i rozwoju RP. Ordery w każdej klasie i odznaczenia w każ­dym stopniu nadaje się jeden raz, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Nadaje je Prezydent RP. Ordery Prezydent nadaje z własnej inicjatywy lub na wniosek Prezesa Rady Ministrów oraz Kapituł Orderów, natomiast odznaczenia Prezy­dent nadaje z własnej inicjatywy lub na wniosek Prezesa Rady Ministrów, ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów. Ordery i odzna­czenia wojenne w czasie wojny nadaje w Siłach Zbrojnych, z upoważnienia Prezydenta, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych RP.

Ordery i odznaczenia nadaje się obywatelom polskim, natomiast cudzo­ziemcom tylko za zasługi położone dla RP lub jej obywa­teli, a także stosownie do zwyczajów międzynarodowych. Obywatel polski może przyjąć order, odznaczenie lub inne zaszczytne wyróżnienie nadane przez naj­wyższe władze obcego państwa po uzyskaniu na to zgody Prezydenta.

Najwyższym orderem RP jest ustanowiony w 1705 r. i odnowiony przez Sejm RP ustawą z 4 lutego 1921 r. Order Orła Białego. Nadawany on jest za znamienite zasługi cywilne, lub wojskowe, położone w czasie pokoju lub wojny dla chwały i pożytku RP.

Pozostałe ordery:

• Order Odrodzenia Polski, stanowiący nagrodę za wybitne zasługi położo­ne w służbie państwu i społeczeństwu. Dzieli się on na pięć klas.

• Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, będący nagrodą za wybitne za­sługi położone dla współpracy między narodami. Nadawany jest cudzoziemcom i zamieszkałym za granicą obywatelom polskim, którzy swoją działalnością wnieśli wybitny wkład we współpracę międzynarodową oraz współpracę łączą­ cą RP z innymi państwami i narodami. Dzieli się on na pięć klas.

• Order Krzyża Wojskowego

Odznaczenia:

• Krzyż Zasługi - jako nagroda dla osób, które położyły zasługi dla państwa lub obywateli, spełniając czyny przekraczające zakres ich zwykłych obowiązków, a przynoszące korzyści państwu lub obywatelom. Może też być nadany za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikają­cych z pracy zawodowej, ofiarną działalność publiczną lub ofiarne niesienie po­ mocy oraz działalność charytatywną. Krzyż Zasługi tego samego stopnia może być nadany tej samej osobie dwukrotnie; Dzieli się on na trzy stopnie.

• Krzyż Zasługi za Dzielność - nadaje się policjantom, funkcjonariuszom Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Straży Pożarnej oraz żołnierzom za czyny spełnione w specjalnie ciężkich wa­runkach, z wykazaniem wyjątkowej odwagi, z narażeniem życia lub zdrowia, w obronie praw, nietykalności granic państwowych oraz życia, mienia i bez­pieczeństwa obywateli. Może on być nadany tej samej osobie wielokrotnie. Wyjątkowo może być nadany innej osobie nie wymienionej wyżej;

• Medal za Ofiarność i Odwagę stanowi nagrodę dla osób, które z nara­żeniem życia lub zdrowia ratowały zagrożone życie ludzkie lub mienie. Może być nadany tej samej osobie wielokrotnie;

• Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie - stanowi nagrodę dla osób, które przeżyły 50 lat w jednym związku małżeńskim.

• Krzyż Zesłańców Sybiru - wyraz narodowej pamięci o obywatelach polskich deportowanych w latach 1939-1956 na Syberię, do Kazachstanu i północnej Rosji, w hołdzie dla ich męczeństwa oraz wierności ideałom wolności i niepodległości. Nadawany jest osobom, które w chwili deportacji posiadały obywatelstwo polskie oraz dzieciom tych osób urodzonych na zesłaniu. Krzyż może być także nadawany osobom, które były więzione w łagrach i miejscach zsyłek jako obywatele polscy, a w chwili nadawania im Krzyża posiadają obywatelstwo innego państwa.

Odznaczenia Wojskowe:

• Krzyż wojskowy - Krzyż Wojskowy nadaje się żołnierzom, a także policjantom, funkcjonariuszom Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej i Straży Pożarnej za czyny męstwa i odwagi dokonane w czasie działań bojowych przeciwko aktom terroryzmu w kraju lub podczas użycia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa w czasie pokoju.
  Krzyż Wojskowy może być nadany osobie cywilnej. Krzyż Wojskowy może być nadany tej samej osobie czterokrotnie. Krzyż Wojskowy może być nadany także formacji walczącej.

• Wojskowy Krzyż Zasługi z Mieczami,

• Morski Krzyż Zasługi z Mieczami,

• Lotniczy Krzyż Zasługi z Mieczami,

• Wojskowy Krzyż Zasługi,

• Morski Krzyż Zasługi,

• Lotniczy Krzyż Zasługi,

• Gwiazda Afganistanu - o charakterze pamiątkowym

• Gwiazda Iraku - o charakterze pamiątkowym

Ordery i odznaczenia wojenne (nadawane tylko w czasie wojny i 5 lat po jej zakończeniu):

• Order Wojenny Virtuti Militari, stanowiący nagrodę za wybitne czyny wojenne połączone z wyjątkową ofiarnością i odwagą. Dzieli się on na pięć klas.

• Krzyż Walecznych, który jest odznaczeniem wojennym i stanowi nagrodę za czyny męstwa i odwagi wykazane w boju. Może być nadany tej samej osobie czterokrotnie lub być nadany formacji walczącej lub miejscowości;

• Krzyż Zasługi z Mieczami, będący odznaczeniem wojennym i stanowiący nagrodę za czyny męstwa i odwagi dokonane w czasie wojny niebezpośrednio w walce z nieprzyjacielem, a także położone w czasie wojny zasługi względem państwa lub jego obywateli w warunkach szczególnie niebezpiecznych. Krzyż Zasługi z Mieczami może być nadany tej samej osobie w każdym stopniu dwukrotnie; Dzieli się on na trzy stopnie.

Ordery i odznaczenia mogą być nadawane pośmiertnie. Z wnioskiem o od­znaczenie zasłużonych osób zmarłych można występować wyjątkowo w uznaniu szczególnych i godnych upamiętnienia zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej.

Odznaki orderów i odznaczeń wręcza Prezydent. Mogą też czynić to w imie­niu Prezydenta osoby uprawnione do występowania do Prezydenta z wnioskiem o nadanie orderów i odznaczeń oraz ich zastępcy, a także:

• w Siłach Zbrojnych - dowódcy upoważnieni przez Ministra Obrony Narodowej oraz ministra właściwego do spraw wewnętrznych;

• za granicą - kierownicy polskich przedstawicielstw dyplomatycznych oraz kierownicy urzędów konsularnych.

Prezydent może zdecydować o pozbawieniu orderów i odznaczeń na wnio­sek Kapituł Orderów, Prezesa Rady Ministrów, ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów albo z własnej inicjatywy, po zasięgnięciu opinii wnioskodawcy lub odpowiedniej Kapituły w razie stwierdzenia, że:

• nadanie orderu lub odznaczenia nastąpiło w wyniku wprowadzenia w błąd, .

• odznaczony dopuścił się czynu, wskutek którego stał się niegodny orderu lub odznaczenia.

Można pozbawić wszystkich lub tylko niektórych orderów i odznaczeń.

Postanowienia Prezydenta o nadaniu orderów i odznaczeń oraz o ich pozba­wieniu publikowane są w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”.

