Prawo konstytucyjne 21.10.2010

Zagadnienia o charakterze wstępnym

Pojęcie i przedmiot prawa konstytucyjnego

Prawo konstytucyjne jest jedną z gałęzi prawa obowiązującego w jednym państwie i oddzielenie tego prawa od innych dokonywane jest za pomocą przedmiotu regulowanych spraw. Jak mówimy o innych gałęziach prawa np. karne cywile to ta gałąź dotyczy czego one mówią.

Prawo konstytucyjne to zespół, ogół przepisów prawnych które regulują podstawowe instytucje ustroju społecznego, politycznego, gospodarczego danego państwa. Kontytucyjne zajmuje się podstawowymi instytucjami ustroju państwa.

Katalog podstawowych instytucji(co zaliczamy do przedmiotu prawa konstytucyjnego).

Jak należy rozumieć pojęcie podstawowych instytucji ustrojowych. Istnieją inne niepodstawowe instytucje ustrojowe.

Podstawowe instytucje ustrojowe instytucje które przesądzają o formie ustroju państwa. Jakakolwiek zmiana powodowałaby zmiany ustroju państwa. Niepodstawowe nie powodują zmiany.

Podstawowe instytucje:

1.PARLAMENT-kiedy w państwie jest parlament jest to tzw demokracja przedstawicielska. Państwo może funkcjonować bez parlamentu. W starożytności nie istniały takie organy. Dziś rolą parlamentu jest pełnienie władzy ustawodawczej. Kiedy nie było parlamentu tą funkcję pełnił kto inny, np. władca, cesarz. Były to monarchie, monarchie absolutne lub demokratyczne.

2.Prezydent-ta sama instytucja prezydenta nie oznacza że mamy taki sam ustrój np.w Polsce i Stanach Zjednoczonych. W Stanach mamy ustrój prezydencki. W Polsce jest to całkowicie odmienny system ustrojowy,jest to system parlamentarno-gabinetowy. Prezydent odgrywa trzecioplanową rolę,po parlamencie i gabinecie. A w Stanach nie istnieje rząd, premier. Te funkcje sprawuje prezydent.

Urzędy ministrów-jeśli urząd jakiegoś ministra ulegnie likwidacji, czy ilość ministrów ulegnie zmianie?Nie ulegnie zmianie system państwowy tak więc nie są to podstawowe instytucje ustrojowe.

Problem własności- decyduje o ustroju danego państwa. Dominująca wartość obecnie- prywatna- kapitalizm, w PRL-u- państwowa, socjalizm

Podstawowe instytucje gospodarcze

Najważniejsza sprawa z zakresu gospodarczego to forma własności. Kiedy dokonano nacjonalizacji podstawowych gałęzi gospodarki narodowej. Tam gdzie mamy do czynienia z dominującą formą własności prywatnej jest to państwo typu kapitalistycznego.

Instytucje o charakterze niepodstawowym

Umowa kupna-sprzedaży- każdy się spotyka z tym na co dzień kiedy kupujemy gazetę w kiosku itd. To jest forma ustna. A samochód to już w formie pisemnej umowa musi być itd. Działka musi być akt notarialny. Ustrój pozostałby taki sam gdyby się coś zmieniło.

Konstytucja stanowi że podstawową formą jest własność prywatna.

Jaki jest katalog podstawowych instytucji?

1.Określenie podmiotu władzy najwyższej, określenie suwerena, do kogo należy władza w państwie. W państwie demokratycznym tym suwerenem jest naród. Art.4 władza zwierzchnia należy do narodu.

2.Określenie podstawowych zasad ustroju politycznego i metod sprawowania władzy przez suwerena. Jeżeli władza należy do narodu to w jaki sposób naród sprawuje tę władzę?Naród sprawuje władzę poprzez przedstawicieli(demokracja pośrednia) lub w sposób bezpośredni. Podstawową metodą sprawowania bezpośrednio władzy jest referendum.

Partie polityczne należą do podstawowych instytucji ustrojowych. Zasada pluralizmu politycznego, nie ma określonej ilości. Obywatele tworzą partie polityczne (od 12.1988)

Teraz jest tylko wymóg zebrania odpowiedniej ilości głosów, a potem rejestracja w sądzie.

Kiedyś w art.3 ustrój oparty był na zasadzie przewodniej partii i wtedy zawarto dwie inne partie z nazwy jakie sprawują władzę w państwie. Dzisiaj nie można by było zrobić czegoś takiego.

Kwestia finansowania partii politycznych-gdyby zmienić finansowanie to niektóre partie w ogóle przestałyby istnieć.

3.Uregulowanie struktury systemu naczelnych i terenowych organów państwowych. Muszą być regulowane- przepis prawa konstytucyjnego

Parlament, prezydent, rząd, system sądów, Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu. W Niemczech np. istnieje Trybunał Konstytucyjny.

4.Uregulowanie podstawowych kwestii z zakresu ustroju gospodarczego. Określenie form własności, podstawowych zasad funkcjonowania gospodarki(np. Czy jest swoboda działalności gosp-wtedy jest gosp wolnorynkowa.

5.Uregulowanie podstawowych praw, wolności, obowiązków człowieka i obywatela. Katalog praw i wolności obywatela jest podstawową instytucja ustroju państwa. Nie chodzi o to aby zakres swobód był absolutny. Granice ograniczeń powinny być określone w ustawodawstwie.

6.Określenie Trybu uchwalenia i dokonywania zmian w konstytucji. Gdyby nie było powiedziane że do zmiany konstytucji jest potrzebne 2/3 osób w sejmie to dokonywano by za często zmian w konstytucji(np. Jak by była większość zwykła).większość 2/3 wzmaga stabilność. Jeżeli by porównywać konstytucje Polski i innych państw to katalog podstawowych instytucji by się zmieniał.

W 1989 przywrócono Senat i Urząd Prezydenta. Katalog podstawowych instytycji ma charakter dynamiczny, ulega zmianom.

Czy senatorowie i posłowie wywodzący się z tej samej partii są w stanie reprezentowac inne instytucje polityczne?Nie,więc propozycja zlikwidowania Senatu jest dobra. Jest pomysł, żeby Senat był przedstawicielem związków zawodowych, uniwersytetów, instytucji naukowych, aby zmieniono jego charakter. Byłaby to zmiana podstawowych instytucji ustrojowych.

Nazwy prawa konstytucyjnego

Spośród wszystkich gałęzi prawa jedynie ta gałąź ma kilka nazw. Zamiennie do prawa konstytucyjnego możemy używać

prawo państwowe,

ustrojowe,

polityczne.

W okresie międzywojennym przedmiot ten nosił różną nazwę. Używano tych różnych nazw w różnych uniwersytetach. Zależało to od profesora który był kierownikiem. Nazwy katedr tego prawa się różniły. PO II wojnie światowej ujednolicono nazwę tego w przedmiotu. Od 1944 roku przedmiot zaczął być nazywany prawem państwowym. Zmiana jaka została dokonana w tym zakresie miała miejsce w 1975 roku. Była to zmiana dość ciekawa, dowcipna. Minister nauki i szkolnictwa wyższego, który decydował o programie studiów na wszystkich uczelniach chciał pokazać że coś robi, w jakiś sposób wpływa na kwestie związane z funkcjonowaniem uniwersytetu. Do wszystkich uniwerków został program studiów wysłany. Nie było prawa państwowego tylko prawo konstytucyjne. Dowcip polegał na tym, że nie zmieniono nic więcej tylko tą jedną nazwę- Prawo konstytucyjne. A dalszy program np. punkt 1.zawierał zagadnienie prawa państwowego. Zapomniał zmienić reszty nazw.

Każda z 4 nazw: konstytucyjne,państwowe, polityczne, ustrojowe może być uznawana w dwóch znaczeniach. Możemy mówić o szerokim lub wąskim rozumieniu prawa konstytucyjnego czy państwowego. Te terminy w zasadzie są synonimami ale nie do końca. Musimy sobie zdawać sprawę z różnic.

Prawo konstytucyjne w wąskim znaczeniu to przepisy prawne zawarte w konstytucji. Stawiamy w tym przypadku znak równości pomiędzy pojęciem przedmiotu prawo konstytucyjne a konstytucją. Gdzie znajduje się uszczegółowienie instytucji ustrojowych?Np. zagadnienie prawa wyborczego. Art,96 i 97 gdzie zostały określone zasady wybierania posłów i senatorów. Wybory do sejmu są równe itd... Czy na podstawie tylko tego można zrobić wybory?Nie, przepisy są zawarte w ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu. Przepisy prawne zawarte w konstytucji ale też wiele innych zawartych w aktach prawnych wykonawczych. Pojęcie prawa konstytucyjnego musimy rozumieć w szerokim znaczeniu nie tylko konstytucja ale też inne akty normatywne.

Pod pojęciem prawa państwowego rozumiemy wszystkie przepisy które są tworzone przez ograny państwowe, pochodzą od państwa. To pojęcie jest nieadekwatne w stosunku do naszego przedmiotu. Prawem państwowym są to takie przepisy prawne które regulują ustrój danego państwa, a nie wszystkie akty które pochodzą od państwa. Czy Na terytorium danego państwa obowiązują przepisy nie tworzone przez polskie ograny?Tak np. prawo europejskie, międzynarodowe. Nie pochodzą od organów państwa a obowiązują.

Ani akty prawa europejskiego ani narodowego ani polskiego-chodzi o prawo kościelne,czyli akty normatywne tworzone przez poszczególne kościoły.

Prawo polityczne- może być rozumiane w szeroki sposób, szerokim i wąskim znaczeniu. Prawo polityczne możemy rozumieć tylko w wąski sposób, wtedy są to przepisy które regulują podstawowe instytucje ustroju politycznego.

Prawo parlamentarne- wewnętrzne prawo parlamentu (jego regulamin)- wąskie znaczenie

szerokie- zespół norm i zwyczajów odnoszących się do legislatywy

Prawo konstytucyjne 28.10.2010

Wykład 3

Źródła prawa konstytucyjnego

Zagadnienie tego prawa jako wyraz tych aktów, w którym znajdują się normy. Forma przepisów, które zaliczamy do gałęzi prawa konstytucyjnego.

Wąskie znaczenie prawa konstytucyjnego- tylko konstytucja

Szerokie-konstytucja, wiele innych aktów normatywnych -przepisy o charakterze bardzo ogólnym.

Aby mogły być stosowane w państwie i społeczeństwie należy je konkretyzować w przepisach wykonawczych które mają niższą rangę.

Akty prawne należące do źródle prawa konstytucyjnego:

1.Konstytucja-ustawa zasadnicza.

2.Ustawy konstytucyjne- ustawa o zmianie konstytucji, ustawa o zmianie i uzupełnieniu konstytucji. Nazwa nie ma większego znaczenia. Nazwy wskazują na ścisły bezpośredni związek z ustawą zasadniczą.

Wszystkie konstytucje i ustawy konstytucyjne w całości zaliczamy go gałęzi prawa konstytucyjnego.

Ranga konstytucji i ustaw konstytucyjnych jest taka sama, obie znajdują się na szczycie źródeł.

3.Ustawy zwykłe.

Tylko niektóre ustawy, rozporządzenia , nieliczne zaliczymy do prawa konstytucyjnego. Tylko te jeżeli regulują one podstawowe instytucje ustroju państwa. Spośród ustaw zwykłych możemy podać ordynacje wyborcze, ustawa o Trybunale Stanu, Konstytucyjnym. Dotyczą podstaw ustroju państwa w sposób zasadniczy zmieni się ustrój państwa.

Kodeks cywilny, karny nie zalicza się do konstytucyjnego. Bo cokolwiek ,zmieniamy to się ustrój nie zmieni. Prawo spadkowe itd...

Ustawy z zakresu prawa administracyjnego prawo wodne itd to kwestie całkowicie drugorzędne dla ustroju państwa.

Na równi z ustawami zwykłymi możemy zaliczyć:

a)rozporządzenia z mocą ustawy

art.234 rozporządzenia z mocą ustawy

b)dekrety z mocą ustawy

W 1981 roku Rada Państwa wydała dekret o stanie wojennym.

(dziś został zastąpiony ustawą i stanie wojennym)

Nie wszystkie rozporządzenia z mocą ustawy lub dekrety z mocą ustawy zaliczymy do źródeł prawa konstytucyjnego. Tylko te które regulują kwestie podstawowe dla ustroju państwa.

4.Rozporządzenia wykonawcze-ilość rozporządzeń wydawanych przez organy takie jak prezydent, premier itd jest olbrzymia. Nie wszystkie do konstytucyjnego się zalicza.

np. rozporządzenia o powstaniu Komitetów Ekonomicznego itd zalicza się do prawa administracyjnego. Drugie stanowisko mówi że można by to zaliczyć do konstytucyjnego.

5.Uchwały naczelnych organów państwowych. Rady Ministrów, Sejmu, Senatu. Ilość idzie w tysiącach lecz tylko nieliczne do konsta się zaliczają.

np. Uchwała Sejmu, Regulamin Sejmu, Uchwała Senatu w sprawie regulaminu Zgromadzenia Narodowego. Dotyczą struktury funkcjonowania najważniejszych organów w państwie, więc te uchwały zaliczymy do prawa konstytucyjnego.

Uchwała Rady Ministrów w Sprawie Regulaminu Rady Ministrów- czy zaliczymy do administracyjnego czy konstytucyjnego? Jest parę poglądów, może być tak i tak.

6.Zarządzenia.

Zarządzenia mogą być wydawane tylko przez organy jednoosobowe. Tylko nieliczne zależą od konsta. , zarządzenia naczelnych organów- prezydenta, premiera, ministrów

Wszystkie te akty możemy zaliczyć do źródeł prawa wydawanych przez organy tego państwa. To są źródła prawa krajowego. Każde państwo ma swój własny system. Są to te same kategorie aktów normatywnych z tym że w innym trybie wydawane.

Prawo międzynarodowe

Akty zewnętrzne, organizacje międzynarodowe nie mogą decydować o ustroju Rzeczypospolitej. Umowy międzynarodowe- nie mogą dotyczyć struktury aparatu państwowego, organów, podstawowych instytucji ustroju gospodarczego, trybu uchwalania konstytucji).

Prawa i wolności człowieka i obywatela regulowane są również przez organizacje międzynarodowe. Do źródeł prawa konstytucyjnego zaliczymy tylko niektóre umowy międzynarodowe. Np. wszystkie umowy, traktaty, konwencje których przedmiotem są podstawowe prawa człowieka i obywatela.

Umowy wielostronne między państwami np. zaliczymy do źródeł prawa konstytucyjnego, Pakty Praw Człowieka z 1966roku, Konwencja o znaczeniu regionalnym, Europejska Konwencja o Ochronie Podstawowych Praw i Wolności 1955. Konwencje ratyfikowaliśmy stosunkowo niedawno na początku lat dziewięćdziesiątych.

Jednostka może się skarżyć do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

Czy normy prawa unijnego mogą dotyczyć podstawowych instytucji ustroju naszego państwa?

Nie nie mogą, Unia nie może ingerować w kwestie poszczególnych ustrojów państw członkowskich. Jeśli uchwały dotyczą np. ochrony danych osobowych, podstawowych praw wolności to zaliczymy je do źródeł prawa konstytucyjnego. Zdecydowana większość dotyczy jednak innych kwestii, więc są zaliczanie do innych gałęzi prawa.

Niepisane źródła prawa konstytucyjnego-zwyczajowe--nie są zawarte w żadnym pisanym akcie normatywnym. Powstają w drodze długotrwałej praktyki.

Prawo kościelne nie może być zaliczone do źródeł prawa konstytucyjnego.

Pojęcie i istota konstytucji

Konstytucja jest to ustawa zasadnicza w państwie, która reguluje wszystkie podstawowe instytucje ustroju politycznego, gospodarczego i społecznego tego państwa oraz zawiera przepisy o najwyższej mocy prawnej.

Ustawa zasadnicza, czyli najważniejsza podstawowa. Jeśli mówimy iż reguluje podstawowe instytucje ustroju tego państwa to wskazujemy na przedmiot regulacji.

Pełna

Niepełna-konstytucje małe, np.1992 rok. Regulowała wybrane podstawowe instytucje ustroju.

Konstytucja jest nadrzędna w stosunku do innych aktów normatywnych prawa krajowego, międzynarodowego, wspólnotowego. Konstytucja jest aktem normatywnym bez którego państwo i funkcjonowanie państwa może się obejść.

Np. Kiedyś suwerenem był Cesarz i on regulował ustrój państwa.

Pierwsze pisane konstytucje to amerykańskie, np. Konstytucja Stanów Zjednoczonych 1787.Wcześniejsze były konstytucje poszczególnych stanów. Drugą konstytucją na świecie pierwszą w Europie była Konstytucja 3maja 1791.

Trzecią na świecie drugą w Europie jest francuska 1791.

Pojawia się pytanie co było przyczyną uchwalenia konstytucji???

W każdym z tych trzech przykładów mamy do czynienia nie z identyczną przyczyną, bo sytuacje wewnętrzne, warunki jakie się te konstytucje kształtowały dotyczyły istotnych zmian społecznych, gospodarczych .Koniec kolonializmu, feudalizmu, ogłoszono deklarację niepodległości w Stanach. Jeśli powstało nowe państwo trzeba było natychmiast kwestie ustrojowe. Ze względu na reformatorski charakter praktycznie konstytucja nie weszła w życie.

We Francji był to również efekt gruntownych przemian. Zmiana ustroju, obalenie monarchii, ogłoszenie republiki. Trzeba było uchwalić rewolucyjną konstytucję. Francja miała konstytucji najwięcej, bo każda istotna powoduje konieczność uchwalenia nowej konstytucji.

Przyczyny uchwalania i pierwszych i ostatnich konstytucji są podobne.

1.Powstanie nowego państwa jest jedną z nich.

2.Zmiana ustroju.

Przyczyny są takie same różnią się tylko konkretne warunki w danych państwach.

Rodzaje konstytucji:

Rozróżnienie konstytucji w znaczeniu formalnym i materialnym:

1.Formalne-tekst ustawy składający się z kilkudziesięciu artykułów, np 243 u nas. Forma egzystowania treści ustawy zasadniczej. Tekst uchwalony w odpowiednim momencie przez odpowiedni organ.'

2,Materialne-ogół podstawowych instytucji ustroju państwa i ich funkcjonowania. Konstytucją w RP materialną są ograny państwowe, prezydent, Sejm, Senat, związki zawodowe, stowarzyszenia.

Geneza pojęć. Pierwsze pojawiły się formalne pod koniec XVIII wieku. W znaczeniu materialnym istnieje od zawsze, od początku instytucji państwa.

Prawo konstytucyjne 04.11.2010

Konstytucja rzeczywista i fikcyjna

Nazwy te wskazują na charakter konstytucji. Czy jej postanowienia są stosowane w praktyce-wtedy mamy do czynienia z rzeczywistą konstytucją. Jej postanowienia są stosowane przez organy państwowe i inne podmioty.

Konstytucja fikcyjna jest fikcją, jej postanowienia nie są stosowane. Jest to konstytucja iluzoryczna.

Dwa pojęcia są tak skrajne, przeciwstawne. Jeśli będziemy brać pod uwagę konkretne konstytucje to okaże się że obydwa te pojęcia w rzeczywistości nie występują. Jest to rozróżnienie teoretyczne. Ideału takiego, którego wszyscy przestrzegają nie znajdziemy. Zawsze w mniejszym czy większym stopniu będziemy mieli do czynienia z odstępstwami. Czy możemy podać przykład konstytucji, która w 100% byłaby przestrzegana?Też nie. Konkretne konstytucje, mogą być bardziej rzeczywiste. Konstytucje nierzeczywiste to takie, w których są odstępstwa. Zbliża się do bieguna fikcyjności. Za bardzo dobry przykład konstytucji fikcyjnej, może być konstytucja PRL z 1952 roku. Konstytucja obecna to przykład konstytucji rzeczywistej 1997.

Konstytucja PRL zasługuje na miano fikcyjnej, ponieważ znajdziemy bardzo wiele przykładów takich postanowień, które nie miały swojego odzwierciedlenia w rzeczywistości. W PRL władza należy do ludu pracującego miast i wsi. Czy rzeczywiście władza należała do społeczeństwa?Czy naród podejmował decyzje w najważniejszych decyzjach państwowych? Nie.

art.3 Konstytucji 1952 Przewodnią siłą jest Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. Przepis był jak najbardziej rzeczywisty. Faktycznie władza należała do Partii komunistycznej. Pierwszego Sekretarza, Biura Komunistycznego.

Ciekawie przedstawia się treść art.2 Konstytucji PRL 1952. Kto wybierał posłów i radnych.

Lud pracujący sprawuje władzę państwową przez swych przedstawicieli w wyborach bezpośrednich, równych, powszechnych w głosowaniu tajnym. Jest to postanowienie o charakterze fikcyjnym, bo wynik wyborów był znany już przecież przed wyborami, w momencie gdy zostały ogłoszone listy kandydatów. Lista była jedna. 100% głosów było oddawane na jedną listę.

W tamtym okresie agitowano aby oddawano kartki bez skreśleń. To znaczy że oddaje głos na pierwszych 5 kandydatów co byli na liście. Pozostali 3 nie uzyskiwali żadnego głosu. Czy to postanowienie art. 2 było fikcyjne czy rzeczywiste? Fikcyjne, bo nie naród wybierał, a Ci co ustalali listę kandydatów w okręgu.

art. 2 Przedstawiciele ludu w sejmie i radach narodowych są odpowiedzialni przed swoimi wyborcami i mogą być przez nich odwoływani. Faktycznie ponosili odpowiedzialność przed partią komunistyczną. Przepis był fikcyjny.

Czy fakt złamania dyscypliny partyjnej oznacza że partia może wymusić złamanie mandatu? Nie może wymusić. Przewodniczący partii uruchamiałby dokument wtedy jakby się ktoś mu naraził. Brakowałoby tylko daty w dokumencie. Byłby to szantaż ze strony kierownictwa partii w stosunku do swoich posłów. Czy występowały takie przypadki?Nie.

Dzisiaj raz wybrany poseł, będzie pełnił tą funkcję do końca kadencji. Wyrzucenie z partii nie oznacza zrzeczenia mandatu. Odpowiedzialność przed wyborcami będzie w następnych wyborach. Posłem ktoś wybrany po raz kolejny nie będzie.

Rozdziałem konstytucji gdzie roi się od postanowień fikcyjnych jest rozdział 8 KOnstytucji PRL 1952. Art.83 Konstytucji. PRL zapewnia obywatelom wolność słowa, pochodów, wieców i manifestacji. Są to standardowe wolności polityczne, które powinny przysługiwać obywatelom. Do kiedy ten artykuł obowiązywał? 1997 roku.

Od 1989 roku wolności słowa, druku itd stały się rzeczywistymi. Zniesiono cenzurę, wprowadzono demokratyczne standardy, gdzie wolności rzeczywiście mają być przestrzegane. Do pewnego momentu postanowienia konstytucji były fikcyjne, a na skutek zmian polityczno- ustrojowych obowiązują w nowych warunkach i nabierają charakteru rzeczywistego.

Sejm wybiera Marszałka, Wicemarszałków, Komisje. Artykuł ma charakter rzeczywisty. Jeżeli nawet jakąś konstytucję określamy mianem fikcyjnych, to nie znaczy że wszystkie jej postanowienia mają charakter fikcyjny.

Obecna Konstytucja

Czy wszystkie jej postanowienia są rzeczywiście stosowane?Znajdziemy przypadki naruszenia konstytucji przez Parlament. Parlamenty dość często dopuszczają się takich naruszeń. Ustalając ustawę sprzeczną z konstytucją. Czy naruszenie jest nieodwracalne?Możemy wskazać środki, które służyć będą naprawieniu tego błędu. Jest możliwość naruszenia ustawy, która jest sprzeczna z konstytucją. Trybunał Konstytucyjny jest organem odpowiednim. Można składać skargi konstytucyjne i tą ustawę znieść.

Czy w sposób skuteczny możemy dochodzić uchylenia takiej decyzji? Możemy. Jeżeli przed organami sądowymi polskimi nie dojdziemy sprawiedliwości, to przysługują nam inne środki ochrony.

1950 Konwencja o Ochronie Podstawowych Praw i Wolności Człowieka. Na podstawie tej konwencji możemy składać skargę do TSUE.W okresie PRL było to niedopuszczalne.

Konstytucja pisana i niepisana

Konstytucja pisana to jedna ustawa zasadnicza, uchwalona w odpowiednim trybie, przez odpowiedni organ. Przykładem jest nasza z 2.04.1997. Ilość artykułów jest dokładnie znana i określona.

