Klęski żywiołowe: pożar
Wielkie pożary. Ogień towarzyszy nam od zawsze. Człowiek prehistoryczny początkowo tylko podtrzymywał ogień pochodzący z zapłonów naturalnych, z czasem udoskonalił tę umiejętność i nauczył się rozniecać ogień samemu. Ogień zapewniał nam od tysiącleci światło i ciepło. Tak jak i życie, ogień przynosił też śmierć - wielokrotnie wpisał się na karty historii. Chyba najsłynniejszym pożarem jest Wielki Pożar Rzymu z 64 roku - Tacyt (jeden z ówczesnych historyków rzymskich) opisał go jako monstrum, które strawiło doszczętnie trzy a poważnie zniszczyło siedem z czternastu dzielnic. Horror trwał przez pięć i pół dnia. Do końca nie wiadomo co było przyczyną pożaru - wiadomym jest, że część ludu oskarżyła Nerona o podpalenie - ten zaś obarczał winą chrześcijan. Dokładna ilość zniszczonych domostw nie została nigdy ustalona - można jedynie przypuszczać, że była znaczna. Kolejnym z wielkich pożarów był pożar Londynu z roku 1666 - doprawdy gigantyczna klęska dosięgła mieszkańców tej metropolii. Spłonęło ponad 13 tysięcy budynków, 2/3 powierzchni miasta zostało doszczętnie zniszczone. Co ciekawe odnotowano tylko 6 przypadków śmiertelnych. Pożar miał ogromny wpływ na aktualny kształt zabudowy Londynu - rozpoczęto na szeroką skalę stosować cegłę i kamień jako główny budulec. W Polsce, jednym z największych pożarów był pożar Krakowa z roku 1850. Spłonęło wówczas około 10% miasta (około 170 budynków) - klęska trwała ponad 6 dni z przerwami.
Rozwścieczony żywioł - miasto w ogniu. |
Przyczyny powstawania pożarów. Najczęstszą przyczyną jest faktor ludzki - nieumyślne zaprószenie ognia bądź celowe podpalenie. Najczęstszymi powodami powstania ognia są: niedopałki papierosów, pozostawienie bez nadzoru źródła ciepła, wypalanie traw, wadliwa instalacja elektryczna lub gazowa czy też wypadki komunikacyjne. Istnieje także szereg przyczyn naturalnych - do najczęstszych należy zaliczyć - wyładowania atmosferyczne, oraz samozapalenia (dotyczy głównie torfu, wilgotnego siana, waty, węgla oraz farb). Wspomnę jeszcze o ogniu który może powstawać poprzez działania wojenne czyli bojowe środki zapalające stałe takie jak termit / elektron / fosfor biały - używane do bomb lotniczych, pocisków artyleryjskich, granatów ręcznych. Oraz bojowe środki zapalające ciekłe i pół ciekłe czyli napalm / pirożel - używane w miotaczach ognia, bombach lotniczych czy pociskach artyleryjskich. Na sam koniec wspomnę o promieniowaniu cieplnym po wybuchu bomby atomowej lub kolizji z asteroidą - jednak ze względu na swą złożoność, temat ten rozwinę w osobnym artykule.
Działania wojenne - wybuch napalmu. |
Rodzaje pożarów. Pożary dzielimy na pięć podstawowych grup. Każda z grup powinna być gaszona odpowiednim środkiem gaśniczym:
Grupa A - stałe materiały palne takie jak drewno, papier, węgiel, tkaniny zazwyczaj gasimy wodą, piaskiem, pianą gaśniczą, proszkiem gaśniczym lub dwutlenkiem węgla.
Grupa B - ciecze i substancje topiące się pod wpływem ciepła takie jak: benzyna, nafta i jej pochodne, alkohol, aceton, eter, oleje, lakiery, tłuszcze, parafina, stearyna, pak, naftalen i smoła gasimy pianą gaśniczą, śniegiem gaśniczym, proszkiem gaśniczym, dwutlenkiem węgla. Nie wolno używać wody ani piasku!
Grupa C - zapalone gazy takie jak metan, acetylen, propan lub wodór gasimy tylko proszkiem gaśniczym, śniegiem gaśniczym lub dwutlenkiem węgla.
Grupa D - pożary metali takich jak lit, sód, potas oraz glin i ich stopy gasimy chlorkiem sodu w ostateczności piaskiem. Pożary tej grupy są niezwykle ciężkie do zwalczenia.
Grupa E - pożary materiałów stałych, cieczy oraz gazu w obrębie urządzeń pod napięciem gasimy wyłącznie proszkiem gaśniczym, śniegiem gaśniczym lub dwutlenkiem węgla.