35. Podstawy prawne funkcjonowania stowarzyszeń.

Ustawa - Prawo o stowarzyszeniach została uchwalona 7 kwietnia 1989 r.

Stowarzy­szenie - dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struk­tury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące działalności (np. re­gulaminy). Działalność jego oparta jest na pracy społecznej członków, a do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników. Dobrowolność stowarzyszenia polega przede wszystkim na swobodzie inicjatywy zrzeszania się. Istotą trwałości zaś jest trwałość jego celów.

Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim, mającym pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawionych praw publicznych. Małoletni w wieku 16-18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tymże w składzie zarządu większość stanowić muszą osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych. Natomiast małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzy­szeń według zasad określonych w ich statutach - ale bez prawa udziału w gło­sowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Wyjątek dotyczy jedno­stek organizacyjnych stowarzyszenia zrzeszających wyłącznie małoletnich. W takich jednostkach małoletni mogą wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.

W stowarzyszeniach mogą zrzeszać się cudzoziemcy mający miejsce za­mieszkania na terytorium Polski - zgodnie z przepisami obowiązującymi oby­wateli polskich. Jeżeli nie mają miejsca zamieszkania na terytorium Polski, mogą wstępować do tych stowarzyszeń, których statuty taką możliwość prze­widują.

Zakazane jest tworzenie stowarzyszeń przyjmujących zasadę bezwzględnego posłuszeństwa ich członków wobec władz stowarzyszenia. Nie wolno również nikogo zmuszać do udziału w stowarzyszeniu lub ograniczać jego prawa do wystąpienia ze stowarzyszenia. Nikt też nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do stowarzyszenia albo pozostawania poza nim (art. 6).

Ustawa wyodrębnia dwa typy stowarzyszeń:

. stowarzyszenia,

. stowarzyszenia zwykłe - jako uproszczona forma stowarzyszeń.

Stowarzyszenie może założyć co najmniej 15 osób, które uchwalają statut i wybierają komitet założycielski. Osoba prawna może być jedynie wspierającym członkiem stowarzyszenia. Stowarzyszenie podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, jeżeli przepis ustawy nie stanowi inaczej. Komitet założycielski składa do sądu rejestrowego wniosek o rejestrację wraz ze statutem, listą założycieli, protokół z wyboru komitetu, a także infor­mację o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia. Sąd rozpoznaje wniosek niezwłocznie, a rozstrzygnięcie powinno nastąpić nie później niż w ciągu 3 mie­sięcy od dnia złożenia wniosku. Odpis wniosku sąd doręcza organowi nadzor­czemu, który może się wypowiedzieć w sprawie wniosku w ciągu 14 dni, a tak­że przystąpić, za zgodą sądu, do postępowania jako zainteresowany. Sąd od­mawia zarejestrowania stowarzyszenia, jeżeli nie spełnia ono warunków okreś­lonych w ustawie. Jeżeli natomiast statut stowarzyszenia jest zgodny z prawem i są spełnione wymogi określone ustawą, sąd wydaje postanowienie o zareje­strowaniu. Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć dzia­łalność z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Krajowy Re­jestr Sądowy prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospo­darcze).

Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków. Stowarzyszenie obowiązane jest mieć zarząd i organ kontroli wewnętrznej.

Majątek stowarzyszeń powstaje ze składek członkowskich, ze spadków, daro­wizn, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzy­szenia oraz z ofiarności publicznej. Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, pod warunkiem że dochód z tej działalności służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.

Uproszczoną formę stowarzyszeń stanowią stowarzyszenia zwykle. Sto­warzyszenie zwykłe nie ma osobowości prawnej. Może ono zostać założone przez co najmniej 3 osoby, które uchwalają regulamin działalności, określając w nim w szczególności: nazwę stowarzyszenia, cel, teren działania, środki dzia­łania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie. O utwo­rzeniu takiego stowarzyszenia założyciele informują na piśmie właściwy, ze względu na przyszłą siedzibę stowarzyszenia, organ nadzorujący (starostę). Powiadomienie musi zawierać dane stanowiące treść konieczną regulaminu oraz wskazywać założycieli. Jeżeli organ nadzoru ma wątpliwości co do pra­widłowości założenia takiego stowarzyszenia, składa wniosek do sądu rejestro­wego o zakazanie jego założenia. Sąd rejestrowy może, na wniosek organu nadzorującego lub prokuratora, zakazać założenia stowarzyszenia zwykłego, jeżeli cel działania byłby sprzeczny z prawem. Jeśli w ciągu 30 dni od uzyskania informacji o założeniu stowarzyszenia zwykłego nie zakazano jego działalności, może ono rozpocząć działalność. Stowarzyszenia te nie są rejestrowane. Środki na swoją działalność uzyskują jedynie ze składek członkowskich.

Stowarzyszenie zwykłe nie może:

• powoływać terenowych jednostek organizacyjnych,

• łączyć się w związki stowarzyszeń,

• zrzeszać osób prawnych,

• prowadzić działalności gospodarczej,

• przyjmować darowizn, spadków, zapisów oraz otrzymywać dotacji, a także korzystać z ofiarności publicznej.

36. Podstawy prawne funkcjonowania i rola partii politycznych.

Strukturę i zasady działania partii określa ustawa z 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych

Partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną naz­wą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.

Tworzenie partii politycznych - etapy: Art. 11, 12.

1. grupa inicjatywna (brak określonej liczby osób) - opracowuje założenie programowe, ustala nazwę i siedzibę, zbiera 1000 podpisów obywateli z pełną zdolnością do czynności prawnych, ukończenie 18 lat.

2. zwołanie kongresu założycielskiego (uchwala statut, wyłania władzę: reprezentacyjną - przewodniczący, do zaciągania zobowiązań majątkowych, kontrolną i dyscyplinarną

3. 3 osoby zgłaszają partię polityczną do ewidencji (Sąd Okręgowy w Warszawie) podając: nazwę, jej skrót i adres siedziby, imiona, nazwiska i adresy osób wchodzących do władz reprezentacyjnych i uprawnionych do zaciągania zobowiązań, statut, wykaz (imiona, nazwiska, PESEL i podpis) 1000 obywateli, którzy ukończyli 18 lat i mają pełną zdolność do czynności prawnych, symbol graficzny (ewentualnie)

4. sąd dokonuje wpisu do ewidencji niezwłocznie, jeżeli jest zgodny z prawem, posiedzenie jest niejawne a orzeczenie w formie postanowienia, od którego przysługuje apelacja

- jeżeli zgłoszenie zostało dokonane z naruszeniem przepisów tej ustawy, sąd wzywa do usunięcia wad w wyznaczonym terminie (nie dłuższy niż 3 miesiące); nie usunięcie wad - sąd wydaje postanowienie o odmowie wpisu, postanowienie jest zaskarżalne w ciągu 14 dni od doręczenia lub ogłoszenia.

- sąd zawiesza postępowanie w razie wątpliwości co do zgodności z Konstytucją statutu lub programu partii i występuje do TK z wnioskiem o zbadanie zgodności (nie przysługuje zażalenie).

5. TK może wydać orzeczenie o sprzeczności z Konstytucją = odmowa wpisu przez sąd (niezaskarżalne)

6. Bezpłatne ogłoszenie postanowienia o wpisie lub jego odmowie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym i przekazanie go PKW

7. Z chwilą wpisu do ewidencji partia uzyskuje osobowość prawną (art. 16)

Ewidencje i statuty są jawne. Każdy ma prawo odpłatnie żądać z nich wyciągu i odpisu.