Przed 1997 na pojęcie konstytucji pisanej składały się 3 ustawy: Mała Konstytucja z 17.10.1992, utrzymane w mocy przepisy konstytucji z 1952 roku,ustawa o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji RP. z 1992.

We Francji obowiązuje Konstytucja V Republiki z 1958 ale obowiązuje także Deklaracja Praw i Wolności Człowieka i Obywatela. Konstytucja ją uznaje. W tej deklaracji Powszechnej są uregulowane prawa wolności osobiste i polityczne. We współczesnych konstytucjach są jeszcze regulowane prawa o charakterze ekonomicznym, społecznym i socjalnym. Konstytucja się odwołuje do wstępu Konstytucji IV Republiki z 1946 roku.

Konstytucja niepisana-np. w Wielkiej Brytanii. Na jej pojęcie składają się 2 rodzaje norm prawnych: Akty królewskie, ustawy parlamentu. Oprócz tego są normy zwyczajowe, które powstają w drodze praktyki. Za najstarszą część składową konstytucji brytyjskiej uznaje się akt królewski, przywilej z 1215 Wielka Karta Swobód. Dokument dotyczy szeroko pojętej problematyki praw i wolności osobistych. Król ograniczył swoją władzę absolutną, nadając przywilej nietykalności majątkowej itd. Zakaz konfiskaty majątku bez wyroku sądowego.

Ustawa z 1999 WB. Na podstawie tej Ustawy dokonano zmian z Izbie Lordów. Ograniczono ilość członków Izby, których tytuły były dziedziczone. 10 krotnie zmniejszono ilość tytułów dziedzicznych. (w skład wchodzą lordowie prawa, duchowni itd. Wprowadzono ustawy o autonomii Walii, Szkocji, Irlandii Północnej, Na podstawie powołano dla nich parlamenty. Te 3 ustawy też zaliczymy do konstytucji brytyjskiej. WB jest powszechnie uważana za państwo, w którym wykształcił się jeden z systemów rządów,mianowicie system parlamentarno-gabinetowy.

Zanim Królowa mianuje kogoś na stanowisko premiera to i tak wszyscy wiedzą, bo to przywódca partii, która wygrała wybory.

Królowi przysługiwało prawo weta w stosunku do ustaw i teoretycznie istnieje ono do dziś. Nigdy nie ustanowiono ustawy, na podstawie, której został by tego weta pozbawiony. Bo to prawo nie zostało ani ograniczone ani zniesione. Dzisiaj formalnie Królowa ma prawo weta, a realnie nie. Zwyczajowo monarcha utracił to prawo. Choć dzisiaj podpis na ustawie musi się znaleźć. Dawna władza absolutna monarchy przeszła w zapomnienie. Dzisiaj najważniejszy jest Parlament i gabinet z Premierem na czele. Królowa panuje, ale nie rządzi. Królowa sama to jedynie może decydować o swoich ubiorach- funkcja reprezentacyjna

Wykład 18.11.10

I Konstytucja giętka i sztywna. Rozróżnienie opiera się na mocy prawnej konstytucji (miejsce w hierarchii), oraz tryb zmiany konstytucji.

Konstytucja giętka- jest wyjątkiem we współczesnym świecie, ale istnieje ale bardzo rzadko, w Europie przykładem jest konstytucja brytyjska bo jest to konstytucja niepisana, wszystkie ustawy są zawarte w konstytucji brytyjskiej wiec są na równi- tę konstytucje można zmienić w normalnym trybie, bo moc prawna ich nie jest nadrzędna, jest taka sama jak innych ustaw, jej moc prawna jest taka sama jak moc zwykłej ustawy. Tę konstytucję można zmienić w zwykłym trybie (zwykłą ustawą).

Konstytucja sztywna- to taka w której moc prawna jest nadrzędna, najwyższa konsekwencją nadrzędności są inne akty niższej rangi- wszystkie muszą być zgodne z konstytucja, muszą być zachowane szczególne wymogi przy jej zmianie a wiec nie być zmieniona jak ustawa zwykła czyli inna większość głosów dla jej zmiany- czyli nie może być zwykła większością głosów zmieniona!! Nie możemy nazwy sztywna konstytucja traktować dosłownie! można ja zmienić, ale trzeba spełnić określone wymogi. Konstytucja sztywna to np. konstytucja USA.

II Konstytucja mała i duża- Kryterium tego podziału stanowi zakres treści, nazwy stanowią istotę tej różnicy.

Konstytucja mała- tzn niepełna, reguluje tylko wybrane instytucje ustroju , najczęściej z zakresu politycznego, nie zawiera gospodarczego i społecznego. Małe konstytucje zawsze poprzedzają uchwalenie dużych konstytucje, małe konstytucje zawsze mają charakter tymczasowy i stad też okres ich obowiązywania w historii danego państwa określamy pojęciem- prowizorium konstytucyjne, były 2 prowizoria bo były 2 konstytucje, po drugiej wojnie światowej tez były 2 prowizoria, również 2 prowizoria do 97 roku

Konstytucja duża- tzn pełna,reguluje wszystkie podstawowe instytucje ustroju politycznego, gospodarczego i społecznego, duże konstytucje pojawiają się z dużym opóźnieniem względem małych konstytucji , np marcowa konstytucja uchwalona 3 lata później , wiec musiała pojawić się w miedzy czasie mała konstytucja by państwo mogło funkcjonować, był wydany dekret marszałka Piłsudskiego, w którym były określone ze marszałek obejmuje najwyższa władze,- 1 mała konstytucja, później 20.02.1919 roku uchwala sejmu ustawodawczego- 2 mała konstytucja, później w 1947- mała konstytucja... duże konstytucje są konstytucjami uchwalanymi na czas nieokreślony, nie ma mowy o tym dokąd ma obowiązywać tak jak mała konstytucja, najdłużej obowiązująca konstytucja - amerykańska- do dziś, jest to spowodowane jej lakonicznością- ogólnością, ogólnikowe postanowienia w konstytucji, dlatego nie trzeba ich zmienić, jedynie trzeba zmienić interpretacje tych przepisów, robią to sądy, polska konstytucja jest za szczegółowa dlatego ulegała zmianę. w Stanach Zjednoczonych uregulowana jest funkcja prezydenta, ale ogólna, - do prezydenta należy władza wykonawcza- to najważniejsze ma znaczenie

a od 89 roku

dopiero w 97 roku , poprzedziła ja mała konstytucja z 92 roku

Kiedy obowiązuje mała, a kiedy duża?

Małe konstytucje zawsze poprzedzają uchwalenie dużej konstytucji, która zawsze pojawia się z pewnym opóźnieniem w stosunku do małej np. po I wojnie światowej konstytucja marcowa ostała uchwalona 3 lata po małej konstytucji (dekret Marszałka Piłsudskiego). Przygotowanie Dużej, pełnej konstytucji wymaga czasu, więc jeśli zachodzi potrzeba szybkiego uregulowania jakichś spraw państwowych to zostaje wydana mała konstytucja.

Dekret Piłsudskiego zawierał zapis, że Marszałek będzie sprawował tymczasową najwyższą władzę w państwie, określono najważniejsze organy władzy, tryb uchwalenia konstytucji i to wystarczyło na ten krótki okres. Kiedy zebrał się Sejm Ustawodawczy wydał uchwałę (20 luty 1919r.) jako drugą małą konstytucję, która zmieniła nieco organy władzy.

W 1944r. też była mała konstytucja, wydana przez KRN a pełną konstytucję wydano w 1947r.

Kiedy rozpoczęły się zmiany w państwie w 1992r. też uchwalono małą konstytucję.

Prowizorium konstytucyjne to okres obowiązywania małych konstytucji np. od 1989 do 1997r, najczęściej jest to czas określony orientacyjnie np. „do czasu zebrania Sejmu Ustawodawczego”

Pełne konstytucje są uchwalane na czas nieokreślony.

Najdłużej obowiązującą konstytucją na świecie jest konstytucja USA. Przepisy w niej zawarte są bardzo ogólne więc łatwo zmienić ich interpretację co jest kluczem do jej długowieczności. W Polskiej konstytucji wszystko jest szczegółowo uregulowane (zapisany jest zakres kompetencji poszczególnych organów).

*spór o krzesło :p

Jeśli konstytucja jest długowieczna (np Stany Zjednoczone, Niemcy, Francja) - przynajmniej kilkadziesiąt lat- to ustrój takiego państwa jest stabilny A polska jest niestabilna

Temat: Cechy szczególne konstytucji

To takie które odróżniają ustawę zasadniczą od innych aktów normatywnych

1) szczególna nazwa- tylko jeden akt nosi nazwę konstytucja, jest tytułem, musi być również data, czyli np konstytucja z 1997

2) szczególny tryb uchwalania- konstytucje mogą być uchwalane w drodze referendum, inne ustawy nie, w niektórych państwach są uchwalane przez konstytuantę- organ powołany jedynie w tym celu, konstytucja uchwalana jest większością kwalifikowana 2/3 głosów

3) szczególny tryb zmiany- kwalifikowana większość, może buc referendum, niektóre zmiany będą podlegać zatwierdzeniu (art 235)

4) szczególna treść konstytucji- musi regulować wszystkie dziedziny spol,pol,gosp

5)szczególna najwyższa moc prawna- dotyczy tylko konstytucji sztywnych, trybunał konstytucyjny stoi na straży przestrzegania konstytucji i żeby wszystkie akty, umowy międzynarodowe były zgodne z konstytucją, jak nie to je uchyla, jeśli w państwie nie ma trybunału , np w PRLu ale konstytucja prl miałą teoretycznie najwyższą moc prawną, bo nigdzie nie można było złożyć skargi za naruszanie konstytucji, a była naruszana np art. 83, trybunał został utworzony w ostatnich latach PRLu w 85 roku, zaczął działalność w 86 roku. Mimo to nikt nie próbował w prlu skarżyć bo nikt i tak by tego nie uchylił, bo sejm miał prawo do uchylania decyzji Trybunału, więc Trybunał nie był skuteczny wtedy!

Obecnie sejm nie ma nic do gadania

1,2,3,5 charakter formalny

4- o charakterze merytorycznym

Stopień szczegółowości konstytucji w zakresie regulowanych spraw- są one ogólne, czasem bardzo ogólnikowe w każdej konstytucji- najbardziej ogólna konstytucja amerykańska, inne konstytucje sa bardziej szczegółowe np polska, ale tez jest ogólna

objętość aktu konstytucyjnego- polska jest obszerna jak na konstytucje

chcą zmienić art 96- wybory są proporcjonalne-> zamiast tego większościowe! ale póki co muszą być proporcjonalne

ustawy zwykłe niezbędne do ogólnych przepisów w konstytucji

Wykład 25.11.10

Konstytucja ma nadrzędną moc prawną. Jest to w stosunku do ustaw, jak i umów międzynarodowych oraz prawa wspólnotowego

Ustawa Konstytucyjna - ustawa o zmianie konstytucji, ustawa o zmianie lub o uzupełnieniu konstytucji- inne nazwy tej ustawy

Czym różni się ustawa konstytucyjna od konstytucji

- są to 2 różne pojęcia

- różnice z treści, konstytucja reguluje wszystkie podstawowe instytucje ustroju, a ustawa konstytucja tylko wybrany zakres problemów, niekiedy dotyczy jednej instytucji ustroju, niekiedy kilka

- podobieństwo- szczególna nazwa- ale inna, tryb uchwalania, szczególny tryb zmiany, ustawa konstytucyjna jest aktem o tej samej mocy prawnej co ustawa zasadnicza, bo akt niższej rangi nie mogł by zmienić przepisów konstytucji

*ustawa o zmianie konstytucji RP. 2006 i 2009 r

ustawy konstytucyjne są wydawane w celu:

1) dokonywanie zmian lub uzupełnień w konstytucji, np Ustawa z września 2006 to była ustawa zmieniająca treść art.55 dotyczącego ekstradycji. Początkowo był całkowity zakaz, a zmiana polegała na tym, że jeżeli to wynika ze zobowiązań międzynarodowych to jest to dopuszczalne.. , ustawa z 2009- ustawa o uzupełnienie ust 99 konstytucji, dodanie pkt 3 do niej- że posłem lub senatorem nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu.

konstytucja marcowa była zmieniona tylko jeden raz. W 1926 była to ustawa o zmianie i uzupełnieniu.

konstytucja kwietniowa nie była zmieniona ani razu

konstytucja PRL była zmieniana więcej niż 20 razy (art 106). To wynikało z łatwości dokonywania zmian w tamtych latach.

konstytucja z 97 r. była zmieniana 2 razy- bo tryb zmiany obecnej konstytucji jest tak trudny do spełnienia,

Konstytucja Stanów Zjednoczonych obowiązująca już ponad 200 lat

Polska konstytucja była zmieniana metodą inkorporacji- ustawa nie jest dołączona do konstytucji tylko wklejamy zmiany na miejsce nieaktualnych przepisów- Nowa treść jest włączana do tekstu konstytucji w odpowiednim miejscu.

W Stanach Zjednoczonych -- 27 poprawek, konstytucja podzielona na pierwotną, i treść poprawek , więc nie było metody inkorporacji , Zmiana wymaga zatwierdzenia 3/4 stanów z 50

Widzimy istotną różnicę w sposobie dokonywania zmian. Możemy się zastanowić która będzie lepsza. Chyba lepsza jest metoda inkorporacji, czyli wstawiania tekstu do nowego i czytelnik otrzymuje zaktualizowaną treść. System inkorporacji jest wygodniejszy jeżeli chodzi o odbiór tekstu prawnego.

2) Ustawa konstytucyjna może zastępować konstytucje w pewnych przypadkach, gdy nie ma konstytucji pełnej powoływana jest ustawa konstytucyjna. W sposób prowizoryczny, tymczasowy reguluje najważniejsze kwestie - to jest MAŁA KONSTYTUCJA (17.10.1992 np.)

Po 2 wojnie światowej; 1947-1952- o ustroju i zakresie działania władzy w RP.

3) Uregulowanie trybu sposobu uchwalenia nowej, pełnej konstytucji, np 1951 ust o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji PRL

23..04.1992- o trybie przygotowania uchwalenia konst RP

Obydwie te ustawy miały charakter proceduralny

po uchwanieniu przez parlament , prezydent zarządzał referendum, konstytucja przyjęta zwykła większością głosów

W tym przypadku te ustawy miały zakres merytoryczny, była określona procedura, tryb określonego postępowania. Skład Komisji Konstytucyjnej, jaką większością Konstytucja ma zostać uchwalona, czy potrzebne jest referendum itd.

4) Uregulowanie trybu wejścia w życie nowo uchwalonej konstytucji- przepisy o charakterze proceduralnym:

Kiedy nowa konstytucja wchodzi w życie(np. z dniem uchwalenia, konstytucja PRL weszła w życie z dniem uchwalenia w 1952 roku). Obecna miała wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Została uchwalona 16 lipca 1997 roku. Czyli 17 października 1997 roku weszła w życie.

więc trzeba w niej określić kiedy ma wejść z życie (termin) - np konstytucja prl wchodzila w zycie w dniu uchwalenia a konstytucja 97- 3 miesiace od uchwalenia (uchwalona 16.07.97) czyli 17.10.97

Czy przepisy konstytucji wszystkie mogą wejść w życie, które uznaje się na dzień uchwalenia? Nie, nie wszystkie. Kiedy np. powołuje się nowy organ, którego do tej pory nie było. Takie zmiany nie mogą się dokonać automatycznie.

Na podstawie nowej konstytucji 97 r powolano nowy organ , ktorego nei bylo wczesniej nawet w malej konstytucji- RZECZNIK PRAW DZIECKA, nie mógł od razu zacząc bo jego kompetencje i zakres działania miala okreslac ustawa, ktora 17,10 nie byla jeszcze gotowa, mogl zaczac dzialac od 2000 roku mogl zaczac swoje funkcjonowanie

Instytucja inicjatywy ludowej- inicjatywa przysługuje grupie 100 tysięcy obywateli, rowniez potrzebna byla ustawa ,ktora byla wyd w 99 roku, od 99 roku ist inicjatywa ustawodawcza

Czy trzeba określić terminy, w których ustawy wykonawcze powinny być uchwalone?

Jest konieczne uchwalenie terminów, bo mogłoby dojść do zaniechania ustaw wykonawczych. Gdyby do dziś nie uchwalono ustawy i inicjatywie ludowej, nie moglibyśmy korzystać z tej możliwości. Sprzeczność z konstytucją zaistniałaby poprzez zaniechanie Parlamentu.

przyklady ustaw konst gdzie zostaly uregulowane procedury wejscia w zycia

1921 rok, w stosunku do Konstytucji Marcowej-Ustawa Przechodnia czyli przejsciowa miedzy mala konst a konstytucja- okreslono okres przesciowy. między dawną małą konstytucją, a obecną konstytucją. Różnice, gdy chodzi o ustrój naczelnych organów państwowych były wtedy znaczące. NP.Sejm Ustawodawczy nadal istniał do czasu przeprowadzenia wyborów I kadencji, bo trzeba było uchwalić ordynacje wyborcze(1992 rok).

**do czasu wyboru prezydenta Rzeczpospolitej przez Zgromadzenie Naczelnik Państwa Pełnił swoją funkcję. 1992 na prezydenta został wybrany Gabriel Narutowicz.

w 1952 roku sejm w lipcu uchewslil ustawe zasadnicza i przepisy wprowadzajace konstytuvje PRL

Nie ma w ustawie nic o przsepisach wprowadzajacych

w 1997 roku uregulowane to zostalo w samej konstytucji ( rozdzial 13 konstytucji- przepisy przejsciowe i koncowe)- tu nie ma osobnej ustawy jak w 52 i 21 roku

Kwestie dotyczące Konstytucji z 1997 roku. Nie zawsze musi to być ustawa konstytucyjna. Przepisy wprowadzające mogą być umieszczone w konstytucji. W obecnej jest to rozdział XIII konstytucji(przepisy przejściowe i końcowe). W 1952 roku była to odrębna ustawa konstytucyjna. Dziś jest to rozdział XIII. Jest to rozdział martwy konstytucji. Chyba lepiej gdyby była to odrębna regulacja, ustawa, która się staje nieważna w jakimś tak odstępie czasu. Dla przejrzystości sprawy lepiej byłoby gdyby to była ustawa odrębna.

jaki charakter mają przepisy przejściowe?

- są z natury tymczasowe- okreslone na czas określony

- z czasem tracą swoja moc, gdy zostana spełnione

- wiec rozdzial 13 konstytucji juz nie obowiązuje, jest martwy, niepotrzebnie jest w konstytucji mogla by byc osobna ustawa

art 128 tez jest martwy o sądownictwie administracyjnym

Czy obecnie obowiązują jakieś odrębne obok konstytucji ustawy konstytucyjne? Nie, nie ma. Bo te dwie zmiany się inkorporowały. Gdybyśmy mieli takie coś jak w Stanach to mogłyby obowiązywać odrębne. Do 1997 roku ustaw konstytucyjnych było sporo (Mała Konstytucja 1992 i ustawa o trybie uchwalenia konstytucji z kwietnia 1994 roku). W okresie prowizorium konstytucyjnego najęczęsciej te ustawy były uchwalane. Również w 1989 roku. Np. Nowela kwietniowa, grudniowa; w 1990 roku kiedy wprowadzono wybory powszechne i bezpośrednie.

Źródłami prawa konstytucyjnego mogą być niektore ustawy zwykłe, niektóre dekrety, niektóre dekrety z mocą ustawy, rozporządzenia, zarządzenia. ! bedziemy zrodel szukać wg kryterium przedmiotowego

Każda konstytucja, każda ustawa konstytucyjna jest źródłem prawa konstytucyjnego. To stwierdzenie możemy odnieś do tylko niektórych dekretów z mocą ustawy, itd, nielicznych. Będziemy ich szukać wg kryterium przedmiotowego. Przedmiot spraw będzie wyznacznikiem. Np.ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka, Regulamin Sejmu, Senatu, będzie źródłem prawa konstytucyjnego.

Niepisane źródła prawa konstytucyjnego:

Reguły postępowania, które nie są zawarte w konstytucji. Powstają więc w drodze praktyki. 1) normy zwyczajowe. Najwięcej jest w Wielkiej Brytanii bo istnieje tam niepisana konstytucja. W Polsce mamy do czynienia z regułami zwyczajowymi ale w znacznie mniejszym stopniu.

Reguły zwyczajowe mogą mieć różny charakter :

1. Zwyczajowe niepisane prawo konstytucyjne

Reguły mające charakter norm prawnych , ale niepisanych, zwyczajowych. Są jednak uznawane za normy prawa obowiązującego. ich naruszenie grozi sankcją, w praktyce musi być ona stosowana w długotrwałym okresie- najlepiej kilkusetletnia. kwestie hymnu w 76 roku dodano punkt o hymnie, obecnie w aty 28- więc dziś jest to norma prawa pisanego, po wyborach premier podawał się do dymisji, od 89 tez tak postepowano, premier ustepowal, sejm wybieral nowego premiera, obecnie od roku 92 norma ta jest juz okreslona w konstytucji art 162 (mala konst 64 art)

W Polsce czegoś takiego nie ma. W 2005 Marcinkiewicz został premierem, a nie Kaczyński.

2. Zwyczaje konstytucyjne-

Norma pisana zawarta w konstytucji. Problem hymnu państwowego. W 1976 roku dokonano dość obszernej zmiany Konstytucji. Jedna polegała na dodaniu w przepisach o symbolach państwowych, że hymnem jest Mazurek Dąbrowskiego. W przedmiocie stosowania nic by się nie zmieniło, gdyby nie wydano tego artykułu. Nadal byłby traktowany jako hymn państwowy.

Reguła dotyczy sytuacji kiedy nowe wybory się odbywają. Na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego sejmu Premier powinien podać się do dymisji. Dziś także mamy do czynienia z taką praktyką. Tylko dodano przepis, który usankcjonował dotychczasową praktykę art.64 małej konstytucji.

Premier musi złożyć dymisję, nawet jeśli wygra ta sama partia. Potem znowu Prezydent może mianować na premiera tą samą osobę.

Wykład 9.12.10

3 (zwyczaje) konstytucyjne

Różnica między prawem zwyczajowym a zwyczajem konstytucyjnym

Zwyczaje konstytucyjne nie mają mocy prawnej

Zwyczaje konstytucyjne- to pewne reguły zachowania wykształcone w drodze praktyki działania naczelnych organów państwowych, ale może być to krótka praktyka, niedługotrwała, ma moc względnie obowiązującą, czyli formalnie nie obowiązuje. Obowiązuje dopoki organ nie będzie jej chciał prawnie zmienić, nie ma sankcji.