Gaśnice pianowe, proszkowe i dwutlenku węgla. |
Podstawowe wyposażenie niezbędne do walki z ogniem. Tak jak w przypadku innych klęsk żywiołowych, polecam zaznajomić się z artykułem który poświęciłem na opis podstawowego wyposażenia w sytuacjach zagrożenia. Sprzęt specjalistyczny niezbędny do walki czynnej i biernej z pożarem obejmuje następujące pozycje:
System przeciwpożarowy bierny: czujniki dymu jonizacyjne i optyczne (wykrywają tlenek węgla oraz fotoelektryczne reagują na ogień i dym), rozmieszczenie czujników powinno obejmować każde pomieszczenie a w szczególności korytarze prowadzące do sypialni oraz na szczycie każdej z klatek schodowych,
Koc gaśniczy wykonany z włókna szklanego o powierzchni około 2.5 m2 popularny rozmiar to 1.4 x 2 metry,
Tradycyjne butle gaśnicze minimum 5 kg w ilości jednej sztuki na każde 50 m2 powierzchni chronionej. Najlepiej sprawdzają się gaśnice śniegowe ich zaletą jest brak jakiegokolwiek zanieczyszczenia gaszonych przedmiotów i pomieszczeń, niestety wadą jest duża masa urządzenia i konieczność przechowywania w temperaturze nie wyższej niż 30 0C,
Hydronetka - czyli zbiornik na kształt karnista o pojemności około 10 litrów z wbudowaną ręczną pompką ssąco-tłoczącą. Do jej napełnienia wystarczy woda lub woda ze środkiem pianotwórczym,
Proszkowa kula gaśnicza - zaopatrzona w ładunek wybuchowy kula styropianowa wypełniona proszkiem gaśniczym - idealna do natychmiastowego gaszenia niewielkich powierzchni lub małych pomieszczeń w sytuacji gdy temperatura otoczenia nie pozwala na zbliżenie się do źródła ognia
Spray gaśniczy do gaszenia pożarów z grup A oraz B: niewielkich rozmiarów przenośna butla o kształcie dużego lakieru do włosów (pojemność 500 ml), doskonała jako mobilny zestaw strażaka
Koc termiczny z folii poliestrowej chroniący przed zimnem lub ciepłem osobę poszkodowaną,
Apteczka pierwszej pomocy: torba medyczna z opatrunkami hydrożelowymi
Maski przeciwgazowe z filtrem cząsteczek
Strażak przygotowany do wejścia do budynku. |
Metody gaszenia pożarów.
Podczas gaszenia jakiegokolwiek źródła ognia - należy pamiętać o kilku bardzo ważnych wskazówkach, oszczędzą one mienie, zdrowie lub życie ludzkie:
Używajmy środków gaśniczych przeznaczonych do odpowiedniej grupy pożarów. pamiętajmy, aby straty wywołane gaszeniem nie były większe niż straty spowodowane samym pożarem,
Strumień środka gaśniczego należy kierować od krańców obiektu zapalonego w kierunku jego środka,
Pionowo ustawione przedmioty należy gasić zaczynając od góry i kierować strumień ku dołowi,
Należy zachować ostrożność w przypadku gaszenia urządzeń elektrycznych oraz metali czy karbidu- pod żadnym pozorem nie używać wody ani piany gaśniczej,
Tłuszczy, olejów oraz paliw nie wolno gasić wodą,
Gaśnicami nie można pod żadnym pozorem gasić ubrań płonących na ludziach, do tego służy koc gaśniczy.
Pożar, który wymknął się z pod kontroli. |
Jak przetrwać pożar w budynku.
Pierwszym krokiem do stawienia czoła żywiołowi powinno być staranne planowanie drogi ewakuacyjnej, wytyczenie miejsca spotkania w bezpiecznej odległości od budynku, oraz praktyczny trening opuszczania domu przez różne wyjścia. W dalszej kolejności ustalenie miejsc przechowywania gaśnic oraz praktyczna nauka obsługi sprzętu gaśniczego. Świadomość domowników oraz przydzielenie ewentualnych zadań to klucz do bezpieczeństwa.
Jeśli ogień nie jest mocno rozprzestrzeniony - należy natychmiast przystąpić do gaszenia wszelkimi dostępnymi środkami gaśniczymi, w przeciwnym wypadku (gdy ogień zajął więcej niż jedno z pomieszczeń) starać się niezwłocznie opuścić budynek,
W sytuacji toczącego się pożaru należy natychmiast zniżyć postawę (przyjąć pozycję na czworakach lub leżącą - dym unosi się ku górze, więc przy ziemi powietrze powinno nadawać się do oddychania) należy zasłonić usta i nos fragmentem tkaniny (najlepiej zwilżonej wodą) oraz utrzymując niską pozycję jak najszybciej udać się w kierunku wyjścia z budynku.