Członkami partii politycznych mogą być obywatele RP, którzy ukończyli 18 lat. Swoją działalność partia opiera na społecznej pracy członków, a do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników. Partia nie może prowadzić działalności gospodarczej i zbiórek publicznych.

Majątek partii powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, z dochodów z majątku oraz z określonych ustawami dotacji i sub­wencji. Może on być przeznaczony tylko na cele statutowe lub charytatywne.

37. Ochrona dóbr kultury.

Muzeum - instytucja powołana do gromadzenia, badania oraz opieki nad obiektami posiadającymi pewną wartość historyczną bądź artystyczną. W większych muzeach niewielka część z tych obiektów jest udostępniana publiczności w postaci wystaw stałych lub czasowych, natomiast reszta jest przechowywana w specjalnie do tego przystosowanych magazynach.

Kolekcja, zbiór przedmiotów gromadzonych wg określonych kryteriów, obejmujący jeden rodzaj dzieł sztuki, np. obrazów.

Zabytkiem ustawa określa nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stano­wiące świadectwo minionej epoki lub zdarzenia, których zachowanie leży w in­teresie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.

Rejestr zabytków na terenie województwa prowadzi wojewódzki konser­wator zabytków. Do rejestru wpisuje się zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków z urzędu bądź na wniosek właściciela zabytku lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się ten zabytek. Starosta, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, może umieszczać na zabytku wpisanym do rejestru znak informujący o tym, że zabytek podlega ochronie. Zabytek ruchomy wpi­sany zostaje do rejestru na podstawie decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek właściciela tego zabytku. Może on zostać wpisany z urzę­du w przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia, uszkodzenia lub nie legalnego wywiezienia za granicę. Do rejestru nie są wpisywane zabytki wpisane do inwen­tarza muzeum lub wchodzące w skład narodowego zasobu bibliotecznego.

Organami ochrony zabytków są:

• minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w którego imieniu zadania i kompetencje w tym zakresie wykonuje Generalny Konserwator Zabytków będący sekretarzem lub podsekretarzem w urzędzie obsługującym ministra,

• wojewoda, w którego imieniu zadania i kompetencje wykonuje w tym za­kresie wojewódzki konserwator zabytków, powoływany i odwoływany przez wojewodę na wniosek Generalnego Konserwatora Zabytków.

Wywóz zabytków za granicę może nastąpić na podstawie:

• jednorazowego pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę - wydaje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na wniosek zainteresowanego, w którego posiadaniu znajduje się zabytek. Wniosek składa za pośrednictwem wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wywóz zabytku za granicę może nastąpić nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia wydania tego pozwolenia.

• jednorazowego pozwolenia na czasowy wywóz zabytku za granicę - wydaje wojewódzki konserwator zabytków na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej, w której posiadaniu znajduje się zabytek, mającej zamiar jednorazowo wywieźć za granicę ten zabytek w celach użytkowych lub wystawienniczych albo dla przeprowadzenia prac konserwatorskich, termin ważności pozwolenia nie może być dłuższy niż 12 miesięcy od dnia wydania.

• wielokrotnego pozwolenia indywidualnego na czasowy wywóz zabytku za granicę - wydaje wojewódzki konserwator zabytków na wniosek posiadacza zabytku, mającego zamiar wielokrotnie wywozić za granicę ten zabytek w celach użytkowych lub wystawienniczych. Termin ważności pozwolenia nie może być dłuższy niż 3 lata od dnia wydania.

• wielokrotnego pozwolenia ogólnego na czasowy wywóz zabytków za granicę. -   wydaje wojewódzki konserwator zabytków na wniosek muzeum lub innej instytucji kultury, która w związku z prowadzoną działalnością zamierza wielokrotnie wywozić za granicę swoje zbiory, w całości lub w części, w celach wystawienniczych. Termin ważności pozwolenia, nie może być dłuższy niż 5 lat od dnia wydania.

Pozwolenia na wywóz za granicę nie wymagają:

  1)   zabytki nie wpisane do rejestru mające nie więcej niż 55 lat;

  2)   zabytki, będące obiektami techniki, nie wpisane do rejestru, mające nie więcej niż 25 lat;

  3)   zabytki przywiezione z zagranicy, które są objęte procedurą odprawy czasowej w rozumieniu przepisów Kodeksu celnego;

  4)   zabytki przywiezione z zagranicy przez osoby korzystające z przywilejów lub immunitetów dyplomatycznych, w tym przywiezione w celu urządzenia wnętrz przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych;

  5)   dzieła twórców żyjących;

  6)   materiały biblioteczne powstałe po dniu 31 grudnia 1948 r.;

  7)   inne przedmioty o cechach zabytków, nie będące zabytkami.

38. Podstawy prawne wywłaszczeń.

Zasady i tryb wywłaszczania nieruchomości określono w ustawie z 21 sierp­nia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz w innych bardziej szczegółowych ustawach.

Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu lub ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Jest to akt prawny o charakterze władczym, realizowany w postępowaniu administracyjnym prowadzonym przez starostę, wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej i wywołującym skutki prawne w zakresie prawa cywilnego. W zakresie wywłaszczania nieruchomości przeznaczonych na pasy drogowe auto­strad organem właściwym jest wojewoda.

Wywłaszczenie charakteryzuje się tym, że jest to przejęcie indywidualne, dotyczące konkretnie określonego podmiotu oraz ma konkretny cel. Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skar­bu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Nie może być wywłaszczona nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa, jednakże nie dotyczy to wywłaszczenia prawa użytkowania wieczystego oraz ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość.

Cel publiczny, na jaki zostaje wywłaszczona nieruchomość, wskazany zostaje w decyzji wywłaszczeniowej. Późniejsza zmiana tego celu lub określenie go przy użyciu zwrotów o charakterze ogólnym, np. usługa ogólnomiejska, przez co możliwe byłoby dowolne jego rozumienie, nie jest dopuszczalne. O tym, czy nierucho­mość stała się zbędna, decyduje cel, na który została wywłaszczona, i to cel rozumiany bardzo ściśle. Dopuszczalny jest zwrot wywłaszczonej nierucho­mości nie tylko w sytuacji, gdy nie zrealizowano zamierzonej inwestycji, ale również wtedy, gdy inwestycję wykonano, ale jest ona wykorzystywana bądź przeznaczona na inny cel niż określony przy wywłaszczaniu. Wywłasz­czeniem może być objęta cała nieruchomość lub jej część. Jeżeli wywłaszcze­niem objęta jest część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości część tę nabywa się na drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, w zależności od tego, na czyją rzecz następuje wywłaszczenie.

Postępowanie wywłaszczeniowe nieruchomości przeznaczonych na pasy drogowe:

Wszczęcie postępowania - wniosek Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, po bezskutecznym upływie terminu do zawarcia umowy, wyznaczonego przez wojewodę na piśmie właści­cielowi, użytkownikowi wieczystemu lub osobie, której przysługuje inne prawo rzeczowe do nieruchomości. (nie krótszy niż 2 miesiące od dnia otrzymania pisemnej oferty Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad dotyczącej zawarcia umowy). W przypadku gdy nieruchomości przeznaczone na pasy drogowe autostrad mają nieuregulowany stan prawny, wszczęcie postępowania następuje na wniosek Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, bez konieczności zacho­wania warunków dotyczących zawarcia umowy. Wojewoda, na wniosek Generalnego Dyrektora Dróg Krajo­wych i Autostrad, udziela w uzasadnionych przypadkach, w drodze decyzji, zezwolenia na niezwłoczne zajęcie nieruchomości przeznaczonych na pasy drogowe autostrad.

