872


Podmiot gospodarczy (przedsiębiorca) to podmiot zajmujący się zawodowo stałą działalnością gospodarczą w celach zarobkowych, czyli prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Jednostka gospodarcza - jednostka organizacyjna zajmująca się prowadzeniem stałej działalności gospodarczej i specjalnie pod tym kątem uformowana.

Czynności prawne podmiotu gospodarczego (przedsiębiorcy) dokonane w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej to czynności handlowe (jest to domniemanie).

Jeżeli czynność prawna jest czynnością handlową dla jednej strony stosunku zobowiązującego staje się taką również dla innej strony.

Rodzaje podmiotów gospodarczych:

-osoba fizyczna

-osoba prawna

-jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej utworzone zgodnie z przepisami prawa, jeżeli ich przedmiot prawa obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej.

Osoby prawne - podmioty prawa cywilnego. O tym, jaki podmiot jest osobą prawną decyduje prawo.

1.Przepis może imiennie wskazywać osobę prawną (NBP, Skarb Państwa)

2.Przepis zbiorczo (gatunkowo) określa jakie osoby są osobami prawnymi.

Rodzaje osób prawnych:

a)osoby prawne typu korporacyjnego (spółdzielnia, spółka z.o.o., Spółka Akcyjna). Ustawodawca przez personifikację pewnej grupy ludzi - ją jako grupę chce uczynić odrębnym podmiotem prawa.

b)osoby prawne typu fundacyjnego (przedsiębiorstwa państwowe). Nadanie osobowości prawnej następuje z uwagi na potrzebę wyodrębnienia majątku. Mają prostą strukturę, istnieje nadzór ze strony władzy publicznej.

Tak zwana ułomna osoba prawna:

a)ma zdolność prawną - może być podmiotem praw i obowiązków

b)ma zdolność sądową

Nie mają osobowości prawnej:

Przedsiębiorstwo

  1. w ujęciu funkcjonalnym - stała działalność gospodarcza (produkcja, budownictwo, handel, usługi) uprawiana samodzielnie w celach zarobkowych.

  2. w ujęciu przedmiotowym - zespół środków produkcji, odpowiednio zorganizowany kompleks majątkowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej zarobkowej.

Cechy przedsiębiorstwa:

  1. Odrębna i samodzielna pod względem gospodarczym, organizacyjnym, finansowo-majątkowym i prawnym jednostka organizacyjna prowadząca działalność gospodarczą.

  2. Działalność ta jest działalnością podstawową opartą na zasadzie rentowności i opłacalności.

  3. Samo przedsiębiorstwo posiada osobowość prawną (przedsiębiorstwo państwowe, spółka z.o.o., spółka akcyjna, spółdzielnia).

  4. Przedsiębiorstwo samo nie występuje jako podmiot stosunków prawnych, lecz osoby fizyczne, dla których przedsiębiorstwo jest przedmiotem ich praw (jednoosobowe przedsiębiorstwo prywatne, spółka cywilna).

  5. Przedsiębiorstwo nie posiada osobowości prawnej, ma jedynie zdolność prawną i zdolność sądową (spółka jawna, spółka komandytowa).

Zakład - pewna całość pod względem technicznym, organizacyjnym czy lokalizacyjnym, ale ta odrębność ma charakter wewnętrzny - w ramach przedsiębiorstwa. Zakład nie posiada osobowości prawnej. Stosunki między zakładem a osobą prawną, w skład której wchodzi, reguluje statut tej osoby prawnej.

Zakłady budżetowe - wyodrębnione państwowe jednostki organizacyjne. Głównym przedmiotem ich działalności jest odpłatne świadczenie określonych usług (żłóbki, przedszkola, muzea). Nie posiadają osobowości prawnej, występuje za nie skarb państwa.

Systemy ewidencji podmiotów gospodarczych

  1. Ogólny system identyfikacji i klasyfikacji jednostek gospodarczych (zwany w skrócie REGON prowadzony jest przez GUS. Jednostki otrzymują stały cyfrowy identyfikator).

  2. system ewidencji podmiotów gospodarczych został zarejestrowany w Ustawie o Działalności Gospodarczej

  1. System rejestracji podatkowej.

  2. Rejestry sądowe.

Nie wymaga zgłoszenia:

  1. Uboczne zajęcie zarobkowe osoby fizycznej.

  2. Podjęcie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej, zwierzęcej, sadownictwa i ogrodnictwa.

  3. Podjęcie działalności gospodarczej przez osoby prawne.

  4. Podjęcie działalności gospodarczej, która w myśl ustawy o działalności gospodarczej wymaga uzyskania koncesji lub zezwolenia.

Koncesja - udziela ją oraz cofa:

  1. Zajmuje się tym naczelny lub centralny organ administracji państwowej.

  2. Koncesji udziela się w formie decyzji administracyjnej.

  3. Koncesji udziela się w zasadzie na czas nieoznaczony, chyba, że ubiegający się żąda wydania na czas oznaczony.

Ubieganie się o przyznanie koncesji można poprzedzić ubieganiem się o przyznanie promesy (przyrzeczenie o wydaniu koncesji). Okres ważności promesy - nie krócej niż 6 miesięcy.

Rejestry sądowe:

Rejestr handlowy. Rejestr przedsiębiorstw państwowych. Rejestr spółdzielni. Rejestr izb gospodarczych, i in.

Formy koncentracji gospodarczej.

Koncern - zgrupowanie prawnie samodzielnych przedsiębiorstw pod jednym kierownictwem. Kierownictwo koncernu może sprawować przedsiębiorstwo, które uzyskało kontrolę nad pozostałymi przedsiębiorstwami zgrupowanymi w koncernie albo wspólny dla całego koncernu organ. Forma prawna zgrupowania przedsiębiorstw może być dowolna: spółki, jednoosobowe przedsiębiorstwa. Sam koncern może być prowadzony w formie spółki cywilnej lub spółki kapitałowej.

Najczęściej jednak w drodze nabycia kontrolnego pakietu akcji w pozostałych przedsiębiorstwach jest to holding.

Kartel - porozumienie gospodarcze prawnie samodzielnych przedsiębiorstw, które prowadzi do uzgodnionego działania na rynku. Można wyróżnić:

Organizacja kartelu:

Syndykat jest odmianą kartelu - przedsiębiorstwa tworzą w drodze porozumienia wspólne biuro zakupu lub sprzedaży.

Konsorcjum - porozumienie dwóch lub więcej samodzielnych podmiotów gospodarczych, na mocy którego zobowiązują się do wspólnego wykonania określonego przedsięwzięcia gospodarczego na rzecz oznaczonej osoby (inwestora).

Joint - venture - wspólne przedsięwzięcie i wspólne ryzyko.

Trust - porozumienie, w którym dochodzi do takiej koncentracji gospodarczej, że zgrupowane w truście przedsiębiorstwa tracą swoją prawną i gospodarczą niezależność i samodzielność (całkowicie lub w określonych sferach działalności).

Konglomerat - luźny związek kapitałowy przedsiębiorstw lub ich grup zorganizowanych zazwyczaj w formie koncernu (występuje znaczna specjalizacja przedsiębiorstw).

SPÓŁKA - organizacja o charakterze prywatnoprawnym, w której dla osiągnięcia wspólnego celu (gospodarczego) łączą się co najmniej dwie osoby. Osoby te dla realizacji tego celu wnoszą (z reguły) do spółki określone wartości majątkowe. Wszystkie spółki w polskim systemie muszą mieć cel gospodarczy. Spółka akcyjna jako jedyna może być tworzona dla uzyskania różnych celów (innych niż gospodarcze). Spółki osobowe - muszą być utworzone przez przynajmniej dwie osoby. Spółka z.o.o. może być jednoosobowa. Spółka akcyjna może też być jednoosobowa - w pewnych określonych warunkach (założona przez skarb państwa, gminę). Wniesione do spółki lub później przez nią nabyte prawa majątkowe objęte są współwłasnością łączną, stanowią wspólny majątek wspólników. Natomiast w spółkach kapitałowych stanowią majątek własny spółki jako osoby prawnej.

W polskim systemie prawnym występują:

W polskim systemie prawnym nie występuje spółka cicha

Podział spółek:

1. w zależności od tego, jakie przepisy regulują dany typ spółki

a) spółki prawa cywilnego - spółka cywilna (regulowana przez Kodeks Cywilny)

b) spółki prawa handlowego (regulowane przez Kodeks Handlowy):

2. a)Spółki osobowe (wspólnicy):

b) Spółki kapitałowe:

Spółki osobowe - organizacje prywatnoprawne stanowiące związek co najmniej 2 osób z wyodrębnionym od wspólników majątkiem objętym wspólnością łączną uczestników spółki. Niektóre spółki osobowe (spółka jawna i komandytowa) w obrocie występują jako tak zwane ułomne osoby prawne, mogą bowiem we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywanym.

Cechy spółek osobowych:

  1. Powstają zawsze na podstawie umowy (musi być co najmniej dwóch wspólników).

  2. Pozostają zawsze związkiem (zrzeszeniem) osób - wspólników, którzy osobiście prowadzą działalność dla osiągnięcia określonego celu.

  3. Stosunek członkostwa i prawa udziałowe w spółce osobowej mają charakter osobisty i jako takie nie mogą być w zasadzie przenoszone na osoby trzecie.

  4. Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem osobistym (wybór należy do wierzyciela).

  5. W polskim systemie prawnym nie istnieje odpowiedzialność subsydialna.

  6. W obrocie cywilnoprawnym spółki osobowe (tylko spółki handlowe) występują jedynie jako tak zwane ułomne osoby prawne.

Spółki kapitałowe - korporacje, organizacje prywatnoprawne z osobowością prawną i własnym majątkiem, prawnie odrębne od osób wspólników, utworzone na substracie kapitałowym wniesionym przez wspólników (akcjonariuszy).

Cechy spółki kapitałowej

  1. Decydujący jest substrat kapitałowy, rzeczowy. Większe znaczenie ma połączenie kapitałów, dopiero w drugiej kolejności zrzeszenie osób (nie mogą powstać bez kapitału).

  2. Są wyposażone w osobowość prawną. Stają się osobami prawnymi w momencie ich rejestracji w rejestrze handlowym.

  3. Stosunek członkostwa jest związany z prawem udziałowym (udział i akcje), które jest prawem majątkowym podlegającym zbyciu na zasadach ogólnych.

  4. Wspólnicy nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki.

  5. Zakres uprawnień wspólników (akcjonariuszy) zależy głównie od wielkości wpłaconego kapitału, czyli liczby udziałów lub akcji objętych w zamian za wniesione do spółki wkłady pieniężne lub niepieniężne.

  6. Działają poprzez swoje organy (zarząd).

SPÓŁKI OSOBOWE: Spółka cywilna

Spółka prawa cywilnego, spółka osobowa, uregulowana w Kodeksie Cywilnym (art. 860 - 875 Kodeksu Cywilnego). Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony w tej umowie, w szczególności przez wniesienie wkładu do spółki (art. 860). Nazwa s-ki cywilnej = imiona, nazwiska wspólników z dodatkiem "s-ka cywilna" (s.c.) i dodatkowa nazwa.

Cechy spółki cywilnej:

  1. Musi być założona w celu gospodarczym.

  2. Cel ten powinien zakładać uzyskiwanie korzyści gospodarczych materialnych dających się ocenić w pieniądzu. Korzyści materialnych nie należy utożsamiać z zyskiem, w konsekwencji nie muszą być również równoznaczne z osiąganiem wyłącznie celów zarobkowych.

  3. Cel może być jednorazowy lub długotrwały.

  4. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem. Forma pisemna jest zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych (jeżeli nie ma sformułowania: pod rygorem nieważności).

  5. Możliwa jest ustna umowa spółki.

  6. Umowa może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony.

  7. Spółka ta nie podlega rejestrom sądowym.

  8. Jest wpisywana do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez właściwy organ miasta lub gminy.

  9. Wspólnikiem s-ki cywilnej mogą być osoby fizyczne, prawne lub osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych - reprezentowana przez swojego przedstawiciela.

  10. Może być różnego rozmiaru.

Wkłady w spółce cywilnej:

  1. pieniądze

  2. rzeczy ruchome

  3. nieruchomości (grunt, budynek)

  4. prawa majątkowe - wszelkie te prawa, które są zbywalne, np. najem, dzierżawa, patent, licencja

  5. świadczenie określonych usług (świadczenie pracy, pośrednictwo)

W przypadku gdy wkładem jest własność, rzeczy, nieruchomości - następuje przeniesienie własności na rzecz wszystkich wspólników. Rzecz przechodzi z majątku wspólnika do wspólnego majątku wszystkich wspólników. Przeniesienie własności rzeczy lub innych praw następuje z chwilą zawarcia umowy. Wkładem może być także własność rzeczy będącej przedmiotem współwłasności, której właścicielami mogą być wszyscy lub jakaś część wspólników. Przedmiotem wkładu musi być praca zewnętrzna. Wysokość wkładu powinna być określona w umowie spółki cywilnej. Jeżeli nie zostanie określona to domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość. Podwyższenie wkładu wymaga uchwały wszystkich wspólników dla celów dowodowych w formie pisemnej.

Podwyższenie wkładu

Jest to zmiana umowy spółki, chyba że w umowie zostały już określone zasady podwyższania wkładów. Obowiązek podwyższania wkładu wyraźnie powinien wynikać z umowy.

Stosunki majątkowe w spółce cywilnej:

Z momentem zawarcia umowy spółki cywilnej powstaje odrębny od majątku osobistego poszczególnych wspólników majątek wspólny każdego z nich objęty tzw. współwłasnością łączną opartą na zasadzie niepodzielności (tzw. prawo niepodzielnej ręki).

Konsekwencje tego:

  1. Nie da się wyodrębnić poszczególnych udziałów - każdy ze współwłaścicieli ma takie samo prawo do całości i poszczególnych elementów jak pozostałe.

  2. Wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani w składnikach tego majątku, zarówno w stosunku do osoby trzeciej jak i na rzecz innych wspólników. Odnosi się to jednak do okresu trwania spółki cywilnej w stosunku do tego wspólnika.

Skutkiem powstania współwłasności łącznej w momencie zawarcia umowy jest to, że:

  1. wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku w czasie trwania spółki

  2. majątek wspólny lub jego składniki są niedostępne dla osobistych wierzycieli wspólnika

Przeciwnie:

  1. może rozporządzać prawami, które będą mu przysługiwały w stosunku do spółki z momentem jego wystąpienia ze spółki lub rozwiązania umowy spółki

  2. może domagać się wówczas majątku wspólnego

  3. może domagać się prawa do udziału w zysku

  4. ma również roszczenie o zwrot wkładu lub jego równowartość

W czasie trwania spółki możliwe jest rozporządzenie przez wspólnika udziałem pod warunkiem zawieszającym, którym będzie ustanie spółki.

Na majątek wspólny składa się:

  1. Wniesione przez wspólników wkłady.

  2. Uzyskiwane przez spółkę dochody.

  3. Wszelkie wierzytelności.

  4. Roszczenia o wniesienie wkładu.

Do majątku wspólnego nie wlicza się świadczonych usług (pracy).

Udział wspólników w zyskach i stratach

  1. Wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki.

  2. Jeżeli spółka została zawarta na czas dłuższy, wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego (co najmniej na 2 lata obrotowe).

Rok obrachunkowy nie musi być równy rokowi kalendarzowemu.

Warunek podstawowy : Spółka musi mieć cel zarobkowy.

Zysk - wartość, o którą zwiększył się majątek spółki w momencie rozwiązania lub na koniec roku obrotowego po odliczeniu wkładów oraz zobowiązań i wydatków poniesionych z majątku wspólnego wspólników.

Strata - odwrotność zysku.

Udział w zyskach i stratach powinien być określony w umowie. Jeżeli brak jest takiego zapisu, każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach bez względu na rodzaj i wielkość wniesionego wkładu. Można zwolnić wspólnika lub wspólników z obowiązku pokrywania strat (nie wszystkich). Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zysku, bądź też ustanowić tzw. zysk pozorny

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.

Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie. Jest to odpowiedzialność osobista całym majątkiem wspólnika.

Prowadzenie spraw spółki to podejmowanie decyzji w sprawach dotyczących jej działalności, zarządzanie wewnętrznymi sprawami spółki. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Sprawy spółki mogą prowadzić osoby trzecie. Wspólnik nie może przenieść swojego uprawnienia do prowadzenia spraw spółki na inną osobę. Wspólnik powinien prowadzić sprawy spółki z należytą starannością. Wspólnik nie może żądać wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki, może natomiast żądać zwrotu wydatków, które poniósł. O zasadach prowadzenia spraw spółki decyduje umowa. Jeżeli nie ma o tym mowy w umowie:

  1. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki.

  2. Do dokonania czynności przekraczających zwykły zarząd potrzebna jest uchwała wszystkich wspólników.

Wyjątek od tej zasady:

Reprezentacja w spółce cywilnej:

Spółka występuje na zewnątrz wobec osób trzecich, wykonywanie czynności prawnych na jej rzecz. Decyduje umowa bądź uchwała wspólników. Jeżeli w umowie brak jest określenia tych zasad to:

Spółka jawna

Jest to spółka handlowa (uregulowana w Kodeksie Handlowym - art. 75 - 142) i spółka osobowa. Jest to spółka, która prowadzi we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze a nie jest inną spółką handlową. Jest ona podtypem spółki cywilnej, ale nie jest to podtyp normatywny.

Elementy osobowe w spółce jawnej:

  1. Wspólnicy zobowiązują się do osiągnięcia określonego celu gospodarczego.

  2. Każdy ze wspólników jest uprawniony, obowiązany do prowadzenia spraw spółki.

  3. Każdemu wspólnikowi przysługuje uprawnienie do reprezentowania spółki.

  4. Wspólników obowiązuje w zasadzie jednomyślność (chodzi o zmianę umowy spółki. Nie ważne są postanowienia umowy, według których może być dokonana istotna jej zmiana bez zgody wszystkich wspólników).

  5. Skład wspólników jest w zasadzie stały. Zmiana składu wymaga zazwyczaj zmiany umowy spółki.

  6. Wspólnicy odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki wraz z pozostałymi wspólnikami i spółką.

  7. Wspólnicy mają co do zasady prawo do równego udziału w zyskach i stratach spółki.

Element kapitałowy - wkłady wspólników do spółki.

W razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników są równe. Wspólnik nie jest zobowiązany do podwyższenia umówionego wkładu.

Prawa wspólników w spółce jawnej:

  1. Prawa organizacyjne (osobiste, członkowskie, korporacyjne).

Wszystkie te uprawnienia służą realizacji podstawowego prawa wspólnika o charakterze już czysto majątkowym, tzn. prawa do udziału w zyskach.

2. Prawa majątkowe (czysto majątkowe) o charakterze uprawnień obligacyjnych wynikających z zawartej umowy spółki jawnej.

Stanowią funkcjonalny związek z uprawnieniami o charakterze organizacyjnym.

Podstawowym prawem jest prawo do udziału w zyskach spółki.

Zasady partycypacji w zysku określa umowa. Jeżeli umowa nie określa tej kwestii, każdy wspólnik ma prawo do równego podziału zysków i uczestniczy w stratach spółki. Umowa może zwalniać także innych wspólników od udziału w stratach. Jeżeli w umowie został określony stosunek udziału wspólników w zysku, to w razie wątpliwości odnosi się również do udziału w stratach.

Wspólnik:

  1. Może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego.

  2. Ma prawo do odsetek od udziału kapitałowego i to nawet wówczas, gdy spółka poniosła straty.

  3. Ma prawo do wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki. To wynagrodzenie ma charakter „dodatkowy”. Nie jest to wynagrodzenie ze stosunku pracy.

  4. Ma prawo do części majątku spółki w razie ustąpienia wspólnika lub rozwiązania spółki.

Prowadzenie spraw spółki jawnej (stosunki wewnętrzne spółki).

Umowa może powierzyć prowadzenie spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników. Umowa określa zasady prowadzenia spraw spółki, natomiast jeżeli umowa nie określa tych zasad, to obowiązują następujące zasady:

  1. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.

  2. Bez uprzedniej uchwały wspólników każdy wspólnik może prowadzić sprawy nie przekraczające zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed załatwieniem takiej sprawy choćby jeden ze wspólników zgłosił sprzeciw co do sposobów prowadzenia tej sprawy, wówczas potrzebna jest uchwała wspólników.

  3. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności potrzebna jest zgoda wszystkich wspólników, nawet wyłączonych z prowadzenia spraw spółki.

  4. Wspólnik, który ma prawo prowadzenia spraw spółki, może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić niepowetowane straty.