Przykłady : Premierem jest szef partii, ale to nie nie jest nigdzie uregulowane, taki zwyczaj; sytuacja po 1989 roku , kiedy przywrocona zostala 2 izba czyli senat , pojawil sie problem w zakresie uchwalania ustaw , do 89 roku parlament byl jednoizbowy nie bylo takich problenow, gdy pojawił się senat powstał problem jakie uprawnienia powinny mieć obie izby , senat mniej znaczący, ostatnie słowo należy do sejmu, senat poprawki, propozyje, itd... najpierw wiec prace w sejmie, potem w senacie, jesli senat sie nie zgadza lub poprawki to z powtorem do sejmu , ale gdy wszystko ok sejm zglasza do prezydenta ustawe

sejm moze odrzucic poprawke senatu bezwgledna wiekszoscia glosow, a jezeli nie odrzuci-- nieodrzucenie oznacza przyjecie , jednak to też nei było dobre wiec poznowne glosowanie

wiec zasada podwójnego głosowania- głosowanie negatywne i głosowanie pozytywne

poprawki przyjmuje się zwykła większością głósów

PAT LEGISLACYJNY

Jest to zwyczaj konstytucyjny, pat i podwojne głosowanie nie było nigdzie uregulowane

Teraz w razie nie odrzucenia poprawka jest przyjęta, czyli metoda jednego głosowania!! PO 89 roku,

4, precedensy konstytucyjne

precedens - jednorazowe pierwesze rostrzygniecie z mysla z intencja ze taka praktyka sie utrzyma , jezeli sie to utrzyma w przyszlosci , czyli jesli sytuacja sie powtorzy jak za 1 razem to powstaje na bazie precedensu- zwyczaj konstytucyjny. jezeli sie utrzyma kilkadziesiat lat, trwala praktyka to moze byc to juz norma prawna

EWOLUCJA POLSKIEGO PRAWA KONSTYTUCYJNEGO

Możemy wyróżnic kilka etapów w rozwoju prawa konstytucyjnego

1. prowizorium konstytucyjne po 1 wojnie światowej 1918- 1922 (wybranie prezydenta narutowicza, zaczęła działaś konstytucja marcowa uchwalona w 1921)

Dzieli się on na 2 podokresy:

- okres tymczasowego naczelnika państwa

- okres sejmu

2. ustrój RP pod rządami konstytucji marcowej 17.03.1921

2 podokresy

- 1926- nowela sierpniowa do 1926- były regulowane na podstawie tektyu pierwotnego konstytucji

- od sierpnia 1926 - zmiana relacji miedzy naczelnymi organami, znaczne wzmocnienie pozycji prezydenta i rządu - osłabienie pozycji parlamentu do kwietnia 1935

3. Ustrój RP pod rządami konstytucji kwietniowej 23.04.1935

2podokresy

- 1935-1939- ustrój niepodległej RP

- ustrój RP na uchodźstwie, bez parlamentu, wszystkie dekrety mogly byc zmeiniane oprocz konstytuvji, dlstego nie byla zmieniana

okres na uchodzstwie mozna podzielic

# od .09.1939 naczelne organy były uznawane za jedynych reprezentantów państwa polskiego do 07.1945 roku były uznawane te organy uznawane przez aliantow zachodnich

# od lipca 1945- do 1990 organy nie uznawane przez aliantow zachodnik

4. okres prowizorium konst po 2 wojnie swaitowej 1944 powołany pierwesy rzad komunistycznt PKWN- 1952

- okres krajowej rady narodowej (od 1944- 1947)

- okres sejmu ustawodawczwego od 1947- 1952

5. ustroj PRL od lipca 1952 pod rządem konstytuvji z 22.07.1952,

- 1552- 7.04.1989- nowela kwiettniowa- ustroj związku radzeickiego, partie komunistyczne

- 7.04.1989- nowe kwietniowa ,rozpiczzal sie drugi okres istnienia wladz PRL, dopuszczenie do wspolludzialu w sprawowaniu wladzy legalnej opozycji--> do 12.1989

6. prowizorium konstytucyjne na początku III RP od 29.12.1989- nowela grudniowa- koniec PRLU początek II RP- początek demokracji do 17.10.1997

- ustroj RP według konstytucji 52 w brzmieniu nadanych przez te 2 nowelizacje kwietniowa i grudniowa

- okres obowiązywania małej konstytucji 17.10.92- 17.10.97

7. ustrój pod rządem konstytucji z 2.04.1997, zaczyna się od wejscia w zycie czyli od 17.10.1997

Nowela kwietniowa- pierwsza istotna , ktora zmieniala ustroj socjalistycczny w polsce , wszystkie wczesneijsze zmiany byly male , kosmetyczne, nieistotne,

przy okraglym stole ustalon reformy - nowela kweitniowa o zmianie konstytucji PRL i uzupełnienie jej

Głowną ideą tych zmian było przekształcenie ustroju prl dodając do skladu organow przedstawicielei legalnej opozycji

Zmiany dotyczyły parlametu i wl wykonawczej i sadowniczej ,

struktura parlamentu- przywrocenie senatu , senat mial sie skladac ze 100 senatorow wybieranych po 2 senatorow w kazdym wojewodztwie (bylo 49 województw) w 47 wojewodztwach po 2 a w dwoch najwiekszych woj po 3

wybory do senatu nie były równe - im więcej mieszkanców tym wiecej mandatów- do 2001 r

Wprowadzono w polsce wolne demokratyczne wybory, tylko w odniesieniu do senatu, senatorow mogly zgłaszac wszystkie partie polityczne jakie istniały, mogli byc zgłaszani równiez kandydaci bezpartjni

Kazdy wyborca dysponowal 2 głosami, jesli tych kandydatow bylo kilkudziesieciu byl pelna swoboda w dokonaniu wyboru

Wybory do sejmu inaczej, pprzeszly one do historii jako wybory kontraktowe, nazwa wywodzi sie od kontraktu, ktory byl zawart na obradach okraglego stolu- do senatu wybory wolne, senat nizsza instancja, sejm wyzszy , skład tej izby beedzie odmienny w porownaniu do innych sejmów - do sejmu ieli wejsc przedstawiciele opozycji, udziłą procentowy 60% dla partii koministycznych, 5% dla stowarzyszen religijnych - czyli 65% dla dotychczas rzadzacych- 35% dla bezpartyjnych ugrupowań (161 mandatów)

299 mandatów- 65% wiec te wybory nie były wolne, mozna bylo wybrac KTO , wyborca mial tyle glosow ile mandatow plus jeden, - wiec wybory kontraktowe, czesciowo demokratyczne

poza tym.. przywrocenie urzędu prezydenta- dodano nowy przepis do punktu 3-- 3a, wcześniej rządziła rada panstwa wiec trzeba było ją zlikwidowac, wykreslono z konstytucji przepisy o radzie panstwa, w zamian umieszczono przepisy o senacie

Prezydent narazie nei w wyborach powszechnych lecz przez Zgromadzenie narodowe bezwgledna wiekszoscia glosow, prezydentem Wojciech Jaruzelski

Przepisy radzie ministrow zostaly zmienione o wybieranie premiera, na wniosek prezydenta sejm wybieral premiera, i poz członków rządu

Zmiany dot władzy sądowniczej- konstytucja do tej pory stabnowila ze sedziow mianowala rada państwa , była zasada niezawoslosci sadow, ale raczej fikcyjna, rzpisy dotyczace mianowania sedziego (ustawa zwykla) sedzia moze byc odwolany , mianowany na sedziego mogl byc mianowany przez zgromadzenie panstwa- wiec pozniej powolany organ stojacy na strazy niezawislosci sadow----> KRajowa Rada Sądownictwa w skład ktorej wchodzili przedstawiciele sedziow wybierani przez sedzioe, przedstawiciel prezydenta, przedstawiciel rzadu (minister sprawiedliwosci), poslowei, senatorowie... miał decydować o nominacji sędziowskiej na wniosek prezydenta, mianowanie na czas nieokreslony, z zakazem odwolania

Wykład 16.12.10

W połowie lipca 89 roku zgormadzenie narodowe wybrało prezydenta - Jaruzelskiego , bezwględną większością głosów - 269 głósów min , a kandydat uzyskał 270 głosów

Pod koniec lipca należalo powołać nowy rząd , na początku kadencji prezydenta , dotychczasowy rząd składa dymisję.

Rada Ministrów była powoływana wtedy inaczej niż teraz, powolywał go sejm, kandydata zgłaszał prezydent- premiera, sejm pozniej wybiera pozostały skład ministrów

Kandydatem na stanowisko premiera miał być generał Czesław Kiszczak- z partii PZPR , nowo wybrany premier mial skompletować reszte rządu

Kiszczak nie był w stanie skompletować większościowego rządu, wieć składa dymisje.

Powołano nowego premiera więc Tadeusz Mazowiecki-jeden z przywódców solidarnosci, na jego wniosek sejm powolal rzad skladajacy się w większości z solidarnosci- niekomunistyczny rząd

Gdy układ okrąglłego stołu przestal być aktualny :

został przygotowany kolejny projekt konstytucji 29.12.1989- jest daata o bardzo znaczacym charakterze mianowicie po uchwaleniu i wejsciu w życie tej ustawy zaszly wielkie zmiany- które oznaczaly koniec PRLU , poczatek III RP

zmiany:

• zostala zmieniona nazwa panstwa- z PRL na RP

• został zmieniony wizerunek godła państwowego- dodano złotą koronę na głowię orła, reszta bez zmian

• dokonano istotnych zmian merytorycznych w konstytucji, wykreslono wstep uchwalony w 52 r- gdzie odwolywano się do tradycji ruchu partii komunistycznych, przyjazni ze zwiazkiem radzieckim) oraz 2 pierwsze rozdziały (zawierały podstawowe zasady ustroju politycznego - rodzial 1 , przepisy art 3 o kierowniczej roli partii komunisrtycznej- system partyjny, postanowienia ze PRL ze panstwem socjalistycznym, przyjazn ze zwiazkiem radzieckim, rozdzial 2- zawieral zasady ustroju gospodaecxego- zasady gospodarki planowej, monopol panstwa w sprawazch gosp, rola wlasnosci panstwowej, wlasnosc prywatna niewielka)--- w miejsce tych 2 rodzialow zostalk wprowadziny do konstytucji nowy 1 rozdzial - nowe zasady ustroju politycznego i gospodarczego- te zasady co są dziś w konstytucji (patrz konstytucja) 2 rozdzialu nie było, pozostałe rozdziały utrzymano w mocy, ale część tych postanowien były postanowienia zmienione w kwietniu 89 roku, zw pozostalych zmeiniiona nazwa na prl

• przyjeto taka koncepcje polegajaca na wprowadzaniu czesciowyych zmian w konstytucji: w roku 1990 - 2 zmiany w konstytucji- w marcu wykreslono z konstytucji również w calosci rozdzial dotyczacy terenowych organow administracji , wpr rozdzail o samorządzie terytorialnym (samorzad terytorialny tylko na szczeblu gminy na razie) , wprowadzono namiastke samorzadu ter na szczeblu wojewodztwa- sejmik wojewodzki, w którego wchodzili delegaci gmin i miast, organy wykonawcze, byli wojtowie, prezydenci czy burmistrzowie;
  1998 zmieniono podział terytorialny państwa, zlikwidowano dotychczasowe województwa a w to miejsce 49 woj to 16 wojewodztw
  1999 Przywrocono powiaty, trójszczeblowy podział administracyjny
  2002 r wprowadzono w gminie i mieście jednoosobowe organy wykonawcze, z wyborów powszechnych
  
  27.09.90 kolejna zmiana - dotyczyla urzedu prezydenta, kadencja jaruzelskiego zostala skrocona i zostaly przeprowadzone pierwsze bezposrednie wybory , wykreslono art o wyb prezydenta przez zgomadzenie, dodarno art o bezposrednich wyborach, wybor prezydenta wiekszoscia bezwgledna, ponad 50% , w tym samym dniu zostala uchwalaona ustawa o wyborze prezydenta, obowiązuje ona , kadencja prezydenta 5 letnia

• 1991 podjęto decyzje o skroceniu kadencji sejmu i senatu, zostaly pow nowe ordynacje wyborcze do sejmu i senatu, przeprowadzone przedterminowe wybory parlamentarne, wybory do sejmu mialy być przeprowadze na zasadze proporcjanosci- wybory 5 przymiotnikowe (wczesniej wybory kontraktowe), wybory do senatu były również wolne i demokratyczne jak do sejmu, w wyborach w 91 roku zwyciezyly ugrupowania solidarnosci

• kwiecien 92 r zostala uchwalona ustawa regulujaca tryb przygotowania i uchwalenia konstytucji RP, zostala najpierw jednak uchwalona mala kostytucja 17.10.92 roku . Na podstawie trj konstytucji uregulowano w nieco odmienny sposob kompetecje ustrojowe, prezydenta , rzsady ulegly zmianie relacje między sejmem, prezydentem i rada ministrow. Na jej podsawie zostala uchylona konstytucja z 52 r , (art 77) z wyjątkiem kilku rozdziałów, uchylone zostaly o sejmie i senacie, prezydencie, radzie ministow, samorzadzie terytorialnym
  Czesci ustawy konstytucyjnej

*Małą konstytucja- ustawa konstytucja o wzajemnych stosunkach między wladza ustawodawcza i wykonawcza oraz o samorzadach terytorialnych
* utrzymane w mocy przepisy z 52 roku- rozdział 1 , 4,7,9
* ustawa z 23.04.92 o trybie przygotowania i trybie konstytucji RP
Te czesci obowiazywaly do 17.10.97 r do wprowadzenia nowej konstytrucji

TRYB UCHWALENIA NOWEJ KONSTYTUCJI- JAK PRZEBIEGAŁ TOK PRAC W ZWIĄZKU Z PRZYGOTOWANIEM I UCHWALENIEM KONSTYTUVJI

art 1 -ustawy przygotowanie i uchwalenie konstytuvji przez zgromadzenie narodowe->>

referendum konstytucyjne (zwykla wiekszoscia glosow) (maj 97 r)

podpisanie konstytuvji przez prezydenta,

1- powołanie komisji konstytucyjnej- komisja miala być organem pomocniczym dla zgromadzenia narodowego, w skład komisji konsty wch 56 członków- 46 posłow, 10 senatorów, komisja wybierala swojego przewodniczacego i zastepce przwodnicacego, jeśli posel przewodniczacym to zastepca senator i na odwrot, komisja powolana pod koniec paziernika 92 roku

2- inicjatywa w zakresie zglaszanie projektu konstytucji: prezydent, posłowie i senatorowie w ilosci co najmniej 56 czlonkow zgormadzenia narodowego- nie mialo to znaczenia czy tylko senatorowie czy tylko senatorowie, wazne ze 56 podpisów; komisja konstytucyjna, w ustawie zostak okreslony termin w jakim te podmioty mogly zglosic swoje projekty do zgormadzenia narodowy- 6 miesisy od powolania komisji konstytucyjnej- zgłoszono wtedy 7 projektow- projekt prezydencki, senacki (tylko senatorowie), 5 projektów partyjnych przyg przez poszczegolne partie polityczne- mimo ze nie posiadali oni inicjatywy- ale przez poslow i senatorow mogli to uczynic: projekt PSL , Unii Pracy, pozostałe 4 projekty : unii demokratycznej (dziś unia wolnosci) , SLD, KPN (konfederacja polski niepodleglej), projekt porozumienia centrum- (dziś PIS)

miesiac po przedstawieniu tych 7 prokektow pod koniec maja prezydent podjal decyzje o skroceniu kadencji sejmu i senatu, zarzadzono nowe wybory we wrzesniu 93 roku, w pazdzierniku rozpiczela się nowa kadencja sejmu i senatu - przez 5 miesiecy nie było parlamentu!!! oja jaaa;p;p

3- jak rozpoczela się kadencja sejmu i senartu- uchwalono nowelizacje do ustawy z kwietnia 92: zmiany:

• dodanie artykułu 12a - przwidziano iż projekty konstytucji zgloszone do tej pory (7) beda podstawa dalszych prac komisji konstytucyjnych

zasada niekontynuacji prac ustawodawczych

• wprowadzono instytucje inicjatywy obywatelskiej- inicjatywa o wprowadzanie projektu (art 2a- 500 tys podpisów)- uzyto to w 94 roku, zgloszono projekt podpisany 1 mln podpisów

Przedmiotem prac komisji jest te 7 projetów+ jeden projekt zgloszony przez obywateli

w marcu 97 uchwalono

4- przekazanie ustawy prezydentowi

prezydent może podpisac, zawetować, wysl do trybunalu by sprawdzic jej zgodnosc z konstytucja- to może zrobic z ustawa zwykła!!!!!!! ołjeeeee;D

Prezydent mógł zgłosić poprawki do konstytucji w terminie 60 dni, jeżeli by z tego uprawnienia nie skorzystal konstytucja powinna być przedlozona narodowi pod glosowanie referendalne

Prezydent zgłosić kilka poprawek, Poprawki te musiałyu być rozpatrone przez zgormadzenie narodowe w ramach 3 czytania, w 3 czytaniu część poprawek zostala przyjeta, na samym koncu konstytucja zostala uchwalona wiekszoscia 2/3 glosow- 2.04.97

Po uchwaleniu konstytucji przez zgormadzenie narodowe prezydent zarzadzl referendum 25.05.1997- wwynik pozytywny, większość opowiedziala się za konstytucja (53%)

Zgodnei z postanowieniami tej ustawy prezydent powinien niezwlocznie ja podpisac i zglosic jje ogloszenie w dzienniku ustaw ,

wyniki glosowania ogloszone w czerwcu 97

prezydent podpisałkonstytucje 16.07.1997 i uchwalona w dzienniku ustaw

dopoki sad nie stwierdzil czy referendum jest wazne prezydent nie mogl podpisac konstytucji

sad najwyzszy wydal wyrok 15.07.97 - referedum jest wazne, wynik jest wiążący więc prezydenr mogl podpisac w dniu nastepnym i zostala ona ogloszona 16.07.97 i od tej daty 3 miesiace weszła w życie

Gdyby wynik referendum nie został zaskarzony do sadu najwyzszego do prezydent podpisal by po ogloszeniu wyniku już , konstytucja weszla by w życie wczesniej!!!

Wyk ład 13.01.11

Zasady ustroju politycznwego według konstytucji z 97 roku

1989 roku- nowelizacja , tam są te zasady

1. zasada zwierzchnictwa narodu- jest to najbarszoej podstawowa zasada w kazdym wspolczesnym panstwie demokratycznym, jest ona sforulowana w art 4 konstytucji- wladza zwierzchnia w rp należy do narodu

demokracja z języka greckiego oznacza władzę ludu
Naród- mamy do czynienia z 2 rodz narodu
- w znaczeniu etnicznym- pewna grupa osób char się wspolną historią, kulturą, tradycjami, poczuciem przynaleznosci go tej grupy etnicznej, wpolny jezykiem (zazwyczaj), w tym ujęciu naród polski to grupa osob która nie tylko zamieszkuje na terenie RP ale może mieszkać wszedzie, polonia zagraniczna
- pojęcie konstytucyjne (polityczne)- naród oznacza ogól osob bedacych obywatelami tego państwa, wyznacznikiem nie beda tu wiezy etniczne, kulturowe czy jezykowe, tylko czynnik polityczny, obywatelstwo, nie wszystkie osoby mieszkajace w rp maja polskie obywatestwo, bezpanstwowcy- nie maja zadnego obywatelstwa,

2. zasada przedstawicielstwa- konkretyzacja zasady 1- naród sprawuje władze poprzez swoich przedstawicieli, którzy zostali wybrani przez naród, przedstawiciele wybrani do sejmu , senatu , prezydent, na szczeblu lokalnym- radni
   
   przedstawiciel wybrany przez naród uzyskuje mandat przedstawicielski- czyli pełnomoctnictwo do sprawowania wladzy, na okreslona długość kadencji i na okreslona ilosc kadencji - pierwszy raz takie ograniczenie pojawilo się w konstytucji amerykanskiej, w poprawce która pojawila się w latach 50, na 3 kadencje wybrany był roosevelt dlatego się pojawila ta poprawka
   Rodzaje mandatów przedstawicielskiego:
   - mandat wolny- nie jest związany wolą wyborców, nie wiaza go zadne instrukcje wyborców, art 104- pojawił się pod koniec 18 wieku
   - w 1 rp mandat imperatywny był związany- wyst mozliwosc odwolania posla, w sredniowieczu, w większości parlamentow

powinien uzywac mandatu w imieniu narodu, powinien reprezentowac interesy ogółu

posłowie dzielą się na pewne grupy wdl kryterium przynaleznosci politycznej
- kluby i kola poselskie- są tworzone wdl przynaleznosci politycznej

Dyscyplina partyjna- obowiązek, glosowania, zachowania się zgodnie z wola wladz partii
sprzecznosc z mandatem wolnym, ale nie wykluczają one SIĘ!!!!!!!!!! jest to sprzeczność pozorna- konstrukcja mandatu jest konstytucyjna, dyscyplina partyyjna nie jest prawnie wiazaca dla pouslow, posel może zlamac dyscypline partyjna, partia nie może pozbawic posla mandatu
nie może składać oświadczeń o zrzeczenie się mandatu inblanco
Kto ustala dyscypline partyjną= nie może jej podjac szef partii, jest ustanawiana dot czlonkow partii, ustalaja ja więc sami poslowie, czlonkowie klubu w drodze glosowania
w 2 rp mandat wolny

w prlu- imperatywny

3. Mozliwosc swobodnego zrzeszania się , tworzenalajaia zwiazkow, partii itp......

4. zasada demokracji bezpośredniej- referendum- powszechne głosowanie ogólu obywateli tego państwa, referendum lokalne
   
   Rodzaje demokracji bezposredniej
   - instytucja referendum- podstawy prawne referendum- konstytucja!! 4 artykuly które dotycza problematyki referendum- art 125charakter ogólny, charakter szczegolny: art 90, art 235- te artykuly dot referendum ogolnokrajowego a referendum lokalne = art 170, ustawa o referendum lokalnym z 2000
   - instytucja inicjatywa ludowa
   
   veto ludowe
   plebiscyt (po 1 wojnie św)

Wyklad 20.01.11

Podział referendum - Kryterium według zasięgu terytorialnego, na jakim obszarze jest referendum przeprowadzane

• ogólnokrajowe- powszechne głosowanie na obszarze całego państwa

• lokalne (gminne powiatowe, wojewódzkie)

do 1999 roku nie było powiatów, wojewodztwa nie były jednostkami administracyjnymi, referendum więc było tylko na terenie gminy

Kto może zarządzić referendum?

Referendum ogólnokrajowe:

art 125 konstytucji w tym art są wymienione 2 organy które mogą zarzadzić referendum:

• sejm- który podejmuje decyzje w tym względzie bewzgledna wiekszoscia glosow , z zachowaniem kworum, czyli przynajmkniej polowy ustawowej liczby posłów, jest uchwałą ostateczna, nie wymaga niczyjej zgody

• prezydent- przy czym konstytucja ogranicza uprawnienia prezydenta w tym zakresie w dośc znaćzący sposób, taka decyzja prezydenta wymaga zgody senatu, podejmowanej również większością bezwzględną w obecności kworum- decyzja ostateczna, prezydent więc ograniczxa się jedynie do wystąpienia z inicjatywą, senat ma weto absolutne

Weto prezydenta w stosubnku do ustaw- weto zawieszające

Referendum lokalne

Zarządzanie jego należy do organu samorzadu terytorialnego sejmik woj, rada powiartu, rada gminy itp.

posłowie, rada ministrów, obywatele mogą wystąpić z inicjatywą, ale decyzja będzie należała do sejmu

Przedmiot referendum według artykułu 125 konstytucji

art 90 i 235- zawieraja regulacje szczegolne w stosunku to art 125 są wyjątkami od art 125 w dwojakim sensie: jest dokladnie okreslony przebieg referendum i są okreslone organy które mogą zarz referendum

art 90- o umowie międzynarodowej, ratyfikuje ja prezydent, jest wyjatkiem od artykulu 89

układ o akcesji między RP a UE to jest ten wyjątek z art 90

Istnieją 2 tryby na wyrażenie zgody na ratyfikację

• tryb parlamentarny- decyzje podejmuje sejm i senat w drodze ustawy, kwalifikowaną wiekszością głosów, sejm 2/3 głosów, senat 2/3 głosów w obecnosci przynajmniej polowy ustawowej licznby poslow

• tryb referendalny - tylko sejm zarządza referendum s sprawie ratyfikacji

Wszystkie referenda w przyszłości ogólnokrajowe będą przeprowadzane według art 125 z wyjatkiem zmiany konstytucji 235, i o ratyfikacji

art 235- referendum zatweierdzajace zmiany dokonane w konstytucji, niektore ustawy o zmianie konstytucji

rozdziały 1,2,12

Kto będzie zarządzał referedum w sprawie zmiany konstytucji??? ---> senat, prezydent lub co najmniej 1/5 ustawowa liczba posłów (co najmniej 92 posłów). Te podmioty mogą w odpowiednim terminie, 45 dni mogą zarzadac referendum zatwiwrdzajacego, kierowanie wniosku do marszalka sejmu, marszalek zarzadza marszalek na wniosek tych 3 podmiotow, nie może z wlasnej inicjatywy, to rzadanie jet dla marszalka wiążące

Referendum lokalne: art 170 konstytucji,

do 99 roku mogł być odwoływana rada gminy, czy rada miejska

od 99 r mogą być odwolywane rada gminy rada powiiatu , sejmik wojewódzki

od 2002 rowneiz prezydenci, burminstrzowie, wójtowie

Rodzaje referendum 2 podział (skutki prawne w wyniku takiego głosowania) to kryterium się opiera na kryterium frekwencji

• referendum rozstrzygające- charakter wiążący

• referendum opiniodawcze - niewiążący

art 125, pkt 3- jeżeli udział wzięła więcej niż połowa uprawnionych !!

art 90- w pkt 3

art 235- pkt 6- nie ma wymogu frekwencji - każdy wynik będzie wiążący!!!!!!!!

referendum lokalne- tez ref rozstrzygające i opiniodawcze, ale próg jest dużo obnizony bo trudno osiągnać ponad połowę frekwencji

3 podział referendum

• referendum obligatoryjne

• referendum fakultatywne

nazwy te wskazują czy dane referendum musi być przeprowadzone czy może być tylko przeprowadzone

Referendum ogólnokraajowego

art 125,90,235- tylko referendum fakultatywne, nie ma przypadku referendum obligatoryjnego , bo jest słowo „może” nie „musi”

jedynym przypadkiem referendum obligatoryjnego BYŁO - referendum konstytucyjne w 1997

referendum lokalne- w większości przypadkow referenda fakultatywne, ale są przypadki obligatoryjnego referendum- odwolanie organów
samoopodatkowanie mieszkańców na cele publiczne - referendum obligatoryjne też

Przed 97 rokiem

nie było referendów w okresie miedzywojennym, były przeprowadzane plebiscyty na górnym śląsku, warmii...

po 2 wojnie swaitowej były orzeprowadzane referenda

1. w 1946 roku referendum były zadane 3 pyytania- zniesienie senatu, reformy spoleczno gosp, i dotyczące granicy - wynik referendum pozytywny, nie były wiarygodny

2. 1980- referenda nie wiążące...........