POSTĘPOWANIE WYWŁASZCZENIOWE

1. Wszczęcie postępowania - musi być poprzedzone rokowaniami o nabycie praw w drodze umowy. Rokowania przeprowadzane są między starostą wykonu­jącym zadania z zakresu administracji rządowej a właścicielem lub użytkowni­kiem wieczystym, a także osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Jeżeli nieruchomość jest wywłaszczana na wniosek jednostki samorządu terytorialnego, rokowania przeprowadzają ich organy wykonawcze. W trakcie prowadzenia rokowań może być zaoferowana nieruchomość za­mienna. Dobrowolne odstąpienie nieruchomości następuje w drodze cywilnoprawnej umowy sprzedaży, do której mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego.

Po bezskutecznym upływie dwumiesięcznego terminu, jaki został wyznaczo­ny właścicielowi (użytkownikowi wieczystemu) do zawarcia umowy, może zo­stać dopiero wszczęte postępowanie wywłaszczeniowe.

Postępowanie przebiega według przepisów kodeksu postępowania administra­cyjnego z pewnymi odrębnościami przewidzianymi w ustawie. Ustawa określa elementy wniosku o wywłaszczenie, dokumenty, które trzeba dołączyć, wprowadza obowiązek przeprowadzenia rozprawy, nie dopuszcza do zawarcia ugody administracyjnej, ustala elementy decyzji administracyjnej.

Wszczęcie postępowania na rzecz Skarbu Państwa następuje z urzędu, a na rzecz jednostki samorządu terytorialnego na wniosek jej organu wykonaw­czego. Odmowa wszczęcia postępowania, o które wystąpił organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, następuje w drodze decyzji.

Wszczęcie postępowania zostaje ujawnione w księdze wieczystej. Wniosek o ujawnienie składa w sądzie starosta, wykonujący zadania z zakresu administra­cji rządowej. Ma to też ten skutek prawny, że zmiany stanu prawnego nierucho­mości po wniesieniu do księgi wieczystej wpisu nie mają wpływu na formę i wysokość odszkodowania. Jeżeli wywłaszczenie nie doszło do skutku, starosta jest obowiązany niezwłocznie wystąpić o wykreślenie z księgi wieczystej wpisu o wszczęciu postępowania.

2. Decyzja wywłaszczeniowa - akt administracyjny i jest jednocześnie zdarzeniem cywilnoprawnym o szczególnym znaczeniu dla formułowania treści stosunku cywilnoprawnego. Elementami decyzji wywłaszczeniowej są:

• ustalenie, na jakie cele nieruchomość jest wywłaszczana,

• określenie przedmiotu wywłaszczenia przez podanie oznaczenia nierucho­mości według księgi wieczystej lub zbioru dokumentów oraz według katastru nieruchomości,

• określenie praw podlegających wywłaszczeniu,

• wskazanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości,

• wskazanie osoby, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomości,

• zobowiązanie do zapewnienia lokali najemcom wywłaszczanych lokali, ustalenie wysokości odszkodowania.

W de­cyzji o wywłaszczeniu ustanawia się niezbędne służebności oraz ustala obowiązek budowy i utrzymania odpowiednich urządzeń (np. rowów, drogi dojazdo­wej). Obowiązek ten ciąży na występującym z wnioskiem o wywłaszczenie.

Przejście prawa własności na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna. Taka decyzja jest również podstawą do dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wpisu dokonuje się na wniosek starosty lub na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli nieruchomość została wywłaszczona na rzecz tej jednostki. Jeżeli zwłoka w zajęciu wy­właszczonej nieruchomości uniemożliwiałaby realizację celu publicznego, na który nieruchomość została wywłaszczona, starosta może, w drodze decyzji, udzielić osobie, która będzie realizowała cel publiczny, zezwolenia na nie­zwłoczne zajęcie nieruchomości po wydaniu decyzji wywłaszczeniowej.

Od decyzji wywłaszczeniowej oraz decyzji wydanych z związku z wy­właszczeniem przysługuje stronie odwołanie do wojewody. Po wyczerpaniu toku instancji decyzja może być zaskarżona do sądu administracyjnego. W razie wniesienia skargi organ administracji publicznej, który wydał decyzję, wstrzy­muje z urzędu jej wykonanie.

Odszkodowanie: Ustawa przewiduje dwie formy odszkodowania: odszkodowanie pieniężne, odszkodowanie rzeczowe w postaci nieruchomości zamiennej.

Odszkodowanie ustala starosta w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości. Wysokość odszkodowania ustala się według stanu i wartości wywłaszczo­nej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Ustalenie wyso­kości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowe­go w tym zakresie. Zapłata odszkodowania następuje jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna. Wyso­kość odszkodowania ustalona w decyzji podlega waloryzacji na dzień jego zapłaty.

Nieruchomość zamienna może być przyznana w ramach odszkodowania tylko za zgodą właściciela lub użytkownika wieczystego wywłaszczonej nieru­chomości. Przyznawana jest ona z zasobu nieruchomości Skarbu Państwa ­w razie wywłaszczenia na rzecz Skarbu Państwa, oraz z zasobu nieruchomości samorządu terytorialnego - w razie wywłaszczenia na jego rzecz. Różnicę między wysokością odszkodowania, określoną w decyzji, a wartością nierucho­mości zamiennej wyrównuje się przez dopłatę pieniężną.

Szczególny tryb wywłaszczenia - polega na ograniczeniu w drodze decyzji sposobu korzystania z nieruchomości przez właściciela (użytkownika wieczy­stego), bez odebrania prawa własności (prawa użytkowania wieczystego). Starosta może bowiem zezwolić na:

• zakładanie i przeprowadzanie na nieruchomości ciągów drenażowych, prze­wodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elek­trycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych pod­ziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nie wyraża na to zgody,

• prowadzenie działalności polegającej na poszukiwaniu, rozpoznawaniu lub wydobywaniu kopalin stanowiących własność Skarbu Państwa w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nie wyraża na to zgody.

Zezwolenie może być udzielone z urzędu albo na wniosek organu wykonaw­czego jednostki samorządu terytorialnego, innej osoby lub jednostki organiza­cyjnej.

W wymienionych przypadkach zezwolenie powinno być poprzedzone roko­waniami o uzyskanie zgody na wykonanie prac.

W sytuacjach nadzwyczajnych, uzasadnionych działaniem siły wyższej lub nagłą potrzebą zapobieżenia powstaniu znacznej szkody, starosta może udzielić w drodze decyzji zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości, jednak okres zajęcia nie może być dłuższy niż 6 miesięcy. Decyzji takiej nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.

39. Ochrona informacji niejawnych.

Zasady ochrony informacji określa ustawa z 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych.

Tajemnicą państwową jest informacja niejawna określona w wykazie ro­dzajów informacji niejawnych, której nieuprawnione ujawnienie może spowodo­wać istotne zagrożenie dla podstawowych interesów RP, dotyczących porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa, stosunków międzynarodowych lub gospodarczych państwa. Stanowiące tajemnicę państwową podlegają ochronie, w sposób określony ustawą, przez okres 50 lat od daty ich wytworzenia. RM może ustalić, które informacje „tajne” przestały stanowić informacje niejawną, jeśli od chwili ich powstania upłynęło co najmniej 20 lat. Chronione bez względu na upływ czasu pozostają:
1) dane identyfikujące funkcjonariuszy i żołnierzy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz byłego Urzędu Ochrony Państwa i byłych Wojskowych Służb Informacyjnych wykonujących czynności operacyjno-rozpoznawcze;
2) dane identyfikujące osoby, które udzieliły pomocy w zakresie czynności operacyjno-rozpoznawczych organom, służbom i instytucjom państwowym uprawnionym do ich wykonywania na podstawie ustawy;
3) informacje niejawne uzyskane od organów innych państw lub organizacji międzynarodowych, jeżeli taki był warunek ich udostępnienia.


