Spis treści.

HARMONIJKA USTNA....................................................................................................... 2-3

Wstęp.......................................................................................................................................2

Troszkę historii........................................................................................................................2

Specyfikacja i rodzaje...........................................................................................................2-3

BLUESOWA HARMONIJKA USTNA...............................................................................3-16

Budowa.................................................................................................................................3-6

Kupujemy harpa....................................................................................................................6-9

Przyszła paczka/byliśmy w sklepie

Trzymanie harpa...................................................................................................................9

Czyste dźwięki.................................................................................................................9-11

Nieszczęsna dwójka...............................................................................................................11

Rozkład dźwięków............................................................................................................11-12

Troszkę o teorii muzyki.........................................................................................................12

Bending (podciąg)............................................................................................................12-14

Overbending...........................................................................................................................14

Granie w pozycjach..........................................................................................................14-15

Skala bluesowa.......................................................................................................................15

Rytm.......................................................................................................................................15

Efekty................................................................................................................................15-16

PIELĘGNACJA NASZEGO SPRZĘTU.............................................................................16-18

Czyszczenie......................................................................................................................16-17

Jak grać by nie uszkodzić.......................................................................................................17

Coś nam nie gra......................................................................................................................17

Jak rozpoznać uszkodzony stroik od rozstrojonego...............................................................17

Tuning harpa pod techniki overbendingu.........................................................................17-18

Impregnacja drewna...............................................................................................................18

Uszczelnianie.........................................................................................................................18

DROGA DO SUKCESU.....................................................................................................18-19

ZAKOŃCZENIE PODZIĘKOWANIA I POSŁOWIE............................................................19

HARMONIJKA USTNA

• Informacje dla początkujących

Autor: Marcin Reisch

Nick: Gofator

• Wstęp

Coraz częściej na naszym forum, www.harmoszka.com, pojawiają się nowe tematy odnośnie pomocy w wyborze harmonijki, porady jak i co grać na początek, jak wydobyć podciąg itp. Tak więc przedstawiam Wam małe kompendium wiedzy o 10 kanałowych harmonijkach ustnych systemu Richtera, zwanych inaczej harmonijkami bluesowymi.

Informacje zawarte w tej pracy skierowane są, dla początkujących ludzi, mających zamiar rozpocząć przygodę z harmonijkami, jak i do tych co potrafią już „ugryźć” harmonijkę lecz potrzebują uzupełnienia wiedzy.

W treści znajdziecie troszkę historii powstania harpów, budowę bluesowej harmonijki ustnej, systemy strojenia, porady odnośnie kupna. Znajdziecie także informację o podstawach wydobycia czystego dźwięku oraz podciągu. Opisane także zostały techniki gry na harmonijce oraz dział o pielęgnacji harmonijki

Zapraszam do lektury.

• Troszkę historii

Za twórcę harmonijki ustnej uważa Christiana Friedricha Ludwiga Buschmana, który zapoczątkował produkcję instrumentu zwanego „aura” służącego głównie za instrument pomocniczy w strojeniu fortepianów.

Następnie pewien niemiecki ślusarz, Wilhelm Thie, po przeprowadzce do Wiednia rozpoczął produkcję harmonijek ustnych. Natchnieniem była „aura”. Sekretem wiedeńskich harmonijek ustnych Thie były dublowane stroiki, gdzie jeden stroik był strojony kilka centów niżej, co powodowało przyjemną dla ucha wibrację. Harmonijki te produkowane są do dziś.

Przełomem w produkcji harmonijek ustnych było stworzenie harmonijki ustnej przez czeskiego wytwórcę - Ritchtera w 1826. Trudno znaleźć wiarygodne informacje odnośnie Ritchtera i jego fabryki. Jedno jest pewne, harmonijki te podbiły świat. Są najpopularniejszymi harmonijkami bluesowymi. Gra się na nich blues, folk, jazz i inne.

Większość szarych ludzi kojarzy harmonijkę ustną z kowbojami, kapeluszem, Texasem, ogólnie z Ameryką. Jednak instrument ten przywędrował tam dzięki niemieckim emigrantom

• Źródło: www.wikipedia.pl

• Specyfika i rodzaje

Harmonijka ustna jest instrumentem z grupy idiofonów dętych blaszanych. Dźwięk wydobywa się podczas ruchu powietrza w szczelinach, przy których znajdują się metalowe blaszki zwane stroikami (pot. języczki), które wprawione w drgania wydają dźwięki o wysokości zależnej od ich długości oraz grubości.

Wśród harmonijek ustnych możemy wymienić:

Diatoniczne bluesowe - najczęściej 10 kanałowe, choć zdarzają się także 12 oraz 14 kanałowe. Szczegółowe informacje dotyczące tych instrumentów znajdziecie dalej.

Diatoniczne oktawowe (zwane oktawą wiedeńską) - w odróżnieniu od harmonijek diatonicznych jeden „kanał” posiada cztery otwory zawierające po jednym stroiku. W każdym takim kanale występują dwie pary stroików, z których pierwsza służy do wydobycia dźwięku poprzez zadęcie (wydech) druga poprzez zassanie, czyli wdech. W harmonijce oktawowej stroiki strojone są parami w oktawie, co oznacza, że na każdym kanale uzyskujemy jednocześnie dwa dźwięki, różniące się dokładnie o jedną oktawę, czyli np.: C i CI, D i DI. itd. Poprzez zastosowanie takiego stroju uzyskujemy wrażenie jakby jednocześnie grały dwa instrumenty, dźwięk jest pełniejszy, de facto bardziej przypomina brzmienie akordeonu niż zwykłej harmonijki. Ten typ instrumentu chętniej jest zatem wykorzystywany do odgrywania melodii ludowych, takich jak polki, kolędy. Raczej nie spotyka się go w bluesie.

Diatoniczne tremolo - są zbudowane podobnie jak opisana wyżej harmonijka oktawowa, jednakże w harmonijce wiedeńskiej dwa współbrzmiące stroiki nastrojne są niemal identycznie. Niewielka różnica wysokości (kilka centów) powoduje charakterystyczną wibrację, dającą bardzo szerokie brzmienie. Tego typu instrument również spotykany jest głównie w muzyce ludowej i folkowej.

Chromatyczne - pozwalają na wydobycie wszystkich dźwięków skali chromatycznej (co pół tonu). Cechą charakterystyczną jest tzw. register - przycisk, który przesuwa skalę dźwięków podstawowych o pół tonu do góry. Są to technicznie najbardziej skomplikowane harmonijki, ich skala sięga od c małego do d4, używane we wszystkich formach muzycznych, od gry solowej, aż do orkiestry symfonicznej. Istnieją równiej harmonijki chromatyczne w wersji tremolo.

Akompaniujące - harmonijki basowe, akordowe i basowo-akordowe.

Inne-

Źródło: http://www.wikipedia.pl/

• BLUESOWA HARMONIJKA USTNA

Budowa

Bluesowa Harmonijka ustna, czyli nasz potocznie zwany „HARP” jest harmonijką zazwyczaj 10 kanałową (bywają 12 oraz 14 kanałowe). W każdym kanale (otworze) znajdują się dwa stroiki jeden u góry odpowiedzialny za wydech oraz jeden na dole odpowiedzialny za wdech. Stroiki przymocowane są do blachy stroikowej za pomocą nitów.

Często przeglądając aukcje internetowe natkniecie się na opis typu „stroiki mosiądz, grubość 0,9 mm” jest to mylne pojęcie, gdyż same stroiki są znacznie cieńsze a opis dotyczy blachy stroikowej. Blachy stroikowe połączone są do grzebienia za pomocą śrub mocujących. Im więcej śrub tym większa szczelność, a co za tym idzie łatwość grania. Ostatnią widoczną częścią nadającą wygląd, brzmienie i głośność są pokrywy. Poniżej przedstawiam Wam budowę 10 kanałowej harmonijki - Hohner Special 20.

