materiały metalowe, Studia, SEMESTR 2, Materiały metalowe


MATERIAŁY METALOWE

  1. stale szybkotnące

Stale szybkotnące - mają wysoką twardość w wysokiej temperaturze (ok. 600°C), oznaczenie HS na początku oznaczeni, stężenie węgla 0,7 - 1,6%, główne dodatki stopowe Cr, W, Mo, V, Co, obróbka cieplna złożona z hartowania i wysokiego odpuszczania (dwukrotnego), po hartowaniu struktura martenzytu listwowego z 20% austenitu szczątkowego i nierozpuszczonymi węglikami, po odpuszczaniu struktura martenzytu odpuszczonego z dyspersyjnymi węglikami, czas austenityzowania 80-150 s niezależnie od masy i wielkości wsadu, temperatura austenityzowania ok. 50 - 70°C poniżej temp solidusu danego gatunku stali, wymagania: odporność na odkształcenia plastyczne na zimno i gorąco, odporność na zużycie, wykorzystywane na narzędzia tnące do obróbki skrawaniem, wykrojnikowe, do obróbki plastycznej, przykład HS6-5-2, HS12-1-5-5

  1. wady liniowe

0x01 graphic

0x01 graphic

  1. wady punktowe budowy krystalicznej

0x01 graphic

Obecność zarówno wakansów jak i atomów międzywęzłowych powoduje wokół nich lokalne odkształcenia sieci przestrzennej kryształu zwane odpowiednio kontrakcją i ekspansją

  1. odkształcenia plastyczne na zimno

Odkształcenie plastyczne na zimno - zachodzi w temperaturze niższej od temperatury rekrystalizacji, następuje w wyniku działania poślizgu lub bliźniakowania

Mechanizm odkształcenia plastycznego polikryształów na zimno:

  1. stopy aluminium z krzemem

Stopy aluminium z krzemem - Al. tworzy z Si układ z eutektyką i dwoma roztworami granicznymi, roztwór α (Si w Al) tworzy sieć regularną typu A1; stopy eutektyczne mają najniższą temp topnienia i krzepną jako drobnoziarniste; stopy nadeutektyczne: faza β praktycznie nie rozpuszcza się w aluminium, wydzielenia krzemu są duże, co powoduje wysoką twardośc i kruchość; aby rozdrobnić wydzielenia dodaje się do stopów w stanie ciekłym różnych modyfikatorów; oznacznie - AW4XXX; skład chemiczny: Al., Si, Cu, Mg, Ni, Ti; obróbka cieplna: przesycenie i starzenie; podstawowe własności: dobra lejność, mały skurcz odlewniczy, dobra stabilność wymiarowa; zastosowanie przemysł maszynowy; silnie obciążone elementy przemysłu okrętowego

  1. stopy magnezu

Magnez - metal lekki, gęstość 1,738, g/cm3 , krystalizuje w sieci heksagonalnej A3, T topnienia 650°C, wrzenia 1107°C, wartościowy składnik, odtleniacz, modyfikator

Stopy magnezu - mała gęstość, korzystne własności mechaniczne i twardość; główne dodatki stopowe: Al., Zn, Mn; zastosowanie m.in. w przemyśle lotniczym, motoryzacyjnym;

podział:

  1. wplyw pierwiastków na stal

  1. żarowytrzymale stopy niklu

Żarowytrzymałe stopy niklu - stopy wieloskładnikowe, zawierające oprócz niklu przede wszystkim chrom lub molibden; najczęściej stosowane: nimonic, incotel; głównie na łopatki wirników, dysze turbin gazowych, silników rakietowych itp.

Skład chemiczny:

  1. stale narzędziowe

  2. obróbka stali na gorąco

Obróbka cieplna stali narzędziowych stopowych do pracy na gorąco

Stale narzędziowe do pracy na gorąco - 250 - 1000°C, stężenie węgla 0,3 - 0,6%, główne dodatki stopowe Cr, W, Mo, V, Co, Ni, Si, obróbka cieplna złożona z hartowania i wysokiego odpuszczania, po hartowaniu struktura martenzytu listwowego nasyconego węglem i pierwiastkami stopowymi, po odpuszczaniu struktura martenzytu odpuszczonego z węglikami, temperatura austenityzowania ok. 840 - 1140°C, wymagania: odporność na odkształcenia w wysokiej temperaturze, odporność na obciążenia dynamiczne i zmęczenie cieplne, wykorzystywane na narzędzia do wyciskania, kucia matrycowego, przykład WCLV

  1. porównanie przemiany bainitycznej i perlitycznej

Przemiana martenzytyczna - przemiana bezdyfuzyjna, zachodzi przy dużym przechłodzeniu austenitu do temperatury Ms , przy chłodzeniu z szybkością większą od krytycznej, w jej wyniku powstaje martenzyt (przesycony roztwór węgla w żelazie α), zachodzi pod warunkiem ciągłego obniżania temperatury w zakresie od Ms do Mf , postępuje przez tworzenie nowych igieł powstającej struktury a nie rozrastanie się uprzednio powstałych, po tej przemianie pozostaje pewna ilość austenitu szczątkowego;