Tajemnicą służbową jest natomiast informacja niejawna nie będąca tajem­nicą państwową, uzyskana w związku z czynnościami służbowymi albo wyko­nywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony interes obywa­teli albo jednostki organizacyjnej.

Informacje niejawne zaklasyfikowane jako stanowiące tajemnicę państwową oznaczane są klauzulą „ściśle tajne” lub „tajne”, natomiast informacje niejawne zaklasyfikowane jako stanowiące tajemnicę służbową oznaczane są klauzulą:

• „poufne” - w przypadku, gdy ich nieuprawnione ujawnienie powodowałoby szkodę dla interesów państwa, interesu publicznego lub prawnie chronionego interesu obywateli - 5 lat, okres ten można przedłużyć nie dłużej jednak niż 20 lat od daty wytworzenia tej informacji

• „zastrzeżone”- w przypadku, gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować szkodę dla prawnie chronionych interesów obywateli albo jednostki organizacyjnej - 2 lat, okres ten można przedłużyć nie dłużej jednak niż 20 lat od daty wytworzenia tej informacji

Podstawą do wszczęcia przez pełnomocnika ochrony postępowania sprawdzającego wobec osoby ubiegającej się o stanowisko lub zlecenie prac związanych z dostępem do informacji niejawnych stanowiących tajemnicę służbową jest pisemne polecenie kierownika jednostki organizacyjnej, natomiast w wypadku postępowania sprawdzającego poszerzonego lub specjalnego, które prowadzą służby ochrony państwa, podstawą do jego wszczęcia jest wniosek kierownika jednostki organizacyjnej o wszczęcie postępowania sprawdzającego.

Postępowania sprawdzające mogą przeprowadzać tylko podmioty wymienione w ustawie, tzn.: Wojskowe Służby Informacyjne, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz pełnomocnik do spraw ochrony informacji niejawnych.

Postępowanie sprawdzające ma na celu ustalenie, czy osoba sprawdzana daje rękojmię zachowania tajemnicy.

Pełnomocnik ochrony prowadzi wykaz stanowisk i prac zleconych oraz osób dopuszczonych do pracy na stanowiskach, z którymi wiąże się dostęp do informacji niejawnych.

W zależności od stanowiska lub zleconej pracy, o które ubiega się dana osoba, przeprowadza się postępowanie: 

• zwykłe - przy stanowiskach i pracach związanych z dostępem do informacji niejawnych stanowiących tajemnicę służbową sprawdzające oznaczonych klauzulą: "zastrzeżone" oraz "poufne" (wypełnienie ankiety bezpieczeństwa osobowego, sprawdzenie w rejestrach, kartotekach i ewidencjach danych, sprawdzenia akt stanu cywilnego, rozmowa w razie konieczności)

• poszerzone - przy stanowiskach i pracach związanych z dostępem do informacji niejawnych oznaczonych klauzulą "tajne", (jest poszerzone o przeprowadzenie wywiadu w miejscu zamieszkania, rozmowę z przełożonymi, sprawdzenie w ewidencjach i kartotekach danych powszechnie niedostępnych)

• specjalne - przy stanowiskach i pracach związanych z dostępem do informacji niejawnych oznaczonych klauzulą "ściśle tajne" (poszerzone o rozmowę z osobą sprawdzaną i osobami trzecimi, które maja potwierdzić dane)

Przeprowadzenie postępowania sprawdzającego wymaga pisemnej zgody osoby sprawdzanej.

Podanie osoby sprawdzanej ubiegającej się o zatrudnienie na stanowisku objętym z mocy przepisów ustawy wymogiem przeprowadzenia postępowania sprawdzającego, w przypadku braku zgody osoby sprawdzanej na przeprowadzenie tego postępowania, pozostawia się bez rozpatrzenia. Można odstąpić od postępowania sprawdzającego, jeżeli osoba sprawdzana przedstawi odpowiednie poświadczenie bezpieczeństwa. Ustawa zezwala w zakresie niezbędnym dla ustalenia, czy osoba sprawdzana daje rękojmię zachowania tajemnicy, na zbieranie i przetwarzanie informacji o osobach trzecich, określonych w ankiecie bezpieczeństwa osobowego, bez wiedzy i zgody tych osób.

Służby ochrony państwa oraz pełnomocnik ochrony, kierując się zasadami bezstronności i obiektywizmu, są obowiązani do wykazania najwyższej staranności w toku prowadzonego postępowania sprawdzającego co do jego zgodności z przepisami ustawy.

Kolejne postępowania przeprowadza się w zależności od kontaktu z informacjami niejawnymi:

• „ściśle tajnymi” - co 5 lat

• „tajnymi” - co 7 lat

• „poufnymi” - co 10 lat

od daty wydania poświadczenia bezpieczeństwa

2. Akta stanu cywilnego.

Stan cywilny - to zespół cech charakteryzujących daną osobę fi­zyczną, objęty rejestracją w aktach stanu cywilnego. Jest on kształtowany zda­rzeniami naturalnymi, czynnościami prawnymi (np. oświadczeniem o zawarciu małżeństwa), konstytutywnymi orzeczeniami sądowymi (np. dotyczącymi przy­sposobienia czy uznania za zmarłego), czy decyzjami administracyjnymi (np. zmieniającymi nazwisko). Stan cywilny to jedno z dóbr osobistych (art. 23 k.c.).

J. Litwin - stan cywilny to suma cech osoby, charakteryzująca jej sytuację w rodzinie i jej sytu­ację czysto osobistą.

J. Starościak - stan cywilny to ustalony prawnie zespół cech charakteryzujących w społeczeństwie indywidualną po­zycję człowieka

Akt stanu cywilnego

• jako samo zdarzenie bądź czynność prawna (miał miejsce akt urodzenia czy akt zgonu; nastąpił zawarcie związku małżeń­skiego)

• jako for­malne zarejestrowanie tego zdarzenia przyjmujące postać urzędowego wpisu określanego mianem: aktu urodzenia, aktu małżeństwa i aktu zgonu;

Wpis do aktu stanu cywilnego ma charakter deklaratoryjny.

Akta stanu cywilnego zrodziły się z aktów „kościelnych” (metryk) chrztu, ślubu i pogrzebu. Pierwsze powszechne i świec­kie urzędy stanu cywilnego pojawiły się w końcu XVIII w. we Francji jako jeden z rezultatów prądów umysłowych Wielkiej Rewolucji Francuskiej.

Odpisy aktów stanu cywilnego.

Prawo przewiduje dwa rodzaje odpisów:

• skrócony (treść aktu, wzmianki dodatkowe, z pominięciem elementów skreślonych)

• zupełny (≠ kopia) (dosłowne powtórzenie treści wraz ze wszystkimi wzmiankami dodatkowymi, także z treścią przypisów);

Rejestracja stanu cywilnego

Rejestracja stanu cywilnego stanowi element szerzej ujmowanej ewi­dencji ludności - jest systemem obligatoryjnych, trwałych i ciągłych wpisów do­tyczących stanu cywilnego, łącznie z danymi charakteryzującymi ten stan. Jest to rejestracja określonych faktów dotyczących osób fizycznych (Z. Leoński).