3. uchwalenie konstytucji

4. referendum europejskie

Inicjatywa ludowa

Zostałą wprowadzina do kontytucji dopiero w roku 1997. Inicjatywa ta dotyczy jednej bardzo waznej kwestii ustroju , jest to obywaltelska inicjatywa ustawodawcza!

Art 118

ustawa 99 r o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez lud ;p

obywatele mogą korzystac z inicjatywy lludowej dopiero od 99 roku!!!! nie do 97 roku bo nie było ustawy !!!

często korzystaja z inicjatywy ludowej partie polityczne , które mają posłów w sejmie , bo oni maja inicjatywe ust, organizacje spoleczne, stowarzyszenia, często ekologiczne;]

inicjatywa nie jest wiążąca dla sejmu!!

wraz z zakonczeniem kadencji sejmu wszystkie niedokonczone ustawy, uchwaly,,, te wszystkie projekty upadają , nie przechodzą w spadku do sejmu 2 kadencji, wyjątkiem jest właśnie inicjatywa ludowa-- ona przechodzi do sejmu następnej kadencji!!!


24 lutego- wyklad z historii admini
3,03- historia administracji

Pozniej kolejne 2 tygodnie z 9.03 i 10.03, 16.02,17,03 - PK wykład

Wykład 27.01.11

Sejm i senat

System naczelnych organów państwowych według konstytucji 1997
Rozdziały dotyczące naczelnych organów , systematyka ich podobna do systematyki w innych krajach:

Rozdział 4- sejm i senat- parlament

Rozdział 5 Prezydent-

Rozdział 6- rada ministrów

władza sądownicza rodział …...........

Zasada trójpodziału władzy (art 10 konstytucji)

Kolejność rozdziałów występowała w poprzednich polskkich konstytucjach ale nie wszystkkich

w marcowej konstytucji- taka sama kolejność

w konstytucji kwietniowej- kolejniosc rozdzialow była calkowicie odwotna, w pierwszej kolejnosci rozdzial o prezydenncie, potem rada ministrow, sejm, senat- tamta konstytucja nie bydowala struktury na pdistawie trojpodzialu wladzy, prezydent najwazniejszy jemu podlegal rzad i parlament, na koncu wladza sądownicza

Relacje pomiedzy 3 organami mogą ukladac się inaczej w innych panstwach niż w polsce, chociaz istnire również trojpodzial wladzy w nich

W stanach zjednczonych czy francji to prezydent odgrywa najwieksza role w państwie

w stanach wladza wykonawcza jest jednoczlonowa, tylko prezydent, nie ma rady minisrów w europejskm znaczeniu

we francji czy rosji, wladza wyk jest dwuczlonowa, ale kolejnosc jest odrotna niż u nas, we francji jako 1 prezydent tak samo w rosji i na ukrainie, obok prezydenta jest rada minsitrow z prezmierem na czele

Zróznicowane systemy rzadów

• w polsce- system parlamentarno gabinetowy- na 1 miejscu parlament, na 2 gabinet aa na 3 prezydent

• w stanach - system prezydecki- brakuje rządu, takto 3podzial jest, 1 prezydent, 2 kongres

• we francji, rosji- system prezydencko- parlamentarny- na 1 miejscu jest prezydent , od kilku lat w rosji raczej premier odgrywa wieksza role;p, we francji pozycja premiera nie jest silna
  

Władza ustawodawcza

sejm i senat- 2 organy pełaniace funckej ustawodawcze

zasada dwuizbowego parlamentu!

Nie zawsze w polsce były 2 izby, w okresie międzywojennym 1919-1922 itnial tylko sejm ustawodawczy

konstytucja marcowa przewidywala 2 izby ale do 1922 działała 1 izba

w konstytucji kwietniowej- parlament 2 izbowy

po 2 wojnie światowej znowu wrócono do parlamentu izbowego, zlikwidowano senat- krajowa rada narodowa

1947-1952- sejm ustawodawczy, parlament 1 izbowy- zklikwidowany senat po 2 wojnie śwatowej

od 1944 parlament jednoizbowy

na uchodźstwie nie było parlamentu

od 1989 - w noweli kweitniowej przywrócono senat do dziś

Relacje między tymi 2 izbami

1. sejm może być izbą ważniejszą

2. senat moglby być izba wazniejsza

3. zasada rownorzednosci izb

W 1989 roku została przyjęta 1 koncepcja- izba wazniejsza jest sejm

w innych krajach bywa inaczej w stanach np. izby są równe

Kadencja sejmu i senatu

Kadencja- dotyczy kazdego organu które pochodzi z wyborów powszechnych; to okres na który wybieramy te osoby (poslow senatorow prezydenta radnych, wójtow, burmistrzow), czyli udzielamy im pelnomocnictea do sprawowania tych urzedow, do sprawowania wladzy, udzielamy im mandatów przedstawicielskich, jest ograniczony czas sprawiowania mandatu

4 letnia- sejmu, senatu, radnych , burmostow.. itp.

wybory do 2 izb w tym samych dniu

wybory samorzodowe w innym dniu, ale w tym samym dniu kazdy organ samorzadowy

kadencja prezydenta- 5 lat

w innych krajach- w stanach prezydent 4 lat

we francji 5 lat

w rosji 4 lata

Parlament

stany- 2 lata, izba reprezentantów, senatorow na 6 lat

te krotkie kadencje wynikaja z zasady suwerennosci narodu, , w ramach tej zasady powinni obywalteel wybierac przedstawicieli w miafre często

1. rozpoczęcie kadencji
   Kadencja sejmu rozpoczyna się w dniu złożenia ślubowana, w dniu 1 posiedzenia sejmu, 1 posiedzenia sejmu zarzadza prezydent najpozniej 30 dnia po wyborach, posel czy senator nie może rozpoczac funcji dopoki nie zloza slubowania , prezydenta kadencja tez się zaczyna w dniu slubowania

2. zakońćzenie kadencji
   kadencja konczy się w przeddzien 1 posiedzenia sejmu nastepnej kadencji. Do ostatniego dnia w przed dzien posiedzenia nowego sejmu mogly by się odbyc posiedzenia starego sejmu. Konstytucjs nir przewiduje przerwy meidzy kadencjami!!!!!

3. skrócenie kadencji
   Decyzje o skrocenie kadencji mogą podjac 2 organy : sejm i prezydent, nie uczestniczy w tej decyzji senat, nie uczestniczy także rzad
   Rola sejmu: art 98, pkt , skrocenie kasencji sejmu oznacza jednczesne ksrocenie kadencji senatu ale senat n ie pdejmuje decycji; 2/3 ustawowej liczby poslow podejuje te decyzje (ustawowa liczba poslow to 460 posłow, nie obecnych poslow, tylko wszysrtkich, czyli potrzeba 307 głosów)
   w 2006 i 2007 roku mialy miejsce taka sytuacja- skrócono kadencje. Konstytucja nie uwzglednia przyczyn z jakich może być skrocona kadencja bo przyczyna może być jakakolwiek
   w 2007 roku przyczyna były spory wewnatrz koalicji
   1991 rok- wybory odbyy się po 2 latach, bo ustrój uległ zmianie dlatego skrócono poprzednia kadencje
   w innych państwach - w wielkiej brytanii - skracanie kadencji jest tam powszechnie stosowane, skrocenie izby gmin nie oznacza skrcenie kadencji izby lordow, bo ona nie pochodzi z wybirow, decyzje formalnei podejmuje krolowa, faktyczana decyzje podejmuje premier
   w stanach zj nie można skrócić kadencji zadnej izby
   rola prezydenta: prezydent nie może z jakiegokolwiek powodu skrocic kadencji sejmu, według naszej konstytucj wladza premiera jest slaba, nie może dowolnie rozwiazywac kadencji izb
   w konstytucji kwietniowej prezydent mogl skrocic kadencje sejmu z dowolnego powodu bo był innhy ustrój, prezydent nadzedny ; art 98, pkt 4, konstytucja przewiduuje 2 przycztny z wpowodu których prezydent może skrocic kadencje sejmu:
   a. powoływanie rządu, gdy 3 proba powolania rządu nieudana to dopiero wtedy prezydent musi skrocic kadencje, nie od razu art 155 pkt 2, zasiegniecie opinii marszalkow w tym wzgledzie (art 98) tylko co do dnia ;p
   b. fakultatywne skrócenie kadencji sejmu, prezydent może , 14 dni ma na zastanowienie się po zasiegnieciu opinii marszałków, mogą go namówić zeby tego nie robił; tą przyczyną jesrt nieuchwalenie ustawy budzetowej w okreslonym terminie art 225 konstytucji, po 14 dniach prezydent to uprawnienie traci!! 4 misiace ma parlament na dostaerfczenie prezydentowi ustawe do podpisu
   
   Do tej pory żaden z tych powodów nie był w polsce wykorzystany!!!
   Postanowienie maej konstytucji z 1992 roku- porownujac postanowienia malej i owczesnej konstytucji, zmiejszenie roli prezydenta , według malej konstytucji przyczyn skrocenia kadencji sejmu były 4 , dziś tylko 2 , więc zmiejzenie kompetencji prezydenta w konstytucji z 1997
   w malej konstytucji proces powolania rzadu mial 5 etapow nie 3, po 3 mogl, po 5 już musiał, ustawa budzetowa ta samo (była nawet próba wtedy zastosowania jej , konflikt ) jeżeli ustawa budzetowa w ciagu 3 missiecy nie zostanie uchwalona przez sejm i senat to prezydent mogl skrocic kadencje, 4 przyczyna w malej konstytucji która była wtedy zastosowana, wotum nieufności dla rządu przez parlament udzielone. Zwykłe wotum nieufności dla rządu, niepowolujac nowego premiera to wtedy prezydent albo przyjmuje dymisje rzadu albo skraca kadencje sejmu- stalo się to w 1993 roku
   
   Kadencja skrócona kończy się (art 98 pkt 6) w przeddizen pierwszego posiedzenie sejmu nast. Kadencji

w malej konstytucji od razu, , 1993 była przerwa między kadencjami

4. przedłużenie kadencji-
   
   Decyzje o przedluzeniu kadencji sejmu i senatu ART 228 konstytucji, nikt nie ma takiej kompetencji , jest to skutek uboczny jakiejs innej sytuacji która w panstwie zaistnieje:

stany nadzwyczajne , wybory mogą się odbyc 90 dni od zakonczenia stanu nadzwyczajnego

Wykład 9.03.11

Tekst ustawy 5.01.2011 kodeks wyborczy mieć

Immunitet poselski i senatorski

Wszystkie regulacje prawne uprawnien są identyczne dla posłów i senatorów z 1 róznicą, mozliwosc uchylenia immunitetu polelkisego inna niż senatorskiego pod wzgledem tego kto może uchylić, polelskiego na wniosek rady poselskiej, senatorskiego na wniosek rady senatorskiej

Immjunitet przysluguje nie tylko poslom i senatorom, są inne rodzaje immunitetów

Nazwa pochodzi z języka lazinskiego immunitas - tym pojeciem poslugujey się dla okreslenia wielu rodzajow immunitetow

To slowo oznacza iż ktoś lub coś kou przysluguje immunitet-niepodleganie ogolnym regulacjom prawnym (jest to pewnego rodzaju wyjątek od norny)

podzial immunitetów

1. osobowe- przysluguje on osobom- najbardziej jest on rozbudowany

2. rzeczowe- przysluguje on rzeczom w ramach immunitetu dyplomatyczny, bagaż dyplomatyczny, placówki konsulaty,, teren, przedstawicielstwo dyplomatycZne majace placowke w innym państwie podlega państwu rodzimemu

Osobowe:

1. parlamentarny-(poselski, senatorski)

2. sędziowski

3. prokuratorski

4. adwokacki

5. radcowski

6. dyplomatyczny- osobom pracujacym w sluzbach dyplomatycznycb

7. innym osobom piastującym wysokie urzędy państwowe , prezes NIK, rzecznik praw obywatelskich itd..

Instytucja immunitetu ma za zadanie dac ochrone osobom , które pelnia funkcje

Immunitet parlamentarny- budzi wiele kontrowersji od 20 lat, w okresie PRLU istniala ta instytucja ale w tamtym okresie ten problem nadużywania immunitetu przez parlametarzystow nie był zjawiskiem tak powszechnym jak dziś. W okresie PRLu posłowie byli grzeczni:D

Zlikwidowanie immunitetu parlamentarnego - wielu by tak chciało , jest to jednak nieuzasadnione, ale regulacje immunitetowe powinny być w jakiś sposob zreformowane , nie wchodzi w gre likwidacja tej instytucji

Regulavje immunitetowe- przywilej przyslugujacy poslowi czy senatorowi, chroni ich przed pewnymi konsekwencjami za ich dzialania, chronia ich przed odpowiedzialnoscia karna za popelnione przez nich przestepstwa- to zdanie nie jest prawdziwe choc wielu tak sadzi, immunitet nie chroni poslow czy senatorow przed odpowiedzialnoscia karna, to by była przesada lekka :D

Immunitety chroni izbę parlamentarna jako instytucje przed naciskiem ze strony innych organow szzegolnie wykonawczych, daje izbie niezaleznosc od innych organów, decyzje inaczej mogly by być anipulowanie, zakwianie zasady podzialu i rownowazenia wladzy - źle

Są 3 rodzaje immunitetów parlamentarnych. Każdy dotyczy innej sfery działalności posła czy senatora

1. immunitet materialny- w doktrynie bywa okreslany jako( indemnitet, nieodpowiedzialnosc, brak odpiwiedzialnosci za pewne działania)
   art 105 pkt 1- przedmiotem immunitetu jest wszystko co czyni poseł w związku z sprawowaniem mandatu poselskiego, wszystkie działania o charakterze poselskim
   Konsekwencje, skutki immunitetu materialnego- za t działania miessczace się w pojeciu wyk mandatu poselskiego posel nie może być pociagniety do odpowiedzialnosci, do żadnej odpowiedzialności ; czas trwania immitetu- od czasu powołania na posła lub senatora- ogloszenie wyników wyborów, w czasie trwania mandatu, po jego wygaśnięciu też- do śmierci- jest on bezwględny jeśli chodzi o czas trwania, tego immunitetu nie można także uchylić- ani sejm czy senat ani sam posel nie może się go zrzecz- ma charaktet bezwględny- jest to gwarancja mandau wolnego. Poseł może wyk mandat według własnego uznania ;
   Za działalność parlamentarną poseł, senator odpowiada jedynie przed sejmem- odpowiedzialność dyscyplinarna
   W związku z wyk czynności poselkich czlonek parlamentu mzoe naruszyc prawa osob 3 również praw osobistych, w tym przypadku posel może być pociagniety do odpowiedzialnosci alty tylko za zgodą Sejmu- jest to część immunitetu parlamentarnego

2. immunitet formalny- regulacje prawne dot tego immunitetu zawarte są w punkcje 2,3,4 art 105. immunitet formalny obowiązuje od wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu. Więc jest czasowo ograniczony, immunitet formalny wygasa nie w dniu konca kadencji tylko w dniu wygasniecia jego mandatu, w większości przypadków jest tak że mandat wygada zw dniu zakonczenia kadencji ale są tez inne przypadki (o nich pozniej); Immunitet formalny obejmuje tylko odpowiedzialność karną we weszelkich jej aspektach, posel, senator nie może być pociagniety do odpowiedzialnosci karno- sadowej, odpowiedzialnosc za pop przezstepstwa i wykroczenia (do 2001 r były kolegia wykroczen które nie były sądowi- od 2001 sądy grodzkie), odpowiedxialnosc karno- skarbowa, odpowiedzialnosc karno-mandatowa- nie oznacza to ze jest bezkarny ale za zgoda sejmu,
   bez zgody sejmu odpowiedzialnosc cywilna, gospodarcza - nie dotyczy immunitetu; immunitet formalny może być uchylony, ma charakter względny, sejm może w drodze uchwały 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłow może uchylić immunitet formalny, inni mogą składać wnioski do sejmu, jeśli sejm podejmie uchwale taka - uchylenie immunitetu formalnego na czas trwania postepowania w danej sprawie, osoba wobecd której prowadzi się postepowanie może kandydowac i nawet wybrana na posla czy senatora :D, gdyby posel mial 2 postepowania to musi mieć 2 uchylenia immunitetu przez sejm; jeśli sejm nie ychyli wiekszosca glosow immunitetu formalnego - niemożność kontynuowania tego postępowania karnego, ulega zawieszeniu do czasu wygaśnięcia mandatu i po zakońzeniu kadencji, wtwedy postepowanie będzie wznowione i prowadzone na normalnych zasadach; jeżeli ta osoba będzie kandydowac w kolejnych wyborach (ma postepowanie zawieszone) może kandydowac i może być wybranym;p więc może się migać , upływ czasu spowoduje przedawnienie i dupa! Ale nie nie nie!! w pkt 3 w przyoadku zawieszenia ulega zawieszeniu upływ czasu , więc Fajnie.; do 1997 roku jedynym podmiotem który mogl podejmowac dezycje o uchyleniu immunitetu był sejm i senat, konstytucja wprowadzila istotna zmiane w pkt 4 art 105 - posel może wyrazic zgode do pociagniecia do do odpowialnosci karnej, wtedy jest zawieszenie immunitetu- gdy postępowanie się zakonczy przez koncem kadencji to odzyskuje immunitet formalny

3. immunitet nietykalności poselskiej czy senatorskiej, pkt 5 art 105- nie może być zatrzymany lub areaztowany bez zgody sejmu, nie może być pozbawiony więc wolnosci, zaka naruszenia nietykalnosci osobistej. - jest to przywilej względny. Bo za zgodą sejmu można zatrzymać
   Kiedy posła można zatrzymać bez zgody sejmu? Gdy się go ujmie na gorącym uczynku lub jeśli jest to konieczne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania

Art 105 konstytucji

Te przywileje wynikające z immunitetu formalnego czy materialnego i nietykalności są nie tylko przywilejami posłów ale także chronią niezależność izby

-Immunitet formalny- brak odpowiedzialności umożliwia izbie reprezentowanie interesów narodu jeśli posłowie nie zgadzają się na podporządkowanie się dyscyplinie partyjnej

instytucje które mają większe znaczenie dla zapewnienia niezależności izby

-Immunitet materialny-

-Nietykalność poselska- gdyby posłom nie przysługiwał ten immunitet to można by było naruszyć niezależność izby,

Wykład 10.03.11

Organizacja wewnętrzna sejmu i senatu- organy wewnętrzne zarówno kierownicze jak i pomocnicze

Sama konstytucja reguluje ten zakres w okraniczonym stopniu- w konstytucji znajduje się generalne odesłanie do regulaminów izb - art 112

Regulaminy są to uchwały dwie odrebne sejmu i senatu , kazda izba decyduje o sprawach wew dot organow izby jak i trybow postepowania, glosowania itp....

Wykluczona jest w tym przypadku forma ustawy- w uchwalaniu ustaw biora udzial 2 izby jak również np. prezydent, a sprawy wewnętrne powinny być regulowane tylko przez samą izbę- zasada autonomii w sprawach wewnątrzorganizacyjnych- zakaaz ingerencji innego organu w sprawy wew izby

Jedyną formą aktu nornaltywnego gwarantuje autonomie izb - uchwała - akt niskiej rangi

Uchwała zgodnie z konstytucją nie należy do źródeł prawa powszechnie panujacego, akty ni zszej kategorii, zaliczamy je aktow prawa wewnętrznego

Regulamin- akt wewnątrzorganizacyjny sejmu i senatu

Ze względu na char materii jaka jest uchwalana w tym regulaminach są to zagadnienia o waznym zanczeniu- źródlo prawa konstytucyjnego- funkcjonowanie parlementu

Regulamin sejmu- uchwała z 1992 roku

Uchwała senatu z 1990 roku, po przywróceniu senatu w 1989 roku

Te 2 uchwały nie brzmią tak samo jak pierwotnie, Są one często nowelizowane, uchwała sejmu była nowelizowana ponad 100 razy

Organy wewnętrzne sejmu i senatu

• organy kierownicze
  * Marszałek sejmu i senatu- organ jednoosbowy
  *Prezydium sejmu i senatu- organ kolegialny
  *Marszałek Senior- prezydent wyznaczajac pierwsze posziedzenie wyznacza marszalka seniora, jest on tymczasowym urzedem, jest to jeden z najstarszych wiekiem poslow i senatorow
  Zadania- otworzenie pierwszych obrad sejmu/senatu, na pierwszym posiedzeniu 1 punkt składanie ślubowania marszalka seniora. Treść ślubowania określa konstytucja (konst 104 art) zeby usprawnić ślubowanie marszalek pwoluje 2 poslow do pelnienia funkcji tymczasowych sekretarzy, przebieg ślubowania: odczytywana jest najpierw treść tego slubowania a następnie sekretarze wyczytuja nazwiska wszystkiech poslow i senatorow alfabetycznie, posel/senator wstaje z miejsca i mowi „slubuje” „tak mi dopomóż Bóg”
  po wywołaniu wszystkich posłów tworzy się prokotół z tego slubowania, jeśli posla,senatora nie ma to na nast. Posiedzeniu je składają a jak odmowi slubowania to traci mandat
  Marszalek senior wyboera marszalka sejmu/senatu następnie, są zglaszzani kandydaci, najczescej jest to 1 kandydat ustalalany wczesniej przed posiedzieniem, przedstawiciel zwy klubu po ostatnich wyorach , wyjątkiem jest wielka brytania gdzie spiker izby nie może nalezeć do żadnego klubu czyli nie jest czlonkiem partii, bezpartyjny

Marszałek sejmu/senatu powoływani na czas nieokreślony, maksymalnie do końca kadencji, ale gdy nastąpią inne okoliczności może nastąpić zmiana w trakcje kadencji, albo na skutek zrzeczenia się (sejm musi uchwale na ten temat) wicemarszalkowie tak samo, są powoływani na czas nieokreslony

Marszałek senior przestaje być marszałkiem seniorem z chwilą uchwalenia marszałka sejmu.senatu- urząd przestaje istnieć
Marszałek sejmu,senatu wybiera następnie wicemarszałków, konstytucja i regulamin nie okresla liczby wicwarszalkow, ilosc marszalkow zalezy od liczby klubow w sejmie, senacie, jeśli 3 kluby- 3 wicemarszalkow ajakby klubow było dużo jak w 91 roku podjeto uchwale ze 5 wicemarszalkow z najwiekszych klubów, obecnie 4 wivemrszalkow

prezydium sejmu/senatu- marszalek+wicemarszałkowie

art 110 konst pkt 2, regulamin sejmu,senatu - są inne zadania dla sejmu i inne dla senatu

kazdy z członków prezydium ma po 1 glosie, prezydium ma inne zadania niż marszalek

• organy pomocnicze-

• konwent seniorów- nazwa tego organu jest nie końca adekwatna:D Organ o charaktze doradczym dla organów kierowniczych, wydaje opinie przy podejmowanu decyzji przez marszalka , może zgłaszać pewne sugestie przy decyzjach org kierowniczych; grono osób, organ kolegialny w ramach organizaowania wspolpracy, wpoldziałania między klubami poselskimi/senackimi , te funkcje opiniodawcze jest uwarunkowana , uzasadniona składem tego konwentu seniorów: marszalek sejmu (przewodniczący), wicemarszałkowie, przedstawiciele wszystkich klubów poselskich/senatorskich (nie muszą być przewodniczącymi)
  Nie każdy poseł/senator musi należeć do klubu,, są jeszcze koła (3-14), koła mogą być poza lub wewnątrz klubowe - koła międzyklubowe- koło kobiet- posłowie z roznych klubów

koła poselskie - nie w konwencie seniorów, chyba że koła poselskie stworza porozumienie między kołami będzie liczylo przynajmniej 15 posłow to mogą powolac 1 przedstawiciela do konwentu seniorów

Marszałek sejmu jest też przewodniczącym zgromadzenia narodowego~!!!!!!***

• komisje sejmowe i senackie- konstytucja w sposób ogólny stanowi o tych organy art 110 i 111 , 112

Komisje sejmowe

Sejm może pow 2 rodzaje komisji:

• komisje stałe - powolywane na okres calej kadencji, maja okreslony zakres zadac, ilosc tych komisji i nawzy są ymienione w regulaminie (obecnie 28 komisji stałych)

• komisje nadzwyczajne- powolywane nie na stale (niestałe inna nazwa= synonim) jest powolywana dla wyk okreslonego zadania dopoki zadanie nie zostanie spelnione, dla takich spraw które nie mieszcza się w ramach konpetencji komisji stałych
  Komisja śledcza jest komisją nadzwyczajną!!! art 111- szczególny charatker tej komisji i jej zadań ustrojodawca uznał za stosowane uregulowanie jej w konstytucji, ale jest nadzwyczajna!!! Te komisje śledcze- tylko ona ma szczególną podstawę prawną dla swej działalności , to ją odróżnia od stałym i innych nzadzwyczajnych- komisje stale działaja na podstawie regulaminu sejmu

(wyj komisja odpowiedzialnosci konsty) komisja sledcza reguluje ustawa, !!!! Ustawa o komisji śledczej; obradowanie oparte na ustawie ale tez na kodeksie postępowania karnego, zeznania przed komisja sledcza są pod przysiega, przy innych komisjach nie składa się przysiegi!!