Rys. 1 Budowa Diatonicznej harmonijki systemu Richtera (Hohner Special 20)

Grzebień (korpus) - jest częścią harmonijki ustnej, do której przymocowane są blachy stroikowe. Korpusy najczęściej wykonane są z drewna lub plastiku. Są także korpusy z aluminium a nawet ze szkła. Tradycjonaliści wybierają drewno, gdyż dla nich znaczenie ma historia oraz unikalne „brzmienie dechy”. Znacznie wygodniejsze są jednak korpusy z tworzyw sztucznych, których pielęgnacja ogranicza się do minimum. Drewniane korpusy w tradycyjnych harpach mogą pęcznieć pod wpływem wilgoci, są to jednak jednostki. W obecnych czasach mamy do dyspozycji porządnie wykonane korpusy drewniane, odporne na wilgoć. Można także wykonać impregnację samemu, co nie jest wyjątkowo trudne. Ale o tym w dalszej części.

rys. 2 Drewniane grzebienie do harmonijek ustnych

źródło: Strona Pana Jarosława Kołodziejskiego http://jaroslawkolodziejski.art.pl/

rys. 3 Aluminiowy grzebień do harmonijki

źródło: Strona pana Jarosława Kołodziejskiego http://jaroslawkolodziejski.art.pl/

Pokrywy - część harmonijki odpowiedzialna za wygląd, styl, głośność, wygodę grania oraz brzmienie. Najczęściej wykonane są z cynkowanej lub niklowanej blachy. Są także okazy drewniane. Właśnie na pokrywach producenci umieszczają grawerunki swoich firm oraz często także zaznaczają tonację.

Blaszki stroikowe- serce każdej harmonijki, na blachach umieszczone są stroiki. Blachy najczęściej wykonane są z mosiądzu. Istnieją także blaszki oraz stroiki wykonane z fosforowanego brązu( Bushman Delta Frost), bądź stali nierdzewnej (Seydel 1847 Classik, Seydel Big Six). W blaszkach 10 kanałowych harmonijek znajduje się 10 stroików przymocowanych nitami do blaszki. Im mniejszy stroik, tym dźwięk jest wyższy (bardziej piskliwy). Niektóre stroiki potrzebują większej masy, dlatego pogrubia się ich końce (są to najdłuższe stroiki na zdjęciach).

Za pomocą śrub blaszki skręca się razem do grzebienia. Im więcej śrubek tym harmonijka jest szczelniej skręcona, co niweluje przecieki powietrza, a zarazem poprawia głośność, brzmienie oraz łatwość wydobywania dźwięków i podatność na techniki.

Stroik - przepływ powietrza przez kanał powoduje drgania stroików z wysoką częstotliwością tworząc dźwięk. Stroik jest najdelikatniejszą częścią harmonijki. Przez ciągłe drgania powoli lecz nieuchronnie prowadzi do rozstrajania aż w końcu do śmierci. Taka jest prawda, nie ma harmonijki która by się nie rozstroiła. Oczywiście na żywotność stroików ma wpływ wiele czynników takich jak: technika grania, temperatura, higiena, czystość harpa. Przestrzegając wielu zasad oraz odpowiednie obchodzenie się sprawi, że może ona posłużyć nam nawet kilka lat, bez konieczności strojenia.

• Kupujemy harpa

Po żmudnej lekturze czas zabrać się za wybór instrumentu. Przyjęliśmy, że kupować będziemy harmonijkę 10 kanałową systemu Richtera zwaną bluesową. Zaglądamy na sklepy internetowe a tam:

... drewniany grzebień...plastikowy grzebień... tonacja C-dur, fis-mol LowD... mosiężne stroiki o grubości 1,2mm... podatna na overbending... doskonała do bluesa... najlepsza za tę cenę...

No i co tu wybrać i za ile?

Pierwszą sprawą jest tonacja

Tonacja - jest to gama molowa bądź durowa, na której materiale dźwiękowym oparty jest utwór muzyczny. Tonację określa się poprzez znaki przykluczowe, akordy bądź dźwięki rozpoczynające lub kończące utwór muzyczny. Podstawową tonacją harmonijki ustnej jest tonacja C-dur. W tej tonacji jest większość utworów muzycznych. Jednak jeśli chodzi o bluesa w większości panuje tu tonacja A-dur. Na początek polecam kupić harmonijkę w tonacji C-dur. Można nią zagrać wiele utworów muzycznych, jest uniwersalna do grania większości rodzajów muzyki. W miarę rozwoju naszej gry rozwijać będzie się nasza stajnia.

Czas na strojenie.

Strojenie - to się zatrzymamy na chwilkę. Istnieje wiele różnych rodzajów strojenia harpów, ja omówię 3 z nich. Strojenie Just Intonation, 12 equal temperament (równomiernie temporowany) oraz strój kompromisowy.

Just Intonation - krótko mówiąc harmonijka nastrojona w ten sposób soczyście brzmi na akordach ale czyste melodyczne dźwięki tracą na wartości. Przykładem takiej harmonijki jest Hering Vintage Harp, Stare Hohnery z serii Marine Band lub Blues Harp.

12 equal temperament - na odwrót. Melodie brzmią ślicznie natomiast akordy nie pasują. Hohner Golden Melody, Suzuki Harpmaster i Promaster.

Strój kompromisowy - pomiędzy equal a just intonation. Obecnie większość harpów strojona jest w ten sposób. Hohner Special 20, Big River Harp, Pro Harp, Silver Star, Blues Band, Seydel Blues Session, Blues Solist, 1847 Classic, Big Six.

Trzeba zwrócić uwagę na fakt, iż w ciągu lat strojenia te ulegały niewielkim zmianom i odchyłom. I tu np. strój kompromisowy Hohnera może inaczej brzmieć niż strój kompromisowy harmonijki firmy Seydel.

Polecam kupić harmonijkę w stroju kompromisowym.

Korpus-

Drewno plusy: brzmienie, tradycja, minusy: w niektórych harpach pęcznieje kalecząc język i wargi, wiąże się to z nieodpowiednią impregnacją drewna.

Plastik plusy: brak pęcznienia, nie trzeba impregnować, można harpa myć bezpośrednio pod wodą, minusy: znają je tradycjonaliści wybierający drewno.

Na początek polecam zakupić harpa z korpusem plastikowym

Nasz pierwszy harp powinien być z grzebieniem plastikowym, w stroju kompromisowym w tonacji C-dur.