Pierwszym polskim aktem prawnym normującym tę problematykę był de­kret z 25 września 1945 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego. Dziś obowiązuje ustawa z 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego.

Rejestracja stanu cywilnego należy do zadań administracji publicznej. Czyn­ności z tego zakresu dokonuje:

• kierownik urzędu stanu cywilnego (u.s.c.) lub jego zastępca (zastępcy). Kierownikiem jest wójt albo burmistrz (prezydent), ale rada gminy może powołać innego kierownika i jego z-cę. Nadzór sprawuje wojewoda (organ odwoławczy od decyzji kierownika), a nadzór zwierzchni sprawowany jest przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

• konsul bądź osoba wyznaczona do wykonywania jego funkcji (poza granicami RP). Nadzór należy tu do Ministra Spraw Zagranicznych

Rejestracji stanu cywilnego osób dokonuje się w księ­gach stanu cywilnego (albo na luźnych drukach, które następnie - nie więcej niż 500 aktów - łączy się w księgę), które prowadzi się w jednym egzemplarzu oddzielnie dla każdego rodzaju akt. Rejestracja może być równocześnie prowadzona w systemie komputerowym z zachowaniem wymaganej prawem ochrony zgromadzonych w nim danych.

Księgi stanu cywilnego przechowuje się w urzędzie stanu cywilnego, który wchodzi w skład urzędu gminy. Obszar gminy wyzna­cza okręg urzędu stanu cywilnego, przy czym wojewoda może utworzyć urzędy stanu cywilnego właściwe dla kilku okręgów lub utworzyć kilka urzędów stanu cywilnego w granicach jednej gminy.

Zasady rejestracji stanu cywilnego

• zasada laicyzacji (sekularyzacji, świeckości, rejestracji świeckiej) - rejestracji dokonują podmioty świeckie (pracownicy samorządowi) w urzędach stanu cywilnego, które wchodzą w skład urzędu gminy - podstawowej jednostki samorządu terytorialnego; rejestracja oderwana jest od obrzędów religijnych, a w treści aktów nie zamieszcza się żadnych wzmianek o zaistnieniu tych obrzędów.

• zasada prawdy obiektywnej - stan cywilny stwierdza się na pod­stawie aktów stanu cywilnego, które powinny od­zwierciedlać rzeczywisty stan rzeczy. Akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzo­nych, a ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Kierownik u.s.c. jest obowiązany żądać dowodów potwierdzających prawdziwość danych zgłoszonych i wpisywanych do ksiąg stanu cywilnego. W razie uznania tych dowodów za niewystarczające zobligo­wany jest do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.

• zasada powszechności - wyraża się w objęciu rejestracją (z pewny­mi wyjątkami) wszystkich zdarzeń kształtujących stan cywilny osób zaistniałych w Polsce (bez względu na przynależność państwową czy religijną), a niekiedy także poza jej granicami.

• zasada terytorial­na - związana z właściwością miejscową podmiotu rejestrującego. Właściwość terytorialną rejestracji wyznacza, co do zasady (z wyjątkami), miejsce zdarzenia.

• zasada jednolitości systemu organów rejestracyjnych - rejestrowane są tylko dane wymagane i podane w sposób wyczerpujący przez prawo. Nie można w aktach zamieścić (czy to z urzędu, czy na wniosek) żadnych innych infor­macji, w szczególności przynoszących ujmę zainteresowanemu lub naruszają­cych dobra osobiste. Kierownika zobowiązany jest odmówić wpisania do aktu tego rodzaju danych.

• zasada meldunkowa - obowiązek zgłaszania danych podlegających wpisowi do aktów stanu cywilnego. Niedopełnienie obowiązku zgłoszenia faktu urodzenia lub zgonu jest wykroczeniem i podlega odpowiedzialności.

• zasada zupełności (ak­tualizacji z urzędu) - realizowana poprzez niezwłoczne dokonywanie rejestracji wszystkich wymaganych ustawą danych i bieżące ich uaktualnianie przy pomocy tzw. rejestracji dodatkowej. Jeżeli akt sta­nu cywilnego nie zawiera wszystkich danych, podlega uzupełnieniu. Sądy i inne organy państwowe są zobowiązane do przekazywa­nia u.s.c. odpisów prawomocnych orzeczeń, ostatecznych decyzji i innych doku­mentów stanowiących podstawę wpisu do ksiąg stanu cywilnego.

• zasada samowystarczalności aktu - akty stanu cywilnego mają urzędowy charakter, potwierdzający zawarte w nich dane. Stan cywilny osoby stwierdza się na jego podstawie albo na podstawie sporządzonego z niego odpisu. Na potwierdzenie danych zawartych w tych do­kumentach nie są wymagane żadne inne dowody uzupełniające.

• zasada ograniczonej jawności for­malnej ksiąg i aktów - wyznaczene kręgu podmiotów, którym można wydawać odpisy z aktów i zaświadczenia dotyczące wpisów (na wniosek sądu, osoby, której dotyczy akt, jej wstępnego, zstępnego, rodzeństwa, małżonka lub przedstawiciela ustawowego i innych osób, jeśli mają w tym interes prawny, na wniosek organizacji społecznej, jeżeli wykaże w tym interes społeczny). Zaświadczenie o zaginięciu lub zniszczeniu księ­gi może być wydane również innym osobom. Ksiąg nie można wynosić poza lokal urzędu, z wyjątkiem sytuacji, gdy jest to uzasadnione ważnymi przyczynami i tylko za zgodą woje­wody lub w razie zagrażającego im niebezpieczeństwa. Prawo do przeglądania ksiąg mają - za zezwoleniem kierownika U.S.C. - upoważnieni przedstawiciele organów państwowych oraz in­stytucji naukowych..

Rejestracja urodzenia

Obowiązek zgłoszenia urodzenia w ciągu 14 dni (dla żywego dziecka) i 3 dni (jeśli urodziło się martwe - nie sporządza się aktu zgonu, ale adnotację w „Uwagach”) spoczywa na:

• ojcu i matce dziecka (jeśli pozwala jej na to stan zdrowia)

• innej osobie obecnej przy porodzie

• szpitalu, lekarzu albo położnej (koniecznie w formie pisemnej)

Zgłoszenia do­konują też obywatele państw obcych i bezpaństwowcy.

Osoba zgłaszająca musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Zgłoszenie może być dokonane przez pełnomocnika. Jeśli dziecko urodziło się w zakładzie opieki zdrowotnej, np. w szpitalu, zgłoszenie urodzenia obarcza ten zakład.

Akt urodzenia sporządzany jest na podstawie pisemnego zgłoszenia urodze­nia dziecka wystawionego przez lekarza, położną lub zakład opieki zdrowotnej.