  5. Ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki, natomiast odwołać prokurę może każdy wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki.

  6. Wspólnik może być pozbawiony prowadzenia spraw spółki wyrokiem sądowym z ważnych powodów.

  7. Wspólnik ma działać z należytą starannością.

Reprezentowanie spółki jaw.(sfera zewnętrzna).

  1. Każdy wspólnik ma prawo reprezentowania spółki.

  2. W umowie wspólnik może być wyłączony od prawa reprezentowania spółki lub uprawniony do reprezentowania spółki łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem (tzw. reprezentacja łączna).

  3. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić jedynie wyrokiem sądowym i to z ważnych powodów.

Prawo wspólnika do reprezentowania spółki rozciąga się na wszystkie czynności sądowe i pozasądowe związane z prowadzeniem jakiegokolwiek przedsiębiorstwa handlowego nie wyłączając z tego zbywania i obciążania nieruchomości, ustanawiania i odwoływania prokury. Prawa reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Prawo reprezentowania można powierzyć pełnomocnikom (w szczególności prokurentowi).

Majątek spółki - składają się rzeczy i prawa wniesione tytułem wkładu do spółki, a także nabyte lub uzyskane dla spółki w jaki bądź sposób w czasie jej istnienia. Jest to współwłasność łączna - to wspólny majątek wspólników.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Za zobowiązania spółki odpowiada każdy wspólnik wobec wierzycieli bez ograniczenia całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Ta zasada obowiązuje również w razie ogłoszenia upadłości spółki. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki w sposób bezpośredni (odpowiedzialność pierwotna a nie subsydiarna) i nieograniczony (odpowiedzialność całym swoim majątkiem osobistym teraźniejszym i przyszłym).

Rozwiązanie spółki jawnej powodują:

  1. Przyczyny przewidziane w umowie spółki.

  2. Zgoda wszystkich wspólników.

  3. Ogłoszenie upadłości spółki.

  4. Śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości.

  5. Wypowiedzenie.

  6. Wyrok sądowy.

Rozwiązanie sp. jaw. może nastąpić:

1. Z mocy prawa:

  1. w razie ogłoszenia upadłości spółki

  2. w razie upadłości wspólnika, można zapobiec tej przyczynie rozwiązania spółki:

  1. śmierć wspólnika, chyba że:

2. Z woli wspólników.

  1. Przyczyny przewidziane w umowie spółki

  1. Jednomyślna uchwała wspólników podjęta w formie pisemnej dla celów dowodowych

  2. Wypowiedzenie umowy przez wspólnika - jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony, wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki na 6 miesięcy przed końcem roku obrachunkowego. Wypowiedzenie składa się poprzez zawiadomienie pozostałych wspólników lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki.

  3. Wypowiedzenie przez wierzyciela spółki.

3. Na podstawie orzeczenia sądowego.

Każdy ze wspólników może żądać rozwiązania spółki wyrokiem sądowym, ale tylko z ważnych powodów:

Jednakże jeżeli ten ważny powód zachodzi w osobie tylko jednego wspólnika, sąd może na wniosek pozostałych wspólników orzec, że wspólnik, w którego osobie zaszedł ważny powód ustępuje ze spółki.

Likwidacja spółki jawnej.

Gdy zajdzie przyczyna rozwiązania spółki, odbywa się jej likwidacja chyba, że wspólnicy umówili się co do innego sposobu zakończenia działalności spółki.

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Spółka ta została przywrócona w 1991 roku. Przywrócono dział X Kodeksu Handlowego - „Spółka komandytowa”. Jest to spółka osobowa prawa handlowego - uregulowana w Kodeksie Handlowym art. 143-157. Jest to spółka mająca na celu prowadzenie w większym rozmiarze przedsiębiorstwa zarobkowego albo gospodarstwa rolnego pod wspólną firmą, jeżeli wobec wierzycieli za zobowiązania spółki przynajmniej jeden wspólnik (zwany komplementariuszem) odpowiada bez ograniczenia, a odpowiedzialność przynajmniej jednego wspólnika (zwanego komandytariuszem) jest ograniczona. Komplementariusze ponoszą cały ciężar przedsiębiorstwa.

Cechy spółki:

  1. Spółka komandytowa jest podtypem spółki jawnej i to podtypem normatywnym.

  2. Zawarcie umowy spółki wymaga zachowania formy aktu notarialnego.

  3. Spółka komandytowa powstaje z momentem zarejestrowania spółki w rejestrze handlowym. Wpis spółki ma charakter konstytutywny (tworzy spółkę).

Prawa i obowiązki komandytariuszy:

  1. Komandytariusz za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli odpowiada wyłącznie do wysokości sumy komandytowej.

  2. Komandytariusz zwolniony jest od odpowiedzialności w granicach wkładu wniesionego do majątku spółki. Jeżeli wkład jest niższy, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami i spółką, ale jedynie w zakresie tej różnicy.

Obniżenie sumy komandytowej nie ma skutku prawnego wobec wierzycieli, których roszczenia powstały przed zarejestrowaniem obniżenia.

  1. Komandytariusz, który przystępuje do spółki już istniejącej, odpowiada również za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru handlowego.

Komandytariusz

1. Prowadzenie spraw spółki przez komandytariuszy.

2. Reprezentowanie spółki przez komandytariuszy.

Komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku reprezentowania spółki chyba, że na zasadzie udzielonego mu pełnomocnictwa.

Szczególne uprawnienia komandytariusza.

1. Komandytariusz ma prawo domagać się odpisu rocznego bilansu oraz przeglądać księgi i dokumenty celem sprawdzenia rzetelności bilansu.

2.Na wniosek komandytariusza sąd rejestrowy może z ważnych powodów zarządzić w każdym czasie udzielenie bilansu lub innych wyjaśnień, jak również zezwolić na przejrzenie ksiąg i dokumentów. Z tych uprawnień nie można komandytariusza wyłączyć ani ograniczyć.

Podział zysków i udział w stratach.

Ani komandytariusza, ani komplementariusza nie można pozbawić prawa do udziału w zyskach. Można zwolnić z obowiązku pokrywania strat. W razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w stratach spółki jedynie do wysokości umówionego wkładu. Zasady podziału zysku i strat powinna określać umowa spółki.

Rozwiązanie spółki komandytowej.

Przyczyny te same jak w spółce jawnej, poza jedną: śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. Spadkobiercy komandytariusza powinni wskazać spółce do wykonania jego praw jedną osobę. Czynności dokonane przez pozostałych wspólników przed takim wskazaniem są dla spadkobiercy komandytariusza wiążące. Podział między spadkobiercą udziałów komandytariusza jest skuteczny jedynie za zgodą pozostałych wspólników.

SPÓŁKI KAPITAŁOWE: Spółka Z O.O.

Jest to powoływana w celach gospodarczych organizacja o strukturze korporacyjnej posiadająca osobowość prawną, wyposażona w utworzony z wkładów wspólników kapitał zakładowy podzielony na udziały, odpowiadająca za zobowiązania wobec wierzycieli wyłącznie majątkiem własnym z wyłączeniem osobistej odpowiedzialności wspólników. Jest spółką handlową - uregulowana w Kodeksie Handlowym (art. 158-306) i spółką kapitałową.

Cechy spółki z.o.o.

  1. Osoba prawna od momentu wpisania spółki do rejestru handlowego (wpis do rejestru ma charakter konstytutywny).

  2. Jest formą pośrednią między spółką akcyjną jako czystym typem spółki kapitałowej a spółką jawną czy komandytową.

Mimo, że jest to spółka kapitałowa, ma elementy typowe dla spółki osobowej:

  1. Ściślejszy związek między wspólnikiem a spółką (inaczej niż w spółce akcyjnej).

  2. Indywidualne prawo kontroli przysługujące wspólnikowi (art. 205 K.H.).

  3. Ograniczenie możliwości zbywania udziałów.

  4. Zachowanie przez wspólników kontroli w zakresie zmian stanu osobowego uczestników spółki (przystępujących).

Dalsze cechy spółki z.o.o.

  1. Spółka z.o.o. jako korporacja posiada organ uchwałodawczy, którym jest zgromadzenie wspólników oraz organ wykonawczy, którym jest zarząd spółki.

  2. Występuje pod własną firmą.

  3. Z reguły tworzona jest dla prowadzenia przedsiębiorstw małych lub średnich przez dwóch lub więcej wspólników, ale możliwe jest utworzenie spółki jednoosobowej.

  4. Może być tworzona wyłącznie w celach gospodarczych, niekoniecznie zarobkowych.

Rodzaje spółek z.o.o.

Nie mogą być prowadzone w formie spółki z.o.o. przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe, bankowe, giełda papierów wartościowych, fundusze powiernicze.

DO POWSTANIA SPÓŁKI Z.O.O ustawodawca wymaga:

1. Zawarcia umowy spółki, która powinna być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Obligatoryjna treść umowy.

Umowa powinna określać:

Jeżeli wspólnik spółki pokrywa swój udział w spółce wkładem niepieniężnym, wówczas umowa powinna określać osobę wspólnika, przedmiot wkładu (aportu) oraz ilość i wysokość przyznanych w zamian udziałów. Jeżeli wspólnikowi lub wspólnikom mają być przyznane szczególne korzyści lub szczególne obowiązki wobec spółki to umowa powinna to zastrzegać.

2. Wniesienia całego kapitału zakładowego. W każdej spółce z.o.o. wspólnicy muszą zgromadzić cały kapitał w momencie rejestracji spółki.

3. Ustanowienia władz spółki (może nie wystąpić).

4.Wpisu do rejestru handlowego. Przez wpis do rejestru spółka nabywa osobowość prawną. Umowę należy zgłosić do rejestru w ciągu 6 miesięcy od daty jej zawarcia (w innym przypadku umowa traci moc obowiązującą).

Kapitał zakładowy - ustalona w umowie spółki wielkość liczbowa wyrażona w PLN, która stanowi sumę wartości nominalnej wszystkich udziałów wspólników.

Kapitał zakładowy jest ujmowany w bilansie spółki po stronie pasywów. Gdy kapitał zakładowy został pokryty przez wspólników z nadwyżką, kwota nadwyżki jest księgowana w funduszu zapasowym spółki. Jeżeli nie został pokryty w całości, spółka ma roszczenie o uzupełnienie brakującej wpłaty. Ustawowe minimum kapitału zakładowego - 4000 zł.

(jest stały) - element pasywów- w bilansie spółki wielkość liczbowa

Kapitał wniesiony- łączna wartość realnie przekazanych spółce pieniędzy i praw majątkowych

Funkcje kapitału zakładowego

  1. Stanowi wiarygodność spółki.

  2. Stanowi zabezpieczenie dla wierzycieli.

Wkłady pieniężne i aporty nie mogą być niższe od wartości udziałów, których pokryciu służą. Dopuszczalne jest wniesienie wkładów (aportów) niedoszacowanych, tzn. wycenionych poniżej ich wartości rzeczywistej, natomiast niedopuszczalne jest zawyżanie aportów.

Majątek spółki-suma praw oraz innych składników majątkowych posiadających wartość ekonomiczną (np. renoma spółki) - majątek spółki obciążają zobowiązania spółki, wobec wierzycieli odpowiada spółka majątkiem spółki

Wartość majątku - różnica między aktywami a zobowiązaniami spółki. - ulega ciągłym zmianom

Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki lub przez zmianę umowy spółki.

Objęcie przez wspólnika udziału lub udziału nowoutworzonego w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego wymaga złożenia oświadczenia przez osobę obejmującą udział lub udziały wraz z oświadczeniem co do sposobu pokrycia udziału wkładem pieniężnym lub aportem.

Jeżeli udział obejmuje nowy wspólnik to oświadczenie powinno obejmować:

  1. przystąpienie do spółki na zasadzie umowy spółki

  2. objęcie udziałów w oznaczonej wysokości

Wszystko to w formie aktu notarialnego.

Zarząd spółki zgłasza podwyższenie kapitału zakładowego do sądu rejestrowego.

Do zgłoszenia należy załączyć:

  1. Uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego.

  2. Oświadczenie lub oświadczenia o objęciu podwyższonego kapitału zakładowego.

  3. Oświadczenia wszystkich członków zarządu, że wpłaty na podwyższony kapitał zostały dokonane i że przejście wkładów niepieniężnych na spółkę z momentem zarejestrowania podwyższenia jest zapewnione.

Podwyższenie kapitału zakładowego staje się w pełni skuteczne z chwilą wpisu do rejestru handlowego. Podwyższenie kapitału zakładowego może też nastąpić poprzez przesunięcie określonej kwoty z kapitału zapasowego lub rezerwowego do kapitału zakładowego. Wspólnicy obejmują nowo utworzone udziały w stosunku do już posiadanych. Nie można podwyższyć kapitału zakładowego poprzez jego waloryzację.

OBNIŻENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO—następuje w trybie zmiany umowy spółki, więc wymaga formy aktu notarialnego. Uchwała O OBNIŻENIU KAPITAŁU zakładowego powinna zawierać określone kwoty o jaką kapitał ma być obniżony oraz wskazywać sposób obniżenia

SPOSOBY OBNIŻENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

1).zmniejszenie wartości nominalnej udziału 2).określone udziały w kapitale zakładowym podlegają umożeniu 3).obniżenie kapitału zakładowego o sumę strat poniesionych przez spółkę w danym roku obrachunkowym. UDZIAŁY (1000 ZŁ-minimum ustawowe) 1) -jako cząstka kapitału zakładowego, 2)-jako ogół praw i obowiązki wspólnika w spółce z o.o., wynikająca z jego uczestnictwa w spółce

Na udziały prawa, albo zysku w spółce nie mogą być wystawione dokumenty na okaziciela ani też dokumenty na zlecenie. ZASADY OBJĘCIA UDZIAŁÓW--powinna określać umowa spółki

1.Jeżeli wspólnicy mogą mieć tylko po jednym udziale, wówczas udziały mogą być różnej wielkości i umowa może dopuszczać zbycie części udziałów 2. Każdy ze wspólników może mieć więcej niż 1 udział. UDZIAŁ JAKO PRAWO UDZIAŁOWE—1).niedopuszczalny jest obrót p. oszczególnymi uprawnieniami wspólnika 2)--.Z udziałem może być związany obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych. Za te świadczenia należy się wynagrodzenie nawet wówczas,gdy bilans spółki nie wykazuje czystego zysku. 3)--Umowa spółki może przewidywać obowiązki dokonania opłat do udziałów w granicach wysokości oznaczonej cyfrowo w stosunku do udziału. 4)—udział rozumiany jako prawo udziałowe jest nie podzielne. Gdy uprawnionych do udziału jest kilka osób , udział przysługuje im wspólnie

MOŻLIWE JEST USTANOWIENIE UDZIAŁÓW UPRZYWILEJOWANYCH

1.udziały równe i nierówne 2. udziały zwykłe i uprzywilejowane 3. Gotówkowe 4 .aportowe 5.związane z obow. świadczeń niepieniężnych. UDZIAŁY UPRZYWILEJOWANE-powinna je przewidywać umowa. Umowa powinna określać rodzaj i zasady uprzywilejowania:-udział uprzyw. co do dywidenty

- udział uprzyw.co do głosu, - / -co do pierwszeństwa umożenia, -/- co do pierwszeństwa objęcia nowych udziałów , -/- co do -/- przy podziale majątku spółki w razie likwidacji spółki, inne

ZBYCIE UDZIAŁU W SPÓŁCE-Udział w z o.o. jest zbywany. Zbycie lub zastawienie udziału, umowa spółki może uzależnić od zezwolenia spółki albo w inny sposób ograniczyć. Ograniczenia mogą wynikać z umowy spółki. Jeżeli umowa spółki uzależnia zbycie udziału od zgody spółki to takie zbycie bez tej zgody stanowi czynność bezskuteczną i to zarówno wobec spółki jak i między stronami tej umowy. SPÓŁKA JAKO OSOBA PRAWNA- KONSEKWENCJE

1) jest odrębną od założycieli jed. Organizacyjną 2). ma własny wyodrębniony majątek 3). za zobowiązania odpowiada wyłącznie własnym majątkiem 4). ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych 5)działa przez swoje organy

PRAWA WSPÓLNIKÓW W SPÓŁCE Z O.O.

Dzielimy je na dwie grupy: 1).prawa korporacyjne-służą do realizacji drugiej grupy:-prawo kontroli przysługujące każdemu wspólnikowi spółki, -prawo do współdecydowania, -prawo do udziału w zgromadzeniach wspólników, -prawo głosu, -prawo do inf. o stanie spraw spółki, -prawo zaskarżenia uchwał i inne . 2).prawa majątkowe -prawo wspólnika do zysku bilansowego, -prawo do umorzenia udziału, - prawo do kwoty likwidacyjnej w razie rozwiązania i likwidacji spółki, -prawo do szczególnych korzyści.

WŁADZA SPÓŁKI-osoba prawna działa poprzez organy:

1. zarząd 2.rada nadzorcza, komisja rewizyjna 3. Zgromadzenie wspólników

ZARZĄD-jest to organ wykonawczy spółki- prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje. Zarząd jednoosobowy lub wieloosobowy. Członkami zarządu są osoby spośród wspólników lub z poza ich grona. Członków zarządu ustanawiają wspólnicy stosowną uchwałą. Członkowie zarządu mogą być odwołani w każdej chwili. Prawo członka zarządu do reprezentowania spółki rozciąga się na wszystkie czynnościsądowe lub poza sądowe. Przy zarządzie wieloosobowym sposób reprezentowania określa umowa spółki. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów obecnych. W umowach między spółką a członkami zarządu ,a także w sporach z nimi spółkę reprezentuje RADA NADZORCZA-składa się przynajmniej z trzech członków powołanych uchwałą wspólników przy czym umowa spółki może przewidywać inny sposób powołania. Radę nadzorczą powołuje się na rok. Członków można odwołać w każdej chwili. KOMISJA REWIZYJNA-składa się przynajmniej z 3 członków powoływanych i odwoływanych według tych samych zasad co członkowie rady nadzorczej. Pełnią funkcje nadzorcze i kontrolne przy czym w zakresie funkcji szczególnych są różnice między Radą Nad. A Kom. Rew.

ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW- JEST TO ORGAN UCHWAŁODAWCZY. Mamy dwa rodzaje zgromadzeń:

-zwyczajne- powinno się odbyć w ciągu 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Przedmiotem takiego zgromadzenia powinno być:

1.rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania, bilansu oraz rachunku zysku i strat za rok ubiegły

2.podjęcie uchwały o podziale zysków lub pokryciu strat, jeżeli umowa tę sprawę pokazuje

3.udzielenie władzy spółki absolutorium z wykonania przez nie obowiązków ;w tych sprawach pisemne głosowanie jest wyłączone

-nadzwyczajne- zwołuje się w przypadkach oznaczonychw kiodeksie handlowym lub w umowie spółki a ponadto gdy uprawnienie do zwoływania zgromadzeń uznają to za wskazane

ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA SPÓŁKI--rozwiązanie powoduje:

1). )-przyczyny przewidziane w umowie spółki 2).-uchwała wspólników stwierdzona protokołem notarialnym o rozw. Spółki. 3)-ogłoszenie upadłości spółki

Generalnie likwidacja polega na zakończeniu bieżących spraw spółki, osiągnięciu wierzytelności , zaspokojeniu zobowiązań spółki. Likwidatorami spółki są członkowie zarządu

SPÓŁKA AKCYJNA -cechy:1. Jest najczystrzą postacią spółki kapitałowej 2.jest to spółka handlowa uregulowana w kodeksie handlowym 3. Kapitał podzielony na akcje o równej wartości nominalnej 4. Załorzycieli jest co nalmniej 3 5.znaczna liczba przepisów o charakterze bewzględnie obowiązującym 6. Spółka akcyjna jest osobą prawną. Osobowość prawną nabywa przez zarejestrowanie spółki w rejestrze handlowym 7. Spółka akcyjna działa za pośrednictwem swoich organów. Reprezentowany przez zarząd lub przez Radę Nad. 8. Ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, także zdolność wekslową i czekową

PORÓWNANIE SPÓŁKI AKCYJNEJ Z SPÓŁKĄ Z O.O. -SPÓŁKA z o.o. ma wiele atrybótuw spółki osobowej, natomiast spółka akcyjna -brak tych atrybutów, 2. Z o.o.-prawo kontroli składu osobowego przez ograniczenie zbycia lub zastawienia udziałów. Spółka akcyjna -akcje są zbywalne 3. Akcja w spółce akcyjnej jest papierem wartościowym,w z o.o. nie jest papierem wart.