Przedstawiam tabelkę w której umieściłem najbardziej popularne harmonijki bluesowe. Opis tabelki znajduje się poniżej

NAZWA	CENA	STRÓJ	PODATNOŚĆ NA TECHNIKI (w skali od 1 do 5) tylko podciągi	TRWAŁOŚĆ WYTRZYMAŁOŚĆ (w skali od 1 do 5)	KORPUS	UWAGI
Hohner Silver Star	20-35 zł	K	1	3	P	Bardzo duża, nieszczelna i cicha
Hohner Blues Band	20-30 zł	K	2	3	P	Niskobudżetowa harmonijka, budową niemal identyczna do Special 20, ale sporo mniej szczelna. Jednak grywana.
Hohner Big River Harp	60-80 zł	K	3	3	P	Kaleczy język i usta przy dłuższym graniu Trzeba przyginać stroiki pod techniki overblow i overdraw
Hohner Pro Harp	75-95 zł	K	3	3	P	Podobnie jak w Big River Harp
Hohner Blues Harp	75-95 zł	K	4	4	D	Grzebień dobrze zaimpregnowany, nie pęcznieje. Jest nieco kanciasty, co wymaga przyzwyczajenia. Wystające płytki stroikowe mogą podrażnić wargi. Przyjemne, przytłumione brzmienie. Dość głośny.
Hohner Special 20	75-90 zł	K	5	5	P	Ma zaokrąglone krawędzie, nie kaleczy ust i języka, b. dobrze wyregulowana do podstawowych technik. Trzeba podginać stroiki pod Techniki Overdraw i overblow
Hohner Golden Melody	80-95 zł	12 ET	5	3	P	Ciekawy kształt pokryw, dobra do overbendingu
Hohner Marine Band	85-90 zł	K *JI	3,5	4	D nie impregnowane	Drewniany korpus czasem pęcznieje, trzeba samemu impregnować. Nie jest składana na śrubki tylko na gwoździe. Warto podginać stroiki pod Overblow i Overdraw. Zdarzają się egzemplarze lepsze i gorsze.
Hohner Marine Band Deluxe	125-135 zł	K	5	5	D impregnowane (teoretycznie)	Niektóre harmonijki pęcznieją, czasem trzeba samemu impregnować. Deluxe ma śruby zamiast gwoździ. Głośna i jasno brzmiąca. Nadaje się do technik Overblow i Overdraw
Hering Free Blues	35-40 zł	JI	4	4	P	Bardzo dobra cena w stosunku do jakości
Hering Vintage Harp 1923	85-95 zł	JI	4	4?	D impregnowane	Zdarzają się często wadliwe sztuki
Seydel Blues Session	125-130 zł	K	5	3	P	Dość delikatna harmonijka. Zaokrąglone brzegi nie kaleczą ust i języka. Jest przystosowana pod Overblow i Overdraw, jednak trzeba conieco poprawić by techniki te wychodziłu bardziej gładko
Seydel Blues Solist	160-170 zł	K	5	4	D (kiepsko impregnowane)	Bardzo dobrze wyregulowana do tradycyjnych technik (Bendig), wymaga poprawek do overbendingu, słabo zaimpregnowany i kanciasty grzebień, warto poprawić to samemu. Podatna na korozję!
Suzuki Harpmaster	70-75 zł	12 ET	5	5	P	Niezwykle wygodna, doskonale zaokrąglona, szybko reagująca. Bardzo jasne brzmienie.

Tab. 1. przedstawia najpopularniejsze harmonijki proponowane do zakupu na poczatek

Kolumna - cena: przypuszczalne średnie ceny danego produktu z różnych sklepów;

Kolumna -strój: K - kompromisowy; 12 ET - równomiernie temporowany (melodyczny),

JI- Just Intonation;

Kolumna - podatność na techniki: ocena łatwości obniżana dźwięku poprzez bending (nie dotyczy overblow i overdraw);

Kolumna - trwałość i wytrzymałość: opisuje szybkość rozstrajania. Możliwość szybkiego zniszczenia poprzez siłową grę itp.

Kolumna- uwagi: opis wygody grania, możliwości ranienia ust i języka, głośność, konieczność strojenia pod techniki overblow i overdraw.

• Co więc wybrać na początek?

Większość forumowiczów korzystających z forum odpowie jednogłośnie, że najlepszym rozwiązaniem jest Hohner Special 20 w tonacji C. Dlaczego? Harmonijka jest niezwykle wytrzymała na błędy początkującego, głównie na siłową grę. Jest bardzo podatna na obniżanie poprzez bending, nawet w wysokim rejestrze (o bendingu będzie dalej). Po regulacji jest podatna na overbending (także w dalszej części artykułu). Jest głośna i ma ciekawe brzmienie. Co ważne jest także wygodna w graniu poprzez brak wystających blach i ostrych kanałów, co nie drażni ust i języka przy dłuższej grze. Nie puchnie, gdyż korpus jest z plastiku.

W ramach porównania położę Special 20 obok innych harmonijek w podobnej cenie.

Pro Harp i Big River Harp - wystają blachy co kaleczy usta, są ciche, ciężkie w robieniu podciągów i niezbyt szczelne, wymagają większego przepływu powietrza by wydobyć dźwięk

Golden Melody - Jest harmonijką szczelną głośną ma słodkie brzmienie, plastikowy korpus zaokrąglone krawędzie, jedyny minus jest taki, że jest wyjątkowo delikatna i można ją szybko zniszczyć zwłaszcza na początku nie znając odpowiedniej techniki gry. Nie oszukujmy się: każdy na początku gra siłowo.

Marine Band - komponenty połączone są za pomocą gwoździ, co utrudnia rozbieranie i kompleksowe czyszczenie. Drewniany korpus bez naszej impregnacji szybko puchnie. Jest także nieszczelna.

Hering Free Blues - jest tani, co jest plusem, jednak w porównaniu do Special 20 jest cięższy w grze, nieco trudniej wydobywa się podciągi i jest cichsza. Jest to jednak dobra alternatywa pierwszej harmonijki ustnej, gdy nie stać nas na Special 20. Polecana jest przez wielu użytkowników jako harmonijka do 40 zł. Jest także łatwiejsza w grze w porównaniu do Pro Harpa i Big River Harpa.

Hering Vintage Harp - jest w porównaniu do Special 20 cięższy w grze i nieco mniej podatny na podciągi. Ma drewniany korpus, który jest dobrze impregnowany i nie puchnie. Pod względem wygody grania, Vintage nie kaleczy.

Tańsze modele - Silver Star i Blues Band. W cenie do 30 zł dostaniemy te dwa modele. Są to najtańsze modele Hohnera. Są nietrwałe, szybko się rozstrajają, by zagrać potrzebują większego przepływu powietrza, ciężko wydobyć z nich podciągi. Lepiej jest dodać 10 zł i kupić Heringa Free Blues.

Gdzie kupić?

Najlepiej osobiście w sklepie, tam można sprawdzić harmonijkę. Sklepy muzyczne powinny być zaopatrzone w odpowiednie miechy, którymi się sprawdza wydobywane dźwięki. Jeśli w sklepie nie ma miechów a sprzedawca zabroni dmuchnąć, można harpa kupić, wziąć paragon i zagrać w sklepie, Gdy coś nie tak, oddajemy do reklamacji. Jeśli sprzedawca pozwoli dmuchnąć oddajemy harmonijkę i rezygnujemy ze sklepu nie przestrzegającego zasad higieny. Aukcje internetowe są dobre gdyż mamy zazwyczaj większy wybór ale możemy trafić na wadliwy sprzęt, aczkolwiek wielu sprzedawców zastrzega, że każdą harmonijkę sprawdza przed wysyłką.

Przyszła paczka/byliśmy w sklepie

Otwieramy pudełko łapiemy harpa dmuchamy gra, hura!! Co dalej?

Trzymanie harmonijki

Ustawiamy ręce tak by stworzyć komorę rezonansową za harmonijką co pozwoli na granie wielu dodatkowych efektów poprzez otwieranie dłoni, szybkie otwieranie i zamykanie na przemian itp. Harmonijkę łapiemy między kciuk i palec wskazujący lewej dłoni, prawą dłonią przykrywamy tył by stworzyć szczelną puszkę. Powinno się grać w sposób by numerki wygrawerowane na blaszce były na górze, niektóre modele są bez grawerunków więc ustawiamy harmonijkę tak, by grając coraz wyższe dźwięki harmonijkę przesuwać w lewo (patrząc prosto w kanały dźwięki niskie są po lewej stronie a dźwięki wysokie po prawej).