Komisje stałe- 28 w sejmie- ich charakter jest zroznicowany , 2 katwegorie

• problemowe- nie naleza do zadan zadnego resortu zadania ich, np. komisja regulaminowa i spraw poselskich- zajmuje się wszystkim co dotyczy regulaminu i posłów; komisja etyki poselskiej, komisja odpowiedzialnosci konstytucyjnej- jest to specjalna komisja , istnieje od 1982 roku do dziś, komisja powstala wtedy bo powstal trybunal stanu, rozpatryje wszystkie wnioski które wplywaja do sejmu w związku z postawieniem kogoś przez trybunalem stanu/ dziala w oparciu o kodeks postępowania karnego - wyjątek wraz z komisjami śledczymi ale ta jest stała

• resortowe (ich wiecej)- ich zakres zadań pokrywa się z zakresem działań jakiegoś resortu, nazwa ich jest identyczna z mnisterstem który dziala w jakims resorcie np.; ministerstwo zdrowia- komisja zdrowia itd., zajmuja się wsystkim tym czym zajmuje się dany resort- sprawuja kontrole itp

Komisje senackie- mają charakter opiniodawczy, 2 kat komisji

• stałe

• nadzwyczajne

Na podobnych zasadach jak sejmowe

W skład komisji wchodza członkowie tylko posłowie/senatorowie, nie muszą być koniecznie czlonkami wszyscy, marszalek i wicemarszalkowie tym bardziej

Zadania tych komisji senackich stałych są podobne, są pewne róznice jednak

Różnice:

• jest 14 komisji stałych , one dziela się na resortowe (większość)(nie ma komisji odpowiedzialności senatorskiej, bo to sejm odpowiada za to, a jest komisja regulaminowa i etyki senackiej) i problemowe (komisja regulaminowa i spraw senatorskich i etyki- w jednej komisji, w sejmie rozdzielone , nie ma w senackiej komisji odpowiedzialności konstytucyjnej bo uchwale o post w stan oskarżenia podejmuje sejm, jedynym wyjątkiem będzie kwestia gdyby w stan oskarżenia miał być post prezydent- wtedy zgromadzenie narodowe, ale u innych tylko sejm.

• Komisje nadzwyczajne- komisje konstytucyjne, szczególne projekty

• w senacie nie mogą być powoływane komisje śledcze!

Sejm tylko posiada uprawnienie kontrolne nad rządem dlatego w senacie nie ma komisji śledczej

Wykład 16.03.11

Kompetencje Parlamentu

Relacje między 2 izbami- Gdy te 2 izby współdziałają ze sobą, to sejm ma głos decydujący

Niektóre kompetencje są należą wyłącznie do sejmu, np. funkcja kontrolna

Funkcje Parlamentu:

1. Ustawodawcza- ustawy

2. kreacyjna - powoływanie innych naczelnych organów państwowych

3. kontrolna- sprawowanie kontroli nad niektóymi organami

2 podział

1. ustrojodawcza- czyli okreslanie ustroju państwa, decydowanie o ustroju danego panstwa, uchwalanie konstytucji i dokonywanie zmian w ten konstytucji
   w latach 89-97 była to funkcja wiodąca - likwidacja komunizmu, po 97 roku parlamenty wyk tą funckje bardzo rzadko ( 2 takie przypadki, choć prób było wiele)

2. ustawodawcza- uchwalanie ustaw- Nie tylko Sejm i senat mają te funkcje , w uchwalaniu ustaw uczesnitcza rowneiz prezydent , rada ministrow, premier, organizacje spoleczne, stowarzyszenia, obywatele (inicjatywa ludowa), ale parlament ma głos ostateczny w uchwalaniu ustaw a ścislej mówiąc w sejmie

Tryb uchwalania ustaw zwyklych

Etapy uchwalania ustaw, tryb ustawodzwczy, droga ustawodawcza

1. opracowanie projektu ustawy- KAŻDY może opracować projekt ustawy, [uchwała Rady Ministrów (zasady techniki prawodawczej) jakie wymogi muszą spełniać projekty ustawy tam są określone]

2. inicjatywa ustawodawcza- wniesienie projektu ustawy do sejmu, przedłozenie sejmowi, nie przysluguje kazdemu podmiotowi, jest to dokladnie okreslanie- prawo wniesienia projektu ustawy do sejm, art 118 - przysługuje posłom [grupa co najmniej 15 posłów (mogą to być kluby, partie itd) lub komisje sejmowe (liczebość jej już nie ma znaczenia)] -[ posłowie nie przygotowują projektów ustaw sami;p zazwyczaj powołane są do tego określone komisje, znawcy , profesorowie z danej dziedziny]; senatowi (izbie jako całemu organowi, musi to być uchwała senatu w sprawie danego projektu); prezydentowi RP (sam nie pisze tego projektu- pracownicy kancelarii prezydenta z reguły, lub powołani są fachowcy znawcy); Rada Ministrów (organ kolegialny- powstaja one w okreslonych ministwerstwach, nie pisza sami ministrowie, tylko pracownicy ministwrstw, pozostali ministrowie mogą wyrazac swoje opinie , ostateczna uchwale podpisuje premier); Inicjatywa Ludowa (grupa co najmniej 100 tys obywatwli majacych prawo wyboerania do sejmu)

Wykład 17.03.11

3. prace w sejmie nad projektem ustawy- wszystkie projekty ustaw są przedstawiane najpierw sejm, wszystkie prace nad projektami ustaw rozpoczynaja się w sejmie- tak jest w polsce. Do każdego projektu ustawy musi być załączone uzasadnienie. Najwięcej projektów wpływa od Rady Ministrów
   Decyzja o kolejności rozpatrywania projektów należy do marszałka sejmu, marszałek wywowdzi się z partii rządzącej więc w pierwszej kolejnosci będą rozpatrywane projekty poselskie swojego ugrupowania
   Wyjątkami się pilne projekty ustaw- poza wszelką kolejnością
   art 199 i 120 konstytucji- sposób rozpatrywania decyzji do poszczeólnych aktow w sejmie
   Każdy projekt jest rozpatrywany osobno, ale są wyjątki gdy wszystkie projekty dotyczą tej samej kwestii np. projekty ustaw o partii politycznej, projekty ustaw o związkach zawodowych
   Marszałek zarządza rozpatrywanie grupowe tych projektów
   Pierwsze czytanie może odbyć się nie wcześniej niż 7 dnia od przekazania posłom projektu ustawy, Posłowie mają czas na zapoznanie się z jej treścią
   3 czytania-poszczególne etapy drogi ustawodawczej, na kazdym etapie są dokonywane inne czytanie
   1 czytanie ma charakter wstępny, zapoznawczy, zgodnie z regulaminem sejmu 1 czytanie mozeprzyberac 2 formy w zaleznosci od forum na jakim 2 cyztanie się odbywa”
   - czytanie plenarne- na forum całego sejmu
   - czytanie komisyjne- przeprowadzane na posiedzeniu komisji jednej albo kilku
   Decyzje o formie 1 czytania decyduje marszalek sejmu
   Jakie na posiedzeniach planarcnych tylko
   zmiany budzetowej. Ordynacji wyborczych, o zmianie konstytucji, o kodeksach i zmian kodeksu, o ustroju i zakresie dzialania naczelnych organów państwowych
   1 czytanie: wystapienie wnioskodawcy, kto będzie reprezentantem projektu trzeba wskazac- nie odczytuje tylko referuje główne zalozenia tego projektu
   - następnie odbywa się dyskusja, nie dotyczy ona szczegółów , powinna dać poglad czy ten projekt w ogóle jest potrzebny czy się nadaje, czy jest debatowac na temat tego projektu czy nie
   Nie zgłasza się poprawek na 1 czytaniu, jedynie wniosek o odrzucenie projektu w całości- bardzo często się to zdarza
   - po zamknięciu dyskusji, jeśli jest to gosowanie plenarne marszalek daje pod glosowanie odrzucenie projektu w calosci
   - w komisjach- komisje nie mogą głosować, jest to organ piniodawczy , może wniesc wniosek o odrzucenie, rozpatrywanie wniosku dopiero na 3 czytaniu
   - sejm kieruje go do wlasciwych komisji , jeśli był w komisji to zostaje w komisji
   - prace komisji po 1 czytaniu- komisja ustawodawcza- od strony redakcyjnej , ocenia projekt, czy język jest zachowany, czy odpowiada wymogom , czy jest zgody z konstytucja, prawem europejskim, kwestwie formalne, a komisje resortowe - kwestie merytoryczne projektu ustawy
   - efektem prac komisji jest sprawozdanie ; gdy są poprawki to w sprawozdaniu tez muszą się znalezac nawet jak są to poprawki mniejszosci , bo to sejm decyduje
   w 2005 r weszla w życie ustawa o działalności lobbingowej w procesie tworzenia prawa, zanik projekt trafi pod rozpatrzenie merytoryczne komisji to wysłuchanie publiczne następuje - dopiero potem rozpatrywane przez komisje, sugestwie lobbystów w sprawozdaniu tezż
   - przewodniczacy komisji wysyla sprawozdanie marszalkowi sejmu który przesyla je do 2 czytania.

2 czytanie
- najpozniej 7 dni od dolaczenia poslom sprawozdania
- posel sprawozdawcza przedstawia ogolne kwestwie srpawzdania
- marszalek zarzadza dyskusja, o charaterze szczegółowym; nad propozycjami komisji
- posłowie mogą zgłaszac na 2 czytaniu kolejne poprawki , ma to prawo grupa co najmniej 15 posłow, rada ministrow , przewodniczacy kol poselskich, przedstawiciel porozumienia poselskiego, ale tez przedstawiciel projektu
- gdy dyskusja zostanie zamknieta, marszalek zamyka 2 czytanie, można przystapic do 3 czytania, natychmiast na tym samym posiedzeniu,albo nastepnego dnia albo na nastepnym posiedzeniu
Wyjątek: w trakcie 2 czytania zostana zgloszone nowe projekty które nie były rozp w komisji, marszalek wysyla projekt ponownie do komisji, komisje rozp projekt z nowymi poprawkami

3 czytanie:
- przedstawienie sprawozdania na temat nowych poprawek jeśli były dodatkowe poprawki
- przeprowadzane są glosowania; 3 fazy głosowania
* głosowanie nad wniosekiem o odrzuceneim projektu w calosci (jeśli został taki wniosek zlożony)
* głosowania nad poprawkami zgłosoznymi przez komisje czy inne podmioty, kazda porpawa glosowana indywidualnie chyba ze nad poprawkami niektorymi nie zostana glosowane, jeśli jakieś poprawki są sprzeczne ze soba to jak się nad jedna glosuje to nad druga sprzeczna już nie, jeśli poprawki dotycza tej samej kwestii marszalek powiniem rozpocząc od glosowania nad poprawką najdalej idącą
* głosowanie nad przyjęciem projektu ustawy, czyli głosowanie nad uchwaleniem wraz z przyjętymi poprawkami. Może ono odbyc się bezwlocznie po innych glosowaniach ale nie musi , marszalek może odroczyc to gkosowanie na następny dzien albo na dzien następnych obrad
* wysyła się do komisji ustawodawczej cały projekt z poprawkami jeśli ma się wątpliwości że projekt nie jest spójny i zgppdny ze soba; oraz należy ujednolicić numeracje projektu ustawy i dopiero wtedy to głosowanie

art 120- w głosowaniu musi wziąc udział co najmniej połowa ustawowych liczby posłów, sama obecność nie wystarczy- kworum
sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów
więcej głosów za niż przeciw jest potrzebnych- gdy w glosowaniu wzielo udział 300 posłów, to gdy jest 1 głos za , 0 przeciw , a 299 wstrzymujących się to większość zwykła jest zachowana i ustawa wchodzi
Większość kwalifikowana- są wyjątkami od większości zwykłych, stosujemy je gdy konstytucja lub inne przepisy to przewidują, np. ustawa o zmianie konstytuvji art 235 - w sejmie 2/3 glosow w senacie bezwgledna większość; ratyfikacja umowy miedzynarodowywe; w sejmie i senacie 2/3 glosow; skrocenie kadencji sejmu na podstawie wlasnej uchwaly 2/3 ustawowej liczby posłów, i inne patrz w konstytucji
Większość bezwględna- ponad połowa glosującyhc, ogolna liczbe glosow dzielimy na pol i dodajemy jeden lub pół głosow w zaleznosci czy liczba poslow jest parzysta czy nie parzysta; glosow za kusi być więcej niż suma gosow przeciw i wstrzymujacych się
Większość absolutna- art 158 , 159- ustawowa liczba posłow , nie obecnych

Sposoby głosowania w sejmie:

3 rodzaje głosowania
* głosowanie elektroniczny , z wykorzystaniem urządzenia do elektronicznego liczenia głosów od 89 roku ,
* gdy się komputer popsuje to liczą podniesione ręce :D
* głosowanie imienne, przy udzielaniu np. wotum zaufania czy nieufności- kazdy z posłów otrzymuje kartke , posel zaznacza odpow, potem wrzucaja swoje glosy

Wszystkie 3 formy głosowania są JAWNE

Wycofanie projektu ustawy - art 199 pkt 4, wnioskodawca może wycofać projekt ustawy do 2 czytania,

4. prace w senacie nad projektem ustawy

5. fakultatywny, może być lub nie to zalezy od sejmu- jeśli senat nie zgadza się z ustawa uchwalono przez sejm lub proponuje poprawki- ponowne prace w sejmie- decyzja ostateczna

6. przekazanie ustawy prezydentowi w 2 różnych sytuacjach: jeżeli senat się zgadza z ustawa, to ustawa przekazana od razu przez marszalka senatu, jeśli są ponowne prace sejmu to marszalek sejmu przekazuje- charakter obligatoryjny

7. - podpisanie ustawy przez prezydenta- prezydent zgadza się -> ogłoszenie w dzienniku ustaw → wejście w życie
   - jeżeli prezydent się nie zgadza to ją wetuje, ponowne skierowanie ustawy do sejmu-> prace w sejmie , może je przyjac lub weto odrzucic, jeśli odrzuci czyli uchwali ustawe ponownie kwalifikowana wieksziscia 3/5 głosów- to prezydent musi ustawe podpisać-> ogłoszenie w dzienniku ustaw → wejście w życie (odrzucenie weta nie oznacza ze może ja skierowac do trybunalu, musi już ja podpisać)
   - prezydent może skierowac ustawe do trybunalu konstytucyjnego, tylko gdy nie zostala wetowana, Decyzja trybunalu: jeśli uzna ustawe za zgodna z konstytucja- prezydent musi ustawe podpisać; jeśli uzna ja za sprzeczna z konstytucja to wtedy (do 97 roku prezydent ustawy nie podpisywal i koniec drogi ustawodawczej, ustawa upadała) od 97 roku 2 mozliwosci

• ustawa nie wchodzi w życie, nie podpisuje jej

• prezydent ustawe podpisuje ,zarzadza ogloszenie w dzienniku ustaw i wchodzi w zycie- ale jest to mozliwe tylko wtedy sprzecznosc dotyczy 1 czy kilku artykulow nie cala jest sprzeczna, omija się jedynie te sprzeczne artykuły, wchodza w życie tylko te artykuły które są zgodne z konstytucją

• gdy tylko 1 lub 2 są sprzeczne prezydent podpisuje ustawe z pominieciem tego art lub z porozumieniem z marszalkiem sejmu kieruje ustawe do sejmu by mógł wnieść pprawki, potem idzie do senatu, i prezydent otrzymuje poprawione artykuły i ją podpisuje dopiero

Alternatywnosc tych 2 decyzji (weto i zgłoszenie do trybunału) prezydenta istnieje dopiero od 1997 roku. Wczesniej mogl zawetowac a jak weto odrzucone mogl jeszcze skierowac ja do Trybunalu, teraz już nie :D

W stosunku do niektorych ustaw weto nie przysluguje prezydentowi - np. w sprawach budzetowych

3. uchwałodawcza
   
   te 3 to prawotwórcze

a. określanie zasadniczych punktów polityki państwa w róznych dziedzinach , w sprawach finansowych, budzetowych, uchwalanie planów finansowych (uchwały), podejmowanie uchwał w zakresie kierynku polityki zagraniczej, czy polityki wewnętrznej no poltyki rolnej czy ochrony środowiska (?)

4. funcja kreacyjna- powoływanie lub udział w powoływaniu organów państwowych

5. funkcja kontrolna- sprawowanie kontroli nad naczelnymi organami (tylko sejm)

Kompetencje wynikające z konstytucji

• Decydowanie o skróceniu kadencji sejmu- sejm tylko decyduje o skroceniu swojej kadencji, automatycznie skrócona jest kadencja senatu, w 2007 roku tak się stało w Polsce

• Wyrażanie zgody na ratyfikacje i wypowiedzenie niektórych umów międzynarodowych, nie wszystkie umowy wymagaja zgody parlamentu 9art 89 konstytucji)- ratyfikacja jest kopetencja prezydenta, ale nie jest to samodzielna decyzja , ratyfikacja niektórych umów miedzynarodowych wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie- czyli zgoda 2 izb- normalna procedura ustawodawcza

Jakie umowy wymagaja uprzedniej zgody wyr w ustawie?? ART 89 jest odpowiedź :D

art 90- 1 rodzaj umów miezynarodowych wymaga szczegolnej zgody ze strony parlamentu. Ratyfikacji dokomuje prezydent ale zgoda jaka jest wymagana nie może być wyrażona w formie ustawy zwykłej, zgoda ta wy jest przez sejm i senat w formie ustawy uchwalonej większością 2/3 głosów i w sejmie i w senacie; lub decyzja może być zawarta w drodze referendum. Sejm decyduje o trybie wyrażania tej zgody, musi być uchwala o zarządzeniu referendum, rtylko sejm bez udziału senatu, taka sytuacja miala miejsce w 2003 r

art 116- decydowanie o wprowadzeniu stanu wojny i zawarciu pokoju- kompetencja wyłącznie sejmu. Ta konpetencja o wprowadzeniu stanu wojny ze względu na pilnosc może być wykonywana w zastępstwie sejmu, gdyby nie mógl się zebrac przez prezydenta, o zawarciu pokoju- wylaczna kometencja sejmu, sejm nie może być zastepiwany przez jakikolwiek inny organ

art 125- Decyzja dotycząca zarządzenia referendum, sejm może zarzadzac referendum krajowe, jeżeli decydowalby by prezydent o przepro referendum ogólnokrajowego to za zgodą senatu- nigdy to nie mialo miejsca. :D

Decydowanie, wpsółdecydowanie o wprowadzeniu 2 stanów nadzwyczajnych w państwie- jest to kompetencja prezydenta, ale rozporządzenie prezeydenta musi zostac przedstawione sejmowi w ciągu 148 dni (sprawdzić dokładnie w konstytucji) i sejm zatwiedza decyzje prezydenta o wpr stanu wojennego lub stanu wyjatkowego
Stan wojenny jest wprowadzony na czas niekreslony ze względu na swój charakter - zagrożenie zewnętrzne jest wpr a stan nadzwyczajny wprowadzany w razie zagrożenia wewnętrznego.
Jeśli w ciagu 30 dni sytuacja nie zostanie unornowana , prezydent może przedluzyc stan nadzwyczajny o 60 dni ale tylko za zgodą sejmu

art 228- stan klęski żywiołowej - decyzje o jego wprowadzeniu podejmuje już rada ministrow nie prezydent ta decyzja nie wymaga zgody parlamentu, ale decyzja ta jest wpr na czas okreslony, przedluzenie czas stanu kleski wymaga zgody sejmu

art 171- sprawowanie nadzoru nad organami samorzadu terytorialnego- pkt 3- w razie gdy organy sam ter rażąco naruszaly by konstytucje lub ustawe to sejm nna wniosek rady ministrow może rozwiazac dany organ samorzadu terytorialnego- nie było ani razu takiego przypadku w Polsce

uprawnienia o charakterze wewnątrzorganizacyjnym- wybór własnych wewnętrznych organów, powolywanie komisji nadzwyczajnych, w tym śledczych i odwoływanie organow, uchwalanie regulaminów, decydowanie w zakresie odpowiedzialnosci dyscyplinarnej dot poslów i senatorów, uprawnienie sejmu i senatu w zakresie uchylania immunitetów formalnych posłów i senatorów, wyrażanie zgody na aresztowanie czy zatrzymanie posła czy senatora

Wykład 24.03.11

Skierowanie ustawy do senatu- prace w senacie nad ustawą

art 121 konstytucji- Każdą ustawe marszałek kieruje do senatu

Senat w ciagu 30 dni od dnia przekazania senatowi ustawy

sejm nie jest przymuszany co do terminu dost senatowi, sejm nie musi rozpatrywac eszystkich projektow

Senat ma 30 dni- wynika to z relacji jakie są między tymi 2 izbami- wazniejszy jest sejm, senat spełnia role podrzędną

jeśli senat nie uchwali w ciagu 30 dni , nie pdoejmie zanej decyzji, to wtedy uznaje się ustawe za uchwalona, - milczaca zgoda senatu :D

Senat ma obowiązek podjecia jakiekolwiek decyzji . Ma 3 mozliwosci

1. senat może ustawe przyjac bez zmian- rzadko się to zdarza

2. senat może ustawe odrzucić w całości- senat korzysta z weta- rzadko się to zdarza- weto całościowe

3. senat może zaproponować poprawki- bardzo często się to zdarza- weto selektywne

jest to weto jednak zawieszające nie absolutny, bo senat ma rolę podrzędna

1989 do 1992- w praktyce senat probowal korzystac z 4 mozliwosci - senat probował wielokrotenie w stosunku do niektorych ustaw wlaczyc do ustawy owe tresci, uzupelnienie tekstu dotychczasowego- to nie jest i nie było dopuszczalne!!!!

poprawki senatu

• poprawki tylko istniejących artykułów

• muszą one mieć na tyle konretny charakter gdy senat może zaproponować zmiane

Sejm nie rozpatrywał więc nowych tresci dodanych przez senat

jeśli senat chce rozszerzyc sfere materii ustawowej to powinien skorzystac z wlasnej inicjatywy ustawodawczej

Skutki 3 decyzji jakie senat może podejmowac

• gdy senat przyjmuje ustawe w calosci- oznacza to obie izby się zgadzaja, - marszalek kieruje ustawe do prezydenta

• gdy senat odrzuca ustawe lub poprawki- stanowiska 1 izb roznia się - stanowisko senatu przekazywane jest do sejmu, mrszalek sejmu kieruje propozycje senackie do komisji sejmowych w celu przedatawienia opinii , te same komisje które pracowaly podczas drogi ustawdawczej, one daja opinie marszolkowi, marszalek przekazuje je na posiedzenie plenarne sejmu dyskusja, debataa a pozniej glosowanie, które będzie miało charakter ostateczne
  
  komisja nie zajmuje się artykułami które nie zost zgoszone do zmien przez senat

art 121 pkt 3- głosowanie nad poprawkami- maja chatakter negatywny

tyle głosowań ile poprawek najczęściej

• kto jest za odrzuceneim poprawki senatu

• uchwale senatu , czy porpawke senatu sejm odrauca bezwgledna wiekszosia glosow w obecnosci co najmniej polowy ustawowej liczby poslow

marszalek może poddac pod glosowanie kilku poprawek senatu pod 1 głosowanie- gdy np. są jednakowej treści

jeśli takiej większości się nie uzyska- taką poprawke senatu uwaza się za przyjętą

w sejmie nie ma glosowania nad przyjeciem poprawki

inaczej było w latach 1989-1992 - wyksztalcila się inna praktyka w mysl przepisow (40 min)

Istniala luka, brakowało kilu słów w niej- sej może odrzucic poprawke senatu wiekszoscia 2/3 glosow w obecnosci co namniej polowy ust licz poslow- ale było kwestii jak tak poprawka ma być przyjeta, trzeba było powolac ekspertwow z zakresu prawa konstytucyjnego, wyksztalcila się taktyka podwójnego głosowania, jeżeli nie odrzucono, ta poprawke poddawal marszalek pod glosowanie pozytywne (zwykła większością głosów)

pat legislacyjny- sytuacja bez wyjscia- poprawka nie może być ani przyjeta ani odrzucona- postepowanie ust zostawalo zamkniete, koniec. Jeżeli chciano by ustawa była jednak uchwalona, wyksztalcila się praktyka - wnioskodawca wnosil ten sam projekt pod obrady sejmu, ponowna droga ustawodawcza, ze zmienioną poprawką;

poprawke uznaje się za przyjeta jeśli sejm nie odrzuci- od 1992 obowiązuje

jeżeli nie ma poprawek ze strony senatu, to znaczy ze tresc tej ustawy zostala okreslona pod koniec 3 czytania, a jeśli zost dokonane zmiany bo sejm je przyjal to ustawa może nosic date ostatniego czytania, to zalezy od marszalka albo w dzien glosowania na 3 czytaniu albo dzien glosowania nad poprawkami

marszalek zanosi do prezydenta

Rola prezydenta w zakresie uchwalania ustaw

Wszystkie uprawnienia w tym wzgledzie - w art 122 konstytucji

Prezydent podpisuje ustawe w ciagu 21 od dnia dost i oglasza ja w dzienniku ustaw RP

nasza konstytucja- ustrój paelamentarno gabinetowi- 1 miejsce parlament, 2 gabinet, prezydent na 3 misjcu dopiero , jest podrzedny parlamentowi!!! dlatego ma 21 dni!!