GENERALNE OKREŚLENIE SP. AKCYJNEJ.

Spółka akcyjna jest organizacją prywatno-prawną o strukturze korporacyjnej, powołana w dowolnym celu prawnie, posiadająca osobowość prawną, posiadająca utworzony z wkładów akcjonariuszy i ustalony w statucie spółki kapitał akcyjny podzielony na akcje o równej wartości nominalnej odpowiadającej za zobowiązania wyłącznie własnym majątkiem.

KAPITAŁ AKCYJNY-jest to ustalona w statucie spółki akcylnej określona wielkość jednostek pieniężnych w złotch, która stanowi sumę wartości nominalnej wszystkich akcji w spółce. Kapitał akcyjny- dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. RÓZNICA OD SP. Z O.O.-przed zarejestrowaniem spółki efektywnie powinny być wniesione do spółki zadeklarowane aporty- wpłaty niepieniężne, ponadto przynajmniej, ćwierć części wkładu pieniężnego każdego akcjonariusza zobowiązanego do wniesienia gotówki

PODWYŻSZENIE KAPITAŁU AKCYJNEGO 1.-mozliwe jest przesunięcie środków z funduszu zapasowego lub funduszu rezerwowego do kapitału akcyjnego z części zysku netto spółki 2.-Podwyższenie wymaga uchwały walnego zgromadzenia podjętej kwalifikowaną większością trzech\czwartych głosów, przy czym statut spółki może przewidywać kryterium ostrzejsze.

OBNIŻENIE KAPITAŁU AKCYJNEGO- Może być dokonane przez:1. Zmniejszenie nominalnej wartości akcji w spółce 2. Umożenie części akcji. O obniżeniu kapitału akcyjnego zarząd ogłasza w Monitorze gospodarczym sądowym i w pismach przeznaczonych do ogłoszenia spółki z wezwaniem wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwu w ciągu 3 miesięcy, licząc od dnia ogłoszenia. Wierzyciele , którzy w ciągu 3 miesięcy zgłoszą sprzeciw powinni być przez spółkę zabezpieczeni.

PODMIOTY GOSPODARCZE

Rodzaje podm.gosp.

P.g prowadzącym dział.gosp. może być osoba fiz., prawna lub jedn.organ.nie mająca osob.prawn. utworzona zgodnie z przepisami prawa. Osoba fiz.jako p.g powinna prowadzić dział.gosp.w celach zarobkowych i na własny rachunek. Ustawa nie wymaga u niej pełnej zdolności do czynności prawnych. Osoba prawna to każda jednostka organiz., której osobowość prawną przyznają przepisy obowiązującego prawa. Podjęcie dział.gosp.nie wymaga zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej. Osoby prawne z reguły uzyskują także osobowość prawną z chwilą zarejestrow. Jedn.organiz.nie mające osobow.pr. to spółki prawa cyw.,tzw.ułomne osoby prawne (sp.jawne i komandyt.), zakłady przedsiębiorstwa wielozakładowego bę-dące na pełnym rozrachunku gosp., pań-stwowe jedn.budżet.itp.- są to więc tylko takie jedn.,które podejmując dział.gosp. nie są zobowiązane do jej rejestracji w inny sposób i na podst.innych przepisów prawnych. Podział podm.gosp.ze względu na formę organizacyjnoprawną: wyróżnić tu można p.g.typu korporacyj-nego, działające jako przedsiębiorstwa w formie spółek (cyw., handl.itd.), spół-dzielni, zrzeszeń itp., i przedsiębiorstwa państwowe, fundacje oraz inne podm. (z reguły typu fundacyjnego), jak Skarb Państwa, gminy, przedsięb.komunalne itp. można też wyróznić p.g. prawa pu-blicznego (np.Skarb Państwa, gmina ) i prywatnego np.sp., spółdzielnie. Inne formy org.pr.działalności gosp.to gosp. pomocnicze i zakłady budżetowe.

Systemy ewidencyjne podm.gosp.

1)ogólny syst.identyfikacji i klasyfikacji jednostek gosp. „REGON” - prowadzo-ny przez GUS obejmuje wszystke jedno-stki gospodarcze. Nadaje stały, cyfrowy identyfikator, będący kolejnym nume-rem jednostki w rejestrze, które łącznie stanowią jej numer statystyczny. Jedn. taka ma obowiąz.aktualizacji jej cech klasyfikacji. 2)system ewidencji podm gosp. - przeprowadza właściwy organ gminy lub miasta; zapewnia tzw.jawność formalną, tj.prawo wglądu do ewidencji dział.gosp.prowadzonej przez organ administracji oraz sporządz.z niej odpi-sów i notatek. Podm.zobowiąz.jest zgłaszać w ciągu 14 dni zmiany stanu faktycznego i prawnego odnoszące się do podm.gosp.i dział.gosp.powstałe po wpisie do ewidencji. Zgłoszenia do ewid. nie wymagają: uboczne zajęcia zarobko-we os.fiz.; podjęcie dział.wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, ogrodnictwa i sadowni-ctwa; podj.dział.gosp.przez os.prawne; podj.dział.która wymaga uzyskania kon-cesji lub promesy. 3)syst.rejestracji po-datkowej. 4)wewnętrzny syst.ewid-infor-macyjny przedsięb.państw. i in.jednostek gosp.- sąone obowiązane prowadzić ten syst.w celu wykonania obowiązków sprawozdawczych nałożonych przez ustawę o statystyce publicznej. 5)rejestry sądowe i inne - zapewniają pewność i bezpieczeństwo obrotu gosp. Obowiązu-jące przepisy mogą nakładać na dany podm.obowiązek prawny wpisu do reje-stru-wpis obligatoryjny, mogą jednakże przewid.tylko możliwość takiego wpisu-wpis fakultatywny. Wpisy tego rodzaju mogą mieć albo charakter deklaratywny, gdy potwierdzają tylko pewne zdarzenia prawne, których skutek następuje nieza-leżnie od wpisu, albo charakter konsty-tutywny, gdy zaistnienie określonego skutku prawnego uzależnione jest od wpisu do rejestru. Wpisy mogą mieć też char.konwalidacyjny (sanujący), gdy skutkiem wpisu jest usunięcie braków prawnych przy obowiązującej rejestracji. Rejestry pełnią funkcję informacyjną i są wyposażone w cechę jawności formalnej (pełnej lub ograniczonej) oraz material-nej, która opiera się na zupełności i wia-rygodności funkcji informacyjnej.

Współdziałanie podm.gosp.

Kooperacja to współdziałanie różnych podm.gosp.zarówno w sferze produkcyj-nej jak nieprodukcyjnej. Może ona przybierać postać k.funkcjonalnej (gdy do współdziałania dochodzi na podstaw. czynności prawnych stron) i k.struktu-ralnej (gdy istnieje przynależność koope-rantów do jednej organizacji gosp.).

SPÓŁKI OSOBOWE: Spółka prawa cywilngo.

Przez umowę wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gosp. przez działanie w sposób oznaczo-ny, w szczególności przez wniesienie wkładów. Może ona być założona dla każdego celu gosp.: jednorazowego lub długotrwałego, w celu osiągnięcia zysku lub nie. W zasadzie służyć winna prowa-dzeniu przedsiębiorstw w mniejszym i średnim rozmiarze. Umowa spółki po-winna być stwierdzona pismem (dla celów dowodowych) oraz ma char.kon-sensualny, dwu- lub wielostronny, loso-wy. Spółka ta nie podlega wpisowi do żadnego z rejestrów sądowych, ale do ewidencji gospodarczej.

Stosunki majątkowe i odpowiedzialność za zobowiązania

Wkłady: wkład wspólnika może polegać albo na wniesieniu do spółki własności lub innych praw, albo na świadczeniu usług. Są więc cztery sytuacje: a)wspól-nik zobowiązał się wnieść własność rze-czy; b)rzeczy mają być wniesione tylko do używania; c)jeśli wspólnik wnosi wkłady pieniężne to wyróżnić trzeba czy jest to wkład gotówkowy, czy wręczenie czeku etc.; d) „świadczenie usług”. Wkłady wniesione przez wspólników oraz dochody uzyskiwane przez spółkę w czasie jej trwania są majątkiem wspól-nym. Na majątek wspólników składają się: a) wkłady w formie własności i in-nych praw podmiotowych; b)dochody, łącznie ze środkami pieniężnymi oraz prawami nabytymi w drodze surogacji; c) wszelkie wierzytelności oraz roszcze-nia o wniesienie wkładu.

Charakter prawny majątku spółki

Ma on char.współwłasności łącznej, więc każdy wspólnik jest właścicielem majątku jako niepodzielnej całości, jak również rzeczy i prawa wchodzącego w skład tej całości-to tzw.prawo niepo-dzielnej ręki. Istnieje tu zakaz rozporzą-dzania przez wspólników własnym udziałem we wspólnym majątku albo w poszczególnych jego składnikach i zakaz domagania się podziału tego majątku. Można przyjąć, że wspólnik może rozpo-rządzić należnymi mu prawami majątko-wymi wobec spółki, które będą mu przy-sługiwać z chwilą wystąpienia ze spółki albo z chwilą jej rozwiązania. Tak samo wspólnik może rozporządzać prawem do wypłaty części zysku przypadającej na niego w czasie trwania spółki, jak i pra-wem zwrotu wydatków poniesionych osobiście przez niego w związku z pro-wadzeniem spraw spółki.

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.

Zobowiązaniami spółki są wszelkie zo-bowiązania zaciągnięte przez jednego wspólnika, kilku lub wszystkich wspól-ników, jeśli pozostają one w związku z działalnością spółki. Należą tu również zobowiązania z czynów niedozwolo-nych. Chodzi tu tylko o zobowiązania powstałe w czasie trwania spółki lub odnoszące się do okresu istnienia spółki.

Wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie, co oznacza, że każdy ze wspólników odpowiada za zobow.nie tylko mają-tkiem spółki, ale i majątkiem osobistym, przy czym odpowiedzialność wspólni-ków jest niezależna od ich udziału w zyskach i stratach spółki. Wierzyciel może natomiast dochodzić swojej wie-rzytelności z całego majątku wspólni-ków oraz z całego m.osobistego każdego ze wspólników. Natomiast wspólnik, który przystąpił do spółki już istniejącej, nie odpowiada solidarnie z pozostałymi wspólnikami za zobowiązania spółki powstałe przed datą jego przystąpienia do spółki. Z kolei osobista odpow. wspólnika, który wystąpił ze spółki trwa nadal w zakresie zobowiązań zaciągnię-tych za jego obecności. Odpowiedzial-ność taka trwa również w chwili rozwią-zania spółki. Odpow.solidarna wspólni-ków nie może być zniesiona ani zmie-niona w drodze czynności prawnej mię-dzy nimi - jest bowiem nieważna.

Prowadzenie praw spółki.

Każdy wspólnik jest uprawniony do pro-wadzenia spraw spółki. W umowie lub uchwale wspólnicy mogą postanowić, że sprawy spółki prowadzić będzie jeden lub kilku wymienionych wspólników. Wspólnicy mogą również powierzyć prowadz.spraw sp.osobie trzeciej. Wspólnicy z tego tytułu nie są uprawnie-ni do pobierania wynagrodzeń, ze wzglę-du na członkostwo. Mogą natomiast żą-dać zwrotu poniesionych w związku z prowadz.spraw wydatków. Jeżeli sprawy prowadzi osoba trzecia wówczas stosuje się przepisy o umowie zlecenia lub o dzieło lub o pracę. Upoważnienie do prowadzenia spraw spółki przez każ-dego ze wspólników ogranicza ustawa do zakresu zwykłych czynności spółki. Jeśli przed zakończeniem takiej sprawy chociaż jeden ze wspólników sprzeciwił się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników. Jest ona potrzebna także wtedy, gdy wspólnik prowadzący sprawy spółki ma dokonać czynności przekraczających zakres „zwykłych czynności spółki”. Powierzając prowa-dzenie spraw spółki niektórym tylko wspólnikom lub osobom trzecim sami wspólnicy nie pozbawiają się tym sa-mym prawa do podejmowania uchwał w sprawach dotyczących spółki.

Reprezentacja spółki.

Reprezentacja dotyczy kontaktów ze światem zewnętrznym. Każdy ze wspól-ników umocowany jest do repr.spółki w takich granicach w jakich uprawniony jest do prowadzenia jej spraw, chyba że umowa spółki lub uchwała stanowi ina-czej. Jeżeli natomiast do repr.umocowna została osoba trzecia, wówczas działa ona zgodnie z umową zlecenia, jeśli wspólnicy nie postanowią inaczej.

Zyski i straty.

Wspólnik w zasadzie może żądać po-działu i wypłaty zysku dopiero po roz-wiązaniu spółki i jeśli miała ona cel zarobkowy. Wtedy dopiero można bo-wiem ustalić prawidłowo i ostatecznie wyniki jej działalności. Jeżeli jednak spółka zawarta została na czas dłuższy, każdy ze wspólników ma prawo żądać podziału i wypłaty zysków na koniec roku obrach. Wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w stra-tach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie można jednak usta-lić inaczej podział zysków i strat. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach, ale nie można wy-łączyć nikogo od udziału w zyskach.

Zmiana i rozwiązanie umowy spółki.

Wspólnicy mogą przyjąć nowego człon-ka lub wyrazić zgodę na wstąpienie no-wego członka, w drodze zmiany umowy spółki. Możliwe jest też wystąpienie wspólnika ze spółki oraz rozwiązanie spółki. Wystąpienie: a)przez wypowie-dzenie swego udziału na trzy miesiące przed upływem roku obrachunkowego, o ile spółka zawarta została na czas nie-oznaczony; b)przez wypowiedzenie udziału ze strony wierzyciela osobistego wspólnika. Rozwiązanie spółki następ-uje z przyczyn przewidzianych w umo-wie. Kodeks cyw.zakłada , że najpierw należy spłacić długi spółki, zwrócić wspólnikom wkłady wg. zasad jak przy występowaniu ze spółki, a pozostałą resztę podzielić między wspólników w takim stopniu, w jakim uczestniczyli w zyskach.

SPÓŁKA JAWNA

Spółka jawna jest niczym innym jak tyl-ko wyspecjalizowanym typem i odmianą spółki prawa cywilnego. Jest jednak odrębnym typem umowy, do której nie mają zastosowania przepisy K.c o spół-ce. Zalicza się ją do tzw.ułomnych osób prawnych (posiada więc właściwości, które są zazwyczaj atrybutem tylko osób prawnych), która jest powoływana do działalności zarobkowej w większym rozmiarze.

Powstanie spółki.

Nie zachodzi bynajmniej potrzeba, aby strony wyraźnie oświadczyły, że zawie-rają między sobą spółkę jawną, zaś umo-wa spółki jawnej winna być zawarta na piśmie.

Wpis spółki do rejestru.

Podlega ona wpisowi do rejestru handlo-wego. Każdy wspólnik ma prawo i obo-wiązek zgłoszenia spółki do rejestru w ciągu dwóch tygodni od zawarcia umo-wy lub uruchomienia przedsiębiorstwa. Wpis ma char.deklaratoryjny; wyjątek stanowi spółka prowadząca gospodar-stwo rolne w większym rozmiarze- jej wpis ma char.konstytutywny.

Prowadzenie spraw spółki.

Tak samo jak w spółce cywilnej, ale za wyjątkiem nst.sytuacji: a) w syt.powie-rzenia spraw jednemu lub kilku wspólnikom-pozostali są wyłączeni; b) nie można powierzyć prowadz. spraw osobom spoza spółki z wyłączeniem wspólników.

Wkłady.

O wysokości wkładu rozstrzyga umowa spółki, a w razie wątpliwości uważa się, żę wkłady powinny być równe. Wszelkie dodatkowe wkłady wymagają zgody po-zostałych wspólników. Wkład może po-legać na wniesieniu własności lub in-nych praw, na dozwolonym używaniu rzeczy lub praw albo na wykonywaniu pracy. Uczestnictwo w spółce nie jest zatem związane z koniecznością przeniesienia na spółkę prawa własności przedmiotów wnoszonych do niej tytu-łem wkładu.

Udział wspólnika w zyskach i stratach.

O wysokości tej decyduje umowa, a jeśli jej brak to zasada, że każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zysku i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku, bez względu na rodzaj i war-tość wkładu. Wspólnik, który wniósł ty-tułem wkładu tylko swą pracę, w razie braku wyraźnych, odmiennych posta-nowień umownych, nie uczestniczy w stratach. Także inni mogą być zwolnieni od udziału w stratach, jeśli tak wskazuje umowa. Podział i wypłata zysku nastę-puje z końcem każdego roku obrach. Jeśli jednak wkład wspólnika doznał uszczuplenia, zysk przeznacza się odpo-wiednio na jego uzupełnienie. Bardzo ważną zasadą jest, że wspólnik ma pra-wo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości cztery od sta od swego udziału, nawet gdyby spółka poniosła straty.

Prawa majątkowe wspólników.

Wraz z przystąpieniem wspólnika do spółki powstają tzw.prawa spółkowe wspólnika o char.praw osobistych (np. reprezentowanie spółki) oraz praw majątkowych: rzeczowych (prawo do majątku spółki) lub obligacyjnych (np. prawo do odsetek, do udziału w zysku).

Rozporządzanie prawami spółki.

Wspólnikowi nie wolno rozporządzać prawami przysługującymi mu z tytułu przynależności do spółki, z wyjątkiem praw obligacyjnych. Poza tym wspólnik nie może przekazywać swych praw oso-bom trzecim lub swoim wspólnikom ze skutkiem dla spółki.

Zakaz udziału w interesach konkurencyjnych.

Każdy wspólnik musi powstrzymać się od działalności sprzecznej z interesami spółki, bez wyraźnego lub domniemane-go zezwolenia pozostałych wspólników. Przekroczenie owych zakazów zobowią-zuje nielojalnego wspólnika do wydania spółce osiągniętych korzyści, wypłatę odszkodowania, rozwiązanie spółki lub jego ustąpienie.

Prawo do reprezentacji.

Wspólnik nie może być w zasadzie poz-bawiony prawa reprezentowania spółki. Wyłączyć może bowiem jedynie umowa spółki, a także z „ważnych powodów”.

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.

Za zobowiązania spółki odpowiada ka-żdy wspólnik wobec wierzycieli bez ograniczenia, całym swym majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Każdemu z wierzycieli przysługuje prawo pozwania zarówno spółki, jak jej wspólników i egzekwo-wania należności z ich osobistego mają-tku. Istnieje tu rozszerzenie odpowie-dzialności wspólników na czas poprze-dzający przystąpienie danego wspólnika do spółki.

Rozwiązanie i likwidacja spółki.

a) z mocy prawa; b) z woli wspólników lub osób trzecich; c) z mocy orzeczenia sądowego.

Ustąpienie wspólnika.

a) w przypadku wypowiedzenia - ostatni dzień roku obrach., w którym upłynął termin wypowiedzenia; b) w przypadku śmierci lub upadłości; c) w przypadku ustąpienia z mocy wyroku sądowego.

Likwidacja spółki.

a) zakończenie bieżących interesów; b) ściągnięcie wierzytelności i spieniężenie innych aktywów; c) zaspokojenie wie-rzycieli spółki; d) zwrot wkładów wnie-sionych przez wspólników tylko do uży-tku; e) podział pozostałego majątku mię-dzy wspólników (proporcjonalnie do udziału w zyskach i w stratach).

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Jest odmianą spółki jawnej; jest spółką osobową, nie posiada osobowości pra-wnej, a jej wpis do rejestru jest obliga-toryjny i ma char.konstytutywny, powstaje bowiem z chwilą wpisu do re-jestru. Zawarcie spółki wymaga formy aktu notarialnego-pod rygorem niewa-żności. To spółka mająca na celu pro-wadz.przedsiębiorstwa zarobkowego albo gospodarstwa rolnego pod wspólną firmą, jeśli wobec wierzycieli za zobo-wiązania spółki przynajmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowia-da bez ograniczeń, a odpowiedzialność drugiego jest ograniczona (komandyta-riusz).

Prawo do kontroli.

Komandytariusz może jedynie domagać się odpisu rocznego bilansu oraz prze-glądać księgi i dokumenty, celem spra-wdzenia jego wierzytelności. Sąd reje-strowy na wniosek komandytariusza może zarządzić udostępnienie mu bilan-su lub udzielenie innych wyjaśnień w każdym czasie, a także dopuścić do przejrzenia ksiąg i dokumentów, co nie może być ograniczone umownie.

Rozwiązanie spółki i ustąpienie wspólnika.