Jak już wiemy na jednym kanale można wydobyć dwa dźwięki, dźwięk wdechowy i dźwięk wydechowy (poprzez odpowiednie ułożenie jamy gardłowej i języka można także na niektórych kanałach wydobywać dźwięki nie należące do skali diatonicznej - o tym dalej)

Czyste dźwięki

Nadszedł czas na naukę czystych dźwięków. Mamy 3 metody wydobywania czystych dźwięków:

Pucker - składamy usta w dziubek, jak do gwizdania i poprzez odpowiednie zadęcie lub zassanie wydobywamy dźwięk z jednego kanału (harmonijkę staramy się łapać wewnętrzną częścią warg i wsadzać głęboko, najlepiej jak najszybciej zrezygnować z siłowego układania „dziubka”).

Tonque Blocking (blokowanie językiem) - łapiemy ustami 3 kanały a językiem zakrywamy 2 kanały z lewej strony. Nie jest to jednak odpowiednia technika grania na początek, gdyż jest niezwykle trudna. Moim zdaniem lepiej jest się jej uczyć po solidnym opanowaniu podstaw. Tonque Blocking ma szerokie zastosowanie, ponieważ można grać na nim jednocześnie podkład oraz linię melodyczną, można także grać oktawami (łapiemy 4 kanały i zakrywamy ustami 2 środkowe- mamy wtedy grane takie same dźwięki jednak różniące się o oktawę. Powyżej 3 kanału by zagrać oktawę łapiemy pięć kanałów i zagrywamy trzy środkowe). W Tonque Blockingu ciężej robi się podciągi, jako że język jest zajęty blokowaniem kanałów.

U-Blocking- składamy język w rurkę przykładamy do harpa i dmuchamy lub wciągamy.

Na początek najlepiej uczyć się techniki pucker. Harmonijkę wkładamy dość głęboko w usta, to trudne ale możliwe, należy także w miarę możliwości rozluźnić wargi. Gdy nie wiemy jak brzmi czysty dźwięk możemy zakryć palcami np. kanały 1 2 3 oraz 5 6 7 8 9 10 i zadąć w kanał 4. Oczywiście naukę czystych dźwięków możemy, a nawet powinniśmy urozmaicać graniem prostych melodii. Na początku nie jest to łatwe i może zająć nawet kilka tygodni (mi po ponad pół rocznym graniu zdarza się nie trafić czysto w kanał). Warto też po jakimś czasie ćwiczyć pamięć motoryczną by swobodnie poruszać się po kanałach i wydobywać czyste dźwięki. Można to zrobić w sposób taki: dmuchniemy w kanał 3 odrywamy harmonijkę od ust i znów przystawiamy próbując zagrać 3 bądź inny kanał. Można także zamykać oczy. Próbujcie także bez odrywania przechodzić z jednego kanału na inny starając się wydobyć czysty dźwięk. Nie przejmujcie się niepowodzeniami, w końcu się uda. Gra na harmonijce wbrew pozorom jest dość trudna (tym trudniejsza im dłużej gramy). Przedstawię zapis 3 melodii dobrych na początek przygody z harmonijką

Wlazł kotek na płotek

655(5)(4)(4)456
655(5)(4)(4)454

Oh when the saints
4 5 (5) 6 4 5 (5) 6
4 5 (5) 6 5 4 5 (4)
5 5 (4) 4 4 5 6 6 (5)
4 5 (5) 6 5 4 (4) 4

Oda do radości

5 5 (5) 6 6 (5) 5 (4) 4 4 (4) 5 5 (4) (4)
5 5 (5) 6 6 (5) 5 (4) 4 4 (4) 5 (4) 4 4
(4) (4) 5 4 (4) 5 (5) 5 4 (4) 5 (5) 5 (4) 4 (4) 3
5 5 (5) 6 6 (5) 5 (4) 4 4 (4) 5 (4) 4 4
(4) (4) 5 4 (4) 5 (5) 5 4 (4) 5 (5) 5 (4) 4 (4) 3

Jat to odczytać?

5 - oznacza zadęcie czyli dmuchnięcie w kanał piąty;

(5) - oznacza wciągnięcie zassanie kanału piątego.

W internecie oraz na naszym forum znajdziecie mnóstwo tabulatur z piosenkami. Tabulatury są dobre ale tylko na początek, wszystkie melodie powinniście grać ze słuchu, co bardzo dobrze wyrabia słuch. Najlepszą metodą nauki jest granie usłyszanych dźwięków.

Chciałbym się także zatrzymać tutaj i opisać jeszcze dwie techniki gry na harmonijce. Grę akordową oraz Lip Pursing.

Akord - wydobycie dwóch lub więcej dźwięków na raz. Na harmonijce łapie się dwa lub więcej kanałów ustami i wykonuje zadęcie lub zassanie. Jakie znaczenie ma gra akordowa? Jest dobra do gry a capella jako przerywnik gry solowej, często stosowana jako stały i niezmienny fragment gry. Gdy brakuje nam tchu można zrobić szybki akord, który będzie pasował do utworku i pozwoli nam nabrać tchu przed dalsza grą. Przykłady progresji akordowej.

(123) (123) 123 123

na każdym akordzie robimy DA czyli

(123) (123) 123 123

DA DA DA DA

albo

(123) 123

DADA DADA

Różnica w zapisie polega na tym iż w pierwszym chodzi o dwa osobne wdechy/wydechy z akcentem na DA, a w drugim zapisie chodzi o jeden wdech/wydech podzielony na dwa DADA.

Lip Pursing z progresją akordową - Technika w możłiwościach podobna do Tonque blockingu, z tą różnicą, że w Tonque Blockingu działamy językiem a w Lip Pursingu wargami (lip- warga). Polega na szybkim i płynnym przejściu z czystego dźwięku na akord bądź z akordu na czysty dźwięk. Możliwości tej techniki są ogromne jest łatwiejsza do opanowania niż Tonque Blocking, oraz łatwiej operować podciągami. Możecie zapytać „skoro łatwiej grać Lip Pursing z progresją akordową to po co w ogóle komu Tonque Blocking” No więc w Tonque Blockingu jama ustna pozostaje bez zmian, przynajmniej jej przednia część, operuje tylko język oraz tylna cześć gardła. Co ma ogromne znaczenie w głębokości brzmienia, Przy Tonque Blockingu brzmienie jest głębokie, gdyż mamy do dyspozycji większą przestrzeń rezonansową. W Lip Pursingu zmienia się ciągle jama ustna zwłaszcza wargi i policzki, zmniejszając ciągle przestrzeń rezonansową co osłabia głębię brzmienia.

• Nieszczęsna Dwójka

Gramy sobie w najlepsze a tu w pewnym momencie dochodzimy do wniosku że coś jest nie tak z kanałem drugim, jakoś syczy jakiś taki nijaki, nie gra głośno na wdechu. Co jest? wadliwa harmoszka? Oddać ją na gwarancję? Otóż nie. Z kanałem 2 na wdechu problem ma większość początkujących grajków. I jest to tylko i wyłącznie wina techniki. Starajcie się wsadzić głębiej harmonijkę w usta i rozluźnić wargi, oddech ma być z przepony a nie z górnej części płuc, i starać się tak ułożyć gardło i jamę by przypominała grubą rurę. Powinno pomóc.