Przemiana bainityczna - przemiana o cechach przemiany dyfuzyjnej i bezdyfuzyjnej, zachodzi przy przechłodzeniu stali do temp ok. 450-200°C, w jej wyniku powstaje bainit (mieszanina ferrytu przesyconego C i dyspersyjnych węglików), rozpoczyna się przez dyfuzyjne przemieszczenie węgla w austenicie, a szybkośc przemiany określa szybkość tej dyfuzji, wymaga pewnego czasu inkubacji, łączy cechy dyfuzyjnej i bezdyfuzyjnej ponieważ w obszarach o malym stezeniu wegla i wysokiej temp ms zachodzi bezdyfuzyjna przemiana martenzytyczna, natomiast w obszarach o dużym stężeniu węgla zachodzi dyfuzja wegla z austenitu

Przemiana perlityczna - przemiana fazowa (termiczna) austenitu w perlit zachodząca w wyniku powolnego chłodzenia stali (poniżej temperatury 727°C) nagrzanej do temperatury austenitu. Zachodzi przy ochłodzeniu austenitu poniżej temperatury Arl (alotropowej), przemiana dyfuzyjna związana z przegrupowaniem atomów węgla zachodząca przez zarodkowanie i wzrost zarodków; zarodkowanie heterogeniczne na cząstkach cementytu, płytkach ferrytu, a w austenicie na granicach jego ziaren; kolejno tworzenie płytek cementytu i ferrytu. PERLIT - mieszanina eutektoidalna złożona z płytek ferrytu oraz cementytu.

  1. stopy oporowe niklu

  2. stopy aluminium z magnezem

Stopy aluminium z magnezem - Al tworzy z Mg roztwór stały graniczny α o rozpuszczalności zmniejszającej się wraz z obniżaniem temperatury, krystalizujący w sieci ściennie centrowanej A1 układu regularnego; oznaczenie AW5XXX, skład chemiczny: Al., Mg, Si, Fe, Cu, Ti, Zn; obróbka: przesycanie, wyżarzanie (ujednorodniające, rekrystalizujące); podstawowe własności: mała gęstość, wysoka odporność na korozję, dobrze spawalne, podatne na korozję naprężeniową, zastosowanie: do obróbki - przemysł chemiczny i spożywczy, średnio obciążone części w przemyśle okrętowym i lotniczym; odlewnicze - armatura morska, elementy dekoracyjny, elementy silnie obciążone

podział:

  1. nawęglanie, azotowanie

Proces nawęglania - polega na nasycaniu warstwy powierzchniowej stali w węgiel, podczas wygrzewania obrabianego przedmiotu, w ciągu określonego czasu, w ośrodku zawierającym węgiel atomnowy; o grubości warstwy nawęglonej decyduje czas nawęglania; w warstwie nawęglonej wyróżnia się kilka stref:

Wyróżnia się nawęglanie:

Obróbka cieplna stali nawęglonej polega na hartowaniu z temperatury właściwej dla rdzenia - wyższej od Ac3 - i ponownym hartowaniu z temperatury wyższej od Ac1

Nawęglanie z hartowaniem i niskim odpuszczaniem zapewnia duża twardość powierzchni, odporność na ścieranie i naciski powierzchniowe, znaczną wytrzymałość zmęczeniową

Azotowanie - polega na nasycaniu warstwy powierzchniowej stali azotem podczas wygrzewania obrabianego przedmiotu przez określony czas w ośrodku zawierającym wolne atomy azotu, wykonywane jest w temperaturze niższej od Ac1; struktura warsttw wierzchnich zależy od czasu operacji; azotowanie może być:

Wyróżnia się azotowanie:

Obróbka cieplna następuje przed azotowaniem (hartowanie i odpuszczanie); strefa azotków i węglikoazotków decyduje o odporności na ścieranie, powoduje zwiększenie odporności na korozję i zmniejszenie współczynnika tarcia

  1. stale szybkotnące i obróbka cieplna /

  2. żaroodpornośc i żarowytrzymałość /

  3. stopu miedz-cyna

  4. stale narzędziowe do obróbki na gorąco

Obróbka cieplna stali narzędziowych stopowych do pracy na gorąco

Stale narzędziowe do pracy na gorąco - 250 - 1000°C, stężenie węgla 0,3 - 0,6%, główne dodatki stopowe Cr, W, Mo, V, Co, Ni, Si, obróbka cieplna złożona z hartowania i wysokiego odpuszczania, po hartowaniu struktura martenzytu listwowego nasyconego węglem i pierwiastkami stopowymi, po odpuszczaniu struktura martenzytu odpuszczonego z węglikami, temperatura austenityzowania ok. 840 - 1140°C, wymagania: odporność na odkształcenia w wysokiej temperaturze, odporność na obciążenia dynamiczne i zmęczenie cieplne, wykorzystywane na narzędzia do wyciskania, kucia matrycowego, przykład WCLV