Mają tu zastosowanie przepisy identy-czne jak w spółce jawnej. Do tej spółki nie mają jednak zastosowania przepisy o śmierci komandytariusza, które w spółce komand. nie są podstawą do rozwiązania spółki.

SPÓŁKA AKCYJNA

Spółka akcyjna jest rozwiniętą formą spółki kapitałowej. W prawno-organizacyjnej postaci spółki akcyjnej prowadzą działalność większe organizacje gospodarcze. Podstawową cechą spółki akcyjnej jest wyłącznie majątkowy charakter stosunków między nią samą a udziałowcami. Stosunki są bardzo luźne, nawiązują się przez nabycie akcji, będących świadectwem wniesienia wkładu kapitałowego i posiadania praw członkowskich, a rozwiązują przez ich zbycie. Członkostwo w spółce akcyjnej jest anonimowe, ponieważ akcje są z reguły wystawiane na okaziciela. W obrocie gospodarczym pewną osobliwością spółki akcyjnej może się wydawać, że dopuszczalne jest jej zawiązanie nie tylko w celu zarobkowym, czy raczej - gospodarczym, ale również w celu niegospodarczym, na przykład charytatywnym.

Spółka akcyjna jest osobą prawną, w której dominującą rolę odgrywa element majątkowy w postaci kapitału. Element ludzki ma znaczenie marginesowe. Decyzje podejmowane przez zgromadzenie wspólników w głosowaniach zależą od liczby akcji, jakimi dysponują wspólnicy popierający daną opcję, nie zaś od liczby wspólników. Decyduje więc większość kapitałowa, nie osobowa, podobnie jak w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Utworzenie spółki akcyjnej

Pierwszy sposób (tzw. założenie łączne) jest zbliżony do tego, jaki charakteryzuje spółkę z O.O. Polega on na utworzeniu spółki przez samych założycieli, bądź przez założycieli i osoby trzecie. Sposób ten charakteryzuje się koncentracją procesu powstawania spółki w czasie i określonym z góry składem osobowym, wzajemnie zaakceptowanym przez przyszłych akcjonariuszy. Zwiększa to znaczenie czynnika ludzkiego, który skądinąd w spółkach kapitałowych odgrywa, jak o tym była mowa, rolę uboczną, w tym osobistych cech wspólników, które dla spółki stają się istotne. Większość powstających obecnie spółek akcyjnych tworzonych jest właśnie na tej drodze. Łączy się to zazwyczaj z zamierzonym hermetycznym składem osobowym spółki, która według woli założycieli ma być zamknięta dla osób z zewnątrz. Tryb ten rozpoczyna się od ustalenia i podpisania statutu przez założycieli spółki (min trzech chyba że założycielem jest Skarb Państwa lub samorząd terytorialny). Statut - forma aktu normatywnego. Założyciele spółki to osoby, które podpisują uzgodniony przez siebie statut.

Statut sp.akcyj. powinien określać:

  1. firmę, siedzibę i przedmiot przedsiębiorstwa spółki,

  2. czas trwania spółki, jeśli jest ograniczony,

  3. wysokość kapitału akcyjnego i sposób jego zebrania oraz li i nominalną wartość akcji ze wskazaniem, czy są to akcje imienne, czy okaziciela,

  4. imiona i nazwiska (firmy) oraz adresy założycieli,

  5. organa władz spółki,

  6. związane z akcjami obowiązki świadczeń na rzecz spółki,

  7. warunki i sposoby umarzania akcji.

Udział w spółce osób trzecich, to znaczy osób spoza grona założycieli wymaga zgody założycieli. Może ona być wyrażona z góry w statucie, bądź w późniejszych aktach dokonywanych wspólnie o osobami trzecimi lub odrębnych.

Zawiązując spółkę założyciele sami lub z udziałem osób trzecich, w jednym lub kilku aktach notarialnych, wyrażają zgodę na powstanie spółki i treść statutu, ustalają liczbę i rodzaj akcji objętych przez poszczególnych akcjonariuszy, cenę emisyjną akcji i terminy wpłat na akcje oraz stwierdzają dokonanie wyboru pierwszych władz spółki. Jeżeli do spółki są wnoszone wkłady niepieniężne, w aktach tych należy wymienić osoby wnoszące oraz przedmiot wkładu i wysokość zapłaty.

2-gi sposób powołania spółki (tzw. założenie sukcesywne) nie jest aktem jednorazowym, lecz procesem, składającym z szeregu etapów przewidzianych przepisami. Występują w nim dwie całkowicie odrębne kategorie przyszłych wspólników, a miano cie założyciele spółki oraz osoby nabywające akcje w drodze subskrypcji.

Założyciele ustalają i podpisują statut projektowanej spółki. Następnie - jeszcze przed przystąpieniem do subskrypcji akcji - mają obowiązek zło' do depozytu sądowego kaucję w wysokości pięciu procent kapitału akcyjne Kaucja ta jest przeznaczona na zabezpieczenie ewentualnych roszczeń wobec' założycieli z tytułu uchybień przy zawiązywaniu spółki i podlega zwrotowi po zarejestrowaniu spółki lub po jej niedojściu do skutku.

Po tym, założyciele publicznie ogłaszają o otwarciu zapisów na akcje. Ogłoszenie takie przybiera postać tak zwanego prospektu emisyjnego i na ogół ma bogatą treść informacyjną (liczba i rodzaj akcji oferowanych subskrybentom, wartość nominalna i cena emisyjna akcji, termin otwarcia i zamknięcia subskrypcji, wysokość terminy wpłat, które powinny być dokonane przed zarejestrowaniem spółki i skutki niewpłacenia rat w ustalonych terminach, zasady przydziału akcji subskrybentom). Jeśli nie będzie zapisów na wszystkie akcje, nie dochodzi do skutku i zwraca się pieniądze (powiadomienie w ciągu 2 tygodni).

Jeśli będą chętni na wszystkie akcje, to w ciągu 2 tyg. Przyznaje się akcje, tym którym akcji nie przyznano zwraca się pieniądze. W ciągu 2 mies. Zwołuje się tzw. Zgromadzenie organizacyjne spółki. Spółka uzyskuje osobowość prawną w chwili wpisania do rejestru handlowego. Zgłoszenie spółki do rejestru stanowi obowiązek zarządu.

Wpis do rejestru handlowego obejmuje

  1. firmę, siedzibę i przedmiot przedsiębiorstwa spółki

  2. wysokość kapitału akcyjnego oraz liczbę i wartość nominalną akcji

  3. liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania,

  4. wzmiankę, jaka część kapitału akcyjnego została wpłacona przed zarejestrowaniem,

  5. imię i nazwiska członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki,

  6. oznaczenie wniesionych wkładów niepieniężnych,

  7. czas trwania spółki, jeśli jest ograniczony,

  8. oznaczenie pisma przeznaczonego do ogłoszeń spółki jeżeli statut je wskazuje

Władze spółki - WALNE ZGROMADZENIE

Walne zgromadz. jest organem uchwałodawczym s-ki akcyjnej. Do jego zadań należy podejmowanie uchwał w sprawach przewidzianych w kodeksie handl. i inn. przepisach oraz w statucie s-ki. Między innymi uchwały walnego zgromadzenia wymagają:

  1. zatwierdzenie bilansu oraz rachunku zysków i strat za rok ubiegły i udzielenie absolutorium władzom s-ki

  2. zbycie lub w dzierżawienie przedsiębiorstwa oraz ustanowienie na nim użytkowania,

  3. zbycie nieruchomości fabrycznych spółki

  4. emisja obligacji,

  5. rozwiązanie spółki lub połączenie z inną s-ką,

  6. zmiana przedmiotu przedsiębiorstwa,

  7. zmiana statutu.

Zasady, na których opiera się funkcjonowanie walnego zgromadzenia w s-ce akc. są zbliżone do tych, które występują w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Zwyczajne walne zgromadzenie powinno się odbyć w ciągu sześciu miesięcy po zakończeniu roku obrachunkowego. Przedmiotem takiego corocznego zgromadzenia winno być rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu, bilansu oraz rachunku zysków i strat za ubiegły rok, podjęcie uchwały o podziale zysków lub pokryciu strat i udzielenie absolutorium władzom s-ki:.

Walne zgromadzenie zwołuje zarząd, z własnej inicjatywy lub na żądanie uprawnionych organów lub akcjonariuszy.

W walnym zgromadzeniu mogą brać udział właściciele akcji na okaziciela, którzy złożyli swe akcje w spółce przynajmniej na tydzień przed terminem zgromadzenia, oraz właściciele akcji imiennych i świadectw tymczasowych, jeśli zostali wpisani do księgi akcyjnej, również przynajmniej. na tydzień przed terminem walnego zgromadzenia.

Poza porządkiem obrad można podjąć uchwałę o zwołaniu nadzwyczajnego walnego zgromadzenia oraz w sprawach porządkowych

RADA NADZORCZA

W spółce akcyjnej wyłączony jest indywidualny nadzór wspólników nad działalnością spółki. Funkcje nadzorcze wykonuje rada nadzorcza lub komisja rewizyjna, mogą też być powołane oba organy. W spółkach o kapitale akcyjnym przenoszącym pięć miliardów złotych obligatoryjne jest powołanie rady nadzorczej. Rada nadzorcza skł. się min. z pięciu członków. Są oni wybierani przez walne zgromadzenie, chyba że statut przewiduje inny sposób powoływania. Mogą też być w każdej chwili odwołani. Członkowie pierwszej rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej mogą być powołani na rok, następni max. na 3 lata. Rada nadz. wykonuje stały nadzór nad działalnością spółki. Do szczególnych obowiązków należy badanie bilansu oraz rachunku zysk i strat - zarówno pod względem formalnym, jak i zgodności ze stan faktycznym, badanie sprawozdania zarządu, jak i wniosków co do podziału zysków lub pokrycia strat.

Komisja rewizyjna nie obejmujące sprawowania bieżącego nadzoru nad działalnością spółki. Należy do niej badanie bilansu, rachunku zysków i strat, sprawozdania zarządu i wniosków o podział zysków lub pokrycie strat - przedstawionych walnemu zgromadzeniu. Jednakże w spółce nie mającej rady nadzorczej statut może poszerzyć kompetencje komisji rewizyjnej.

ZARZĄD spółki

Sposób jego powoływania określa statut. Jeśli nie, to zarząd jest powoływany przez walne zgromadzenie. Funkcje członków zarządu powierzane są akcjonariuszom lub osobom spoza ich grona. Zarząd może być jedno- lub wieloosobowy. Ograniczony okres, na który członek zarządu może być powołany - pierwszy zarząd do 2 lat, następne do 3, nie wyklucza to ponownego powołania.

Zarząd prowadzi sprawy s-ki i reprezentuje ją na zewnątrz. Zakres reprezentacji to wszystkie sprawy związane z działal. s-ki i nie może być w statucie ograniczony. Wyjątkiem są zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa oraz ustanowienie na nim użytkowania na rzecz innej osoby, zbycie nieruchomości fabrycznych s-ki oraz emisja obligacji, które wymagają uchwały walnego zgromadzenia. W zarządzie wieloosobowym, sposób reprezentowania s-ki określa statut. Członek zarządu nie może się zajmować interesami konkurencyjnymi względem spraw s-ki, ani też uczestniczyć w s-łce konkurencyjnej jako wspólnik w s-ce jawnej oraz członek władz w spółce z o.o. i w spółce akcyjnej, chyba że uzyska na to zgodę spółki.

Rozwiązanie spółki akcyjnej:

  1. przyczyna zawarta w statucie

  2. uchwała walnego zgromadzenia o rozw. lub przeniesieniu za granicę

  3. upadłość s-ki

  4. inne przyczyny zawarte w przepisach

Nie może tego zrobić sąd na wniosek wspólnika (jak ma to miejsce w s-ce z o.o.)

IZBY GOSPODARCZE

Izba jest organizacją samorządu gospo-darczego, reprezentującą interesy gospo-darcze zrzeszonych w nim podmiotów w zakresie ich działalności. Powinny one kształtować i upowszechniać zasady etyki w działalności gospodarczej oraz opracowywać normy rzetelnego postę-powania w obrocie gospodarczym. Szczegółowe zadania i uprawnienia izb określa statut izby i ustawa o izbach gospodarczych.

Utworzenie izby gospodarczej

Może ona być utworzona, jeśli taką ini-cjatywę podejmie co najmniej 50 pod-miotów prowadzących działalność gosp. na obszarze działania tworzonej izby, obejmującym obszar województwa, a w przypadku, gdy jego obszar jest przekro-czony to 100 podmiotów. Do utworzenia niezbędny jest jej statut oraz sądowa re-jestracja. Izba uzyskuje osobowość pra-wną przez wpis do rejestru izb gospodar-czych, prowadzony przez sąd rejestrowy. Rejestr ten jest jawny i dostępny dla za-interesowanych osób, tj. mających interes prawny.

Charakter prawny izb gosp.

Izba jest os.prawną typu korporacyj-nego, substratem jej są członkowie, których prawa i obowiązki określa sta-tut. Musi ona posiadać swój majątek, powstający ze składek członkowskich, z własnej działalności gosp., z dochodów majątku izby etc. Członkowie izby nie będący os.fiz.mogą być reprezentowani w walnym zgrom.tylko przez swych przedstawicieli, natomiast pozostali mogą osobiście.

Krajowa izba gospodarcza.

Izby gosp. oraz inne organizacje, których przedmiotem jest wspieranie rozwoju gospodarczego, mogą zrzeszać się w KIG, w Warszawie. Reprezentuje ona wspólne interesy gosp. zrzeszonych członków i działa na podstawie statutu. A dla wykonywania wspólnych zadań w zakresie promocji handlu zagranicznego KIG tworzy funkcjonalnie i organizacyj-nie wyodrębnioną Polską Izbę Handlu Zagranicznego

DZIAŁALNOŚĆ GOSP. Z UDZIAŁEM PODM. ZAGRAN.

Prawne formy działalności.

Spółki z udziałem zagranicznym mogą być wyłącznie spółkami z o.o lub spółkami akcyj-nymi do których stos. się przepisy kodeksu handlowego, są to zatem spółki prawa polskie-go , do których zastosowanie ma wyłącznie prawo polskie.

Podmioty uprawnione.

Podm.uprawnionymi do tworzenia spółek z udziałem zagranicznym są: a) osoby fiz. ma-jące miejsce zamieszkania za granicą; b)osoby prawne z siedzibą zagraniczną; c) nie posiada-jące osobowości prawnej spółki osób fizy-cznych i prawnych zamieszkałych za granicą lub mający siedzibę za granicą. Wymaga się „zagraniczności” siedziby osoby prawnej lub miejsca stałego zamieszkania osoby fizycznej. Osoby fizyczne mające obywatelstwo polskie, ale stałe miejsce zamieszkania za granicą są uprawnione do uczestnictwa w spółkach z udziałem zagranicznym, obywatele zaś stale zamieszkujący w Polsce takiego uprawnienia nie posiadają. Podmioty zagraniczne z wszy-stkich krajów są uprawnione do podejmowania działalności gospodarczej w Polsce.

Zezwolenia.

Przez obecną ustawę zakres wymaganych ze-zwoleń jest stosunkowo wąski i dotyczy strategicznych dziedzin gosp. narod. lub za-chowania tajemnicy państwowej- z tych po-wodów Min. Skarbu może odmówić wydania zezwolenia. Trzeba zaznaczyć, że podjęcie działaln.gosp. z mocy odrębnych przepisów wymaga koncesji lub innego zezwolenia od odpowiedniego organu koncesyjnego.

Objęcie kapitału.

Ustawa nie określa wysokości kapitału zakła-dowego w spółkach z udziałem zagranicznym. Wkłady podmiotów zagran.wnoszone do spół-ki mogą być wnoszone: a) w postaci pienię-żnej; b) w postaci niepieniężnej. Oprócz tego wkład podm.zagr.może mieć postać: a) docho-du z udziałów lub akcji; b)kwot uzyskanych ze sprzedaży lub umorzenia udziałów lub akcji; c) kwot należnych podmiot.zagr.jako wspólni-kowi, z podziału majątku w wyniku likwidacji spółki po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Ustawa nie określa rodzajów wkładów wnoszonych przez podmioty polskie.

Rejestracja sądowa.

Zarząd spółki zobowiązany jest, przy zgłaszaniu do rejestru handlowego, złożyć oświadczenie, że wkład podm.zagr.do kapitału spółki jest zgodny z art.10 ustawy.

Działalność spółki.

Spółka powinna przestrzegać warunków usta-lonych w zezwoleniu pod sankcją cofnięcia ze-zwolenia. Cofnięcie zezwolenia stanowi przy-czynę rozwiązania spółki przez sąd. Podm. zagr. ma prawo, po opłaceniu należnego poda-tku, do zakupu waluty obcej w banku upowa-żnionym do jej skupu i przekazania jej za gra-nicę bez odrębnego zezwolenia dewizowego.

Jednoosobowe spółki z o.o.

Podm.zagr.mogą przybrać taką postać. Stwarza to możliwość kontynuowania samodzielnego prowadzenia działalności przez uprawnione podmioty zagraniczne. Spółka taka jest osobą prawną prawa polskiego.

SPÓŁDZIELNIA

- dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób o zmiennym składzie osobowym I zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. S-nia może prowadzić działalność społeczną I oświatowo - kultur. na rzecz swoich członków i ich środowiska. Cechy:

1.zrzeszeniowy char. s-ni (S-nia jest zrzeszeniem, korporacją czyli związkiem osób łączących swoje działanie dla osiągnięcia celu statutowego. Łączenia to musi być świadome i długotrwałe);

2.dobrowolność (s-nia dobrowolnie utworzona przez jej założycieli oraz dobrowolnie rozwiązana przez członków s-ni, dobrowolność ma charakter cywilistyczny);

3.zmienny skład osobowy (reguła otwartych drzwi jest jedną z podstawowych zasad ruchu spółdzielczego. S-nia nie może stawiać barier osobom zamierzającym przystąpić do niej jeśli spełniają wymagania przewidziane w statucie s-ni i ustawie. Może jednak uzależnić przyjęcie od spełnienia pewnych kwalifikacji);

4.zmienny fundusz udziałowy (członek jest zobowiązany zadeklarować udział, następnie go wpłacić. Byłemu członkowi s-ni s-nia jest zobowiązana zwrócić uddział);

5.prowadzenie wspólnej działaln. gosp. w interesie członków (jest obligatoryjne, konsekwencją, jeśli się jej nie prowadzi od 1 roku powoduje postawienie w stan likwidacji przez Zw. Rewizyjny. Nie prowadz. Dział. Gosp. Przez ponad 1 rok powoduje skreślenie z rejestru na wniosek Zw. Rewiz. bez postępowania likwidacyjnego).;

6.fakultatywne prowadzenie działaln. społ. I oświatowo- wychow. (obecnie tylko fakultatywne);

PODZIAŁ :

A. użytkowników i pracowników

1.s-nie użytkowników (cel - zaspokojenie różnorodnych potrzeb swoich członków)

2.s-nie pracowników (zatrudniają swoich członków w celach zarobkowych na podstwie spółdzielczego stosunku pracy)

B. wg ustawy prawo spółdzielcze

  1. s. produkcji rolnej

  2. s. kółek rolniczych

  3. s. pracy

  4. s. mieszkaniowe

C. wg. in. aktów normatywnych:

  1. s. rzemieślnicze

  2. banki spółdzielcze

  3. spółdzielcze kasy oszczędnościowo- kredytowe

D. wg kryt. odpowiedzialności

  1. s. z odpowiedzialnością udziałami (tylko te są w Polsce)

  2. s. z odp. ograniczoną ( dodatkową)

  3. s. z odp. nieogr.(całym majątkiem)

Założenie s-ni

  1. przez osoby fizyczne( min 10 osób, rolne min.5 osób)

  2. przez osoby prawne (min 3 osoby)

  3. przez osoby mieszane (łącznie min 10 osób)

Etapy założenia s-ni

  1. osoby zamierzające zał. s-nię uchwalają statut s-ni potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim własnych podpisów

  2. założyciele wybierają organy s-ni, których wybór należy do kompetencji walnego zgromadzenia lub komisji organizacyjnej w składzie min 3 osób

  3. postępowanie rejestrowe - zarząd zgłasza s. do rejestru. Z chwilą wpisu do rejestru s. ma osobowość prawną.

Członkowie s-ni:

S. musi liczyć min 10 członków, prod. rol. Min 5 członków, o ile statut nie wymaga liczby większej. S której członkami w myśl statutu są wyłącznie osoby prawne musi liczyć co najmniej 3 członków.