• Rozkład dźwięków

Mamy harmonijkę w tonacji C. Na harmonijce diatonicznej możemy zagrać tylko jedną pełną gamę od kanału 4 do kanały 7. Nasze Do Re Mi Fa Sol La Si Do czyli 4(4)5(5)6(6)(7)7. Jak widać przy kanale 7 następuje odwrócenie dźwięków, gdzie wdech jest niższy niż wydech. Wiąże się to z łatwiejszym wydobyciem oktawy 4 7, a także z grą akordową- patrz tabelka niżej. Pierwsze trzy kanały są oznaczone jako CEG kolejne również CEG i następne także. Gdyby 7 była odwrócona zamiast C mielibyśmy B co zniekształcało by nam grę akordową w tej części harmonijki. Gdy zagracie gamę na harmonijce w innej tonacji np. w A-dur otrzymacie taką samą gamę tylko w tonacji w jakiej jest harmonijka. Dla jaśniejszego zobrazowania dźwięków przytoczę tabelkę:

wydech	C	E	G	C	E	G	C	E	G	C
kanał	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
wdech	D	G	B	D	F	A	B	D	F	A

Tab. 2 przedstawia rozkład dźwięków na harmonijce w tonacji C-dur

• Troszkę o teorii muzyki

b- bemol oznacza obniżenie dźwięku, #- krzyżyk oznacza podwyższenie dźwięku (H = B)

Tak wygląda klawiatura pianina, na niej najlepiej widać rozkład dźwięków i odległości między nimi. Po lewej stronie są dźwięki niżej brzmiące (podobnie na harmonice!) a po prawej stronie brzmiące wyżej. Są tu 2 kolory klawiszy: czarne i białe. Te białe występują, gdy zagramy dźwięki od 4 kanału na wydechu po kolei "w górę" tzn. C D E F G A H(B) C. Jak więc wydobyć dźwięki które są odpowiednikami czarnych klawiszy. Do tego służą podciągi i overbending. Poprzez odpowiednią naukę wydobywania dźwięków możemy z diatonicznej harmonijki wydobywać dźwięki z poza skali diatonicznej. Ba możemy nawet uzyskać pełną skalę chromatyczną w 3 oktawach! Jest to jednak niezwykle trudne i wymaga wielu lat treningu.

Źródło: strona Bartka Łęczyckiego www.harmonijka.mud.pl

Bending (podciąg)

Bending czyli odpowiednia technika wydobywania dźwięku z poza skali diatonicznej, bardzo często wykorzystywany z bluesie. Poprzez odpowiednie ułożenie jamy ustnej, języka i podniebienia miękkiego, zmienia się komorę rezonansową w jamie ustnej, powodując obniżenie dźwięku( tylko i wyłącznie obniżane, podciągiem nie podwyższymy dźwięku). Podciągi można wykonać na wszystkich kanałach z tą różnicą, że na kanałach od 1-6 wykonujemy podciąg na wdechu a 7-10 na wydechu. Aby zobrazować to lepiej użyję tabelki

Hb

bn Eb F# H

wydech C E G C E G C E G C

kanał 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

wdech D G H D F A H D F A

C# F# Hb C# bn Ab

F A

Ab

Rozkład dźwięków dotyczy harmonijki w tonacji C-dur. Niebieski kolor oznacza obniżenie poprzez zadęcie, kolor zielony obniżenie poprzez zassanie, bn oznacza Blue Note

Tak więc jak widać na tabelce kanał 1 można obniżyć o pół tonu, kanał 2 o pół tonu i o cały ton, kanał 3 o pół tonu, cały ton i półtora tonu, kanał 4 o pół tonu, kanał 6 o pół tonu, kanał 8 o pół tonu, kanał 9 o pół tonu i kanał 10 o pół tonu i o cały ton. Dodatkowo można także nieznacznie obniżyć kanały 5 oraz 7 uzyskując tzw „Blue Note” dźwięki używane w bluesie. Dźwiękiem niezwykle popularnym w Bluesie jest tzw. Blue Third. Jest to dźwięk pomiędzy B a Bb (grany na podciągu na wdechu na kanale (3), overblowie na kanale 6 oraz podciągu na wydechu na kanale 10).

Jak wydobyć podciąg? Jest kilka sposobów. Ja wyjaśnię najłatwiejszy na początek. Zajmijmy się podciągami na wdechu czyli na kanałach 1-6. Złapcie kanał 4 i wciągnijcie powietrze, podczas wciągania cofajcie język i próbujecie bezgłośnie powiedzieć IIJJJUUUUUUUUU. W harmonijce C na kanałach 1-6 ta technika wystarczy by wydobyć bend. W niższych tonacjach np. G czy Low D na kanałach 1 2 3 prawdopodobnie trzeba będzie jeszcze do tego obniżyć żuchwę i bardziej otworzyć gardło. Na początku najlepiej ćwiczyć bend na kanale 4, gdyż tam jest najłatwiej obniżyć dźwięk. Innym sposobem może być wciąganie powietrza z wymawianiem bezgłośnym EEEE i przejście z EEEE na OOOHHHH. Podczas używania tych technik bend powinien pójść płynnie w górę. Bending gra się także bez płynnego przejścia, innymi słowy mówiąc skokowo. Gdy opanujecie już podciągi do tego stopnia, że będziecie dźwięk płynnie obniżać, na każdym kanale od 1 do 6, czas na nieco inne wydobycie podciągu. Do tej pory płynnie przechodzicie z podstawowego dźwięku na podciąg. Pora na podciąg, który pozwoli nam od razu z podstawowego dźwięku przejść na odpowiednią wysokość. Jest to dość trudna technika i bardzo personalna. Każdy musi sobie sam znaleźć odpowiednie ułożenie jamy ustnej, by przejść na odpowiedniej wysokości podciąg. Na kanałach 2 oraz 3 jest o tyle trudniej, tam się obniża co pół tonu i cały ton, dodatkowo kanał 3 można także obniżyć o półtora tonu. Do „skokowego” wydobycia podciągu niezbędna będzie nam artykulacja. Kilka słów o artykulacji. Artykulacja pozwala nam na dokładniejsze zaznaczenie każdego granego dźwięku, sprawia, że dźwięki są mocne i odpowiednio nasycone. Jak artykulować? Spróbujcie zagrać trzy razy dźwięk na kanale 2 na wdechu, a następnie zróbcie dokładnie to samo z tym, ze każdy dźwięk zaznaczcie bezgłośnym wypowiedzeniem DA, czyli DA DA DA. Teraz to samo zróbcie poprzez wypowiedzenie TU KU TU, albo CZOK CZOK CZOK. To jest właśnie artykulacja. Jak pewnie zauważyliście, za każdym razem jest troszkę inne brzmienie. Sposobów artykulacji jest wiele, nie będę się zagłębiał w szczegóły. Jak się ma artykulacja do bendów? Specyficzne ułożenie jamy ustnej przy wymawianiu pewnych głosek, powoduje zwiększenie komory rezonansowej naszych ust, co ułatwia nam obniżanie dźwięku. Spróbujcie na kanale 2 wciągnąć powietrze z wymówieniem DA, a później na tym samym kanale na wdechu obniżcie nieco szczękę cofnijcie język i wypowiedzcie DU, powinien dźwięk obniżyć się od razu, ale nie płynnie. Jeśli zrobicie wszystko dobrze kanał 2 powinien obniżyć się o cały ton. Do obniżania o pół tonu ja używam artykulacji DY, DE, TE TY . Ale jest to sprawa moim zdaniem indywidualna, trzeba próbować w swój sposób ustawiać język i żuchwę. To samo stosuje się na kanale 3.

Gdy obniżasz dźwięk gwizdając na wdechu, to podobnie to wygląda z harmonijką. Nie zmieniaj układu ust, zmienia się tylko układ jamy gardła i języka. Nie wciągaj i nie wypuszczaj powietrza nosem. Nie zniechęcaj się, podciągi to dość trudna sprawa, ale trening przyniesie efekt prędzej czy później.