Gdy prezydent nie zmieści się w 21 dniach- ustawa nie może wejsc w życie, jednak prezydent nie ma weta milczącego ;p prezydent tym samym łapie konstytucje po 21 dniach marszalek sejmu powienin zwolac zgromadzenie narodowego i postawienie prezydenta w stan oskarżenia - pelnienie funkcji prezydenta zostaje zawieszone, obowiazki glowy panstwa przejmuje marszalek i tym samym to on podpisuje ustawe i oglasza ja w dzienniku ustaw RP- nigdy nie doszlo do takiej sytuacji

Wykład 31.03.11

art 122 przewidziane są 2 mozliwosci sprzeciwu ze strony prezydenta w stosunku ustawy uchwallonej przez parlament

• prezydent może ustawe zawetować- wyslaw ustawe do sejmu to ponownego rozpatrzenia

• prezydent może skierowac ustawe do trybunalu konst w celu stwierdzenia zgodnosci jej z konsta

Według noweli kwietniowej prezydent mogl wykorzystac i weto i wniosek do trybunalu konst i w tyakiej kolejności

obecnie prezydentowi przysluguje tylko jedno z nich, albo jedno albo drugie

Ustawa budzetowa - uchwalana raz do roku- jej nie może prezydent wetować
Ustawa konstytucyjnie, o zmianie konstytucyjne- weto nie przysluguje ani nie może skladac wniosku to trybunalu konstytucyjnego

W jaki sposób prezydent wykonuje jedno i drugie uprawnienie i jakie to budzi skutki

• weto- pkt 5 art 122 konstytucji- prezydent kieruja te ustawe do sejmu z umotywowanym wnioskiem! Prezydent wetuja cała ustawe, nie może być propozycji poprawek, weto wibec calej ustawy , w uzasadnienu prezydent może swoj sprzeciw skierowac przeciw np. jednemu postanowieniu, ale to i tak będzie mialo skutek ze weto dot calej ustawy

gdy marszalek otrzyma pismo od prezydenta kieruje je do odpowiednich komisji 9ktore wczesniej rzpatrywaly ustawe) te komisji przedstawiaja swoja opinie i propozycje podjecia decyzji- komisja może zaleci ponowne uchwalenie ustawy lub uwzglednienie wniosku prezydenta jeśli uzna je za zasadne; dla ponownego uchwalenia ustawy potrzebna już jest kwalifikowana wiekszsc 2/3 glosow w obecnosci co najmniej polowy ustawowej liczby poslow
Ostateczna decyzja zalezy od ukladow sil w parlamencie ;
jeśli uchwalą tą wiekszoscia. Prezydent w ciagu 7 dni podpisuje ustawe i wchodzi w zycie

• Do trybubalu, tylko z powodu watpliwosci czy jest zgodna z konstytucjy

prezydet może kwestionować zgodnosc z konstytucja cala lub część ustawy- ale raczej nie mozliwe jest zeby cala ustawa była sorzeczna, ale gdy jest krótka ustwa to mozliwe

Skutki orzeczenia trybunalu

• może uznac ze ustawa lub jej część zakwestionowanych przez prezydenta są zgodne z konstytucja- skutek: orzeczenia trybunalu są ostateczne, prezydent nie może odmowic podpisania ustawy która trybnunal uznal za zgodna- ustawa więc wchodzi w zcyie

• trybunal uwzglednia wniosek prezydenta- uznaje ze ustawa lub jej część jest sprzeczna z konstytucja- wyrok ostateczny- skutek: prezydent odmawia podpisania ustawy- ustawa upada

• nowe mozliwosci podpisania ustawy mimo stwierdzenia sprzecznosci dopiero od 97 roku

• sprzecznosc może dot tylko niektorych postanien ustawy

• ten przepis sprzeczny z konst nie może być istotny tak, ze bez niego ustawa nie obejdzie się;p musi być nieistotny dla całości artykuł, nie może być nierozerwalnie związany z ustawa- trybunal musi to stwierdzic

Wtedy Prezydent po zasiegnieciu opini marszalka sejmu wtedy pospisuje ustawe z pominieciem artykilow sprzecznych z konstytucja

albo

prezydent zwraca sejmowi ustawe w celu usuniecia neizgodnosci, sejm bedezie debatował tylko nad tymi artykułami, marszalek sejmu znow kkeruje ta ustawe do komisji które poroponuja odpowiednie =poprawki a na posiedzeniu te poprawki są glosowane i uchwalone poprawki do senatu który znow ma mozliwosc wniesienia sswoich propozycji, ale sejm może je odrzucic bezwgledna wiekszoscia glosow

powyzej- Zwykła podstawowa procedura ustawodawcza stosowana najcesciej w praktyce jednakze konstytucja i regulamin sejmu przewiduja szczegolne procedury ustawodawcze- kiedy mamy do czyneinai z roznicami

1. skrócone postępowanie ustawodawcze- dot tylko sejmu- chodzi tu o 1,2,3 czytanie- przyyspieszenie prac- mozliwosci przewidziane w regulaminie sejmu są 3 mozliwosci, przy czym mogą być wyk pojedyczno ale i lacznie

• do 1 czytania można od razu przystapic po otrzymaniu projektow ustaw

• do 2 czytania można od razu przystapic po otrzymaniu projektu

• sejm może podjac uchwale o nieodsylaniu projektu do komisji po czytaniu- czyli polaczenie 1 i 2 czytania gdy nie budzi watpliwosci

2. pilne projekty ustawodawcy- pilny tryb ustawodawczy- przyspieszenie prac- tej procedury nie byloo w okresie PRLU bo nie było potrzeby;p wtedy ustawa uchwalana w 1 dzien nawet;p- art 123, pkt 1- 2 ograniczenie w zakresie stosowania pilnej procedury ustawodwczej konstytucji- pilny tryb ustawodawczy
   56 min

• o charakterze podmiotowym- tylko rada ministrow może nadać charakter pilny

• przedmiotowym - wszystkie projekty z wyjątkiem tych wymienonych w konstytucji art 123
  ustawa o zmienie konstytucji też nie- RM nie przysluguje prawo wnoszenia projektu o zmianie konsty !!!!!!!!!!!!!!
  

2 roznice w trybie ustawodawczym- pilnym!!

• senat ma tylko 14 dni na rozpatrzenie takiej ustawodawczej

• prezydent ma 7 dni

• inne roznice e regulamiach sejmu i senatu- : intencja tych odmeinnych regulacji regulaminowych jest to zeby nadac temu pilnemu projektowy rzadowmu by był rozpatrywany poza kolejnoscia

• sejm ustala termin dla komisji- 30 dni

3. tryb uchwalania ustawy budzetowej- ze względu na szczegolny char tej ustawy tryb postepowania w tym zakresie i te odmiennosci są zawarte w rozdziale 10 - finanse publiczne- wszystkie dotychczasowe konstytucje nie zawirraly rozdzialu o finansach publicznych, co nie znaczy ze te kwestwie nie były regulowane , ale konstytucje nie poswiecaly temu osobeego roszdzialu tak jak teraz. Nie tylko przepisy o budzecie, ale i skarbu panstwa, o NBP

roznice w stosunku do zwyklej procedyry ust

• inicjatywa ustawodawcza- art 221- wylacznie radzie ministrów, przygotowywana jest przez wszystkich ministrów

• minister finansow zbiera propozycje roznych organow ale to rada ministrow podejmuje decyzjue

• art 222- do konca września powinien być prokekt taki przedstawiony (1;14) Jest to okres wyborow więc jak rzad zglosi projekt i pow zostanie nowy rzad to on dziedziczy ten projekt , może tylo wnosic poprawki ale projekt pierwotny zostaje; wyjątki; w wyjatkowych przypadkach może rzad przedlozyc projekt pozniej

• kiedy projekt ustawy budzetowej zostanie przek sejmowi- jest roznica między 1 a 2 czytaniem- prace komisyjne- projekt jest kierowany nie do jednej ale do wieluuuu komisji- komisja finansow publicznych- glowna wiodaca komisja ale nie jedyna, ale udzial biora inne zainteresowane komisje. W komisji finansow dzieli się projekt na kawalki i kazda zainteresowana komisja dostaje swoj :kawałek”:D potem wszystko wraca do komisji finansow- ona to wszystko zbiera razem i przedstawia zbiorcze sprawozdanie sejmowe i odbywa się 2 czytanie

• senat ma 20 dni na podjecie decysji, senat nie może odrzucic usstawy w calosci, może zakceptowac albo poprawki tylko

• uprawnienia prezydenta- prezydent ma art 224 - podpisuje w ciagu 7 dni

• prezydentowi nie przysluguje prawo weta w stosunku to ust budzetow i prowizorium budzetowe

• gdy ustawa do trybubalu to trybunal ma ograniczony czas na rozpatrzenie nie pozniej niż w ciagu 2 miesiecy od dnia przekazania mu, inne wnioski bez ograniczen

• wszystkie ustawy mogą być uchwalane w nieskonczonosc, chyba ze koniec kadencji, a ustawa budzetowa art 225 - - 4 miesiace dla sejmu i senatu- jeśli se nie zmieszcza czasie to skrocenie kadencji sejmu i senatu

4. kodeksowa procedura ustawodawcza- ustalanei kodeksow to

5. ustawy wyk prawo europejskie- potrzebna jest ustawa wykonujaca

Wykład 7.04.11

FUNKCJA KREACYJNA-

realizowana jest w różny spośób, jest wyjątek, jeden z naczelnych organów nie jest pow przez parlament- prezydent

w konstytucji marcowej, kwietiowej, mala konsty, nowela kwietniowa- prezydent wybierany przez zgromadzenie narodowe

Mozemy podzielic organy i sposoby realizaji funkcji kreacyjnej na 4 grupy

• forma relizacji funkcji kreacyjnej- tylko sejm powoluje czlonkow jakiś organow kolegialnych lub organy jednoosobowe

• powolywanie kilku naczelnych organow panstwowych przez sejm i senat, przy czym we wszystkich tych przypadkach rola obydwu izb jest odwrócona. Rola nadrzędna należy do senatu- sejm wybiera za zgodą senatu- brak zgody senatu jest wetem absolutnym

• powoływanie kilku naczelnych oeganow konst, udzuał biora sejm senat a niekedy także prezydent, przy czym chodzi tu o taki rodzaj realizacji funkcji kreacyjneju ze kazdy z tych org sejm senat prezydent powoluje swoja część 2/3 członków rady i decyzja tych organów jest ostateczna

• powoływanie rady ministrów- i udział w powływaniu tego organu bierze sejm i prezydent. Prezydent mianuje premiera i na jego wniosek ministrów za zgodą sejmu- wotum zaufania

Ad 1

Sejm powoluje sedziów TK - 15 , w spośób indywidualny przez sejm na okres 9 lat, można być wybranym tylko na jedna kadencje, sam trybunal nie ma kadencji dotyczy ona poszczególnych sedziow

Sejm wybiera także czlonkow trybyunalu stanu- wyjatek jest taki ze sejm wybiera zastepcow przewodniczacego ts w liczbie 2 oraz pozostalych czlonkow w liczbie 16- przewodniczacego nie powoluje- jest 1 prezes sadu najwyzszego który jest powolywany przez prezydenta na 6 lat- a tamci są wybierani na czas kadencji sejmu

Przewodniczacy Rady Stanu z reguły jest powołany na 2 kadencje

Sejm powołuje Prezes NBP na wniosekk prezydenta na 6 lat

Wszystkie osoby wybierane przez sejm są powolane bez mozliwosci ich odwołania,z wyjatkiem przypadkow szczególnych które są przewidziane w ustawach, ale nigdy nie na skutek odwolania przez sejm

Ad 2

Sejm wybiera te osoby, ale za zgodą senatu, czyli najpierw sejm pdoejmuje uchwale o wyborze tej osoby, potem ona podlega weryfikacji z senacie

Sejm przedstawia kandydata, który ewentualnie będzie albo nie będzie zatwierdzony przez sejm

• prezes NIK na 6 lat

• Rzecznik praw obywatelskich na 4 lata

Tryb ich powoływania jest okreslony w konstytucji

Reszta wynika z ustaw szczególnych

• rzecznik praw dziecka (ustawa z 2000 r)- na 4 lata

• organ poza konstytucyjny- generalny inspektor ochrony praw osobowych- utworzony na podstawie ustawy o ochronie praw osobowych na 4 lata

• organ poza konytucyjny Prezes instytutu Pamieci Narodowej- ustawa o ściganiu zbrodni przeciwko ludzkości...

Ad 3

1. krajowa rada sądownictwa- organ działaacy w ramach wladzy sadowniczej, ale nie jest sadem ani trybunelem, jest gwarancja, stoi na strazy niezawislosci sadow, nie jest organem orzekającym- organ którego skład jest i sposób powoływania jest okreslony w art 187 konstytucji. Składa się z ministra sprawiedliwosci, piewszego prezesa SN i prezesa NSA, do KRS powolywana jest jedna osoba przez prezydenta RP, najwieksza grupa czlonkow są sami sedziowie- 15 sedziow wybieranych wsrod sady najwyzszego, sadu powszechnego, wojskowego, itd... na 4 lata. Do KRSu są wybierani także przedtawiciele sejmu i senatu- sejm wybiera 4 posłow ze swojego grona a senat wyb 2 senatorow ze swego grona, rasda wybiera przewodniczacego ze swojego składu

2. krajowa rada radiofonii i tv- jest organem ochrony prawa stojacym na strazy wolnosci slowa i informacji w mediach, zarowno chodzi o media publiczne i niepubliczne, jest organem który- organizuje te srodki przekazu, stoi na strazy ładu w eterze (udziela koncesji)

3. rada polityki pienieznej- jest organem wewnętznych w NBP, organ kolegialny, zbieraja się raz na miesiac i debatuja np. czy stopy bankowe, kredytowe czy są podniesione czy obnizone :D składa się 9 członków - 3 wyb sejm, 3 wyb senat, 3 wyb prezydent poza swoich czlonokow i przewodniczacy, czyli 10

Ad 4

Najb skomplikowany proces

art 154 konsty i 155 art- 3etapowa procedura powoływania rządu- są to procedury które nie muszą wysteapic wszystkie 3 naraz, 1 jest procedura podstawowa, 2,3 są dodatkowymi i awaryjnymi stosowane w razie nieskutecznosci 1 etepu

A jeżeli trzecia się nie powiedzie prezydent skraca kadencje sejmu.

W malej konstytucji z 1992 r było aż 5 etapów

TERAZ: 3 etapy

1. uregulowana z pkt 1 i 2 art 154 - zawsze gdy dotychczasowy rzad podaje się do dymisji, może nastapic w trakcie kadencji sejmu (nie zdarzylo się), lub poczatek nowej kadencji sejmu. Ta procedura składa się z 2 części

• prezydent wskazuje kandydata na premiera- desygnuje . Rolą kandydata jest skompletowanie skladu rady ministrów .na wniosek tego desygnowanego premiera prezydent mianuje Rade Ministrów rzad staje się zaprzysiężony . Od zlozenia dymisji przez poprzednika rozpoczyna się bieg 14 dni. Preyzdent w tym czasie musi desygnowac premiera i skompletowac rade ministrów! To premier kieruje rzadem , rola prezydenta sprowadza się do wreczenia katu nominacji i uscisku dłoni :D jeśli w ciagu 14 dni te czynosci nie zostaly by wykonane to konczy się 1 etap i wchodzi w gre 2 etap, niewazne czy z winy prezydenta czy premiera

-pkt 2 art 154- premier w ciagu następnych 14 dni przedstawia sejmowi program działania Rady ministrów z wniosekim o wotum zaufania. Jeśli ten termin nie zostałby dochowany, rzad musialby się podać do dymisji- to się nigdy nie zdarzyło.
Premier przedstawia sejmowi:

* program dzialania nowo powolanego rządu- expose

premier składa wniosek o udzielenie wotum zaufania

odbywa się dyskusja nad tym expose- niepptrzebnie bo glosowanie nie zalezy od tej dyskusji

wotum zaufania sejm uchwala bezwzgledna wiekszoscia glosow przy obecnosci co nemniej powlowy ustawowej liczby poslow

w przypadku nieudzielenia wotum zaufania , następnie dymisja rzadu

2. 2 etap okt 3 art 154 - sejm wybiera premiera oraz proponowanych przez niego ministrow wiekszoscia bezwzgedna przy obecnsci ci namniej polowy ust liczby poslow . Prezydent musi mianować tak wybranych członkow rządu
w ramach 2 procedury można wielokrotnie zgłaszać kandydata, jeżeli kadydat nie uzyska tej wiekscosci wchodzi 3 procedura

3 etap- pkt 3 art 154. prezydent RP w ciagu 14 dni powoluje rade ministrow . sejm w ciagu 14 dni od dnia powolania RM udziela wotum zaufania zwykła większością głosów- może to być rzad mniejscosciowy

2004 taka sytucja była ze 3 procedury- Leszek Miller :D- jedyny taki przypadek

Mała konstytucja - są jeszcze oprócz tych 3 - jeszcze dwa etapy- nie zostały wykorzystane nigdy- stworzyć dodatowe dalsze szanse na pow rzadu gdyby w sejmie wiekscosci nie było- intencje złudne!! :D:D:D:D:D:D

4 etap- powtórzenie etapu powoływania rządu przez parlament, ale zwykłą większością głosów,

5 etap- jeśli nie wychodzi albo prezydent rozwiazuje sejm, albo prezydent mogl mianowac samodzielnie bez udzualu sejmu premiera i na jego wniosek ministrów - prezydent mogl jednak mianowac premiera na 6 miesiecy. W tym okresie sejm moglby udzielic rzadowi wotum zaufania zwykla wiekszoscia glosow, sejm mogl jednak sprzeciwic się.ale tylko moglby wybrac premiera bezwzgledna wiekscia glosow- konstruktywne wotum nieufnosci- koniec dotychczasowego rządu

jeśli w ciagu 6 miesiecy nie uczynil by zadnych z tych 2 opcji to prezydent musi rozwiazac sejm i nowe wybory

Wykład 14.04.11

Funkcja kontrolna

1. odpowiedzialność polityczna

2. odpowiedzialność konstytucyjna

3. odpowiedzialność egzekwowana w formie udzielania bądź nieudzielania absolutorium

Kilka organów naczelnych w stosunku do których parlammentowi nie przysługuja zadne uprawnienia kontrolne

• zasada podziału władz

• zasada niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów

1. trybynał stanu i inne sąd

organy które są neizalezne od parlamentu i ich dzialalnosc nie podlega kontroli (Owyjatki są)

1. prezydent (bo kontrasygnata dla większości), prerogatywy nie wymagaja kontrasygnaty ale za nie prezydent nie ponosi odpowiedzialnosci, jedynym przejawem kontroli prezydenta przez parlament jest mozliwosc egzekwowania odpowiedzialnosci konstytucyjnej. Prezydent może być pociagniety do odpowiedzialnosci za naruszenie konstytucji. W polsce nie było przypadku postawienei prezydenta przed trybubal stanu, w usa tak- Clintona. Ale nie był usuniety, za to prezydent Litwy- składają oni sprawozdania ze swojej działalności , mogą być odwołani
   Prezes NIK, Preses NBP, osoby które są powolywane przez sejm za zgoda senatu, i są nieodwoływalni, nie maja odpowiedzialnosci politycznej, ponosza tylko odpowiedzialnosc konstytucyjna!
   KRRiT- zgodnie z konst i ustawa o KRRiT - odpowiedzialnosc konstytucyjna i odpowiedzialność i odpowiedzialność polityczna

jeżeli wszystkie te 3 organy odmowia przyjecia sprawpzdania ze strony sejmu, senatu czy prezydenta, muszą się podać do dymisji

2. Rada Ministrów- większość tych środoków kontrolnych jest stosowana w stounku do rzadu;
   odpowiedzialnosc polityczna - jest egzekwowana przede wszyrtkich w formie wotum zaufania, następnie wotum nieufności, absolutorium- to są te srodki kontroli które są egzekwowane przez sejm jako calosc czyli na posiedzeniach plenarnych
   Mozemy również wymienic oinne srodki kontroli egzekwowane nie przez sejm jako calosc ale przez komisje bądź poszczegoplnych poslow. W zdecydowanej wiekszsci jeśli chodzi o czestotliwosc stosoeania to one maja przewage
   komisje: opinie komisji sejmowych, dezyderaty i rezolucje (one na wniosek komisji sejmu)
   poslowie mogą w sposob indywidualny albo grupowy: zapytania, interpelacje, żądania informacji w sprawach biezacych
   odpowiedzialnosc konstytucyjna- środki egzekwowania odpowiedzialnosci- odpowiedzialnosc o charakterze indywidualnym- poszczegolni czlonkowie rzadu ponosza odpowiedzialnosc w związku z (art 156 konst) 2 rodzaje odpowiedzialnosci za naruszenie konstytucji lub ustaw (delikt konstytucyjny); odpowiedzialnosc za przestepstwa ale tylko polelnione w związku z zajmowanym stanowiskiem. Uchwale o postawieniu w stan oskarzenia czlonka RM podejmuje sejm bez senatu kwalifikowana wiekszoscia glosow 3/5 ustawowych liczby poslow- 276 posłów- kworum 276
   krag podmiotow które mogą wniesc wniosek o oskarzenie ministra
   - prezydent
   - co najmniej 115 posłów

Srodki kontroli w ramach kontroli politycznej

• wotum zaufania- uchwała sejmu zawierajaca pozytywna ocene działalnosci albo programu rządu, 3 rodzaje wotum zaufania

• udzielana rządowi w związku z powoływaniem Rady ministrów- w 1 etapie tworzenia rządu jest udzielane ono bezwgledna wiekszoscia glosow jezli nie sejm nie udzieli wotum , to dymisja rzadu; egzekwowanie za program dzialalnosci (expose)

• eggzekwowanie w 3 etepie pow rządu- zwykła wiekszoscia glosow- (taki przypadek mial miejsce raz w 2004 r w stosunku do rzadu Marka Belki) jeśli nie otrzyma wotum musi się rzad podac do dymisji a prezydent skraca kadencje sejmu. Prezydent powierza temu zdymisjowanemu rzadowi do czasu powolania nowego rzadu.