Nabycie członkostwa

  1. osoby będące założycielami nabywają członkostwo z mocy samego prawa z chwilą zarejestrowania s-ni

  2. inne nabywają członkostwo przez przyjęcie ich przez s-nię. Warunkiem przyjęcia jest złożenie deklaracji, powinna być ona złożona pod rygorem nieważności. Przyjęcie powinno być stwierdzone na deklaracji podpisem dwóch członków zarządu lub osób do tego upoważnionych z podaniem daty uchwały o przyjęciu.

Prawa członka s-ni

Czł. s-ni ma prawo korzystać ze świadczeń s-ni w zakresie określonym w statucie

  1. czynne I bierne prawo wyborcze

  2. prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu

  3. prawo żądania odpisu obowiązującego statutu

  4. prawo do przeglądania rocznego sprawozdania z rachunków wyniku spółdzielni

  5. prawo do przeglądania protokołów walnego zgromadzenia

Obowiązki członka s-ni

  1. wniesienie wpisowego (wpisowe - statutem określona wpłata tytułem przynależności do s., wchodzi w skład funduszu zasobowego)

  2. wniesienie zadeklarowanych udziałów (udziały wchodzą do funduszu udziałowego. Może to być gotówka lub nie. Udział ma charakter imienny więc nie jest zbywalny - nie może być przedmiotem obrotu prawnego. Udział nie może być odziedziczony).

  3. wniesienie wkładu ale tylko w n iektórych rodzajach s. (wkłady - określa je statut- precyzuje rodzaj, wielkość, terminy wpłaty. Przedmiotem wpłaty może być pieniądz lub rzecz.)

  4. obowiązek świadczenia pracy(tylko w niektórych rodzajach s.)

Ustanie członkostwa

  1. za wypowiedzeniem (pod rygorem nieważności należy zgłosi ć w formie pisemnej)

  2. wykluczenie członka ze spółdzielni (gdy z winy członka dalsze jego pozostawanie w s-ni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu s-ni lub zas. współżycia społecznego)

  3. wykreślenie członka z rejestru członków spółdzielni (gdy członek z przyczyn niezawinionych nie może pozostawać w s-ni).

  4. skreślenie członka z rejestru członków spółdzielni (skreśla się członka zmarłego).

Organy s-ni

  1. walne zgromadzenie (najwyższy org. s-ni, władne jest podejmować uchwały jedynie w sprawach objętych porządkiem obrad, podanym do wiad. Członków w terminach I sposób określony statutem s-ni. Musi być zwołane do 6 mies. po zakończ. roku obrachunkowego. Nadzwyczajne- gdy wynika to z ustawy lub według potrzeb).

  2. rada nadzorcza

  3. zarząd s-ni

  4. gdy walne zgromadzenie jest zastąpione zebraniem przedstawicieli członków to organem są także zebrania grup członkowskich

  5. inne organa przewidziane w statucie

PROKURA- pełnomocnictwo handlowe szczególnego rodzaju o ustawowo określonym zakresie umocowania. Jest uregulowana w kodeksie handlowym Art.60-65.Może ją ustanowić tylko spółka handlowa.

Zakres umocowania: Prokura upoważnia do:- wszystkich czynności sądowych i poza sądowych jakie są związane z prowadzeniem jakiegokolwiek przedsiębiorstwa zarobkowego, - do zbycia przedsiębiorstwa, wydzierżawienia i ustanowienia na nim prawa użytkowania oraz do zbywania i obciążania nieruchomości potrzeba wyraźnego upoważnienia, - nie można ograniczyć prokury ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich.

Prokury nie można przenieść, tzn. ja ustalam prokurenta ale tamten następnego już nie może .Prokurent może ustanowić pełnomocnika do poszczególnych czynności lub pewnego rodzaju czynności.

Prokura może być:1)oddzielna -3prokurentów i każdy działa samodzielnie (tyle prokur ile prokurentów), 2)łączna-dla ważności czynności prawnej konieczne jest współdziałanie dwóch lub więcej osób.2prokurentów działa łącznie.

Jeśli chodzi o reprezentacje-prokura łączna dotyczy reprezentacji czynnej-składa oświadczenia w imieniu spółki. Bierna reprezentacja nie dotyczy prokury łącznej. Łączna-osoby uprawnione do reprezentacji łącznej nie muszą działać jednocześnie. Generalnie czynność prawna dochodzi do skutku dopiero z chwilą, gdy swą wolę oświadczy druga osoba uprawniona do reprezentacji łącznej.

Forma udzielania prokury: może udzielić spółka jawna komandytowa w formie pisemnej. W spółce cywilnej nie ma prokury.

Odwołanie prokury: Prokurenta można odwołać w każdym czasie.

1)w spółce jawnej uprawnionym do odwołania jest każdy wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki a także współuprawniony do reprezentowania spółki

2)w sp. komandytowej każdy komplementariusz mający prawo prowadzenia spraw spółki oraz wspólnik komplementariusz, który uzyskał na odwołanie prokury zgodę komandytariusza. Komandytariusz może prowadzić sprawy spółki, ale nie może reprezentować.

3)W sp. z o.o każdy członek zarządu.

4)W sp. akcyjnej odwołuje zarząd spółki, w zależności:-jednoosobowo lub dwóch członków zarządu mających prawo reprezentacji łącznej.

Wygaśnięcie prokury:1)odwołanie prokury powoduje jej wygaśnięcie. 2)wygaśnięcie też w razie otwarcia likwidacji sp.(nowa prokury nie może ustanowić). 3)w razie ogłoszenia upadłości sp. (nowa prokury nie można ustanowić) też. 4)w razie zrzeczenia się jej przez prokurenta. 5)w razie śmierci prokurenta. 6)ubezwłasnowolnienie całkowite- taka osoba nie ma zdolności do czynności prawnej, udzielenie i odwołanie prokury należy zgłosić do rejestru handlowego.

Rejestr handlowy prowadzą sądy rejonowe w mieście w siedzibie wojewódzkich organów administracji państwowej. Rejestr handlowy wyposażony w jawność formalną rozszerzoną-tzn. dostęp do danych ujawnionych w rejestrze ma dana osoba, a ponadto jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej wszystkie wpisy do rejestru powinny być ogłoszone w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Rejestr handlowy - wyposażony w jawność materialną, ona oznacza zupełność i prawdziwość danych zawartych w rejestrze.

FIRMA- jest nazwą pod którą sp. handlowa prowadzi swoją działalność (art.26-38 kodeksu handlowego). Spółka może posługiwać się firmą także przed zarejestrowaniem pod warunkiem, że istnieje przedsiębiorstwo spółki. Spółka nie może obrać kilku firm dla oznaczenia tego samego przedsiębiorstwa, nawet jeżeli ono składa się z kilku zakładów.

1)Firma sp. jawnej powinna zawierać nazwiska wszystkich wspólników, albo też nazwisko i przynajmniej pierwszą literę imienia jednego lub kilku wspólników z dodatkiem-sp. jawna

2)Firma spółki komandytowej powinna składać się z nazwiska i pierwszej litery imienia jednego lub kilku wspólników odpowiadających bez ograniczenia (komplementariuszy) oraz zawierać dodatek -sp. komandytowa. Nazwiska komandytariuszy nie mogą być zamieszczone w firmie.

3)Firma sp. zo.o może być dobrana dowolnie musi jednak zawierać dodatek sp. zoo.

4)Firma sp. akcyjnej-jak wyżej z dodatkiem spółka akcyjna.

Firma musi być określona.

W obu spółkach kapitałowych (zoo i sp. akcyjna) nazwiska osób nie mogą być zamieszczone bez zgody ich spadkobierców. Również nie mogą być zamieszczone nazwiska innej osoby jeżeli mogą one wprowadzić w błąd opinie publiczne.

Zasady tworzenia i używania firmy:

1)Jedności-sp. handlowa może używać tylko jednej firmy.

2)Kontynuacji firmy (ciągłości)-kto nabywa istniejące przedsiębiorstwo, może je za zezwoleniem poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercy prowadzić pod dotychczasową firmą.

3)Prawdziwości- powinna być zgodna z rzeczywistym stanem faktycznym i prawnym. Nie może wprowadzać w błąd osób trzecich co do typu spółki lub formy osoby prawnej.

4)Wułączności-każda firma powinna odróżniać się dostatecznie od innych firm w tej samej miejscowości wpisanych lub zgłoszonych do rejestru handlowego.

Firma -coś co chronione jest przez kodeks handlowy.

PRZEKSZTAŁCENIE P.P W SPÓŁKĘ, JEGO KOMERCJALIZACJA I PRYWATYZACJA.

Dokonywana jest na mocy ustawy z 30 VIII 1996 r., a wykonywana przez Min. Skarbu oraz przez Agencję Prywatyzacji. Komercjalizacja to jedynie samo przekształ-cenie p.p.w spółkę akcyjną lub z o.o. Prywatyzacja może polegać na: a)zbywaniu należą-cych do Skarbu Państwa akcji lub udziałów spółek powstających w wyniku komerc.; b) rozporządzaniu wszystkimi składnikami ma-terialnymi i niematerialnymi majątku p.p. lub spółki powst.w wyniku komerc. Komer-cjalizacja p.p. może być dokonana albo w celu jego prywatyzacji (jej dokonuje Min. Skarbu ) lub w innym celu (Min. Skarbu za zgodą Rady min.)

Tryb komercjalizacji.

Komercjalizacji dokonuje Min. Skarbu : a) na wniosek organu założycielskiego; b) na wnio-sek dyrektora p.p.; c) z własnej inicjatywy.

PRYWATYZACJA -

1) PRYW. POŚREDNIA - polega na zbywaniu akcji bez udziałów należących do skarbu państwa, w spółkach powstałych w wyniku komercjalizacji. Przed ofertą zbycia akcji dokonuje się analizy mającej na celu : 1. Ustalenie sytuacji prawnej majątku spółki. 2. Oszacowanie wartości przedsiębiorstwa . 3. Ocena stałych perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa spółki. 4 . Ocena wymagań z ochrony środowiska. Tryb zbywania akcji lub udziałów : akcje należące do skarbu państwa mogą być zbywane w następującym trybie 1) oferty ogłoszonej publicznie 2) przetargu publicznego 3) rokowań podjętych na podst. publicznego zaproszenia.

Zbycie akcji lub udziału w innym trybie jest nieważne chyba że Rada Ministrów zezwoli na inny tryb zbywania akcji. Uprawnienia pracowników do nabywania akcji : 1) uprawnionym pracownikom przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia należących do skarbu państwa akcji lub udziałów spółki 2) liczbę akcji nieodpłatnie udostępnionych nieuprawnionym grupą pracowników określa statut spółki. Uprawnienie do nabycia akcji powstaje z dniem zbycia pierwszych akcji i wygasa z upływem 6 - mcy od dnia zbycia przez skarb państwa pierwszej akcji na zasadach ogólnych. Jeśli w ciągu 2 lat - zbycie nieważne.

PRYW. BEZPOŚREDNIA - polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majtku przedsiębiorstwa państwa przez : 1)sprzedaż przedsiębiorstwa 2) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki 3) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.

Prywatyzacji bezpośredniej mogą podlegać jedynie te przedsiębiorstwa państwowe które spełniają łącznie przesłanki ustalone w tej ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji. Za zgodą ministra Skarbu Państwa wydaje on stosowne zarządzenie, w którym określa sposób prywatyzacji i osobę pełnomocnika do dokonania prywatyzacji. Zarządzenie to podlega ujawnieniu w rejestrze przedsiębiorstw państwowych. Skutki wydania zarządzenia : 1) z dniem wydania zarządzenia ustaje działalność dotychczasowych organów, przedsiębiorstwa państwowego a ich funkcję wykonuje pełnomocnik ds. prywatyzacji. Pełnomocnik ten sporządza bilans zamknięcia i niezwłocznie występuje z wnioskiem do sądu o wykreślenie z rejestru przedsiębiorstw państwowych 2) kupujący, przejmujący przedsiębiorstwo wstępuje w wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstw państwowego bez względu na charakter stosunku prawnego z którego te prawa i obowiązki wynikają.:

- Tryb publiczny - sprzedaż przedsiębiorstwa następuje w trybie przetargu publicznego bądź rokowań podjętych na podst. publicznego zaproszenia. - Wniesienie przedsiębiorstwa do spólki następuje w trybie rokowań podjętych na podst. publicznego zaproszenia. - Oddanie do odpłatnego korzystania, ono następuje w drodze umowy zawartej między skarbem państwa a przejmującym na okres nie przekraczający 10 lat. Oddanie przedsiębiorstwa może nastąpić na rzecz spółki jeżeli zostaną łącznie spełnione warunki przewidziane tą ustaw o komercjalizacji i prywatyzacji. Jeżeli chodzi o prywatyzację przedsiębiorstw komunalnych stosuje się zasady do komercjalizacji.

PRZESŁANKI UPADŁOŚCI PRZDSIĘBIORCY: 1)zaprzestanie płacenia długów. U podstaw zaprzestania płacenia leży w zasadzie załamanie finansowe dłużnika polegające na jego niewypłacalności. Niewypłacalność - taki stan majątkowy, przy którym dłużnik nie jest wstanie trwale wypełniać swoich zobowiązań pieniężnych niezależnie od tego czy jest to spowodowane nadmiernym zadłużeniem czy innymi przyczynami, problem winy lub jej braku niema znaczenia - decyduje stan obiektywny 2) nadmierne zadłużenie. Gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie spłacenia długów, przejawia się ono w nadwyżce pasywów nad aktywami. 3) długotrwałe utrzymanie się z płaceniem długów.

POJĘCIE I ZAKRES PRAWA HANDL.W PRAWIE POLSKIM.

a) prawo handlowe w naszym syst.prawnym nie jest odrębną gałęzią prawa. Jest ono bowiem zlokalizowane w zasadzie w prawie cywilnym, przede wszystkim zaś w kodeksie cywilnym. Prawo handlowe winno być wyodrębnione więc jako wyspecjalizowana dyscyplina prawnicza; b) podmioty gosp.prowadzą swą działalność w pewnych szerszych, nie tylko cywilistycznej natury, uwarunkowaniach prawnych. Chodzi tu zwłaszcza o nakazy i zakazy formułowane i adresowane do nich przez przepisy prawa publicznego (administr., finansowego etc.). poza tym nie da się uniknąć ingerencji państwa w działalność podmiotów gosp., stąd prawo handlowe musi uwzględniać nie tylko normy o charakterze prywatnoprawnym, ale także normy niecywilistyczne ściśle powiązane z obrotem gospodarczym; c)prawo handlowe reguluje zarówno wewnętrzny jak i międzynarodowy obrót wewnętrzny. Obrót wewnętrzny jest regulowany przez normy prawa pisanego, jak również umowne, zwyczaj i prawo zwyczajowe. W obrocie międzynarod.stosuje się normy pochodzenia międzynarodowego oraz zwyczaj i prawo zwyczajowe i normy prawa krajowego; d) normy kolizyjne prawa prywatnego międzynarodow.stanowią tzw. międzynarodowe prawo handlowe, które można traktować jako wyspecjalizowaną dyscyplinę prawniczą w ramach prawa handlowego; e) źródłem obrotu handlowego, obok źródeł pochodz.krajowego są konwencje międzynarodowe oraz zwyczaj i międzynarodowe prawo zwyczajowe.

Zwyczaj to powszechnie stosowana, w danym okresie, danym środowisku i w danych stosunkach .społecznych, praktyka pewnego zachowania się. Ukształtowanie się pewnego zwyczaju nie jest samo w sobie zjawiskiem prawotwórczym. Walor prawny uzyskuje zwyczaj dopiero wtedy, gdy konkretny przepis prawa odsyła do ustalonego zwyczaju. Warunkiem koniecznym stosowania przez organ orzekający ustalonych zwyczajów jest stwierdzenie, że strony należą do grupy społecznej, w której dany zwyczaj jest dostatecznie rozpowszechniony. Nie trzeba natomiast ustalenia, że strony zwyczaj ten znały, powinny znać lub uważały za obowiązujący. Zwyczaj pełni podwójną funkcję: wyjaśniającą, tj.że ustalony zwyczaj jest pomocny przy tłumaczeniu oświadczeń woli stron, oraz normującą - że oddziałuje on na skutki prawne czynności prawnej. Szczególnym rodzajem zwyczaju jest zwyczaj handlowy, który należy rozumieć jako pewną powtarzającą się praktykę przyjętą w handlu w drodze żywiołowej do rozwiązania jakiejś sprawy. W przeciwieństwie do zwyczaju prawo zwyczajowe odgrywa niewielką rolę i tylko w niektórych systemach prawa.

INCOTERMS

stanowią ujednoliconą wykładnię klauzul (terminów) handlowych, wykształconych w praktyce obrotu międzynarodowego. Są one spisywane od 1936 r. przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu. Nie są one prawem stanowionym ("pisanym"), a więc prawem w znaczeniu przedmiotowym. Mają natomiast moc wiążącą dla konkretnej transakcji w obrocie międzynarodowym z woli jej stron. Precyzując bliżej uprawnienia i obowiązki stron kontraktu, Incoterms przyczyniają się do tworzenia w obrocie międzynarodowym przesłanek do większej pewności i bezpieczeństwa tego obrotu.

INCOTERMS 1990

Zawierają wykładnię 13 formuł, z których każdą oznaczono 3-literowym skrótem. Te standardowe skróty zostały uzgodnione wspólnie przez Międzynarodową Izbę Handlową i Europejską Komisję Gospodarczą ONZ, a pochodzą od pierwszych liter angielskich nazw formuł. Formuły są uszeregowane w określonym porządku, przy czym pierwsza zawiera minimum, a ostatnia maksimum obowiązków sprzedającego. W każdej formule zarówno obowiązki sprzedającego (the seller must), jak i kupującego (the buyer must) ujęte są w 10 punktach.

KARY UMOWNE

Jeśli kupiec (przedsiębiorca) w wykonaniu swego przedsiębiorstwa (tj. w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa) zobowiązał się do odszkodowania umownego, nie może żądać jego zmniejszenia. Jeśli zaś przy czynności handlowej umówiono odszkodowanie, żadna ze stron nie może dochodzić odszkodowania wyższego.

KLAUZULA UMOWNA

W praktyce obrotu międzynarodowego stosowane są różnego rodzaju klauzule, które strony zastrzegają na wypadek wystąpienia przewidzianych w nich okoliczności. Zaliczyć do nich należy np. klauzulę odnośnie do kar umownych (umownego odszkodowania).

KLAUZULA WYBORU PRAWA

W transakcjach handlu zagranicznego, w tym także w umowach sprzedaży, dostawy czy zamiany, powszechnie przyjmowana jest kolizyjnoprawna autonomia woli stron. Oznacza ona, że strony same mogą określić prawo właściwe dla międzynarodowych zobowiązań wynikających z umów i jedno­stronnych czynności prawnych. Obowiązujące w Polsce prawo nie precyzuje, w jakiej chwili wybór powinien być dokonany. Najczęściej, zgodnie z powszechną w tej mierze praktyką, strony wybierają prawo właściwe dla danej transakcji wraz z zawarciem danej umowy, zaznaczając to w odpowiedniej klauzuli do niej. Istotne jest, aby jasno i w miarę dokładnie określić prawo państwa, które z woli stron i zgodnie z obowiązującą normą kolizyjną ma "rządzić" daną transakcją międzynarodową.

KLAUZULA ARBITRAŻOWA

Dotyczy ona zapisu na określony sąd polubowny w określonym kraju, przy czym może to być arbitraż instytucjonalny (z reguły międzynarodowy lub ad hoc). W Polsce mogą to być np. Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej, sądy przy Izbie Wełny lub Bawełny w Gdyni. Zapis na określony sąd polubowny oznacza, że strony w razie sporu poddają go ostatecznemu rozstrzygnięciu wybranemu sądowi polubownemu i stosowanej przez niego procedurze zawartej z reguły w odpowiednim regulaminie.

Jeśli jest to sąd międzynarodowy, regulamin zawiera zwykle także po­stanowienia dotyczące prawa materialnego mogącego "rządzić" danym kon­traktem. Niekiedy dopuszcza się tzw. kontrakty samoregulujące się (self-regulatory contracts) i orzekanie przez arbitrów na podstawie zasad słuszności (tzw. arbitraż exequo et bono), co dopuszcza także prawo polskie.