O podciągach na wydechu tylko wspomnę gdyż jest to, że tak powiem „wyższa szkoła jazdy”

Tu jest raczej na odwrót. Zmniejsza się komorę rezonansową poprzez przysunięcie języka bliżej kanałów i wypowiadanie IIJJUUUUU lub TTSSSSUUUUU.

W ramach ćwiczeń przedstawię kilka tabulatur, które mogę być później wykorzystane w improwizacji bluesa.

(4) (4)' 4 2 (3)' 2

(1) (2)'' (1) (2)'' 2

(1) (2)'' (2) (3)' (2) (2)'' (1) (1)'1

(6) (6)' 6 (5) (4) (4) (4)' 4 (3)' (2) (3)''' (2) (2)'' (1)' 1

(4) - wdech na kanale 4;

2 - wydech na kanale drugim;

(6)' - podciąg o pół tonu na kanale szóstym;

(2)'' - podciąg o cały ton na kanale drugim;

(3)''' - podciąg o półtora tonu na kanale trzecim.

• Overbending

We wcześniejszych rozdziałach pojawiało się to dziwne słowo. Overbending to podwyższanie danego dźwięku. Poprzez przedmuchanie bądź za silne wciągnięcie powietrza. Dzieli się na:

• overblow ( over- poza blow- dmuchnięcie, „przedmuchanie”, jednak nazwa nie ma za wiele wspólnego z wykonywaniem tej techniki, nie róbcie tego na siłę!) - wykonuje się go na wydechu, na kanałach 1, 4, 5 i 6. Ogólnie założeniem jest takie dmuchnięcie w kanał by zablokować stroik odpowiedzialny za wydech a cyrkulacja powietrza w danym kanale spowodowała drganie stroika odpowiedzialnego za wdech;

• overdraw (over- poza, draw-wessanie, „przessanie”?) wykonuje się go na kanałach 7, 9, i 10. To samo co overblow tylko na odwrót. Wessaniem powietrza blokujemy stroik wdechowy powodując cyrkulację i drganie stroika wydechowego.

• można także wydobyć overbending na kanałach 2 i 3 jednak dźwięki te są osiągalne w sposób znacznie łatwiejszy- przez podciąg.

Nie będę opisywał nauki overbendingu, gdyż nie jest to technika gry dla początkującego a pozatym ja sam nie potrafię używać wszystkich overów. Wspomnę tylko, że podstawowe dźwięki + podciągi + overbending, dają nam pełną skalę chromatyczną w 3 oktawach na harmonijce ( klawisze białe i czarne fortepianu - patrz rysunek wyżej).

• Granie w pozycjach

Mając naszego harpa w tonacji C akompaniując możemy we wszystkich innych standardowych tonacjach C, Cis, D, Dis, E, F, Fis, G, A, Ab, B, Bb. Potrzeba nam do tego znajomość pozycji.

Tak więc grając do podkładu w tonacji C na naszej harmonijce (cały czas mowa o tonacji C-dur) będziemy grać w I pozycji czyli oryginalnej tonacji instrumentu, gdzie dźwiękiem podstawowym jest dźwięk określający tonację utworu, a na naszej harmonijce tym dźwiękiem jest dźwięk 4 na wydechu- na tym dźwięku opiera się całą I pozycję.

II pozycją będzie G-dur (pięć tonów niżej) gdzie dźwiękiem określającym tonację utworu jest dźwięk G. Na naszym harpie będzie to 2 na wdechu lub 3 na wydechu. Mówiąc prościej do podkładu G-dur będziemy grać w II pozycji (na naszej harmoszce, lub w pierwszej pozycji na harmonijce w tonacji G-dur).

III pozycją będzie D-dur (też pięć tonów niżej niż G-dur). W III pozycji będziemy grać do podkładu w D-dur

Do podkładu D-dur będziemy grać w II pozycji tylko wtedy gdy nasz harmonijka będzie w tonacji G-dur, jak również do tego podkładu zagramy w I pozycji tylko wtedy, gdy nasza harmonijka będzie w tonacji D-dur.

Najlepszą pozycją do grania bluesa jest II pozycja i większość utworów w których występuje harmonijka jest grana właśnie w II pozycji.

Dla zobrazowania dźwięków oraz pozycji przedstawiam tabelkę:

Pozycja \ tonacja harmonijki

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

C

C

G

D

A

E

B

F#/Gb

Db

Ab

Eb

Bb

F

G

G

D

A

E

B

F#/Gb

Db

Ab

Eb

Bb

F

C

D

D

A

E

B

F#/Gb

Db

Ab

Eb

Bb

F

C

G

A

A

E

B

F#/Gb

Db

Ab

Eb

Bb

F

C

G

D

E

E

B

F#/Gb

Db

Ab

Eb

Bb

F

C

G

D

A

B

B

F#/Gb

Db

Ab

Eb

Bb

F

C

G

D

A

E

F#/Gb

F#/Gb

Db

Ab

Eb

Bb

F

C

G

D

A

E

B

Db

Db

Ab

Eb

Bb

F

C

G

D

A

E

B

F#/Gb

Ab

Ab

Eb

Bb

F

C

G

D

A

E

B

F#/Gb

Db

Eb

Eb

Bb

F

C

G

D

A

E

B

F#/Gb

Db

Ab

Bb

Bb

F

C

G

D

A

E

B

F#/Gb

Db

Ab

Eb

F

F

C

G

D

A

E

B

F#/Gb

Db

Ab

Eb

Bb

Tab. 2 tabelka pozycji

Pierwsza kolumna określa tonację harmonijki (nasza harmonijka zaznaczona na czerwono) kolejne kolumny to pozycje, a w nich określone dźwięki podstawowe danej pozycji. np. żeby zagrać do podkładu E na naszej harmonijce powinniśmy zagrać w V pozycji a do podkładu F w XII pozycji.

Skala bluesowa

Skala - szereg dźwięków ułożonych według stałego schematu. Kolejne dźwięki skali oznacza się cyframi rzymskimi, tworząc stopnie. Zależnie od rodzaju skali, każdy stopień pełni inną funkcję. Skale mogą być budowane w kierunku wznoszącym (od najniższego dźwięku do najwyższego) lub opadającym (od najwyższego do najniższego).

Źródło: www.wikipedia.pl

Skal jest wiele, nie ma sensu opisywania każdej znanej skali z osobna. Interesuje nas skala bluesowa. należą do niej dźwięki: G, Bb, C#, D, F, G (na harmonijce w tonacji C-dur), czyli zapisując tabluaturą są to: (2) (3)' 4 (4)' (4) (5) 6. Na tych dźwiękach powinna opierać się nasza gra bluesowa. Jak widać dźwiękiem pierwszym jest dźwięk G czyli (2), co jest potwierdzeniem ze większość bluesa grana jest w II pozycji, i powtarzając się napiszę, że żeby grać w skali bluesowej na naszej harmonijce (C-dur) powinniśmy grać do podkładu G.

Rytm

Rytm - jeden z elementów dzieła muzycznego, odpowiedzialny za organizację czasowego przebiegu utworu.

Źródło: http://www.wikipedia.pl/

Opiszę tylko rytm stosowany przez nas samych dla poprawienia równości gry. Rytm najlepiej wybijać sobie stopą, palcem bądź całą dłonią, można także korzystać z metronomu. Rytm musi być równy. Musimy pamiętać, że to nasza gra powinna być dostosowana do rytmu a nie rytm do gry. Ważne jest też, żeby podczas nagrywania a capella (granie bez akompaniamentu) rytm był dobrze słyszalny.

Efekty

Jak zauważyliście, na naszym instrumencie porządni harpiarze wykonują szeregi kosmicznych efektów, nadając tym samym magii oraz niezapomnianych wrażeń z gry.