Dane wpisywane do aktu urodzenia stanowią katalog zamknięty:

  1)   nazwisko, imię (imiona) i płeć dziecka;

  2)   miejsce i datę urodzenia dziecka;

  3)   nazwiska, nazwiska rodowe rodziców, imię (imiona), miejsce i datę urodzenia, miejsce zamieszkania każdego z rodziców w chwili urodzenia się dziecka;

  4)   nazwisko, imię i miejsce zamieszkania zgłaszającego;

  5)   dane dotyczące zakładu opieki zdrowotnej

Imię ojca

Prawo o aktach stanu cywilnego przewiduje też nadanie imienia „ojcu dziecka”, gdy nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż mat­ki i nie nastąpiło uznanie dziecka bądź sądowe ustalenie ojcostwa. Do aktu uro­dzenia wpisuje się wtedy imię ojca wskazane przez przedstawiciela ustawowego dziecka, a w braku takiego wskazania jedno z imion zwykle w kraju używanych. Natomiast za nazwisko wpisuje się nazwisko matki. (art. 42)

Rejestracja aktu małżeństwa

MAŁŻEŃSTWO
↓		↓
Małżeństwo świeckie		Małżeństwo wyznaniowe
Zgodne z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Udzielane przez kierownika u.s.c. Następuje w wybranym przez nupturientów u.s.c., w tym też u.s.c. sporządzany jest akt małżeństwa. Następuje z zachowaniem uroczystej formy (przy składaniu oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński wszyscy stoją, kierownik nosi odznakę.		Zgodnie z wewnętrznym prawem Kościoła lub innego związek wyznaniowego, nie wywołując skutków w prawie polskim. Ale skutki te mogą być wywołane na mocy umowy międzynarodowej (28 lipca 1993r - Konkordat między Stolicą Apostolską a RP) lub ustawy regulującej stosunki między państwem a kościołem lub innym związkiem wyznaniowym. Udziela go osoba duchowna

Wybór pomiędzy tymi dwoma sposobami za­warcia związku małżeńskiego pozostawia się nupturientom, małżeństwo może też być zawierane najpierw przed kierowni­kiem u.s.c. (forma świecka), a następnie przed uprawnioną osobą duchowną (forma obrzędu religijnego).

Osoby zamierzające zawrzeć związek małżeński zobowią­zane są do przedstawienia dokumentu stwierdzającego ich tożsamość, złożenia odpisu skróconego aktu urodzenia, wyjątkowo dowodu ustania bądź unieważnienia małżeństwa oraz dowodu nieistnienia małżeństwa. Ponadto osoby zamierzające zawrzeć związek małżeński muszą złożyć pisemne zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa.

W myśl art. 56 cudzoziemiec (nie dotyczy to bezpaństwowca zamieszkałego w Polsce) zamierzający zawrzeć związek małżeń­ski jest obowiązany złożyć kierownikowi u.s.c. dokument stwierdzający, że zgodnie z właściwym prawem może zawrzeć małżeństwo.

Zawarcie małżeństwa poza lokalem urzędu stanu cywilnego

Przy zaistnie­niu uzasadnionych przyczyn kierownik u.s.c. może udzielić ślubu cywilnego poza lokalem u.s.c.. Zawarcie małżeństwa (za granicą) może też nastąpić przed konsulem. W obu tych przypadkach sporządzany jest protokół (podpisywany przez kierownika u.s.c. i odpowiednio konsula oraz małżonków i świadków), który jest podstawą rejestracji aktu ślubu.

Akt małżeństwa sporządza się niezwłocznie po udzieleniu ślubu cywilnego.

Ratyfikacja Konkordatu spowodowała, że małżeństwo zawarte przed duchownym Kościoła Katolickie­go przynosi skutki w prawie świeckim, jeżeli:

(1) między nupturientami nie istnieją przeszkody wynikające z prawa polskiego,

(2) złożą oni przy zawieraniu małżeństwa zgodne oświadczenie woli dotyczą­ce wywarcia takich skutków

(3) zawarcie małżeństwa zostało wpisane w ak­tach stanu cywilnego na wniosek przekazany u.s.c. terminie pięciu dni od zawarcia małżeństwa; termin ten ulega przedłuże­niu, jeżeli nie został dotrzymany z powodu siły wyższej, do czasu ustania tej przyczyny.

By zawrzeć ślub kościelny ze skutkiem w prawie polskim należy uzyskać od kierownika u.s.c zaświadczenie za­świadczenia stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa oraz treść i datę złożonych przed nim oświadczeń w sprawie nazwisk przyszłych małżonków i dzieci. Zaświadczenie to traci moc po upływie trzech miesięcy od jego wydania.

By zawrzeć małżeństwo wyznaniowe ze skutkiem w prawie polskim należy łącznie:

• złożyć przed duchownym oświadczenia (jednocześnie obecnych) nuptu­rientów, że wstępują ze sobą w związek małżeński;

• oświadczyć chęć jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskie­mu;

• sporządzić (przez kierownika u.s.c.) aktu małżeństwa (o cha­rakterze konstytutywnym).

Podstawą sporządzenia przez kierownika u.s.c. aktu małżeństwa jest za­świadczenie wystawione niezwłocznie po złożeniu oświadczeń o wstąpienie w związek małżeński. Zaświadczenie to podpisuje duchowny, małżonkowie i dwaj pełnoletni, obecni przy złożeniu oświadczeń świadkowie. Jest ono przekazywane wraz z za­świadczeniem kierownika u.s.c. do u.s.c. - właściwego tery­torialnie według miejsca udzielenia ślubu - przed upływem 5 dni od zawarcia małżeństwa. Jest to termin materialnoprawny. Jeżeli zachowanie tego terminu nie jest możliwe z powodu siły wyższej, bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas trwania przeszkody.

Akt małżeństwa sporządza się niezwłocznie, nie później niż w następnym dniu roboczym po dniu, w którym do u.s.c. nadeszły wskazane powyżej doku­menty. Jako datę zawarcia małżeństwa wpisuje się datę złożenia oświadczeń nupturientów.

Do aktu małżeństwa wpisuje się dane wskazane enumeratyw­nie w ustawie:

1)   nazwiska i imiona osób zawierających małżeństwo, ich nazwiska rodowe, stan cywilny, miejsce i datę urodzenia oraz miejsce zamieszkania;

2)   miejsce i datę zawarcia małżeństwa;

3)   nazwiska i imiona oraz nazwiska rodowe rodziców każdej z osób wstępujących w związek małżeński;

4)   nazwiska i imiona świadków;

5)   nazwisko (nazwiska), które będą nosić osoby zawierające małżeństwo po jego zawarciu, oraz nazwisko, które będą nosić dzieci zrodzone z tego małżeństwa;

6)   stwierdzenie, że osoby zawierające małżeństwo złożyły zgodne oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński.

Rejestracja zgonu

Zgodnie z definicją Komisji Statystyki ONZ zgon jest całkowitym zanikiem wszelkich przejawów życia w jakiejkolwiek chwili późniejszej od żywego uro­dzenia. Rejestracja zgonu wiąże się, podobnie, jak rejestracja urodzenia, z po­winnością określonych osób zgłoszenia we właściwym u.s.c. zaistniałego zdarze­nia (zgonu lub znalezienia zwłok). Do zgłoszenia zgonu są obowiązani w kolej­ności:

• małżonek lub dzieci zmarłego

• najbliżsi krewni lub powinowaci

• osoby zamieszkałe w lokalu, w którym nastąpił zgon

• osoby obecne przy zgonie lub które naocznie się o nim przekonały

• administrator domu, w któ­rym nastąpił zgon.

Jeżeli zgon nastąpił w szpitalu lub w innym zakładzie, zgon zgłasza ten szpital albo inny zakład. Poza wskazanymi w prawie o a.s.c. osoba­mi i instytucjami zgłoszenia nie może dokonać żaden inny podmiot.

Zgon należy zgłosić najpóźniej w ciągu 3 dni od dnia tego zdarzenia. Jeśli zgon nastąpił w następstwie choroby zakaźnej - w ciągu 24 godzin od chwili śmierci. Termin ten dotyczy tylko 10 chorób (m.in. cholery, dżumy, trądu, wścieklizny).