KONCESJA

Podjęcie pewnego rodzaju działalności wymaga uzyskania min.koncesji. Organem koncesyjnym właściwym do udzielania, odmowy udzielania i cofania koncesji jest naczelny lub centralny organ adm.państw., właściwy ze względu na przedmiot działalności. Udzielanie, cofanie oraz odmowa następuje w drodze decyzji adm.na czas oznaczony lub nieoznaczony. Na czas oznaczony koncesja może być wydana jedynie na żądanie ubiegającego się, a także w przypadkach uzasadnionych ochroną ważnego interesu gosp.narod., obronności lub bezpieczeństwa państwa. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć zakres działalności ze względu za zagrożenie ważnego interesu gosp.nar., obronności lub bezpiecz.państwa. Każdy kto zamierza podjąć dział.gosp w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, musi najpierw uzyskać promesę koncesji, tj.przyrzeczenie jej wydania przez organ koncesyjny. Okres ważności takiej promesy jest ściśle oznaczony i nie krótszy niż 6 miesięcy. W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania koncesji na działalność określoną w promesie. Promesa stanowi istotną gwarancję do podjęcia działalności gospod.po uzyskaniu koncesji.

CHAR. CECHY OBR.H.

Obrót gosp:należy rozumieć nie tylko wymianę dóbr i usł.za pośrednictwem pieniądza,ale towarzysz.tej wymianie i powstaj.w jej procesie stos.prawne między jej uczestnikami.Cechą charakt.jest,że conajmniej jeden z jego uczestników jest zobowiązany z tej racji,że prowadzi w sposób trwały i zawodowy działaln.gosp. i świadczenie przez niego dóbr i usł.jest wynikiem tej działalści.

Przedmiot i zakres obr.h.:reguluje cały obr.gosp.,a więc stos.związ.z handlem, usługami i różnego rodz.działaln. pomocniczą.

Cywilnopr.char. obr.h.:pr.h to tzw.pr.prywatne,reguluj.wzajemne stos.prawne o charakt.majątk.i niemajątk.między osobami fiz.i prawnymi na zasadzie „form.”równości stron - stąd jego cywilist.char.Wiąże się to z tzw.komercjalizacją pr.cywilnego.

Seryjność obr.h.i związany z tym postulat jego szybkości i minimum formalizmu prawnego.Współcz.obr.h. char.się masowością, co pociąga za sobą seryjność oraz związ.z tym szablono- wość i typowość produkcji, handlu i usł. Szerokie zastosow.mają więc „wzory umów” lub „ogólne warunki umów”, skutki niewykonania lub nienależyt. wyk.umów niweluje się przede wszystkim za pomocą standard. „kar umownych”, a nie dochodz.odszkodow na zasadach ogólnych.Tworzą się nowe typy umów np. dostawa,leasing,know-how oraz widać wyraźny internacjo-nalizm czynności handlowych. Zjawiska te wymagają z kolei zmniejsz.wymagań formalnych do minim.,a sprawy gosp. powinny być rozstrzygane szybko przez sądownictwo polubowne (arbitrażowe).

Pewność i bezpieczeństwo obrotu. Zasada ta ma przede wszystkim na uwadze uczestników tego obrotu. Jej przejawem jest system rejestracji działaln.gosp. oraz formalne i materialne skutki wpisu do rejestru handlow., łącznie z wiarą publiczną wpisu. Są tu też te postanowienia prawa, które służą ochronie praw osób trzecich działają-cych w dobrej wierze i w zaufaniu do innych uczestników obrotu.

Internacjonalizacja obrotu: obrót h. dąży do internacj.w związku z czym pojawiają się tendencje do jego unifor-mizacji. Potwierdzają to zwyczaje międzynarodowe w obr.h. oraz koncepcja utworzenia międzynar.p.h.

UMOWA DZIERŻAWY

Zobowiązuje ona wydzierżawiającego do oddania dzierżawcy (rzeczy lub prawa) na czas oznaczony lub nie oznaczony, z prawem pobierania pożytków, jakie przedmiot ten może przynosić, a dzierżawcę zobowiązuje do świadczenia czynszu. Dzierżawa została uregulowana jako odmiana umowy najmu, tzn. że do dzierżawy stosuje się odpowiednio przepisy o najmie z wyjątkami. Podstawowe różnice między najmem a dzierżawą polegają przede wszystkim na tym, że:

1. przedmiotem dzierżawy może być tylko rzecz przynosząca z natury swej lub przeznaczenia pożytki;

2. przedmiotem dzierżawy mogą być również prawa, których wykonywanie przynosi pożytki;

3. czynsz za dzierżawę może być oznaczony nie tylko w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju, lecz także w ułamkowej części pożytków.

Podobnie jak w umowach najmu, strony zawierające umowę dzierżawy mogą w niej dowolnie ustalać czas jej trwania, podając stosowny okres lub zawierając umowę na czas nie oznaczony. Jednak, "dzierżawę zawartą na czas dłuższy niż lat 30 poczytuje się po upływie tego terminu za zawartą na czas nie oznaczony". Przyznano dzierżawcy nieruchomości rolnej prawo pierwokupu w razie sprzedaży tej nieruchomości, jeśli umowa dzierżawy zawarta była na okres dłuższy niż 3 lata lub trwała faktycznie przez okres co najmniej 10 lat.

W umowie dzierżawy strony mogą swobodnie, zgodnie z ich wolą, określić rodzaj i wysokość czynszu, a także terminy świadczenia tych należności. Czynsz za dzierżawę może być oznaczony zarówno w, pieniądzach, jak i świadczeniach innego rodzaju, a także częściowo w pieniądzach, a częściowo w świadczeniach innego rodzaju. Świadczenie czynszowe może być również określone jako część pożytków z przedmiotu dzierżawy. Jeśli strony w umowie nie określą terminu płatności czynszu, "czynsz jest płatny z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym, a w braku takiego zwyczaju półrocznie z dołu".

Dzierżawca może być w umowie zobowiązany, oprócz płacenia czynszu, do ponoszenia świadczeń dodatkowych, np. opłacenia podatków i innych kosztów związanych z posiadaniem przedmiotu dzierżawy. Strony mogą w, umowie określić zgodnie ze swą wolą sposób i termin rozwiązania stosunku dzierżawy. "W braku odmiennej umowy dzierżawę gruntu rolnego można wypowiedzieć na 1 rok naprzód na koniec roku dzierżawnego, inną zaś dzierżawę na 6 miesięcy naprzód przed upływem roku dzierżawczego". Umowa może być rozwiązana w każdym czasie na podstawie zgodnego porozumienia stron. Ponadto w określonych warunkach każda ze stron może wypowiedzieć umowę bez zachowania terminu wypowiedzenia. Sposób wykonywania dzierżawy określony został w k.c., jednak strony mogą w umowie odmiennie i szczegółowo określić wzajemne prawa i obowiązki.

LEASING

- OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Leasing, jak wynika z praktyki, jest transakcją, która wykazuje nie tylko ogromną przydatność w gospodarce rynkowej, ale jest przy tym instrumentem niezwykle elastycznym, zaskakującym niejednokrotnie zdolnością do regulacji wielorakich i zróżnicowanych zjawisk obrotu gospodarczego. Nic też dziwnego, że istnieje wiele odmian (rodzajów) leasingu. Istnieją przy tym rodzaje leasingu powszechnie przyjmowane i stosowane, ale są też i takie, które wyróżnione zostały na gruncie pewnych systemów prawnych i tylko tam mają rację bytu. Wiąże się to bowiem z różnymi funkcjami prawnymi i ekonomicznymi, jakie ma i może on spełniać w danym systemie społeczno-gospodarczym. Poniżej zostaną omówione najważniejsze i najczęściej występujące odmiany (rodzaje) leasingu.

LEASING BEZPOŚREDNI I POŚREDNI

Leasing bezpośredni ma miejsce wówczas, gdy producent określonego dobra inwestycyjnego lub konsumpcyjnego (ruchomości lub nieruchomości) jest sam leasingodawcą. W leasingu pośrednim leasingodawcą jest natomiast przedsiębiorstwo (firma) leasingowe, które nabywa na własność przedmiot leasingu od jego zbywcy, a następnie przekazuje w leasing określonemu leasingobiorcy. Kryterium wyróżnienia obu tych odmian leasingu jest zatem liczba stron i stosunków zobowiązaniowych tej transakcji. Leasing pośredni, stanowiąc pewną całość w sensie ekonomicznym (a więc z punktu widzenia celu gospodarczego, który ma być osiągnięty), w sensie prawnym składa się z dwóch lub więcej stosunków prawnych. W stosunkach tych dochodzi bowiem nie tylko do zawarcia właściwej umowy leasingu, ale i umowy sprzedaży (dostawy), a także np. umowy pożyczki, kredytu bankowego. W leasingu bezpośrednim występują w zasadzie tylko dwie strony, tj. leasingodawca i leasingobiorca.

W praktyce obrotu gospodarczego dominujące znaczenie ma leasing pośredni, niemniej występuje też leasing bezpośredni. W polskiej praktyce prywatyzacyjnej mamy do czynienia z leasingiem bezpośrednim.

LEASING FINANSOWANY I OPERACYJNY

Leasing finansowany, zwany też kapitałowym lub właściwym, polega na tym, że leasingobiorca korzysta z oddanego mu w leasing przedmiotu przez czas zbliżony do okresu jego gospodarczej używalności (amortyzacji). W konsekwencji ten rodzaj leasingu opiera się na umowach trwających dłużej (od 3 do 10 lat, a niekiedy nawet dłużej). Zwykle umowy dotyczące leasingu zawierają też tzw. opcję zakupu, co oznacza, że leasingobiorca będzie miał prawo zakupu przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy leasingu.

Z kolei leasing operacyjny, zwany też bieżącym, polega na tym, że przedmiot leasingu jest używany przez wielu kolejnych leasingobiorców, co sprawia, że umowy leasingowe są tu zawierane na krótsze okresy (z reguły do 3 lat), zaś leasingodawca, będąc żywotnie zainteresowany w utrzymaniu przedmiotu leasingu w należytym stanie, sprawuje nad nim daleko idącą opiekę.

Z reguły leasing finansowany jest leasingiem pośrednim, zaś operacyjny - bezpośrednim, choć niekoniecznie tak być musi. Znaczenie podstawowe dla obrotu gospodarczego ma leasing finansowany.

INNE RODZAJE LEASINGU

1. leasing "podatkowy", występujący najczęściej w prawie amerykańskim i angielskim, wiąże się z określonymi korzyściami podatkowymi dla stron umowy leasingu.

Z punktu widzenia gospodarczego wykorzystania oraz charakterystyki prawnej istotne znaczenie ma podział leasingu na leasing ruchomości i leasing nieruchomości.

CHARAKTER PRAWNY UMÓW LEASINGOWYCH

Leasing finansowany wykazuje podobieństwa do takich umów nazwanych w prawie polskim, jak najem, dzierżawa, sprzedaż na raty, umowa o kredyt bankowy czy nawet umowa pożyczki. Niemniej należy podkreślić, że nie jest tożsamy z żadną z tych umów.

Leasing finansowany a umowa najmu i dzierżawy: inny jest przede wszystkim cel gospodarczy obu tych umów w porównaniu do takiego celu omawianego rodzaju leasingu. Umowa najmu służy bowiem odpłatnemu (czynsz) korzystaniu z cudzej rzeczy w celach zarówno produkcyjnych, jak i konsumpcyjnych oraz dotyczy przedmiotów codziennego użytku lub całych zespołów dóbr, narzędzi, maszyn, środków transportu czy pomieszczeń mieszkalnych lub użytkowych.

Inaczej niż w umowie najmu, w umowie leasingu finansowanego leasingodawca nie ma w zasadzie obowiązku zapewnienia używalności rzeczy (ciąży on bowiem, skoro sam wybrał rzecz, na leasingobiorcy), nie ponosi on wtedy także odpowiedzialności za jej przydatność do użytku. Uprawnienia z tytułu wad fizycznych i prawnych rzeczy oddanych w leasing leasingodawca powinien wobec tego przelać (cedować) na leasingobiorcę. W umowie strony mogą postanowić inaczej, niemniej przedstawiony układ uprawnień i obowiązków jest typowy dla omawianej postaci leasingu.

Dodać można, że w takim leasingu również ryzyko przypadkowej utraty przedmiotu leasingu z reguły nie obciąża leasingodawcy, lecz leasingobiorcę. W umowie najmu jest odwrotnie, gdyż z reguły ryzyko to obciąża wynajmującego. Leasing jest zawsze zawierany na czas oznaczony, w związku z tym nie ma w zasadzie możliwości jego wypowiedzenia. Inaczej jest w umowie najmu.

Podobna jest także relacja między umową dzierżawy a umową leasingu. Dodać można ponadto, że leasing finansowany inaczej niż dzierżawa w zasadzie nie dotyczy praw (są wyjątki przy prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych), nie jest też nastawiony na osiąganie pożytków prawnych lub naturalnych. Możliwość osiągania pożytków cywilnych (przekazywanie przedmiotu leasingu w podleasing) jest z reguły w umowach wyłączana.

Umowa leasingu finansowanego nie jest także np. umową sprzedaży na raty czy na próbę. W umowie leasingu nie dochodzi bowiem, tak jak w umowie sprzedaży (w każdej jej postaci i odmianie), do przeniesienia prawa własności rzeczy na leasingobiorcę, który może tylko używać (korzystać) tej rzeczy, a leasingodawca pozostaje jej właścicielem.

Umowa leasingu nie jest także umową kredytową (umową o kredyt bankowy) czy pożyczką. Przedmiotem umowy kredytowej jest konkretna kwota środków pieniężnych, zaś przedmiotem umowy pożyczki -określona kwota pieniędzy albo ilość rzeczy oznaczona co do gatunku (art. 720 § 1 k.c.). Przedmiotem leasingu są natomiast rzeczy ruchome oznaczone co do tożsamości lub nieruchomości.

W podsumowaniu można stwierdzić, że leasing finansowany nie jest typem umowy nazwanej (np. najmu, dzierżawy, sprzedaży na raty), lecz umową nienazwaną (mieszaną), do której - w braku postanowień zawartych w samej umowie - należy stosować ogólne, a w razie konieczności także (jeśli to możliwe i uzasadnione) szczególne przepisy prawa cywilnego (głównie kodeksu cywilnego).

Leasing operacyjny w przeciwieństwie do leasingu finansowanego może być w świetle naszego prawa kwalifikowany jako najem czy dzierżawa. Zależy to od tego, czy jego przedmiotem jest tylko rzecz czy także prawo oraz jaki cel gospodarczy strony zamierzają osiągnąć. Przedmiotem dzierżawy są m.in. nieruchomości, przedsiębiorstwa, rzeczy ruchome dające pożytki, zwierzęta, prawo polowania na zwierzęta czy łowienia ryb, papiery wartościowe. Przedmiotem najmu są natomiast zarówno przedmioty codziennego użytku, jak i całe zespoły dóbr, od pojedynczych narzędzi czy maszyn do środków transportu czy pomieszczeń mieszkalnych i użytkowych.

Utożsamiając leasing operacyjny z umową najmu lub dzierżawy czynimy to jednak tylko w płaszczyźnie ich charakteru prawnego. Poza tym bowiem oba te rodzaje leasingu mają wiele cech wspólnych, co już zostało przedstawione.

RODZAJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

W nauce prawa wyróżnia się różne rodzaje papierów wartościowych, przy czym z reguły kryterium podziału jest albo przedmiot uprawnień inkorporowanych w papierach (podział ze względu na treść inkorporowanych praw), albo regulacja prawna obrotu (podział ze względu na obrót).

1. Biorąc pod uwagę pierwsze wymienione kryterium, wyróżnia się:

- papiery, które opiewają na wierzytelności pieniężne (np. weksle, czeki, obligacje, losy loteryjne, morskie polisy ubezpieczeniowe na zlecenie i na okaziciela, bony pieniężne);

- papiery zawierające uprawnienia do rozporządzania towarem, znaj­dującym się pod pieczą wystawcy dokumentu (np. konosamenty, dowody składowe domów składowych, warranty);

- papiery, w których inkorporowane są prawa udziałowe (np. akcje w spółce akcyjnej).

W świetle naszego prawa nie są natomiast papierem wartościowym dokumenty wystawione na udziały lub prawa do zysku w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością ani też książeczki oszczędnościowe.

2. Przyjmując z kolei kryterium obrotu papierami wartościowymi, można wyróżnić:

Jak z powyższego wynika, w zakresie obrotu papierami wartościowymi na zlecenie i na okaziciela losy inkorporowanego w nich prawa idą za losami tych papierów. Natomiast w zakresie papierów imiennych przedstawia się to odmiennie, tzn. losy papieru wartościowego idą za losami inkorporowanego w nim prawa.

UMOWA FRANCHISINGOWA

Z ekonomicznego punktu widzenia franchising stanowi metodę rozszerzenia rynków zbytu przez tworzenie sieci sprzedaży towarów i świadczenia usług z jurydycznego zaś jest umową nienazwaną.. Do przedmiotowo istotnych postanowień tej umowy należą zobowiązanie się franchisingodawcy do udzielenia franchisingobiorcy pozwolenia (zgody, licencji, franchise) na prowadzenie w ramach sieci określonej działalności handlowej (gospodarczej) pod firmą dającego pozwolenie oraz analogiczne zobowiązanie się franchisingobiorcy, że będzie prowadził we własnym imieniu i na własny rachunek działalność gospodarczą określoną w umowie, zgodnie z udzielonym pozwoleniem i ściśle według zaleceń i wskazań franchisingodawcy oraz że zapłaci mu umówione wynagrodzenie.

Jak z powyższego wynika, umowa franchisingowa jest umową obligacyjną, nienazwaną, obustronnie zobowiązującą, odpłatną i wzajemną. Dochodzi do skutku .solo consensu. Jest nowym typem umowy służącej kooperacji między franchisingobiorcą a franchisingodawcą w celu prowadzenia określonej w umowie działalności gospodarczej. Z punktu widzenia prawa handl. umowę tę należy kwalifikować jako czynność dwustronnie handlową.

RODZAJE FRANCHISINGU

. Można mówić o franchisingu produkcyjnym, dystrybucyjnym (handlowym), usługowym czy mieszanym. Można też wyróżnić franchising bezpośredni, pośredni, indywidualny i podporządkowany, wielokrotny, obejmujący całą strukturę przedsiębiorstwa i wydzielony, krajowy i międzynarodowy, product distribution franchising i business format franchising.

Ze względu na sposób powstania (dochodzenia do skutku) franchisingu wyróżnić można:

1.franchising bezpośredni (franchisingodawca zawiera umowy franchisingowe z poszczególnymi franchisingobiorcami, tworząc ich sieć i w konsekwencji sam wykonuje wszelkie związane z tymi umowami świadczenia na rzecz franchisingobiorców),

2.franchising pośredni (franchisingodawca, rozszerzając franchising poza granice swego kraju, sam nie tworzy tam sieci swoich placówek, lecz czyni to za pośrednictwem franchisingobiorcy pośredniczącego o odpowiedniej pozycji gospodarczej w kraju, gdzie ma być stworzona sieć),

3.franchising indywidualny (do zawarcia umowy franchisingowej dochodzi tylko z jednym franchisingobiorcą i tworzy się jedną tylko placówkę, której działalność obejmuje jedynie oznaczony obszar),

4.franchising podporządkowany (wiąże się ze stopniem "podległości" franchisingobiorcy, która może być całkiem luźna, ograniczając się jedynie do respektowania wskazówek i zaleceń franchisingodawcy odnośnie do zbytu dostarczonych przez niego towarów, ale może być też całkiem realna, wyrażająca się w zobowiązaniu się franchisingobiorcy do konieczności uzyskania zgody franchisingodawcy na np. zatrudnienie w placówce franchisingobiorcy pracowników, wszelkie zmiany w wystroju wewnętrznym i zewnętrznym placówki, podejmowanie działań o charakterze reklamowym, dokonywanie analiz ekonomicznych),

5.franchising wielokrotny (franchisingobiorca może prowadzić kilka przedsiębiorstw na danym terenie),

6.subfranchising (franchisingobiorca ma prawo zawrzeć umowy franchisingowe, a w konsekwencji może tworzyć własną sieć franchisingową, występując w roli jej organizatora).

Ze względu na zasięg oddziaływania umowy franchisingowej można wyróżnić:

1.franchising obejmujący całą strukturę przedsiębiorstwa franchisingobiorcy (łącznie z filiami czy oddziałami tego przedsiębiorstwa),

2.franchising wydzielony, czyli franchising oddziałowy,

3.minifranchising (umową franchisingową objęta jest jedynie część przedsiębiorstwa franchisingobiorcy, ale za to wyraźnie w tym celu wyodrębniona organizacyjnie; z reguły takie umowy zawierają klauzule wyłączające dopuszczalność działalności konkurencyjnej w pozostałej części przedsiębiorstwa).