Vibrato - jest to szybkie naprzemienne obniżanie/podwyższanie dźwięku. Nadaje grze charakterystycznego wibrującego brzmienia. Podczas vibrato dźwięki są obniżane lub podwyższane w bardzo niewielkim stopniu sięgającego rzędy 1/16 a nawet 1/32 tonu.

Na harmonijce możemy wykonać vibrato na 3 sposoby:

1) vibrato ręczne - przy odpowiednim uchwycie harmonijki wykonujemy je odrywając palce prawej dłoni od lewej dłoni, bądź odrywamy całą dłoń i zatykamy na przemian. Vibrato to jest najprostsze w wykonaniu, można łatwo zmieniać częstotliwość wibracji i stosować je na podciągu. Jako jedyne vibrato nie zmienia wysokości dźwieku lecz jego natężenie.

2) przeponowe - trudniejsze w wykonaniu. Wykonujemy je tak, jak byśmy chcieli dyszeć jak pies (dla realistyczności można wystawić język). Ciężko się kontroluje szybkość wibracji, jak i równość. Plusem jest to, że to vibrato, które można wykonać na podciągu. Przy odpowiednio wyćwiczonej przeponie można zmieniać częstotliwość drgania jak i głośność oraz gładkość.

3) gardłowe - najtrudniejsze do wykonania. Przypomina serię lekkich podciągów. Ucząc się vibrato gardłowego musimy tak jakby próbować kaszleć, wtedy nasze gardło szybko zamyka się i otwiera. Innymi słowy mówiąc staramy się je troszkę przymknąć i otworzyć. Vibrato to, po dobrym opanowaniu daje głębokie równomierne brzmienie. Trzeba uważać ćwicząc vibrato gardłowe, ponieważ długotrwałe treningi mogą prowadzić do osłabienia mięśni krtani i tchawicy co spowoduje ból, kaszel i dyskomfort.

Vibrato można także wykonać artykulacją poprzez uderzanie końcówką języka o podniebienie i wypowiadanie LALALALALA, bądź szybkim obniżaniem i podwyższaniem żuchwy.

Tremolando - Technika polegająca na szybkim przesuwaniu harmonijką bądź głową na boki w zakresie dwóch kanałów na wdechu lub na wydechu. Jest to dość trudna technika do opanowania, zważywszy na trudności związane z utrzymaniem jej w rytmie. Można ją połączyć z Vibrato oraz podciągiem.

Glissando - technika polegająca na szybkim prześlizgnięciu się z jednej części harmonijki na drugą. Można robić na wdechu i na wydechu oraz w obie strony, czyli z niższych kanałów na wysokie i z wysokich na niskie. Często stosuje się glissando rozpoczynając bądź kończąc utwór. Służy nam także jako urozmaicenie, przy przejściu między oddalonymi od siebie kanałami np. (2)->(7).

WAH WAH- często słyszymy w nagraniach mistrzów efekt przypominający śpiew harmonijki. Melodyjne łałłał, łała, młamła. Można to wykonać za pomocą atrykulacji brzmiącej podobnie do tego efekty, czyli bezgłośne wypowiadanie łała łał łał. Można także pomóc sobie rękoma, powoli odrywając dłoń prawą od lewej.

PIELĘGNACJA NASZEGO SPRZĘTU

Podstawy dotyczące instrumentu oraz gry mamy opanowane, pora na pielęgnację czyszczenie i „tuning”.

Czyszczenie

Wiemy, że harmonijka jest raczej instrumentem osobistym, nawet dość intymnym, tak więc po pierwsze trzeba unikać pożyczania harmonijki innym osobom. W harmonijkę się pluje dmucha w środku osadza się kurz, ślina, resztki jedzenia oraz złuszczony naskórek. Cały brud może doprowadzić do pogarszania głośności, brzmienia poprzez blokowanie stroików. Należy grać raczej z czystą jamą ustną. Nie chodzi o to, by przed każdym graniem szczotkować żeby, ale przynajmniej przepłukać jamę ustną by usunąć resztki zalegjące. Po każdym skończeniu gry wytrzepywać harmonijkę, poprzez uderzanie o udo, bądź dłoń kanałami na dół. Warto także myć harmonijkę pod bieżącą wodą z dodatkiem płynu do mycia naczyń (nie polecana metoda dla harmonijek z drewnianymi korpusami). Trzeba unikać innych środków takich jak mydło, gdyż mydło pozostawia smak, a raczej mało przyjemnie się gra na mydlanej harmonijce. Natomiast płyn do mycia naczyń szybko się wypłukuje wraz z brudem. Od czasu do czasu warto także rozkręcić harmonijkę i kompleksowo ją wyczyścić. Tak samo pod bieżącą wodą z dodatkiem płynu do naczyń wypłukać grzebień i pokrywy. Na blaszki stroikowe trzeba uważać by nie uszkodzić stroików. Niektórzy polecają szorowanie blaszek pastą do zębów. Przy tej metodzie trzeba uważać, by włos z szczoteczki do zębów nie utknął między stroikiem a blaszką. Po myciu dokładnie wypłukać blaszki i wytrzepać komponenty z nadmiaru wody. Warto pod każdy stroik włożyć kawałek kartki papieru i wyciągnąć, uważając by nie ruszać kartką nadmiernie na boki co może spowodować przesunięcie stroika, bądź oderwanie kawałka kartki i utknięcie między stroikiem a blaszką. Po takich zabiegach harmonijkę skręcamy i rozdmuchujemy by usunąć resztki wody. Ja czasem dezynfekuję harmonijkę spirytusem do odkażania rąk po czym solidnie spłukuję wodą.

Jak grać by nie uszkodzić?

Nie należy grać siłowo. Trudno wytłumaczyć technikę takiego grania. Chodzi o to by podczas grania spokojnie oddychać, czyli grać oddechem a nie dmuchaniem. Trzeba także rozluźnić wargi, usta, gardło i brzuch by przepływ powietrza był większy, co pozwoli nam na mniejsze użycie mięśni oddechowych, uspokajając grę. Podczas grania w zimie trzeba najpierw instrument rozgrzać w rękach a dopiero później grać. A najlepiej trzymać blisko ciała by był ciepły cały czas.

Coś nam nie gra

Początkujący gracze mogą mieć problem z rozpoznaniem kiedy harmonijka się rozstroiła. Doświadczenie uczy nas słuchać instrumentu, i po pewnym czasie dojdziemy sami, że coś jest nie tak. Najczęstszym objawem może być zmiana barwy akordu, bądź samego czystego dźwięku oraz wibracja na akordach. Najczęstszą przyczyną jest rozstrojenie harmonijki. Zresztą każdy instrument w końcu się rozstraja i trzeba stroić. Co potrzebne do strojenia?

-żyletka, bądź nożyk tapicerski, może być kawałek blaszki z puszki,

-pilnik precyzyjny płaski bądź iglak, ewentualnie papier ścierny o gramaturze 500-600

-śrubokręt do rozkręcania harmonijki,

Pod stroik wkładamy żyletkę i w zależności od rozstrajania piłujemy stroik. Jeśli dźwięk na danym stroiku obniżył nam się od dźwięku oryginalnego, wtedy piłujemy końcówkę stroika. Delikatnie, najlepiej dwa trzy delikatne pociągnięcia i sprawdzamy, gdy dalej za nisko znów piłujemy dwa trzy razy. Lepiej zrobić tę czynność 10 razy, niż za bardzo spiłować podwyższając dźwięk za wysoko, ponieważ obniżanie jest trudniejsze w wykonaniu. Obniżanie polega na piłowaniu ale podstawy stroika czyli bardzo blisko nitu. Zasada taka sama dwa trzy pociągnięcia i sprawdzamy. NALEŻY PAMIĘTAĆ ŻEBY PIŁOWAĆ TYLKO I WYŁĄCZNIE WZDŁÓŻ STROIKA !!!