• Art 160 konst- jest to wotum zaufania udzielane nie w związku pow rzadu ale w trakcie jego funkcjonowania. - zwykłą wiekszoscia glosow w obecnosci co najmniej polowy ustawowej liczby poslow, jeśli sejm nie udzieli wotum to dymisja RM

• wotum nieufności- środek kontroli parlamentarnej wykorzystywany przez opozycję. 2 rodzaje wotum nieufności

• solidarne- kiedy uchwala jest adresowana w stosunku do całego rzadu i dymisja będzie dot calego skaldu rady minstrów- odpowiedzialnosc polityczna

• indywidualna- w stosunki do poszczególnych ministrów- np. odpowiedzialnosc konstytucyjna

Konsekwencją przegłosowania wotum jest odwołanie ze stanowiska

Wotum nieufności solidarne- 3 rodzaje

• zwykłe wotum nieufności- uchwała sejmu wyrazajaca dezaprobate dla dotychcasowych dzialan rzadu i konsekwencja tego jest obowiazek podania się rzadu do dymisji a prezydent lub monarcha ma obowiazek przyajc te dymisje. Najczesciej jest ono udzielane zwykla wiekszoscia glosow-
  

• zmodyfikowane wotum nieufności- po 1 wojnie swiatowej mala konstytucja, następnie w konst marcowej- zwykle wotum nieufnosci,
  1926 nowela sierpniowa- ograniczono przewage sejmu i wzmocniono pozycje prezydenta i rzadu- prezydent na wniosek rady ministrow może odwolac sejm, glosowanie nad wniosekim wotumnieufnosci moglo się odbyc dopiero na nast. Posiedzeniu sejmu, w marcowej na tym samym posiedzeniu. Tylko raz z tego samego powodu można było skrocic kadencje sejmu
  w konstytucji kwietniowej- udzielenie wotum nieufnosci przez sejm wymagana była tez dec senatu, rola prezydenta wzmocniona, prezydent sam mogł rozwiązać sejm
  Mala konstytucja z 1992- w razie udzielenia wotum nieufnosci prezydent przyjmuej dymisje lub skraca kadencje sejmu

• konstruktywne wotum nieufności (niektorzy je zaliczaja do zmodyfikowanego)- wprowadzone w niemczech po 2 wojnie światowej
  w polsce w malej konstytucji z 1992 i (1.09)
  obecna konstytucja tylko konstruktywne wotum nieufnosci
  2 decycje w kontkryktywnym wotum nieufnosci

• prezydent dajac wotum jeszcze od razu powoluje nowego premiera

Wraz z obalenien dotychczasowego rzadu powoluje się nowego premiera!

Wnuiosek o wotum nieufnosci musi zawierac kandydata na nowego premiera

jedno glosowanie podwójne musi się osbyc- nad wotum nieufnosci , nad wyborem nowego premiera- jak sejm dokona tego wybory to są decyzje 2 w jednym :D- bo ten wybór musi być podjety jednoczesnei ( w polsce w maju 1993 mialo to miejsce- rzad Suchockiej)
na początku 1995 - uchwalenie konstruktywnego wotum nieufności

Warunki zeby konstruktywne wotum nieudfnosci było

• we wniosku mus być wskazany imiennie kandydat na premiera, podpisać musi się 46 posłów

większością co najmniej 231, co najmniej połowa

głosy wstrzymujące będą głosami przeciwnymi

jeśli sejm taka uchwale podejmie prezydent RP przyjmuej dymisje RM, i powoluje powolanego przez sejm nowego premiera i na jego wniosek czlonkow RM - prezydent dok czynnosci fornalnych jedynie

Wykład 21.04.11

• indywidualne wotum nieufności (w stosunku do ministrów)

Sejm może wyrazić minisrowi wotum nieufnosci art 159 konst, może wyrazic wotum nieufnosci premierowi jedynie wyb nowego premiera

wotum indywidualne do ministra

• wniosek musi być popisany przez co najmniej 159 posłów

• absolutną większością głosów

Jeżeli sejm podejmie taka uchwale minister ma obowiazak podac się do dymisji a prezydent ma obowiazek przyjac te dymisje- decyzja więc należy do sejm

Premier uzupelnia brakujcych ministrów, bez udziału sejmu, nie udziela więc wotum zaufania (brak indywidualnego wotum zaufania), prezydent ma obowiazek nominacji ministra

9 min kierownik ministerstwa

zwykłe indywidualne wotum nieufności to jest

ABSOLUTORIUM- decyzje w tym zakresie podejmowane jest przez sejm, na plenarnym posiedzeniu

jest to środek za pomoca którego sprawowana jest kontrola wydatkowania budzetu

14 min

Za co udzielane jest absolutorium

w przeciwienstwie do wotum zaufania gdzie jest ono za cala dzialalnosc, udzielane ono jest tylko za działalność budzetowa za rok ubiegły

art 226 konstytucji- do końca maja kazdego roku rzad musi wniesc sprawozdanie,

Określenie terminów dla rozpatrzenia tego problemu, są ustalone terminy dla rzadu i sejmu,w których powinny m=byc podejmowane decyzje

przed 1992 nie było tych terminow w związku z tym decyzje były podejmowane baaaaaaaaardzo pozno

sejm ma do dyspozycji z fachowej pomocy do uchwalania budzetu jest to NIK- sprawowanie kontroli, wyk analizy budzetu, kontroli wydatkowania publicznych pieniedzy, sprawuje kontrole nad dzialanoscia finansowa w sam terytorialnym ale w mniejszym stopniu (bo są izby obrachunkowe) , dokonywanie analizy wyk budzetu, na koniec roku przedstawienie analiz sejmowych

sejm ma więc 2 deokumenty; sprawozdanie rządu, sprawozdanie NIK (organ niezalzny od Rady ministrów)- dzieki temu kontrola jest rzetelna i obiektywna

w latach 52, 57 - ministertwo kontroli panstowej było, nal do rady ministerow, więc nie była niezalezna

26 min

1980- znów NIK niezależny - do dziś

NIK jest organem pomocniczym dla sejmu

Gdy sprawozdania nuiku i rzadu trafia do sejmu, sejm ma 3 miesiace na podjecie decyzji, czyli do końca sierpnia

Sposób rozpatrywania sprawozdania rzadowego i opinii niku

• podobna procedura rozpatrywania jak w ustawie budzetowej

• 30 min

• na posiedzeniu plenarnym sejmu, podejmowana jest uchwala, o udzieleniu abolutorium bądź o odmowie udzielenia abolutorium

Skutki tych decyzji:

• jeżeli sejm podejmuje uchwale o udzielenie absolutoruim , w art 226 nie ma powiedziane nic o większości, więc decyzuje zwykla wiekszoscia glosow , udzielenie abolutorium jest swego rodzaju wotum zaufania, jeżeli sejm podjmuje uchwale o odmowie udzielenia rzadowi absolutorium, tez zwykla wiekzoscia glosow, do tej pory w polsce nigdy się nie zdarzyło by sejm odmowił rządowi absolutorum; jeśli odmowi absolutorium , nie ma odpowiedzi w art 226 ; w malej konstytuvji z 92 r ten problem był uregulowany- w takim przypadku rada ministrów podaje się do dymisji, dlaczego obecna konstytucja tego nie zawiera?? Bo to nie było dobre, moglo to doprowadzic do nieporządanych skutków- jeżeli np. nastapi wczesniej zmiana rzadu , to nowy rzad by musial się podac do dymisji ;p,konstytucja więc pozostawia sejmowi i rzadowi swobode decyzji w tym wzgledzie, skutek więc może być rozny w zaleznosci od sytuacji, kilka mozliwych do zaistnienia sytuacji

• w miedzyczasie nastepila zmiana rzadu, sejm nie udziela absolutorium, żaden skutek dla nowego rządu- bo to działania poprzedniego rządu były przyczyna nie udzielenia abolutorium

• w trakcie ten smaej kadencji, rzad który istnial w roku beiglym, dziala w tym roku również - w swietle art 226 nie powienin się podawac do dymisji, ale z pkt iwdzenia politycznego , moralnego premier powinien zlozyc rezygnacje jeżeli sejm odmawia aboslutorium i takie zachowanie było by tez zgodne z konstytucje bo ani tego nie nakazuje ani nie zakazuje, rezygnacja premiera oznacza dymisje calego rządu

• tego absolutorium nie ma ale premier i rzad nie poczuwaja się do odpowiedzialnosci, i premier nie składa dymisji- to jest zgodne z konstytucja, czy sejm jest w tym przypadku bezradny? NIE! Dlatego ze stosowany bylby nie 226 art tylko inne , np. konstruktywne wotum nieufnosci, indywidualne wotum nieufnosci, albo wniosek do sejmu o postawienie premiera do odpowiedzialnosci

ZGROMADZENIE NARODOWE

konstyuvja przewwiduje istnienie takiego organu , tylko gdy parlament jest 2izbowy

w latach 22-35-

konstytucja kwietniowa tez ale inna nazwa- izb polaczonych

89 - po noweli kwietniowej- reaktywowanie senatu

Zgromadzenie Narodowe- nie jest organem władzy wykonawczej, ustawodawczej, sądowniczej ani kontroli

Tego organu nie da się sklasyfikować w ramach zadnych z tych 4 grup organów , ma znikomą role, więc nie jest to odrebna kategoria organów. Wiele cech mogloby wskazywac duze podobienstwo zgromadzenia do parlamentu

art 114 konst- zgromadzenie narodowe jest to sejm i senat- połączony skład sejmu i senatu, ale to nie jest PARLAMENT!!! 2 zasadnicze roznice między parlamentem a zgr narodowym

1. roznica o char proceduralnym; parlement ; izby dzialaja odrebnie , podjemujan deccyzje odzielnie; zgromadzenie narodowe; wspolne obrady obydwu izb, wspolne glosowanie

2. roznica o charakterze merytorycznym; kompetencje parlamenntu 2 izbowego (poprzednie wyklady na ten temat), kompretencje zgromadzenia narodowego całkowicie odmienne: nie uchwala ustaw itd.
   

Podobnie jak sejm i senat uchwalaja swoje wlasne regulaminy, zaliczymy do go konstytucyjnych źródeł prawa

4 sytuacje w których powinno się zebrac zgromadzenie narodowe związane wszystkie z prezydentem

• art 130- prezydent RP obejmuje urzad po zlozeniu Zgr Narodowemyu przysięgi- odibeiranie przysięgi od nowo wybranego prezydenta- nie jest kompetencja zgromadzenia narodowego, ale jest to obowiązek!

• Art 131 ust 2 pkt 4- kompetencja, uznanie trwalej niezdolnosci prezydenta do pełnienia swojej funkcji, większością 2/3 ustawowej liczby członków zgromadzenia narodowego

• art 140- nie jest to kompetencja- prezydent RP może się zwracać z orędziem do zgromadzenia narodowego, orędzia nie czyni się przedmiotem debaty- obowiązek wysłuchania orędzia prezydenta

• art 145 kompetencja- pkt 2 - postawienie prezydenta w stan oskarżenie za naruszenie konstytucji lub ustaw, większością 2/3 ustawowej liczby członków zgromadzenia narodowego, funkcja prezydenta ulega zawieszeniu na czas wyjasnienia, funkcje przejmuje marszalek sejmu

A przed 1997 rokiem?

W konstytucji marcowej - kompetencja wyboru prezydenta: prezydent narutowiccz, wojciechowski, mościcki

Kwietniowej- zgromadzenie elektorów wyb prezydenta

od 89 roku , w noweli kwietniowej- zgromadzenie narodowe wyb prezydenta

po roku nastapila zmiana w tym zakresie- nowela konstytucj 27.09.1990 wprowadzono powszechne i bezposrednie wybory

w latach 92- 97 - kompetencja zgromadzenia narodowego- okres prac nad nowa konstytucja, kontytucja miala być uchwalona przez zgromadzenie narodowe i przyjeta przez narod poprzez referendum

kiedy konettyutcja zostala uchwalona 2.04.1997 ostatnie posiedzenie- kompretencja ta zniknęła , gdyby kontytucja zostala odrzucona przez referendum to zgr nar nie utraciłoby kompetencji

zmieniać konstytucje może 2 izbowy parlament art 235

Wykład 11.05.11

21.06.11- egzamin o 14 w czerwonej auli

we wszystkie wtorki można przystępować do zerówki

Organy władzy wykonawczej

W większości konstyrucji mamy cdo czynienia z 2 czlonowa wladza wykonawcza

• organ pelniacy funkcje glowy państwa / monarcha lub prezydent

• Rada Ministrów z premierem na czele/ prezes rady ministrów/ w niemczech kanclerz

10 min Pozycja prezydenta: raz mniejsza raz większa, niż rady ministrów

• system prezydencko- parlamentarny 1935 konstytucja kwietniowa, w Rosji, Ukraina, Białoruś- władza wykonawcza jednoczłonowa, prezydent jest głową państwa ale też jest rządem jednoosobowym i premierem zarazem ;p

Szefem władzy wykonawczej u nas jest premier

Prezydent

1. Wybory

Są to wybory powszechne, równe bezpośrednie, większościowe, tajne

2. kadencja

Trwa 5 lat, ta sama osoba może być wybrana na ten urząd ponownie tylko raz. - 2 kadencje tylko

• Rozpoczęcie kadencji- art 130 konstytucji, prezydent obejmuje urzad prezydenta po zlozeniu przeed zgromadzeniem narodowym przysięgi i trwa 5 lat od tego momentu, oznacza to ze wszyxtkie czynmosci zwiazane z wyborem nowego prezydenta i zaprzysiezenie muszą być tak ustalone w czasie by stwierdzenie waznosci wyborow były w czasie tej kadencji

• zakończenie

• skrócenie, art 131 ust 2 konstytucji - śmierć prezydenta, zrzeczenie się prezydenta, , stwierdzenie niewaznosci wyborow prezydenckich, konstytucja zawiera wzmianki o nieobjeciu urzedu po wyborze: odmowa złozenia przysięgi, może być usuniety ze stanowiska decyzja zgromadzenia narodowego w razie stwierdzenia trwalej niezdolnosci do sprawowanie urzedu z powodu zdrowia; może być usunięty na podstawie prawomocnego wyroku Trybunału Stanu, w czasie postępowania jest on zawieszony w funkcji
  Konstytucja przewiduje zastępstwo- marszałek sejmu, do czasu wyboru nowego prezydenta ( z dniem zlozenia przysiegi), jeśli marszalek sejmu nie może to marszalek senatu
  *gdy kadenja trwa, a prezydent nie może chwilowo pelnic funkcji- to chwilowe zastępstwo marszalek sejmu, nie przełuża się kadencja z tego powodu:
  art 131 ust 1 - zastepstwo z inicjatywy prezydenta, trwa do czasu gdy prezydent zglosi ze już może objac urzad; może to być każdy powód, zalezy od prezydenta; jeśli prezydent nie może powiadomic marszalka o zastepstwie, to wtedy rostrzyga trybubal konstyutcyjny ze marszalek ma zastepowac prezydenta, z chwila postawienia prezydenta w stan oskarzenia zgromadzenie narodowe przekazuje z mocy prawa zastepstwo marszalkowi do czasu uprawomocnienia się wyroku trybunalu stanu
  jezli będzie to wyrok uniewinniajacy- obowiazki prezydenta przejmie dotychczasowy prezydent- jeśli jeszcze będzie trwala jego kadencja of course :D; jeśli jednak
  może kandydowac jessli twa postepowanie bo nie ma wyroku, jeśli zostanie wybrany 9ale marszalek by przejal bo nie może zlozyc slubiwania) i w trakcie kadencji wyrok winny- to usuniecie z urzedu
  ; jeżeli wyrok trubunal będzie skazujacy0 nutrata stanowiska i marszalek pelni funkcja prezydenta do casu zaprzysiezenia nowego prezydenta

• przedłużenie kadencji- art 228- nikt nie może zarzadzic przedluzenia kadencji, może ona wynikac jedynie z pojawienie się stanu nadzwyczajnego, przedluzenie 90 dni od czasu zakonczenia stanu nadzwyczajnego- do czasu zlozenia przysiegi nowego prezydenta

Kompetencje prezydenta

• nie może być domniemania kompetencji prezydenta!!!!!!!!

• komptetencje w zakresie stosunkow wewnetrznych

• w stosunku do parlamentu

• zarządzanie wyborów do sejmu i senatu

• zwoływanie 1 posiedzenia sejmu i senatu

• powolywanie marszalka sejmu i senatu i seniora

• inicjatywa ust

• zwolywanie sejmu i senau

• podpisywanie ii wetowanie ustaw

• prawo zarzadzania referendum

• zwracac się z oredziem do sejmu senatu czy zgromadzenia narodowego

• w ramach władzy wykonawczej

• w stosunku do rządu- powoływanie rządu, nominacja, za zgodą sejmu

• dokonuje zmian w stanowiskach a Radzie ministrow tylko na wniosek premiera- rekonstrukcja rządu

• może wystepowac w wnioskiem o postawienia ministra czy premiera przed Trybunalem Stanu

• art 141- może być zwolywana Rada Gabinetowa- Rada ministrów pod przewodnictwem prezydenta- nie przysluguja jej kompetencje rady ministrów- jest to forma wspolpracy tych 2 organow wykonawczych, forma o charaktzerze konstytucyjnym, bo przewidziana w konstytucji, na wniosek prezydenta jest zwoływana, obrady pod jego przewodnictwem, Rada nie może o niczym zdecydowac, jest to jedynie wymiana pogladow między prezydentem a Rządem- nie jest samodzielnym naczelnym organem- przekazuja sobie jedynie sugestie , propozycje, a czy beda przyjete do zdecyduje rada ministrow na czele z premierem

• kompetencje w zakresie stosunkow zewnętrznych

Wykład 19.08.11

Odpowiedzialność prezydenta za sprawowanie urzędu

Konstytucja rp opiera się na rzadach parlamentarno gabinetowa

Prezydent nie ponosi odpowiedzialnosci polittycznej w zadnej formie

nie ma instytuji wotum zaufania i wotum nieufnosci , nie ma reguk pozbawienia urzedu podczas kadencji z powodow politycznych

kontrasygnata aktow urzedowych prezydenta- wymog podpisu premiera i innych ministrow- przeniesienie odpowiedzialnosci politycznej na premiera/ ministra- podpis nie jest czysta formalnosccia- jest wymagany dla waznosci aktow prezydenckich

Wyjatki od wymogu kontrasygnaty (prerogatywy)- prezydent nie ponosi odpiowiedzialnosci politycznej

Prezydent w ostatecznosci ponosi odpwiedzialnosc przed wyborcami

Jedyna forma odpowiedzianosci prezydenta jest odpwowidzialnosc prezydenta art 145

2 rodzaje odpowiedzialnosci konstytucyjnej:

• odpowiedzialnosc za naruszenie konsty lub ustaw (delikt konstytucyjny)

• odpowiedzialnosc za popelnione przestepstwa w trakcie pelnienia tej funkcji- przestepstwa wszystkie, w związku z urzedem i poza - Trybunal stanu oegzekwuje, w stan oskarzenia stawia zgromadzenia narodowe na wniosek co najmniej 145 członków , glosowanie wiekszoscią co najmniej 2/3 glosow

Rada Ministrów

• jest wiodącym organem wykonawczym

Skład : art 147 konstytucji

• członkowie obligatoryjny- muszą być powolywani

• premier

• ministrowie - o ilosci ministrow decyduje aktualna struktura administracji rządowej, może być również zmieniana w trakcie kadencji, no ministerstwo edukacji narodowej rozdzielilo się 1 ministerstwa

2 rodzaje ministrów- zakres ich dzialania

jednosobowy charakter administracji rządowej, zarządza ministerstwem i resortem

kategoria fakultatywna- ministrowie bez teki - ministrowie ktorym premier powierza okreslone zadania na zlecenie premiera. Oni nie są szefami resortu, nie ma ministerstwa tylko są ministrami do oreślonych poruczeń - może być szef kancelarii rady ministrow, o ich ilosci dec premier

• wicepremierzy

W PRLu aż 10 wicepremierów bardzo dużo ministrów resortowych

Stanowisko wicepremiera może być laczone z ministrem resortowym,

premier może być ministrem

jeżeli rzad jest rzadem koalicyjnym

• członkowie fakultatywni- mogą, nie muszą, zależy od decyzji premiera

• przewodniczcy komitetów w radzie ministrow

Kompetencje Rady ministrów art 146 konst

Zakres kompetencji parlamentu sądów, trybunalow, są dokladnie okreslone w konstytucji i ustawach, tylko to co jest w nich okreslone jest ich kompetencjami TYLKO!

Zakres kompetencji RM nie jest dokładnie określony!

Kompetencje okreslone w konstytucji są bardzo ogólne, nie szczegółowe

Najbardziej szczegółowe kompetencje są z pkt 2 art 146, ale nie całkowicie- zasada domniemania kompetencji na rzecz RM, gdy jakaś kwestia nie jest przypisana jakiemuś organowi, należy do RM

Dymisja Rady Ministrów, przyczyny:

1. obligatoryjne-

• na 1 posiedzeniu nowo wybranego sejmu- premier składa dymisje

• nieudzielenie wotum zaufania, premier w trakcie kadenji wystepuje o wotum zaufania i nie uzyskuje go

• wyrazenie RM wotum nieufnosci (konstruktywne wotum nieufności)

w malej konstyutcji były inne przyczyny także

• nieudzielenie rzadowi absolutorium

• zwykle wotum nieufności- bez wyboru nowego premiera- teraz go nie ma już-

2. fakultatywna- rezygnacja prezesa RM- jego rezygnacja oznacza dymisje całego rządu; np. rezygnacja premiera Tadeusza Mazowieckiego1889 powołany, pełnił funkcje 1,5 roku bo wybrali Wałęse na prezydenta a on tez kandydował i się zdenerwował i złożył rezygnacje :D:D:D; albo 2004 r- rezygnacja Leszka Millera- bo rozpad koalicji SLD-PSL , PSL wycofał się z koalicji,

Dymisje premier składa w ręce preyzydenta, prezydent może w 1 sytuacji odrzucic rezzygnacje

konstytucja milczy na temat jednej przyczyny dymisji- śmierć premiera,

Rekonstrukcja rządu - wymiana nawet wszystkich członków z wyjątkiem premiera, bo z premierem to już jest dymisja!!! :)

• indywidualne wotum nieufności

• art 161 konstytucji - prezydent RP na wniosek premiera dokonuje zmian w składzie RM- jedynie na wniosek premiera, nie może prezydent samodzielnie!!, jest ot jedynie kompetencja sejmu i premiera,

• sam pemier z własnej inicjatywy może zrezygnowac z dalszej wspolpracy z danym ministrem

• rezygnacja samego ministra, składa ją na ręce premiera, premier może jej nie przyjąć

Uzupełnianie składu RM

art 161 konst

Premier powierza wicepremierowi ministerstwo gdy brak ministra resortowego

Kompetencja prawotwórcza RM

akty normatywne RM mogą pow jako organu kolegialnego i jako organy jednosobowe

Akty normatywne RM jako organu kolegialnego- konstytucja wymienia 2 rodzaje ich

• rozporządzenia wykonawcze- mogą być wydawane zgodnie z art 92 mogą być uchwalane tylko przez organy wskazane przez konsty

• rada ministrow

• prezydent

• premier

• ministrowie

• krajowa rada radiofonii i telewizji

Zakaz subdelegacji- nie można przeniesc upowaznienia na inny organ!!

• uchwały RM - są aktami które mogą być wydawane bez upowaznienia ustawowego, roznica między rozporzadzeniami a uchwalami , rozporzadzenia wykonawcze art 87 są aktami powszechnie obowiazujacymi, uchwaly natomiast są tzw aktami prawa wewnętrznego- adresowane wylacznei do organow podleglych Radzie ministrow i nie ogolu adresatow

Akty premiera i poszczeólnych ministrow

• rozporzadzenia wykonawcze- powsz obow

• zarządzenia- są zawsze aktami normatywnymi organu jednoosobwego!!!!!! wewnętrzna

Dekrety z mocą ustawy 1944-1952

mała konstytucja- rozporzadzenia z moca ustawy

jedyne okresy w historii XX w kiedy rzad wydawal akty rangi ustawowej

Odpowiedezilnosc RM i poszczególnych czllonkow

• wotum zaufania

• wotum nieufności (solidarne , indywidualne)

• odpowiedzialność konstytucyjna poszczególnych czlonkow rządu

Organem decydujacym w tych sprawach jest Sejm, to on decyduje o postawienie w stan oskarzenie , wniosek przez co najmniej 115 posłów, wiekszoscia 3.5 ustawowa liczba poslow- 276 głosów !!!!!1,14 min

Władza sądownicza

1. Trybunał Stanu

Istniał TS w konsty marcowej, kwietniowej, w okresie miedzywojennym

po II wojnie światowej

do 1952- TS istniał

Mała konstytucja 1947 też TS, ale w praktyce nie było

konstytucja PRL- nie ma trybunalu

Poczatki lat 80' przywrocenie TS

Ustawa o zmienie konst prl 26.03.1982 roku - na jej podstawie dodano do konstytuvji 2 art 33a o TK i art 33b o TS, zostala uchwalona ustawa o TS i weszła w życie od 1982 a o TK uchwalona z opoznieniem. Nowelizacje od 1989

Wykład 26.05.11

Obecna konstytucja

• TS jest szczególnym sądem

W Anglii Izba Lordów jest najwyższą istancją sądowa- nie ma TS

W niemczech nie ma TS- Trybunał konstytucyjny u nich ma kompetencje naszego TK i TS

3 min

TS przywrócony w Polsce 1982 r.