Ze względu na zasięg terytorialny umowy franchisingowej wyróżnia się:

1.franchising krajowy (franchisingodawca i franchisingobiorca prowadzą działalność objętą umową franchisingową na terenie tego samego państwa),

2.franchising międzynarodowy (franchisingodawca i franchisingobiorca prowadzą działalność w różnych państwach albo ich działalność wchodząca w zakres umowy franchisingowej sięga poza terytorium państwa, w którym prowadzą działalność gospodarczą objętą tą umową).

Ze względu na zakres wzajemnego współdziałania franchisingodawcy z franchisingobiorcami można wyróżnić:

1.franchising "pod klucz" (franchisingobiorca odbiera od franchisingodawcy gotowy punkt usługowy czy sprzedaży, uruchamia go i prowadzi zgodnie z regulaminem przygotowanym i opracowanym przez franchisingodawcę),

2.franchising kooperacyjny (franchisingodawca pomaga i "koordynuje" działalność przedsiębiorstw niezależnych od siebie które w ten sposób wzajemnie się uzupełniają i tworzą komplementarne układy gospodarcze w pewnym obszarze działalności),

3.franchising bankowy (dotyczy komputerowych danych bankowych systemów informacyjnych, w których franchisingodawca bądź sam świadczy usługi bankowe, bądź z udziałem franchisingobiorcy, zajmującego się "dystrybucją" tych danych, głównie dla tych odbiorców, gdzie działalność bezpośrednia franchisingodawcy byłaby ekonomicznie mało opłacalna).

ZAWARCIE UMOWY FRANCHISINGOWEJ I JEJ TREŚĆ

Zawarcie umowy franchisingowej powinno być w zasadzie poprzedzone rokowaniami stron, umowa ta nie należy bowiem do umów nazwanych, a ty samym wyraźnie uregulowanych w przepisach obowiązującego prawa. Strony powinny zatem uregulować wzajemne prawa i obowiązki w miarę szczegółowo, dokładnie i precyzyjnie, co osiągnąć można właśnie w systemie rokowań, a nie ofertowym. W obrocie międzynarodowym i obcych systemach prawnych z reguły umowy franchisingowe mają charakter kontraktów wzorcowych (formularzowych), przy istnieniu których dochodzi do zawarcia umowy przez "przystąpienie" (umowy adhezyjne). W warunkach polskich takie wzorce mogłyby być opracowywane i wykorzystywane. Miałoby to i ten, istotny z punktu widzenia instytucji franchisingu, walor, że poszczególne punkty sieci franchisingowej mogłyby być prowadzone według takich samych zasad i reguł, stwarzając na zewnątrz wrażenie jednolitego przedsięwzięcia.

Wzajemne prawa i obowiązki stron umowy franchisingowej określają jej treść. Jak wyżej zaznaczono, prawa te i obowiązki strony określają i precyzują same na zasadzie swobody kontraktowej (autonomia woli stron). Niekiedy jej stanowcze zawarcie poprzedza umowa wstępna, na mocy której franchisingobiorca jest jedynie "wtajemniczony" w sprawy systemu sieci franchisingowej, jej know-how z obowiązkiem dochowania tajemnicy w zakresie uzyskanych informacji i konkretnej wiedzy. Obowiązek ten nierzadko jest wzmacniany zagrożeniem zapłaty kary umownej w razie niedochowania tajemnicy. Sama zaś umowa franchisingowa, jak każda inna, wymaga dokładnego oznaczenia stron, ic miejsca zamieszkania lub siedziby, a jeśli strony działają przez pełnomocników (prokurentów) - dokładnego ich oznaczenia i zakresu ich umocowania.

W umowach franchisingowych strony zamieszczają nierzadko preambułę - określa się w niej ogólną charakterystykę danej sieci franchisingowej i jednocześnie dokumentuje fakt zapoznania się franchisingobiorcy z całym systemem i jego poszczególnymi elementami. Może być ona także pomocna przy wykładni poszczególnych postanowień kontraktu. Preambuła zawiera szczególnie dane dotyczące:

1.znaków towarowych, patentów i innych praw chroniących własność przemysłową udostępnionych franchisingobiorcy, z podaniem informacji o postępowaniu rejestracyjnym lub wpisie do rejestru znaków towarowych, wzorów użytkowych, patentów itp.;

2. know-how w zakresie doświadczeń technicznych, przemysłowych i innych, które nabędzie franchisingobiorca od franchisingodawcy;

3.wystroju, symboli, odznak, kolorów itp., którymi posługiwać się może franchisingobiorca;

4. organizacji, marketingu, reklamy i bieżących działań wspomagających franchisingodawcy na rzecz franchisingobiorcy;

5. szkoleń przez franchisingodawcę pracowników franchisingobiorcy w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa.

W umowie franchisingowej strony powinny w miarę dokładnie sprecyzować postanowienia dotyczące:

a. przedmiotu umowy, przy czym przedmiot ten determinowany jest szczególnie przez rodzaj franchisingu, który strony zamierzają prowadzić;

b. czasu, na jaki strony mają zamiar zawrzeć umowę; w praktyce umowy franchisingowe są zawierane na czas oznaczony od 5 do 20 lat;

c. wynagrodzenia, przy czym chodzi o oznaczenie wynagrodzenia początkowego (z tytułu włączenia franchisingobiorcy do sieci franchisingowej) oraz bieżącego (zależnego od wysokości osiąganego obrotu przez przedsiębiorstwo franchisingobiorcy), a niekiedy także dodatkowego (np. przy franchisingu wielokrotnym, subfranchisingu);

d. prowadzenia rachunkowości przez franchisingobiorcę;

e. prawa i sposobu kontroli działalności przedsiębiorstwa franchisingobiorcy przez franchisingodawcę;

f. możliwości przejścia praw i obowiązków franchisingobiorcy na osoby trzecie w razie jego śmierci, zbycia przedsiębiorstwa, wydzierżawienia itp. (w razie zbycia przedsiębiorstwa zastrzega się niekiedy prawo pierwokupu dla franchisingodawcy).

Umowy zawierają także inne, uznane za niezbędne przez strony, postanowienia, np. co do możliwości odstąpienia od umowy czy jej wypowiedzenia przez franchisingodawcę, gdy franchisingobiorca w sposób rażący narusza jej postanowienia, a zwłaszcza nie wywiązuje się z obowiązku systematycznej zapłaty należności z tytułu opłaty bieżącej, narusza przyjęte zakazy konkurencji itp. Strony zazwyczaj zamieszczają też postanowienia odnośnie do właściwości prawa w sprawach w umowie nie uregulowanych, możliwości wyboru prawa (w umowach międzynarodowych), klauzuli arbitrażowej itp.

SZCZEGÓLNE UMOWY FRANCHISINGOWE

Przy tworzeniu sieci franchisingowej zawierane są umowy szczególne, a mianowicie:

Treść i charakter wymienionych umów można określić na podstawie wcześniej przeprowadzonych rozważań odnośnie do pojęcia i rodzajów franchisingu.

SPRZEDAŻ

Do przedmiotowo istotnych postanowień umowy należy zobowiązanie się sprzedawcy do przeniesienia na kupującego własności rzeczy i wydania mu jej, kupujący zaś zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić określoną cenę. Przedmiotem sprzedaży może być nie tylko rzecz w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale także energia oraz prawa. Przepisów kodeksu cywilnego o sprzedaży nie stosuje się natomiast do sprzedaży licytacyjnej oraz sprzedaży w postępowaniu upadłościowym.

Umowa sprzedaży jest czynnością prawną konsensualną, zobowiązującą, odpłatną, kauzalną. Może ona także prowadzić, do rozporządzenia (czynność prawna o podwójnym skutku).

Forma umowy sprzedaży jest dowolna, chyba że z przepisów prawa lub woli stron wynika co innego. Szczególną formę sprzedaży przewidziano także w niektórych przepisach szczególnych (np. odnośnie do sprzedaży statku morskiego czy przepisy prawa lotniczego odnośnie do sprzedaży statku powietrznego). Należy też mieć na uwadze, że dla celów dowodowych czynność prawna (a zatem także umowa sprzedaży) obejmująca rozporządzenie prawem, którego wartość przekracza 2 tys. złotych, jak też czynność prawna, z której wynika zobowiązanie do świadczenia wartości przenoszącej 2 tys. złotych, powinny być stwierdzone na piśmie.

Do przedmiotowo istotnych postanowień umowy sprzedaży należy określenie ceny. Cenę można określić także przez wskazanie podstaw do jej ustalenia. Gdyby nawet ceny nie określono i nie wskazano podstaw jej ustalenia, to jeśli na podstawie okoliczności sprawy można ustalić, że strony miały na względzie cenę przyjętą w stosunkach danego rodzaju. Nakazuje się wtedy (w razie wątpliwości) uznać, że chodziło o cenę w miejscu i czasie, w którym rzecz ma być wydana kupującemu.

Strony na zasadzie swobody umów mogą także zamieszczać w' umowie sprzedaży odnośne klauzule co do adaptacji zaciągniętego zobowiązania sprzedaży do zmienionych warunków.

Cena powinna być wyrażona w walucie polskiej, chyba że z przepisu szczególnego wynika co innego.

Termin zapłaty za zakupiony towar (dług odbiorczy) strony mogą same ustalić w umowie, w braku zaś takiego ustalenia - niezwłocznie po wezwaniu do zapłaty, tj. jak przyjmuje się w orzecznictwie, w terminie do 14 dni5. W razie opóźnienia w zapłacie kupujący obowiązany jest na ogólnych zasadach do zapłaty odsetek (umownych lub ustawowych), a ponadto może tu mieć zastosowanie przepis szczególny.

W razie stwierdzenia wad fizycznych lub prawnych rzeczy (prawa lub energii) sprzedanych mają zastosowanie przepisy szczególne o rękojmi za wady oraz przepisy o gwarancji.

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne powstaje ex lege i ma charakter zaostrzony. Gwarancja z kolei została ukształtowana jako instytucja odrębna od rękojmi. Stanowi ona mianowicie w stosunku do umowy sprzedaży zobowiązanie akcesoryjne gwaranta (sprzedawcy lub producenta), polegające na usunięciu wad fizycznych rzeczy lub wymianie rzeczy, o ile wady te ujawnią się w czasie określonym w gwarancji.

Do zawarcia umowy gwarancyjnej konieczne jest wręczenie karty gwarancyjnej określającej treść gwarancji. Kartę tę kwalifikuje się jako szczególny rodzaj dokumentu na okaziciela, chyba że wystawiony został imiennie. Przesłanką odpowiedzialności gwarancyjnej jest ujawnienie się określonych wad fizycznych w ciągu terminu, o którym stanowi gwarancja, a jeśli go nie zastrzeżono, to w ciągu roku od wydania rzeczy. Nie są tu wymagane (inaczej niż w rękojmi) żadne akty staranności.

Termin do wykonania uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie może się skończyć wcześniej niż w 3 miesiące po upływie terminu gwarancji. Obecnie po nowelizacji kodeksu cywilnego z 1996 r. przyjmuje się (co jest rozwiązaniem nowatorskim, dostosowanym do potrzeb rynku), że odpowiedzialność z jednego i drugiego tytułu jest równoczesna. Wybór uprawnień z jednego lub drugiego tytułu należy do kupującego.

SPRZEDAŻ HANDLOWA

Kodeks cywilny nie zawiera specjalnej regulacji dotyczącej sprzedaży handlowej. Wynika to z przyjętej przez kodeks cywilny metody jednoczesnej regulacji materii .stricte cywilnoprawnej i gospodarczo prawnej (handlowej) w tym kodeksie. Nie spotkało się to co prawda z jednoznaczną aprobatą, niemniej także obecnie tendencja taka się utrzymuje i można ją uznać za dominującą w pracach legislacyjnych.

W kodeksie cywilnym zawarto kilka przepisów odnoszących się wyłącznie do sprzedaży handlowej, rozumianej tu w znaczeniu prawniczym, a nie prawnym, gdyż ustawa zwrotem tym nie posługuje się ani go, co oczywiste, nie definiuje. Ponadto do umowy sprzedaży handlowej mają zastosowanie te szczególne postanowienia księgi pierwszej kodeksu cywilnego oraz części ogólnej zobowiązań (księga III), które mają jakikolwiek związek podmiotowy i przedmiotowy z umową sprzedaży handlowej, dokonywanej w zakresie prowadzonego przez sprzedawcę przedsiębiorstwa.

Jeśli chodzi o sprzedaż handlową, to roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem 2 lat. Przy sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą utrata uprawnień z tytułu rękojmi następuje, jeśli kupujący nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później, jeśli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu. Zwrot "niezwłocznie" (jak przyjmuje się na ogół jego rozumienie w nauce i orzecznictwie) należy tłumaczyć jako "bez uzasadnionej zwłoki”.

SPRZEDAŻ NA RATY

Podobnie jak w kodeksie handlowym, również w kodeksie cywilnym została uregulowana sprzedaż na raty. Regulacja ta odbiega jednak dość istotnie od regulacji zawartej w kodeksie handlowym. W rozumieniu kodeksu cywilnego sprzedażą na raty jest tylko taka sprzedaż, jeśli spełnione są następujące przesłanki:

- sprzedawca dokonuje sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa {w kodeksie handlowym chodziło o kupca;

- przedmiotem sprzedaży jest tylko rzecz ruchoma;

- kupującym może być tylko osoba fizyczna (w kodeksie handlowym nie było takiego ograniczenia);

- rzecz ma być wydana kupującemu przed całkowitym zapłaceniem ceny; - cena jest płatna w określonych ratach, a kupujący może płacić raty przed terminem płatności.

W regulacji odnośnie do sprzedaży na raty{w przeciwieństwie do regulacji sprzedaży na zasadach ogólnych} zaostrzono wymagania co do realizacji uprawnień z rękojmi, zaś przepisy odnośnie do odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej nie mogą być wolą stron ani wyłączone, ani ograniczone, chyba, że co innego wynikałoby z przepisów szczególnych.

Przepisy dotyczące sprzedaży na raty stosuje się także (ale odpowiednio) w wypadku, gdy rzecz ruchoma zostaje sprzedana osobie fizycznej korzystającej z kredytu udzielonego w tym celu przez bank, o ile kredyt ma być spłacony ratami, a rzecz została wydana kupującemu przed całkowitą spłatą kredytu.

Sprzedaż na raty nie wymaga w zasadzie zachowania przez strony formy szczególnej. Forma taka (forma pisemna) wymagana jest jedynie wtedy, gdy zastrzeżono natychmiast ową wymagalność nie uiszczonej ceny, wtedy nie ma takiej formy, zastrzeżenie, o którym mowa, nie jest bowiem skuteczne.

INNE RODZAJE SPRZEDAŻY

Kodeks cywilny reguluje także inne, szczególne rodzaje sprzedaży, jak sprzedaż: na próbę, z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej, z zastrzeżeniem prawa odkupu, z prawem pierwokupu.

W praktyce obrotu gospodarczego, na zasadzie swobody umów, wykształciły się różne "odmiany" umowy sprzedaży, jak sprzedaż: według wzoru (próbki), na podstawie katalogu (wysyłkowa), akwizycyjna (networks), piramidalna, przez domokrążcę, targowa, uliczna, okazyjna, z rabatem (upustem), z przeceną, likwidacyjna, za zwrotem kuponu, ze zwrotem części ceny (refund), loteryjna, z prawem udziału w losowaniu nagrody, specyfikacyjna, abonamentowa, na przedpłaty, na talony, adresowa, z zastrzeżeniem wyłączności, z uzyskaniem kredytu bankowego, "argentyńska" (np. Invest-Bank, Auto-Tak), barterowa, z umową franchisingu.

FACTORING

Factoring jest rodzajem specjalistycznego pośrednictwa handlowego, w którym wyspecjalizowana instytucja finansowa (z reguły spółka z udziałem banku) nabywa w drodze cesji od przedsiębiorstw handlowych lub przemysłowych roszczenie o zapłatę należnych im kwot z różnego rodzaju źródeł zobowiązaniowych, a zwłaszcza sprzedaży. Faktor (cesjonariusz wierzytelności) zobowiązuje się w zamian finansować sprzedawcę (dostawcę), udzielając mu niezbędnej pożyczki, kredytu czy zaliczek, prowadzić jego rachun­kowość (głównie księgi handlowe), inkasować należności od dłużnika sprzedawcy (dostawcy) oraz zabezpieczać go przed zwłoką dłużnika. Na podstawie dodatkowych klauzul umownych faktor może świadczyć także inne usługi, wybiegające poza zwykłą treść umowy factoringowej, jak fakturowanie, wyliczanie prowizji, produktu obrotowego, badanie popytu i ceny, akcje reklamowe, marketingowe, promocja towarów na nowe rynki, a nawet prowadzenie postępowań spornych. Lista dodatkowych usług obejmować może także sprawy ubezpieczeniowe, księgowanie, sporządzanie wyciągów z kont dłużników, dokonywanie zestawień obrotów i rapor­tów, kontrolę bonitetu dłużnika, sporządzanie monitów w razie naruszania terminów płatności, sporządzanie statystyk itp.

O przelewie wierzytelności dłużnicy dostawcy (sprzedawcy) powinni być pisemnie powiadomieni, niemniej w praktyce nie zawsze tak jest. Jedynie tzw. factoring otwarty zasadę tę w pełni realizuje. Factoring półotwarty polega bowiem na tym, że dłużnik jest zawiadamiany jedynie o konieczności dokonania zapłaty na rachunek faktora. Factoring tajny polega z kolei na tym, że dłużnik nie jest w ogóle powiadamiany o cesji wierzytelności.

W typowym kontrakcie sprzedaży (dostawy), w którym pośredniczy fak­tor (factoring) dostawca (sprzedawca, eksporter) wystawia fakturę do zapłaty za towar albo odbiorcy towaru (kupującemu, importerowi), albo wprost faktorowi, który jednakże w każdym przypadku dokonuje zapłaty za towar na podstawie fak­tury lub jej kopii, potrącając sobie stosowną prowizję. Z kolei dostawcy towarów (eksporterzy) należność prowizyjną faktora wliczają w cenę towaru. Dodać nale­żałoby, że w praktyce obrotu faktorzy udzielają niejednokrotnie (sprzedaw­com, eksporterom) towarów odpowiednich gwarancji płatności w ścisłym tego słowa znaczeniu. W literaturze przyjmuje się, że źródłem gwarancji faktora jest jednak przede wszystkim jego osobiste zobowiązanie do zapłaty należności głów­nej, które to zobowiązanie można traktować jako del credere. Ma to miejsce w przypadku tzw. factoringu właściwego (pełnego), który polega na tym, że factor przejmuje wszelkie wierzytelności służące sprzedawcy (dostawcy, usługodawcy) względem dłużnika i obarczony zostaje ryzykiem wypłacalności tego ostatnie­go. Jeśli zaś w stosunku factoringowym factor nie przejmuje od sprzedawcy (dostawcy, usługodawcy) tego rodzaju ryzyka, mówimy o factoringu niewłaści­wym (niepełnym).

EMITENCI PAPIER WARTOŚCIOWYCH

Emitentem jest podmiot wystawiający albo emitujący papier wartościowy we własnym imieniu. Ustawa - prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi nie określa bliżej rodzaju i pozycji prawnej emitentów. Wynika ona bowiem z regulacji prawnej dotyczącej papierów wartościowych, które mogą być przedmiotem obrotu publicznego, a więc akcji, obligacji, świadectw udziałowych itp.

W ustawie - prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi rola emitenta jest szczególnie widoczna przy składaniu wniosku o dopuszczenie danego papieru wartościowego do obrotu publicznego. Na równi z emitentem ustawa traktuje tzw. wprowadzającego papiery wartościowe do publicznego obrotu. Jest nim podmiot będący właścicielem emitowanych w serii papierów wartościowych, występujący do KPWiG z wnioskiem o wyrażenie zgody na ich wprowadzenie do publicznego obrotu.

NABYWCY (INWESTORZY) PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Inwestorami są nabywcy papierów wartościowych w obrocie publicznym. Ochronie ich interesów służy przede wszystkim ustawa - prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Ciążą jednak na nich także określone obowiązki, a mianowicie:

- obowiązek zawiadomienia KPWiG, (przekroczenie 5 i 10% głosów na walnym zgromadzeniu spółki publicznej), przy czym obowiązek ten odnosi się także do powiadomienia Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz spółki publicznej;

- obowiązek tzw. wezwania do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji, przy czym przymus wezwania dotyczy każdego, kto w wyniku nabycia akcji stał się akcjonariu­szem spółki publicznej, posiadającym ponad 50% głosów na walnym zgromadzeniu, a także w razie nabycia w obrocie wtórnym, w okresie krótszym niż 90 dni, akcji dopuszczonych do publicznego obrotu zapewniających co najmniej 10% głosów na walnym zgromadzeniu spółki. Ustawa określa sposób obliczania ceny, jaka powinna być proponowana w wezwaniu, i jej minimalną wielkość. Za cenę proponowaną uważa się także wartość rzeczy i praw, które wzywający zamierza wydać za akcje (np. gdy proponuje zamianę akcji na obligacje).