Jak rozpoznać uszkodzony stroik od rozstrojonego?

Jeśli problem dotyczy pierwszych 3 kanałów, warto dmuchnąć dość gwałtownie ale delikatnie, przyłożyć szybko harpa do ucha- powinien zostać pogłos zanikającego drgania. Można także harmonijkę rozebrać i szarpnąć paznokciem delikatnie stroik w górę- także powinien zostać pogłos zanikającego drgania. Warto także przyjrzeć się harmonijce pod światło czy nie ma widocznego pęknięcia. Wadliwe bądź uszkodzone stroiki często pękają podczas strojenia, lub podczas szarpania paznokciem. Gdy stroik nie wybrzmiewa (po dmuchnięciu lub szarpnięciu nie słychać zanikającego drgania), może to świadczyć o wadzie bądź uszkodzeniu, ale nie tylko. Mógł dostać się niewielki paproch, którego nie widać między stroik i blaszkę. Można spróbować cieniutką igłą przejechać szczelinę wzdłuż stroika, wsadzić kartkę papieru, a nawet chwilkę pogotować w wodzie, czasem pomaga.

Tuning harpa pod techniki overbendingu

Po jakimś czasie i po opanowaniu podstawowych technik gry może przyjść nam chęć poszerzenia wiedzy z zakresu customizacji harmonijek pod technikę overbendingu. Cały tuning pod tą technikę nie jest trudny, polega na przygięciu obu stroików (wdechowego i wydechowego z jednego kanału) bliżej blachy, ale w ten sposób by podczas wydechu nie blokował się on samoistnie, lecz tylko wtedy, gdy dmuchamy bądź wciągamy z sposób właściwy do wydobycia overów. Gdy stroik górny/dolny blokuje się w sposób prawidłowy, odzywać się powinien dolny/górny stroik przedstawiając nam overa. Warto także na początku zdjąć pokrywy i zakryć stroik, palcem i usłyszeć jak powinien brzmieć over. Naukę overów proponuję zacząć od kanału 6 (overblow) czyli wdechem blokujemy stroik wydechowy a odzywa się wdechowy.

Impregnacja drewna

Często się zdarza, że drewniane korpusy mimo że są fabrycznie impregnowane tak czy inaczej pęcznieją, bądź nie są w ogóle impregnowane. Warto wtedy impregnować grzebień samemu. Najprostszą oraz najbardziej popularną metodą jest kąpiel w gorącym wosku pszczelim. Potrzeba nam do tego:

-jeden lub dwa garnki (mniejszy i większy)

-wosk pszczeli

-papier ścierny drobnosziarnisty- niektóre korpusy są powleczone lakierem który po jakimś czasie łuszczy się i odpada, lub nie jest nałożony w kaźdym miejscu harmonijki.Trzeba ten lakier zedrzeć przed impregnacją w wosku.

-nić lub cienki drucik, ewentualnie szczypczyki,

-ręczniki papierowe

Rozpuszczamy wosk w garnku na gazie. Jeśli mamy do dyspozycji dwa garnki w jednym gotujemy wodę na gazie a drugi, z woskiem pszczelim wstawiamy do tego z wodą. Gdy wosk jest dość rozgrzany (nie może się gotować) i w konsystencji przypomina wodę, wrzucamy nasz grzebień dosłownie na kilkanaście sekund do garnka, w ten sposób by wisiał w wosku a nie leżał na dnie. Do wyciągania może nam posłużyć drucik lub nić przewiązana w którejś dziurce, bądź szczypce. Należy uważać by po drodze nie dotknąć ścianek garnka bądź innych napotkanych rzeczy. Nadmiar wosku można wytrzeć papierem. Później taki korpus kładziemy na ręcznikach papierowych i co jakiś czas obracamy. Po ostudzeniu i wyschnięciu polerujemy korpus szmatką. Dziurki na śruby można przekłuć szpilką lub cienkim gwoździem. Zbyt duże zaschnięte krople wosku usuwamy delikatnie nożykiem do tapet. I gotowe, można grać do woli.

Uszczelnianie

Ważny zabieg stosowany zwłaszcza w tańszych harmonijkach. Znacznie poprawia głośność, wyrazistość, brzmienie i co najważniejsze łatwość w graniu. Polega na pokryciu kantów grzebienia (miejsc gdzie blacha stroikowa styka się z grzebieniem), ciekłą parafiną. Nakładamy na palec kroplę parafiny, rozsmarowujemy drugim palcem i z obu stron, rozprowadzamy niewielką ilość parafiny po całej powierzchni grzebienia. Skręcamy harmonijkę i gramy. Należy pamiętać by po każdej rozbiórce, celem czyszczenia, usunąć resztki parafiny. Trzeba także uważać, by nie nanieść zbyt dużej ilości parafiny co może spowodować dostanie się jej na stroik i błędne stwierdzenie uszkodzenia stroika.

Więcej o pielęgnacji strojeniu naprawie i tuningu znajdziecie na stronie Pana Gąszewskiego

http://www.gaszewski.pl/

DROGA DO SUKCESU

Chciałbym na koniec przedstawić Wam kilka rad pomocnych w graniu oraz nauce grania

-przede wszystkim dużo grajcie - trening czyni mistrza,

-kochajcie, szanujcie, oszalejcie na punkcie swojego instrumentu,

-noście go zawsze przy sobie

-dużo słuchajcie - powtarzajcie usłyszane zagrywki. Jest to pomocne przy improwizacji,

-wymyślajcie swoje oryginalne riffy - grajcie a gdy Wam wyjdzie starajcie się powtórzyć,

-nie grajcie siłowo - siłowa gra męczy Wasze płuca oraz Wasz instrument,

-nie grajcie na siłę - zbyt długa, żmudna gra męczy, a także czasami zniechęca,

-rytm, rytm, rytm - nawet jak słuchacie czegoś warto wybijać sobie równy rytm by trenować,

-teoria muzyki - nikt nie każe Wam się jej uczyć, wystarczy poznać podstawy,

-uczcie się od mistrzów - powtarzajcie znane standardy harmonijkowe,

-dbajcie o instrument - myjcie, czyście, wytrzepujcie, pielęgnujcie

-korzystajcie z porad innych, ale nie śmiećcie na forach,

-grajcie z innymi instrumentami lub do podkładów - pomocne przy nauce rytmu oraz podczas Jam Session,

-nie zniechęcajcie się gdy nie wychodzi - obiecuję że w końcu się uda.

ZAKOŃCZENIE PODZIĘKOWANIA I POSŁOWIE

Artykuł ten powstał głównie z materiałów zgromadzonych na forum, oraz z mojego skromnego doświadczenia. Niektóre pojęcia są przepisywane z witryn internetowych (patrz źródło).

Jest on darmowy i ogólnodostępny dla każdego użytkownika forum: www.harmoszka.com

i został stworzony z nadzieję zmniejszenia nowopowstających tematów związanych z początkami zakupu oraz gry na harmonijce.

Chciałbym serdecznie podziękować forumowiczowi Pulatom za pomoc w rozwianiu wielu wątpliwości za pomoc w opisie niektórych działów oraz za sprawdzenie poprawności informacji zawartych w artykule, a także osobiście za Jego pomoc bez której nie umiałbym tego co umiem teraz.

Chciałbym także podziękować Maćkowi Draheimowi za pomoc w pisaniu artykułu oraz za sprawdzenie poprawności zawartych w nim informacji.

Dziękuję także Wszystkim czytającym ten artykuł za poświęcenie uwagi.

---