Zgon zgłasza się w u.s.c. właściwym ze względu na miejsce zdarzenia (zgo­nu, znalezienia zwłok). Wraz ze zgłoszeniem powinno się zwrócić dowód osobisty osoby zmarłej.

Akt zgonu sporządzany jest na podstawie karty zgonu. W razie jej braku konieczne jest postanowienie sądu.

Sporządzenie aktu zgonu przez kierownika u.s.c. może nastąpić w tzw. zwykłym trybie, może jednak również wiązać się z wcześniejszym uznaniem za zmarłego albo stwierdzeniem zgonu. W obu przypadkach podstawę do sporządzenia aktu zgonu stanowi postanowienie sądu. Właściwym w tym przypadku jest u.s.c. dla dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy.

Tak jak przy innych aktach, do aktu zgonu wpisuje się dane wskazane w prawie o aktach stanu cywilnego; w tym przypadku zasadne jest rozróżnienie dwóch rodzajów tych aktów:

• dotyczących osób o znanej tożsamości (art. 67 ust.1)

  1)   nazwisko, imię (imiona), nazwisko rodowe, stan cywilny, miejsce i datę urodzenia, miejsce zamieszkania zmarłego;

  2)   datę, godzinę oraz miejsce zgonu lub znalezienia zwłok;

  3)   nazwisko, imię (imiona) oraz nazwisko rodowe małżonka osoby zmarłej;

  4)   nazwiska rodowe i imiona rodziców zmarłego;

  5)   nazwisko, imię (imiona), miejsce zamieszkania osoby zgłaszającej zgon lub dane dotyczące szpitala albo zakładu;

• odnoszących się do nie­zidentyfikowanych osób zmarłych (art. 68 ust.1)

1)   datę, godzinę, miejsce i okoliczności znalezienia zwłok oraz ich zewnętrzny wygląd;

  2)   płeć oraz przypuszczalny rok urodzenia zmarłego;

  3)   znaki szczególne zmarłego;

  4)   opis odzieży oraz innych przedmiotów znalezionych przy zmarłym.

Jeśli organ państwowy prowadzący postępowanie w sprawie okoliczności zgonu ustali tożsamość zmarłej osoby, zgłasza dane uzupełniające akt. Na podstawie dotychczasowych danych aktu i danych uzupełniających sporządza się nowy akt zgonu. zastępujący poprzedni, który skreśla się. Akt zgonu podlega skreśleniu również wtedy, gdy uchylone zo­stanie postanowienie o stwierdzeniu zgonu albo uznanie za zmarłego.

40. Broń i amunicja - definicja, klasyfikacja, kto wydaje pozwolenia

Zagadnienie to reguluje ustawa z dn. 21. maja 1999r. o broni i amunicji.

Nie dotyczy ona: broni i amunicji stanowiących uzbrojenie Sił Zbrojnych RP, Policji, ABW, Agencji Wywiadu, BOR, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz innych państwowych formacji uzbrojonych a także broni i amunicji stanowiących uzbrojenie żołnierzy armii państw obcych przebywających na terytorium RP na podstawie umów i porozumień międzynarodowych.

Zabronione jest nabywanie, posiadanie oraz zbywanie broni i amunicji poza przypadkami określonymi w ustawie.

Broń

• broń palna - bojowa, myśliwska, sportowa, gazowa, alarmowa i sygnałowa

• broń pneumatyczna,

• miotacze gazu obezwładniającego,

• narzędzia i urządzenia, których używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu, w tym broń biała w postaci ostrzy ukrytych w przedmiotach nie mających wyglądu broni: kastety, nunczaki, pałki z zakończeniem z ciężkiego i twardego materiału lub z analogiczną wkładką, pałki imitujące kij bejsbolowy, broń cięciwowa w postaci kusz, przedmioty do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej

• gotowe lub obrobione istotne części broni

Amunicja

• naboje do broni palnej, naboje scalone i naboje ślepe przeznaczone do strzelania z borni palnej oraz istotne części amunicji.

Pozwolenie na broń:

Jest wydawane przez komendanta wojewódzkiego Policji właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę zainteresowanego podmiotu. Z tymże żołnierzom zawodowym pozwolenie wydaje właściwy komendant oddziału Żandarmerii Wojskowej. Pozwolenie jest wydawane na czas nieokreślony w drodze decyzji administracyjnej. Osobom posiadającym broń wydaje się także Europejską Kartę broni palnej na czas oznaczony. Jest ono wydawane tylko wtedy, gdy okoliczności, na które powołuje się osoba ubiegająca, uzasadniają jego wydanie, w szczególności w następujących celach:

• ochrony osobistej lub ochrony bezpieczeństwa innych osób oraz mienia

• łowieckich

• sportowych

• kolekcjonerskich, pamiątkowych

• szkoleniowych

Ustawodawca zakazuje wydania pozwolenia na broń osobom: nie mającym ukończonych 21 lat (ale dla celów sportowych lub łowieckich - 18 lat), osobom nie posiadającym stałego miejsca pobytu na terytorium RP, osobom z zaburzeniami psychicznymi, o znacznie obniżonej sprawności psychofizycznej, osobom wykazującym istotne zaburzenia funkcjonowania psychologicznego, osobom uzależnionym od alkoholu lub od substancji psychoaktywnych, osobom co do których istnieje uzasadniona obawa, że mogą użyć broni w celu sprzecznym z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego.

Osoba ubiegająca się o pozwolenie na broń jest obowiązana zdać egzamin teoretyczny (za znajomości przepisów dotyczących posiadania i używania danej broni) i praktyczny (umiejętność posługiwania się bronią) oraz przedstawić orzeczenie wydane przez upoważnionego lekarza i psychologa (potwierdza, że osobo ta może dysponować bronią - uaktualnia się je co 5 lat, a w uzasadnionych wypadkach organ Policji może żądać niezwłocznego poddania się badaniom w każdym czasie).

W pozwoleniu określa się: cel, rodzaj broni i liczbę egzemplarzy. Organ wydający może ograniczyć możliwość jej noszenia. Wraz z pozwoleniem wydaje się zaświadczenie uprawniające do nabycia broni w terminie 3 miesięcy wraz z amunicją. Broń należy zarejestrować w ciągu 5 dni od nabycia we właściwym organie Policji.

Ustawa przewiduje wydawanie pozwoleń na broń na okaziciela - świadectwa broni - są one wydawane np. przedsiębiorcom i jednostkom organizacyjnym, którzy powołali wewnętrzne służby ochrony, podmiotom prowadzącym strzelnice, podmiotom wykonującym zadania związane z realizacją filmów…

Cofnięcie pozwolenia na broń następuje w drodze decyzji zadministracyjnej:

Obligatoryjnie:

• nie stosuje się do zakazu noszenia broni, nosi broń w stanie po spożyciu alkoholu lub środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo środka zastępczego

• nie zawiadomiła Policji o utracie broni

• nie spełnia przesłanej uzyskania pozwolenia na broń (np. wykazuje zaburzenia psychiczne, nie ma miejsca zamieszkania w RP)

Fakultatywnie:

• nie zarejestrowała broni

• nie przestrzega zasad noszenia oraz przechowywania broni

• użyczyła broni osobie nieuprawnionej

• wywiozła broń zagranicę bez zgody

• używała broni sportowej poza strzelnicą

• nie poddała się badaniom lekarskim lub psychologicznym

• nie zawiadomiła o zmianie miejsca zamieszkania

---