  1. stale odporne na korozje

Stale odporne na korozje

  1. 10.charakterystyka stali nikiel kobalt

  1. Charakterystyka powłok nanoszonych metodą PVD

  1. Związki tworzące powłoki charakteryzują się dużą twardością, trudnotopliwością, odpornością na zużycie odpornością korozyjną, kruchością oraz zmiennością składu chemicznego

  2. Sposoby zapobiegania korozji metali i stopów

  3. Korozja - oddziaływanie fizykochemiczne i elektrochemiczne między materiałem metalowym a otaczającym środowiskiem, w wyniku którego następuje uszkodzenie korozyjne powodujące pogorszenie własności metalu; niekiedy towrzyszy zjawiskom erozji, zużycia ciernego lub kawitacji

Sposoby zapobiegania korozji:

Rodzaje korozji:

Stale odporne na korozje

Oznaczenie stali odpornych na korozję -

Czynniki wpływające na odporność korozyjną

Znaczenie dodatków stopowych - dodatki stopowe wpływają na podstawowe własności wytrzymałościowe i mechaniczne stali, na położenie punktu eutektoidalnego, przebieg hartowania itp.

Chrom - zwiększenie twardości, wytrzymałości, żarowytrzymałości, odporności na korozję; podwyższenie temp A1, pozwala hartować z mniejsza szybkościa, obniża temperaturę Ms

Mangan - obniża temperaturę Ms , w stalach austenitycznych - zmniejszenie twardości, granicy plastyczności, zwiększenie wytrzymałości, wydłużenia, w stalach perlitycznych - zwiększenie twardości, granicy plastyczności,

Kobalt - zwiększenie twardości, wytrzymałości, żarowytrzymałości, powoduje że trzeba hartować z większą szybkością, podwyższa temperaturę Ms

Nikiel - pozwala hartować z większą szybkością, obniża temperaturę Ms, w stalach austenitycznych - zmniejszenie twardości, granicy plastyczności, zwiększenie odporności na korozję, w stalach perlitycznych - zwiększenie twardości, żarowytrzymałości

Wolfram - zwiększenie żarowytrzymałości, zmniejszenie wydłużenia i przewężenia, obniża temperaturę Ms, pozwala hartować z mniejszą szybkością

Molibden - zwiększenie twardości, wytrzymałości, pozwala hartować z mniejszą szybkością, obniża temperaturę Ms

0x08 graphic
Stale szybkotnące - mają wysoką twardość w wysokiej temperaturze (ok. 600°C), oznaczenie HS na początku oznaczeni, stężenie węgla 0,7 - 1,6%, główne dodatki stopowe Cr, W, Mo, V, Co, obróbka cieplna złożona z hartowania i wysokiego odpuszczania (dwukrotnego), po hartowaniu struktura martenzytu listwowego z 20% austenitu szczątkowego i nierozpuszczonymi węglikami, po odpuszczaniu struktura martenzytu odpuszczonego z dyspersyjnymi węglikami, czas austenityzowania 80-150 s niezależnie od masy i wielkości wsadu, temperatura austenityzowania ok. 50 - 70°C poniżej temp solidusu danego gatunku stali, wymagania: odporność na odkształcenia plastyczne na zimno i gorąco, odporność na zużycie, wykorzystywane na narzędzia tnące do obróbki skrawaniem, wykrojnikowe, do obróbki plastycznej, przykład HS6-5-2, HS12-1-5-5

  1. Węglikostale spiekane - cermetale narzędziowe uzyskiwane metodami metalurgii proszków, w których objętościowy udział węglików wynosi ok. 50%, a osnowę wiążącą stanowią stale stopowe lub stopy utwardzane wydzieleniowo o strukturze martenzytycznej lub austenitycznej; w zależności od składu chemicznego osnowy poddaje się hartowaniu i odpuszczaniu bądź przesycaniu i starzeniu (wykorzystując piece próżniowe); mogą być stosowane wielokrotkie - regeneracja polega na wyżarzeniu zmiękczającemu, obróbce skrawaniem i ponownej obróbce cieplnej; mają bardzo wysoką trwałość; zbroi się nimi części bezpośrednio pracujące; wykorzystuje się je do narzędzi do obróbki plastycznej, narzędzi wykrojnikowych, elementów pras w metalurgii proszków

  2. Stale typu maraging

  1. Węgliki spiekane

  1. Odlewnicze stopy żelaza(żeliwa,staliwa)

  1. powłoki nakładane osadzaniem z fazy gazowej

  2. Sposoby zapobiegania korozji metali i stopów