Gdy zostaliśmy zaalarmowani dźwiękiem alarmu pożarowego, bądź wyczuwamy dym a znajdujemy się w zamkniętym pomieszczeniu należy podczołgać się do drzwi wyjściowych i zewnętrzną częścią dłoni sprawdzić temperaturę powierzchni drzwi. Jeśli wyczuwamy gorąco oznacza to, że po drugiej stronie rozprzestrzenia się pożar, należy rozważyć decyzję o ewakuacji przez alternatywne wyjście takie jak okno w ostateczności ostrożnie otworzyć drzwi i sprawdzić czy jest szansa opuszczenia pomieszczenia.
Jeśli nie ma możliwości opuszczenia budynku należy zabezpieczyć swoją pozycję poprzez: wybranie najbardziej oddalonego od źródła ognia pomieszczenia (koniecznie z oknem); zamknięcie wszystkich napotkanych po drodze drzwi (brak tlenu może spowodować, że ogień zostanie zatrzymany a rozprzestrzenianie ognia spowolnione); uszczelnienie drzwi namoczoną odzieżą, ręcznikami lub dywanami (zatrzyma to przedostawanie się dymu do środka pomieszczenia w którym się znajdujemy); będąc bezpiecznym należy ostrożnie otwierać okno tylko i wyłącznie celem wpuszczenia odrobiny powietrza lub przyciągnięcia uwagi osób na zewnątrz budynku oraz czekać na pomoc (wpuszczenie powietrza przez okno może zmienić ciśnienie w pomieszczeniu -grozi to wtargnięciem dymu do środka); jeśli stężenie dymu w budynku jest duże, należy poszukać alternatywnego źródła powietrza - jeśli mamy pod ręką plastikową rurkę (może być przewód od odkurzacza) można zaryzykować oddychanie przez muszlę sedesową - nie brzmi to może zachęcająco, ale wystarczy że przetkniemy rurkę przez lustro wody a dostaniemy się do komory, która prowadzi do rury ściekowej - jeśli instalacja jest szczelna będziemy oddychać powietrzem zdatnym do przeżycia; odzież jest narażona na ogień, jeśli nieszczęśliwie zapalimy noszone ubranie, należy zasłaniając twarz położyć się na ziemi i przykulać się na brzuch i plecy kilka razy- to powinno zagasić płomień - uwaga, nie należy biec ani wymachiwać rękoma, narazimy się w ten sposób na jeszcze większy ogień.
Awaryjne źródło powietrza - szkic sytuacyjny. |
Jak przetrwać pożar w lesie.
Pamiętajmy, że pożar lasu może postępować szybciej niż jesteśmy w stanie się przemieszczać - jeśli znajdujemy się w palącym się lesie należy podjąć szczególne kroki bezpieczeństwa - złe i powolne decyzje mogą kosztować nas życie.
Główna ściana ognia jest poprzedzona dymem i drobnymi zarodkami ognia, to że napotkaliśmy na drodze strumień, ścieżkę czy też drogę przecinające las nie oznacza, że ogień nie będzie w stanie pokonać tych przeszkód i dalej rozprzestrzeniać się w naszym kierunku - tylko całkowite opuszczenie lasu i dotarcie do otwartej przestrzeni może gwarantować bezpieczeństwo
Należy trzymać się głównych ścieżek, dróg, lub rzek i strumyków, przed każdorazowym wejściem w duży las, należy wyznaczyć kierunek z którego się przyszło i ewakuować się w jego stronę,
Jeżeli znaleźliśmy się na wzniesieniu lub górze porośniętej lasem, należy niezwłocznie rozpocząć schodzenie w dół - ogień wolniej postępuje w tym kierunku, pod górę pali się zdecydowanie szybciej,
Drzewa iglaste palą się dużo szybciej niż liściaste, należy wybierać drogę ucieczki która otoczona jest przez zdrowe i zielone drzewostany a nie suche i spróchniałe części lasu,
Gdy nie mamy rozeznania w którym kierunku należy uciekać a ogień zbliża się bardzo szybko, największe szanse będziemy mieli pozostając w pobliżu drogi, źródle wody (takim jak strumień, jezioro, staw) ewentualnie na otwartej przestrzeni pola lub terenie kamienistym / skalnym,
W ostateczności należy wykopać zagłębienie w ziemi oraz oczyścić teren z materiałów łatwopalnych w promieniu minimum 5 metrów, okryć się namoczonym uprzednio fragmentem tkaniny, skulić się twarzą do ziemi, starać przeczekać aż linia ognia nas minie,
Pożar lasu - zwierzęta szukające schronienia. |
