 | Pobierz cały dokument o.pierwszych.balladach.mickiewicza.romantyzm.doc Rozmiar 420 KB |
Cz. Zgorzelski, O PIERWSZYCH BALLADACH MICKIEWICZA, w: tegoż, O sztuce poetyckiej Mickiewicza. Próby zbliżeń i uogólnień, Warszawa 2001
SPADEK ,,DUMY"
Spadek, który - w zakresie ballady - przejmował Mickiewicz od uchodzącej z pola generacji pisarzy, nie był wcale ani skąpy ze względu na ilość, ani też błahy, jeśli chodzi o rolę jego w zapotrzebowaniu i przyzwyczajeniach ówczesnych odbiorców. Posiadał świeżo ukształtowane i zbyt może jednolite oblicze popularnego gatunku śpiewów ,,romansowych", zwanych najczęściej ,,dumami" i łączących epicka. fabułę opowiadania z lirycznymi skłonnościami jej poetyckich ukształtowań.
W poszukiwaniu najdogodniejszej postaci tego połączenia lirycznych i epickich walorów w ramach krótkiego wiersza - dochodzi duma do zetknięcia z forma, osiemnastowiecznej liryki sytuacyjnej. Z postaci tej - jak z zalążka - wywodzą swój ród wszystkie odmiany tego gatunku. Z niej też wiodą ku dalszym dziejom polistopadowej dumy historycznej dwa główne szlaki. W jedną stronę - drogą stopniowego zaniku relacji epickiej - dochodzi duma do gatunku wierszy liryczno-refleksyjnych o elegijnej zadumie nad przeszłością, życiem i śmiercią (zwanych niekiedy dumaniem). Idąc zaś w drugą stronę - w kierunku coraz pełniejszego rozwinięcia fabuły - duma przybiera postać rapsodu historyczno-bohaterskiego (pierwsze „dumy polskie” Niemcewicza) lub krótkich balladowych powiastek na tematy erotyczne ze świata rycerzy, pasterzy, a nawet upiorów zza grobu (dumy Niemcewicza, zapożyczone z ballad angielskich, dumy „romansowe” w powieściach Mostowskiej, Lipińskiego, i In.).
Z tej drugiej, epickiej linii dum wiedzie swój ród ballada romantyczna.
W ówczesnej hierarchii gatunków literackich dumy nie posiadają pozycji wysokiej. Obciążone „gminnym” - rzekomo - pochodzeniem, przeznaczone do użytku szerszego koła odbiorców i reprezentujące poezję obliczoną raczej na śpiew i nastrojowe walory wiersza, a nie na jego deklamacyjno-retoryczne właściwości - zajmują w klasycystycznej geografii poetyckiej tereny Dość dalekie od głównej domeny panujących wówczas gatunków.
 | Pobierz cały dokument o.pierwszych.balladach.mickiewicza.romantyzm.doc rozmiar 420 KB |