TS i TK były umieszczone w rozdziale o kontroli państwowej rozdzial 4 - dziwne

mała konstytucja 1992 skladala się z 2 czesci- malej konst i przepisow utrzymanych w mocy- w których był ten rozdzial 4

od 1997 już normalnie w rozdziale o wym sprawiedliwosci

1989 nowela kwietniowa zmienano konstytucje, dodano do rozdzialu art o RPO

1992 utworzony jeszcze jeden naczelny organ KRRiT do rozdzialu 4

w 1997 rozdzielono te organy TS i TK osobno- pozostale organy w rozdziale organy kontroli

obecna konstytucja

188- 201 art konstytucji

przed 97 nrokiem art o tS był krótki, nic nie było okreslone art 34b

teraz ranga zostala wzmocniona tego organu,

Skład TS

• art 199 - przewodniczacy (1 prezes sądu najwyższego, którego pow prezydent na 6 lat) , 2 zastepcow, 16 czlonkow wyb przez sejm wsrod poslow i senatorow na okres kadencji- 4 lata , kadencja TS tyle trwa co kaencja sejmu, jeśli sejm ma skrocona albo przedluzona kadencje to TS też

Kwalifikcje wymagane od kandydatow na czlonka TS

• zastępcy przewodniczacego i co najmniej 8 czlonkow TS- kwalifikcje sędziowskie, pozostala połowa mogą to być osoby z grona politykow, administracji czy przedstawiciele innych dziedzin nauki

Status prawny czlonkow TS- art 200

Immunitet formalny- nie może być pociagniety do odp rpawnje, nie może być zatrzymany czy aresztowany bez zgody TS- niezaleznosc czlonkow organu od wplywu ingerencji innego organu

wyjatek jeśli chodzi o aresztowanie; zatrzymanie na goracym uczynku i jeżeli jego zatrzymanie jest konieczne dla prawidlowego toku postepowanie, o zatrzymaniu trzeba powiadomic przewodniczacego TS

W stosunku do czlonkow TS obowiazuje zasada apolitycznosci, nie mogą nalezec do partii związku zaw itfd

zasada nepolaczalnosci stanowisk- nie może pelnic zadnego innej funkcji , mogą być jednak profesorami czy pracownikami naukowymi

Kompetencje TS:

• podmiotowy zakres działania- krąg osob które podlegaja TS- zamkniety katalog art 198

• prezydent RP

• prezes rady ministrow czlonkowie rady ministrow

• prezes NBP

• prezes NIK

• członkowe KRRiT

• osoby którym premier powierzył kierowanie ministerstwem

• naczelny dowódca sił zbrojnych

• kierownicy urzednikow centralnych- kiedyś, już nie :D:D- za nich odpowiedzialnosc ponosza czlonkowie rzadu ktorym oni podlegaja - teraz.

• Pkt 2 art 198- poszerzenie kręgu osob pod TS- również posłowie i senatorowie z zakresie opisanym w art 107- zakaz prowadzenia działalności gosp, z wyk majątku skarbu panstwa lub samorzadu ter, zakaz nabywania tego majatku

• przedmiotowy zakres działania - zakres odpowiedzielnosci tych osob, za co odpowiadaja te organy z pkt 1

• prezydent: ponosi odpowiedzialnosc za naruszenie konstytucji ustawy (delikt konstytucyjny) lub pop przestępstwa (obejmuje wszystkie pop przestępstwa!!!!!)

• art 156 Rada ministrów- przestepstwa zwiazane z pelniana funkcja

• posłowie: tylko wylacznie art 107

Tryb egzekwowania tych odp.

• złożenie wniosku o pociągnięcie do odp konstytucyjnej przed TS

• do tej grupy zaliczamy tylko prezydenta- co najmniej 140 członków zgromadzenia

• członkowie RM art 156- prezydent i co najmniej 115 posłow

• posłowie i senatorowie art 107- marszałek sejmu lub senatu

• pozostale osoby z 198 art - nie reguluje konstytucja tej kwestii :D, więc przepisy ustawy o TS: prezydent, co najmniej 115 posłow i sejmowa komisja śledcza

• II etap przekazanie tego wniosku do sejmu-> muszą postawic konretne zarzuty czego osoba się dopuscila, dowody na to i muszą być wskazane osoby które beda reprezentowac ten wniosek na dalszych etapach postepownaia, MS kieruje te wnioski wstepne do rozpatrzenia w komisji odpowiedzialnosci konstytucyjnej (1982 powstałą) i tak komisja przeprowadza postepowanie dowodowe w ktorym rozp czy zarzuty są uzasadnione czynie, w ramach tego postepowania wnioskodawca czy podejrzany mogą przedstawiac dowody, podejrzany może korzystac z pomocy prawnej, postepowanie ma char post karnego, przedlozenie sejmowi wniosku w ktorym komisja wnioskuje o podjecie 1 z 2 decyzji albo postawic osobe w stan oskarzenia albo umorzyć postępowanie- to są propozycje nie komisja decyduje, Decyduje: zgromadzenie narodowe w stosunku do prezydenta wiekszoscia 2/3 ogolnej liczby czlonkow ZN - 374 głosy, sprawozdanie sejmowej komisji odpowiedzialnosci konstytucyjnej jest również przekazane senatowi , dlatego może on tez uczestniczyc w ramach zgromadzenia narodowego. ; albo Sejm w stosunku do reszty z katalogu; Wymagana większość glosow by postawic w stan oskarżenia: art 156- sejm podejmuje uchwale wiekszoscia 3/5 ustawowej liczby posłów- 276 głosów, do pozostałych osob konstytucja nie okresla wiekszosci- rzpisy ustawy o TS: sejm podejmuje uchwale w tych sprawach wiekszoscia bezwzgledna, art 107- konstytucja nie precyzuje tu jaką większością

W momencie podjecia dec ZN lub sejmu konczy się postępowanie parlamentarne!!- Albo ZN i Sejm podejmuja uchwale o umorzeniu - zamkniecie sprawy, albgo zgormadzenie lub sejm podejmuja uchwale o postawienie w stan oskarzenia- uchwala ta będzie aktem oskarzenia przeslanym Trybunalowi Stany- w tej uchwale trzeba wskazac stawiane zarzty , wskazac dowody, trzeba rowneiz powolac oskarzycicieli

Gdy jest zarzut o naruszenie konstytucji lub ustawy lub pop przestepstwa postawienie tej osoby wymaga się wysokiej liczby glosow- poslowie mogą się kierowac wzgledami politycznymi, niestety.

• postępowanie sądowe przed trybunalem stanu

Problem instancyjności w TS

• 2 instancyjność , mimo ze TS jest jednym organem

• sądem 1 istancji nie jest pelen sklad TS , przewodniczacy powoluje sklad orzekajacy 5 osobowy i od wyroku tego sądu trybunalowego służy odwołanie do Trybunaly 2 istancji ( inny skład TS)

Kary TS:

• zależne czy TS orzeka w sprawie naruszenia konsty lub ustawy czy dziala jako typowy sad karny, czyli za pol przestępstwa

• w ustawie o TS - kary symboliczne, polityczne, te kary nie moją nic wpspolnego z pk, bo chyba ze delikt powoduje jakas szkode to wtedy kary według kodeksu karnego za pol przestępstwa się stosuje

• kary o char konstytucyjnym-

1. pozbawienie praw wyborczych

2. zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych

3. pozbawienie orderów odznaczan, lub utrate moznosci ich uzyskiwania w przyszlosci

4. utrata zajmowanego stanowiska

2. Trybunał Konstytucyjny- odpowiedzialne są akty normatywne nie sejm itp.

Jest to organ którego istnienie w Polsce rozpoczyna się dopiero od nowelizacji konstytucji z 1982 roku

Wcześniej- nie było choć były próby ale nie wyjszło..... :(

kiedy już uchwalono to pojawil się w konstytucji bardzo osczedny art o nim

W przeciwieństwie do TS który mial uchwalona ustawe , w TK był projekt o ustawie TK ale go nie zgloszono do sejmu , dopiero w kwietniu 1985 roku ustawa o TK zostala uchwalona.

Pod koniec listopada 1985 powolany został 1 sklad

• 12 sedziow- prezes , wiceprezesi

1 skład odbyło się w 2 czesciach

6 sedziow na lat 4

pozostala 6 na lat 8

co 4 lata odnowienei skladu TK

teraz powoluje się sedziow na lat 9 TK

Po powołaniu

najpierw działania organizacyjne

od 1986 TK jest gotów podjac swoja dzialalnosc merytoryczna

w miare uplywu czasu dok zmiany w TK- w związku z przeobrazeniami ustrojowymi

• 1987 r- nowelizacja ustawy o TK, bo powolano RPO, więc uzupelniono o RPO ustawe jeśli chodzi o zakres podmiotowy, dodano rowneiz pewne kompstencje TK, nowela grudniowa np. ; orzekanie o zgodnosci partii pol z konstytucja, ; potem mala konstytucja; np.;;;; Najwieksze zmiany w 1997- więc musiała być ichwalona nowa ustawa o TK, zostala uchalona 1.08.1997 która zastepuje ta poprzednia w tej ustawie wskazano jako date jej wejscia w życie 17.10.1997 w tym samym diu jak konstytyucja

Wykład 02.06.11

Badanie zgodności ustaw z konstytucją jest młodą funkcją pod koniec XVIII w

Wczesniej takie pojęcie nie istnialo

pojęcie to wystepuje tylko w panstwach gdzie wystepuje sztywna konstytucja, W Wielkiej Brytanii więc nie! W wielkiej brytanii nie ma TK

1 krajem gdzie ten problem się pojawil są Stany Zjednoczone 1787 r

W wieku XIX kiedy pojawialy się 1 konstytucje w panstwach te problemy się pojawialy

W polsce mimo ze 1 konsta w europie nie było tego bo praktycznie ta konsta nie weszla w życie, nie była przestrzegana

norma konstytucja przesadza o uchylyleniu normy ustawowej, kto o tym ma przesądzać?

2 podstawowe systemy kontroli badania zgodnosci ustaw i innych aktów z konstytucja

• parlamment jako przedstawicielstwo narodu- zasada suwerennosci parlamentu - kontrola parlamentarna, samokontrola parlamentarna, bo on sam uchwala ustawy- samokontrola jednak jest malo skuteczna:D bo ustawy mogą zmieniac wtedy konstytucje co zaburza nadrzednosc konstytucji

• kontrola pozaparlamentarna- organy niezalezne od parlamentu- dzieki temu parlament zaczal zwracac uwage na to czy ustawy są zgodne z konstytucja :D- ta kontrola ulega intensyfikacji;

• kontrola sądowa- najwcześniejsza forma kontroli, wyksztalcily się 2 podstawowe typy tej kontroli , jeśli chodzi o rodzaje

$ sądy zwykłe- 3 władza- 1 państwem kiedy ten model wszedł są Stany Zjednoczone Ameryki, jest to instytucja która wyksztalcila się w mocy praktyki, zwyczajowa, nie była niegdzie zapisana, potem w slad za Usa poszly inne kraje europejskie, dania norwegia , szwecja, findlandia, pod koniec wieku XIX gdzie w europie dominowal system parlamentarny np. francja- pojaawily się propozycje powolania spejalnego sadu dla ochrony konstytucji, więc chcciano powolac sad konstytucyjny do realizacji tych postulatow dopiero po 1 wojnie swiatowej
Pierwsi byli Austriacy 1920
po 2 wojnie swiatowej to się rozwijalo
Niemcy i Włochy- tam najbardzej naruszano onstytucje
W krajach socjalistycznych było to niedopuszczalne :D

• kontrola polityczna (organ polityczny niezależny od parlamentu)

$ Francja - zmienił koncepcje ochrony konstytucji do 1958 dominował model samokontroli parlanmentu, po 2 wojnie światowej namiastka organu kontroli o char politycznym- kimitet konstytucyjny, w klas posloweim senatorowe na czele prezydent, w konstytucji 1958 powolano rade konstytucyjnym o char oolitycznym0 funkcjonuje do dziś

Polska

TK na podstawie noweli 1882 r- ograniczony jej charater, starano się pogodzic ta nowosc jaka ma być TK bedacy spejcalnenym organem ochrony konstyutcji z innymi zasadami ustroju, np. z zasada nadzrzednosci parlamentu i zasada kierowniczej roli partii komunistycznej

35 min uz sporo

Rola Trybunalu zsotala sprowadzaona do rolu wydawania opinii

Wyroki TK innych aktów normatywnych niż ustawa były ostateczne!

Do 17.10.1999 to ograniczenie funkcjonowało !!!!!

do 1997 pozostale ograniczenia

TK podlegaly tylko akty krajowe

po 1989 w orzecznictwie TK pojawial się watek umow miedzynarodowych ale jako element posilkujący

Nie mógł też orzekać zgodnosci aktow z umowami miedzynarodowymi- art 89

Wyłaczenie skargi konstytucyjnej- dopiero pojawila się w 1997 roku- było to ograniczenie nie tylko smaengo trybunalu ale mozliwosci wplywania na jego dzialanie z naszej strony, skarge kost składają glownie obywatele, osoby indywidualne, ale tez i osoby prawne, jst dod instrument ochrony naszych praw i wolnosci przeiwdzianych w kosnttucji

Skład i powoływanie TK

• 15 sędziów, są oni wyb indywidualnie przed sejm na okres 9 lat, zakaz ponownego wyboru, 1 kadencja- gwarancja niezawisłości sędziowskiej, ; sejm podejmuje decyzje ostateczna w tym wzgledzie, jest jedynym organem który podjemuje decyzje w tym względzie, prezydent jedynie odbiera przysiege od wybranych sedziow

• Prezes i wicepreses TK- wczesniej wyb go sam TK, obecna konstyttucja ; powoluje ich prezydent RP ale nie według wlasnego uznania tylko sposrod kanddydatow zglosoznych przez Zgromadzenie Ogolne sędziow TK, TK przedstawia po 2 kandydatow na kazde stanowisko

• zasada nieodwolywalnosci z tego stanowiska z wyjątkiem przypadkow ściśle określonych w ustawie, zastepca w takim razie jest pow na 9 lat a nie na czas zak kadencji popprzenika

Przyczyny te:

• na skutek śmierci

• zrzeczenie się

• stan zdrowia , orzeczenie lekarskie

• skazanie prawomocnym wyrokiem sądowym; po uchyleniu immunitetu

Tryb dyscyplinarny

• ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za wykonywanie obowiązków , sądem dyscyplinarnym dla sędziów TK jest sam TK; 2 instancyjnosc

kary:

upomnienie, nagana, usuniecie z zajmowanego stanowiska

Inne gwarancje niezawisłości sedziow TK

• niepołaczalnosc stanowisk, z wyjatkiem profesora w szkole wyższej

• zakaz przynaleznosci do partii pol- apolityczność

Kompetencje TK

• funkcja orzecznicza- orzekanie zgodnosci aktow normatywnych z konstą- hierarchiczność orzekania, kontrola pionowa-

• zakres aktów normatywnych które podlegają funkcji orzeczniczej TK

& kontrola uniwersalna- wszystkie źródła prawa

& ograniczona- we Francji nie podlegqja umowy miedzynarodowe, uchwaly
W Polsce (art 188 konst)- ustawy , umowy miedzynarodowe, wszystkie inne przepisy prawa wydawane rzez centralne organy państwowe, z wylaczeniem aktow prawa miejscowego

• w zależności od etapu tworzenia prawa

& kontrola uprzednia- taka która realizowana jest na etapie tworzenia prawa lub na etapie jego promulgacji, tym momentem granicznym jest wejście w życie ktu normatywnnego- przed, jeśli nie ok to nie wchodzi w życie, kontrola prewencyjna, występuje ona w formie - uprawnienie prezydenta,moze wystapic w wnioskiem to tk o stwierzenie zgodnosci z konsty, lub um miedzynarodowe art 133 ust 2 , tylko prezydent może inicjowac kontrole uprzednia

& kontrola następcza- dotyczy aktów obowiązujących, jeśli źle to- utrata mocy obowiązującej- charakter represyjny- ona dominuje

• orzekanie w przedmiocie skarg konstytucyjnych

• orzekanie o zgodności celów lub działalności partii politycznych z konstytucją

• rozstrzyganie sporów kompetencyjnych ppomędzy centralnymi konstytucyjnymi organami pańśtwa, np. od 1997 NSA, RPO, GIOPO (niecentralny i nie konstytucyjny)

• stwierdzenie na wniosek MS zaistnienia przeszkody z sprawowaniu urzędu przez prezydenta gdy ten nie może powiadomic MS

oprócz tych funkcji, jest funkcja nie z konstytucji ale jest w ustawie

• funkcja sygnalizacyjna- powiązana z funkcja orzecznicza, jednak są uchybienia nie tylko w pionowym ale i w poziomym, np. luki w prawie, ustawy zwykle są ze sobą sprzeczne np., - sprzeczność pozioma o tym rozstrzygaa zazwyczaj sady bo TK nie ma takiej kompetencji orzekania niezgodnosci ustawy z ustawa, ale TK może kierowac wystapienia do organow prawotworczych gdy stwierdzil pewne luki lub uchybienia- nie ma ono mocy wiążącej

Wykład 9.06.11

Kontrola

• merytoryczna

• kontrola formalna , 2 aspekty jej

• kontrola kompetencyjna- czy został wydany przez kompetentny organ dany akt , czy jest upoważniony to tego, zdarzają się przypadki jeśli chodzi o akty wykonawcze , Premier czy Rad ministrow mogą wydawac rozporzadzenia wyk tylko z odpowiednim upowaznieniem ustawowym,
  przeniesienie kompetencji rpzez 1 organ na rzecz 2 organu- subdelegacja- tk uznaje zakaz subdelegowania

• kontrola proceduralna- czy akt normatywny został wydany w odpowiedni sposób z zachowaniem wszelkich wymogów przewidzianych dla tej ustawy

• kontrola konktretna i abstracyjna- dot olicznosci w jakich dochodzi do oceny

• konkretna- dokonyana się w związku z jakas kontrtna toczaca się sprawa przed sadem lub innymi organami szczegolnie org amdinistracji publicznej , powstaje watpliwosc czy dany przepis jest zogdny z konstytucja czy nie, , w systemie amerykńskim , mamy tylko kontrole konkretna,

• w systemie europejskim kontrola konretna i abstracyjna- kontrola abstrakcyjna- bez związku zkonretna rozpawa i konretnego przeposu mozemy oskarzyc do TK ustawe, przepis, czy inny akt normatywny na wniosek upowazniionych do tego organow, zarowno może to być kontrola prewencyjna jak i i następcza, nasza konstytucja przewiduje tez konstrole konkretna , 2 sytuacje:

# instytucja pytań prawnych- kierowane przez sady, podczas rozstrzygania konretnej sprawy ma wapliwosci czy przepis jest zgodny czy nie z konstytucja

# skarga konstytucyjna- nie w trakcie toczacego się postepowania, ale po jego zakonczeniu

Postepowanie przed TK w ramach funkcji orzeczniczej:

1. wszczęcie postępowania przed TK, kto może inicjować to postępowanie?? kto składa wnioski

• kontrola abstrakcyjna art 191

• kontrola uprzednia tylko prezydent

• kontrola następcza: 2 kategorie podmiotów:

^ organy lub podmioty upoważnione do wyst z wnioskami w sposób generalny- wszystkie akty nie wazne co one regulują: prezydent, marszalek sejmu, marszalek senatu,....................uzupełnij
rzecznik praw dziecka nie może , wniosek do RPO i dopiero RPO może..
^ organy mogace skladac wnioski w ograniczonym sensie- sprawy objete tylko ich zakresem działania: KRS, organy … uzup

• kontrola konkretna- pytanie prawne art 193 konst- sąd może przedstawic TK pytanie prawne I instancji , II instancji, SN, TS, itd- wszystkie sądy , sąd polubowny też

skarga konstytucja - nowa instytucja od 1997, rozdział II konstytucji, art 79- jest traktowana jako odrebna kompetencja TK , ale tak naprawdę nie jest taka tylko miesci się ona w funckji orzeczniczej, tylko sposob wszczescia jest na tyle odmienny ze traktujemy go jako odrebna kompetencje, nasza konstytucja tez tak czyni w art 198, rostrzyga o zgodnosci aktu normatywnego z konstytucja!!!, nie rozpatruje kontretnej sprawy!- w trybie kontroli konretnej, bo skarga może być wniesiona w związku z konretna sprawa!

Zakres podmiotowy skargi konstytucyjnej:

• KAŻDY:D nie tylko obywatel, cudzoziemcy, bezpaństwowcy , nie dotyczy praw okreslonych w art 56- to jest wyjatek- przyznawanie statusy uchodzcy i w zakresie uzyskania azylu.

• Również osoby prawne, tylko jest jeden warunek: które prawa i wolnosci zostaly naruszone (os fizyczne tez , kazdy ma inny katalog praw i wolności)- art 11 ; partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia, fundacje, przedsiebiorstwa (prawo własności)

W praktyce najwięcej skarg wpływa od obyweteli.

Skargę składamy na przepis prawny na podstawie którego dany wyrok lub dec adm zostal wydany

spod komptetencji orzeczniczej TK jest wylaczone akty prawa miejscowego

art 79

skarga konstytucyjna mkzoe tez dotyczyc aktu prawa miejscowego można go zaskarzyc- tylko w trybie kontroli konretnej, tylko w trybie skargi konst a nie w trybie kontroli abstracyjnej.

Gdy sąd wydał wyrok ostatecznie, lub decyzja adm tez istateczna- to wtedy skarga- ma char subsydiarny - mozemy jej uzyc po wykorzystabiu wszyystkich środkow odwoławczych, skarge skladamy na przepis prawny, musimy dolaczyc odpis od wyroku, dopiero TK skarge przyjmie

Postepowanie przed Tybunalem i skutki orzeczen

składa się z 15 sędziów, składy rozstrzygania:

• skład 3 osoby - w stosunku do aktow o char podustawowyn- rozporzadzenia, zarzadzenia, uchwaly

• skład 5 osobowy- o zgodnosci ustaw i umow miedzynarodowych z konstytucja

• pełny skład TK - co najmniej 2/3 składu TK , co najmniej 10 sędziów - sprawy o szczegolnej zawiłości prawnej, na wnoiosek 3 lub 5 sedziow zeby był pełny skład , wyrok wydany w imieniu TK , charakter ostateczny

• postępowanie toczy się przed TK w identyczny sposob bez względu na to kto zainicjował to postepowanie , gdy wniosek o char abstrakcyjnym czy pytanie prawne, czy skarga konstytucyjna postepowanie toczy się w sposob identyczny

• 2 rodzaje wyroków TK

• orzeczenia stwierdzajace zgodnosc aktu przpisu nizszego rzedu z aktem wyzszego rzedu- to nic nie zmienia, potwierdzaja tylko ze są zgodne

wyroki interpetacyjne- TK stwiierdza ze dany przepis jest zogdny z konstytucja pod warunkiem ze... będzie rozumieny w ten i ten sposób

TK stwierdza kilka przepisów za zgodne kilka za niezgodne, może czesciowa uznać

• wyroki stwierdzajace niezgodnosc z konstytucja-

te wyroki są ostateczne , jednoinstancyjność , te orzeczenia TK są publikowane tam gdzie akt normatywny był ogłoszony; w dzienniku ustaw lub w monnitorze polskim, w dzienniku urzedowym resortowym

jeżeli akt normatywny nie był nigdzie ogloszony, np. uchwaly, zarzadzenia, instrukcje itp. - to w monitorze polskim

Kiedy wyrok wchodzi w życie- z dniem ogłoszenia w dzienniku ustaw, monitorze lub innym, ale są wyjątki, gdy TK uchyla akt to jakby od razu był uchylany istnialaby luka w prawie, TK może podac inny termin wejscia w zycie- termin ten nie może przekroczyc 18 miesiecy jeśli chodzi o ustawe a inne katy 12 miesiecy, jest to termin dla org uchwalodawczego na dokonanie zmian; gdy organ nie uczyni tego ; to sankcja ostateczna; akt utraci moc obowiązującą

Skutki prawne wyroku TK w stosunku do aktow indywidualnych: wyroki sadowe , decyzje administracyjne itd... : TK nie uchyla wyroków! Uchyba akty normatywne. Jeśli np. ktoś odsiedzial wyrok a TK uznał ze akt normatywny uchyla to odszkodowanie!

Art 190 pkt 4 to sad uchyla wyrok na wniosek zainteresowanej strony po orzeczeniu TK, TK nie wszcyna postepowania, on tylko

---