Spółką publiczną, o której była wyżej mowa, jest spółka, której akcje co najmniej z jednej emisji zostały dopuszczone do publicznego obrotu.

Fundusze inwestycyjne

Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłączny przedmiot działalności stanowi lokowanie środków pieniężnych zebranych publicznie w określone w ustawie papiery wartościowe i inne prawa majątkowe. Organem, który działa za fundusz inwestycyjny, jest spółka akcyjna pod nazwą "Towarzystwo funduszy inwestycyjnych". Może być ono

powołane po uzyskaniu zezwolenia KPWiG, może utworzyć jeden lub więcej funduszy, którymi następnie zarządza i reprezentuje je w stosunkach z osobami trzecimi. Uczestnikami funduszy inwestycyjnych mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które za wpłaty wnoszone do funduszu nabywają tzw. jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne. Wpłaty do funduszu mogą być dokonywane w zasadzie w gotówce. Jeśli jednak z ustawy czy odrębnych przepisów oraz statutu funduszu wynika taka możliwość; to jego uczestnicy mogą dokonywać wpłat w papierach wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu. W ustawie o funduszach inwestycyjnych wyróżniono i uregulowano:

Fundusz inwestycyjny uzyskuje osobowość prawną po zarejestrowaniu w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie. Jego siedzibę stanowi siedziba towarzystwa funduszy inwestycyjnych, które jest także jego organem. Towarzystwo staje się organem funduszu z chwilą zarejestrowania funduszu. Do utworzenia funduszu inwestycyjnego niezbędne jest:

Fundusze inwestycyjne otwarte i specjalistyczne mogą lokować aktywa funduszu wyłącznie w:

- papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na rynku (giełdzie) papierów wartościowych lub regulowanym rynku pozagiełdowym spełniającym pewne warunki;

- papiery wartościowe dopuszczone do obrotu publicznego nabywane w obrocie pierwotnym lub pierwszej ofercie publicznej, o ile spełniają warunki emisji lub pierwszej oferty publicznej;

- papiery wartościowe inne niż wyżej określone lub wierzytelności pieniężne o terminie wymagalności nie dłuższym niż rok, o ile spełniają pewne wymagania.

Fundusz inwestycyjny zamknięty emituje certyfikaty inwestycyjne. Certyfikat inwestycyjny jest papierem wartościowym na okaziciela), których nie może sam nabywać. Natomiast fundusz inwestycyjny mieszany emituje również certyfikaty inwestycyjne i dokonuje ich wykupienia na żądanie uczestnika funduszu. Fundusz inwestycyjny zamknięty może lokować aktywa w: papiery wartościowe, wierzytelności (z wyjątkiem wierzytelności wobec osób fizycznych), udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, waluty, prawa pochodne od praw majątkowych będących przedmiotem lokat, transakcje terminowe, pod warunkiem, że są one wszystkie zbywalne. Fundusze inwestycyjne mieszane mogą lokować aktywa,. w: papiery wartościowe, wierzytelności pieniężne o terminie wymagalności nie dłuższym niż rok, udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, waluty, pod warunkiem, że są one wszystkie zbywalne i ich wartość może być ustalona w każdym dniu wyceny aktywów funduszu.

WPROWADZENIE PAP. WART. DO PUBLICZNEGO OBROTU

Wprowadzenie papierów wartościowych do publicznego obrotu wymaga zgody KPWiG. Wyjątki: papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa i NBP są z mocy prawa dopuszczone do publicznego obrotu. O emisji tych papierów emitent jedynie informuje KPWiG. Dopuszczenie do publicznego obrotu papierów wartościowych jest równoznaczne z dopuszczeniem do takiego obrotu zbywalnych praw majątkowych wynikających z tych papierów, zaś dopuszczenie do publicznego obrotu obligacji zamiennych jest równoznaczne z dopuszczeniem do publicznego obrotu akcji emitowanych w celu realizacji uprawnień obligatariuszy wynikających z tych obligacji. Papiery wartościowe wydane w formie dokumentu mogą być dopuszczone do publicznego obrotu, jeśli zostały uprzednio złożone do depozytu w domu maklerskim lub banku prowadzącym działalność maklerską albo w banku prowadzącym rachunki papierów wartościowych. Po uzyskaniu zgody KPWiG na wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu publicznego lub złożeniu zawiadomienia, emitent lub wprowadzający papiery wartościowe do publicznego obrotu mają obowiązek publikacji w dwóch ogólnopolskich dziennikach danych, które umożliwiają nabywcom ocenę pozycji ekonomicznej emitenta, perspektyw gospodarczych jego przedsiębiorstwa oraz charakteru praw z papierów wartościowych zaoferowanych do publicznego obrotu.

CHARAKTER PRAWNY PUBLICZNEGO OBROTU

Publiczny obrót może być dokonywany wyłącznie po dopuszczeniu tych papierów do publicznego obrotu. Papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu w stosunku do których wyrażona została zgoda na ich wprowadzenie do tego obrotu, lub zostało złożone zawiadomienie, i nie było sprzeciwu KPWiG, oraz papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa i NBP) nie mają formy dokumentu. Obrót tego rodzaju papierami musi mieć zatem charakter zdematerializowany. Prawa z tych papierów powstają z chwilą zapisania ich po raz pierwszy na rachunku papierów wartościowych i przysługują osobie będącej posiadaczem rachunku. Umowa zobowiązująca do przeniesienia papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu przenosi je z chwilą dokonania odpowiedniego zapisu na rachunku papierów wartościowych

Można zatem przyjąć, że papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu, nie mają formy dokumentu. Ich zbycie nie wymaga więc ani wydania nabywcy odpowiedniego dokumentu przez zbywcę, ani też nie wiąże się z posiadaniem takiego dokumentu. Czynność prawna (umowa) mająca za przedmiot przeniesienie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu ma charakter czynności prawnej o podwójnym skutku, przy czym jest to czynność realna.

TRANSAKCJE NA RYNKU REGULOWANYM

Stronami transakcji na rynku regulowanym mogą być wyłącznie domy maklerskie oraz banki prowadzące działalność maklerską, będące akcjonariuszami spółki prowadzącej giełdę lub rynek pozagiełdowy. Zakazuje się stronom sztucznego podwyższania lub obniżania ceny papierów wartościowych w drodze odpowiednich porozumień między nimi. Transakcją na rynku regulowanym będzie zatem przede wszystkim umowa sprzedaży tych papierów.

Papierami wartościowymi są:

- akcje i obligacje;

- inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów;

- zbywalne prawa majątkowe, wynikające z wymienionych papierów;

Przedmiotem obrotu (transakcji) na rynku regulowanym mogą być także inne prawa majątkowe, nie będące, papierami wartościowymi. Szczególnie chodzi tu o prawa majątkowe, których cena rynkowa zależy bezpośrednio lub pośrednio od kształtowania się ceny rynkowej walut obcych lub zmiany wysokości stóp procentowych.

PAPIERY WARTOŚCIOWE w KODEKSIE CYWILNYM

Kodeks cywilny wyróżnia i definiuje papiery wartościowe:

- imienne, legitymujące osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu, zbywane w drodze przelewu

- na zlecenie, które legitymują osobę wymienioną w dokumencie oraz każdego, na kogo prawa zostały przeniesione przez indos, będący pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie i zawierającym co najmniej podpis zbywcy, oznaczający przeniesienie praw na inną osobę; do przeniesienia praw z dokumentu potrzebne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego szeregu indosów

- na okaziciela przeniesienie praw z tego dokumentu wymaga jedynie wydania dokumentu

Indos - pisemne oświadczenie umie-szczone na papierze wartościowym na zlecenie i zawierającym co najmniej podpis zbywcy, oznaczającym prze-niesienie praw na inną osobę; do prze-niesienia potrzebne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego szeregu indosów.

OBLIGACJA- papier wartościowy w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wobec właściciela(wierzyciela) obligacji i zobowiązuje się wobec niego jako obligatoriusza do spełnienia określonego świadczenia (wykupu obligacji). Świadczenie to może mieć charakter pieniężny lub nie. Na podstawie ustawy z 29.VII.95 o obligacjach przepisy tej ustawy nie mają zastosowania do obligacji emitowanych przez banki i NBP. Ustawa określa zasady emisji zbywania, nabywania i wykupu obligacji.

Obligacja powinna zawierać: powo-łanie prawnej podstawy emisji; nazwę emitenta; nazwę obligacji i cel jej wye-mitowania; wartość nominalną i numer kolejny oraz serię obligacji; przy obliga-cji imiennej-oznaczenie wierzycieli; ewentualny zakaz lub ograniczenie zbywania obligacji imiennej; wysokość oprocentowania, warunki wykupu i terminy wypłaty oprocentowania oraz datę, od której nalicza się oprocentow.; treść dodatkowych zobowiązań przyję-tych wobec wierzyciela; zakres i formę zabezpieczenia albo inf.o jego braku; da-tę i miejsce wystawienia obligacji oraz datę zakupu obligacji; podpisy osób uprawininych do zaciągania zobowiązań w imieniu emitenta.

ŚWIADCZENIE PIIĘŻNE - polega na zapłacie należności głównej, należności ubocznej (odsetki), oraz różnicy między ceną nominalną a emisyjną. ŚWIADCZENI NIEPIENIĘŻNE - może polegać na udziale obligatoriusza w przyszłych zyskach eminenta, na możliwości zamiany obligacji na akcje (obligacje zamienne), może też polegać na prawie pierwszeństwa objęcia akcji spółki będącej eminentem akcji.

- eminent obligacji odpowiada całym majtkiem za zobowiązania wynikające z obligacji, - obligacje z tej samej emisji dają obligatoriuszą jednakowe uprawnienie, - obligacje mogą być imienne lub na okaziciela. W razie utraty obligacji imiennej podlega ona na wniosek wierzyciela odtworzeniu.

FUNKCJE OBLIGACJI - eminent nie może przeznaczyć środków pochodzących z emisji obligacji na inne cele niż określone w obligacji. FUNKCJE to : 1) lokacyjno pożyczkowa 2) jako środek płatniczy - polega na tym, że za pomocą obligacji można regulować niektóre należności (podatki, kaucje).

RODZAJE OBLIGACJI : 1) obcyjne 2) listy zastawne 3) obligacje kasowe 4) akcje założycielskie. ZBYWANIE OBLIGACJI : można zbywać jedynie bezwarunkowo, przy czym eminent może wprowadzić do warunków emisji ograniczenie zbywania obligacji zamiennych. Eminent może nabywać własne obligacje jedynie w celu ich umorzenia.

WEKSEL 1. ISTOTA WEKSLA

Nazwa "weksel" oznacza dokument sporządzony w przewidzianej przez prawo formie, zobowiązujący wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia - w oznaczonym czasie i do rąk określonej osoby - wymienionej w wekslu kwoty. Weksel jest papierem wartościowym.

Zobowiązania wekslowe mają charakter zobowiązań abstrakcyjnych. Oznacza to, że podstawą i przyczyną, a więc źródłem ciążącego na dłużniku wekslowym obowiązku zapłaty nie jest to, że na przykład zaciągnął pożyczkę, albo ma do spłacenia resztę należności za samochód - dla której to przyczyny wystawił weksel - lecz złożenie podpisu na wekslu. Zobowiązanie wekslowe odrywa się więc od przyczyny, która spowodowała podpisanie weksla, i istnieje samodzielnie. Powoduje to szereg ważnych konsekwencji dla postępowania przy dochodzeniu należności z weksla, a w szczególności tę, że dłużnik wekslowy nie może przedstawiać zarzutów, które służą mu osobiście przeciwko wierzycielowi. Z tego względu wierzytelności wekslowe cechują się dużym stopniem pewności. W ewentualnym sporze skutecznym zarzutem - mówiąc w pewnym uproszczeniu - może być przede wszystkim zarzut, że podpis na wekslu nie jest autentyczny, a więc zarzut formalny.

2. RODZAJE WEKSLI

Rozróżnia się dwa rodzaje weksli: trasowane, zwane w języku kupieckim również wekslami ciągnionymi lub tratami, i weksle własne.

Weksel trasowany jest poleceniem wystawcy weksla skierowanym do trasata, aby ten w podanym terminie wypłacił remitentowi oznaczoną w wekslu kwotę. W wekslu trasowanym występują trzy osoby: a) wystawca weksla, b) trasat, czyli osoba, której wystawca poleca wypłacić oznaczoną w wekslu kwotę, c) remitent - osoba upoważniona do żądania zapłaty. Wystawienie weksla trasowanego jest z reguły fragmentem i następstwem rozliczeń między wystawcą weksla a trasatem i remitentem.

Weksel własny jest przyrzeczeniem samego wystawcy, że zapłaci remiten­towi oznaczoną w wekslu kwotę. W wekslu własnym występują więc dwie osoby: a) wystawca weksla, b) remitent. Stąd uwagi o wekslu trasowanym odnoszą się w zasadzie również do weksla własnego.

Weksel jest dokumentem o sformalizowanej treści i musi spełniać w tym zakresie ustanowione przez przepisy wymagania. Z pewnymi wyjątkami zależy od tego ważność weksla, a ściślej rzecz biorąc, traktowanie danego dokumentu jako weksla.

Weksel trasowany winien zawierać: 1) nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu (a nie na przykład tylko w tytule) w języku, w jakim go wystawiono, 2~ polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, 3) nazwisko osoby, która ma za płacić (trasata), 4) oznaczenie terminu płatności, 5) oznaczeni~ miejsca płatności, ~ nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana, 7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla, 8) podpis wystawcy weksla. Poza tymi koniecznymi elementami weksel może zawiera~ -i często zawiera-dalsze oświadczenia wystawcy, na przykład zastrzeżenie "na zlecenie", które w zasadzie wyłącza obieg weksla, oświadczenie o odsetkach i inne.

Nie odbiera dokumentowi charakteru weksla brak terminu płatności; W takim przypadku weksel uważa się za płatny za okazaniem. W r pominięcia miejsca płatności, uważa się, że jest nim miejsce wymienione o _ nazwiska trasata. W razie pominięcia miejsca wystawienia, uważa się, że wek został wystawiony w miejscu podanym obok nazwiska wystawcy.

Prawo wekslowe umożliwia również wystawianie weksli niezupełnych ( blanco). Muszą one zawierać co najmniej podpis wystawcy lub akceptant Powstanie zobowiązania z weksla niezupełnego jest uzależnione od uzupełnienia dokumentu, tak aby zawierał wszystkie konstytutywne elementy weksel ` trasowanego. Weksel powinien być uzupełniony zgodnie z zawartym w t sprawie porozumieniem. Przykładem weksli niezupełnych są tzw. weksel gwarancyjne, stosowane często w praktyce gospodarczej. Weksel niezupełniony może być przedmiotem obrotu także przed jego uzupełnieniem.

3. ZASADY OBIEGU WEKSLOWEGO

Posiadacz weksla może aż do terminu płatności przedstawić weksel trasatowi do przyjęcia (zaakceptowania) w miejscu jego zamieszkania. Przyję­ciem weksla jest oświadczenie trasata, zwanego w tej sytuacji akceptantem, że zapłaci kwotę wekslową w terminie płatności. Przyjęcie może być również częściowe. Trasat oświadcza wówczas, że akceptuje do zapłaty jedynie część kwoty wekslowej. Poza tym jednym wyjątkiem przyjęcie winno być bezwarunkowy, każde inne zastrzeżenie obwarowujące przyjęcie weksla jest uważane za odmowę przyjęcia. W każdym wekslu wystawca może zastrzec, że weksel ma być przedstawiony do przyjęcia z oznaczaniem lub bez oznaczenia terminu. Z pewnymi wyjątkami wystawca może też w wekslu zabronić przedstawiania go do przyjęcia, a także zastrzec, że przedstawienie do przyjęcia nie może nastąpić przed oznaczonym dniem.

Oświadczenie o przyjęciu weksla zamieszcza się na wekslu, zazwyczaj w zwięzłej postaci, na przykład przez napisanie słowa "przyjęty" lub równo­znacznego, oraz złożenie podpisu. W braku miejsca na odwrocie weksla, oświadczenie pisze się na dołączonym do weksla i ściśle z nim złączonym dodatkowym arkuszu (przedłużniku). Za przyjęcie weksla uważa się też sam podpis trasata, jeżeli jest złożony na przedniej stronie weksla.

obrotu znanych prawu cywilnemu. Wskutek możliwości puszczenia weksla w obieg, pomiędzy wystawieniem

4. TERMINY PŁATNOŚCI

Prawo wekslowe określa terminy płatności weksla: a) za okazaniem ("w każdym czasie", "każdego czasu", "na każdoczesne żądanie", "po okazaniu" itp.), b) w pewien czas po okazaniu, c) w pewien czas po dacie, d) w oznaczonym dniu. Wek. z innymi terminami płatności są nieważne.

Wek. za okazaniem jest płatny w chwili przedstawienia go do zapłaty trasatowi w dniu wystawienia, chyba że wystawca oznaczy krótszy lub dłuższy termin. Idosanci mogą wspomniany termin skrócić. Wystawca może też zastrzec, że wek. nie może być przedstawiony do zapłaty przed oznaczonym dniem. W tym przypadku termin do przedstawienia biegnie od owego dnia. Przepisy prawa wekslowego precyzują zasady, według których można ustalić terminy płatności wymienione wyżej. Według jednej z nich, co warto wspomnieć w charakterze ciekawostki, gdy weksel jest płatny w oznaczonym dniu, w miejscu, gdzie obowiązuje kalendarz odmienny od kalendarza miejsca wystawienia, uważa się datę płatności za określoną według kalendarza miejsca płatności.

Posiadacz weksla płatnego w pewien czas po dacie lub po okazaniu, albo płatnego w oznaczonym dniu, powinien przedstawić go do zapłaty bądź w pierwszym dniu, w którym można wymagać zapłaty, bądź w jednym z dwóch następnych dni powszednich. Płacąc kwotę wekslową trasat może żądać wydania mu weksla, wraz z zamieszczonym na nim pokwitowaniem odbioru kwoty. Jeżeli trasat zaofiaruje jedynie część należności, posiadacz weksla obowiązany jest ją przyjąć i uczynić odpowiednią wzmiankę na wekslu. Posiadacz weksla nie ma obowiązku przyjmowania zapłaty przed terminem płatności. Zasada ta może mieć znaczenie dla posiadacza weksla na przykład w razie zastrzeżenia korzystnych odsetek. Osoba płacąca należność wekslową musi sprawdzić prawidłowość szeregu indosów, nie musi sprawdzać autentyczności podpisów indosantów.

Zapłacenie należności w terminie powoduje wygaśnięcie zobowiązania wekslowego. W razie nieprzedstawienia weksla do zapłaty w terminie, trasat może złożyć kwotę wekslową do depozytu sądowego na koszt posiadacza i w ten sposób zwolnić się ze swego zobowiązania. Gdy tego nie zrobi, pozostaje nadal dłużnikiem wekslowym. Nieprzedstawienie weksla do zapłaty w terminie powoduje jeszcze jeden poważny skutek. Posiadacz weksla traci mianowicie wszelkie roszczenia wobec indosantów, wystawcy weksla oraz innych dłużników wekslowych w ramach tzw. poszukiwania zwrotnego.

CZEK POWINIEN ZAWIERAĆ:

nazwę „czek”, polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, oznaczenie trasata (banku), podpis wystawcy, oznaczenie miejsca płatności, oznaczenie daty wystawienia czeku i iznaczenie miejsca wystawienia czeku. W przypadku braku osobnego oznaczenia, miejsce wymienione obok nazwiska trasata uważa się za miejsce płatności, jeśli obok nazwiska trasata wymieniona kilka miejsc, czek jest płatny w miejscu wymienionym najpierw, w razie zaś braku takiego oznaczenia, czek jest płatny w miejscu wystawienia. Czek, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu podanym obok nazwi-ska wystawcy.

RÓZNICE M. CZEKIEM A WEKSLEM.

a) trasatem czeków może być tylko bank, podczas gdy trasatem weksla trasowanego może być każda osoba prawna lub fizyczna; b) czek nie podlega przyjęciu, a wzmiankę o przyjęciu na czeku uważa się za nie napisaną, natomiast weksel trasowany podlega przyjęciu przez trasata; c) czek może być wystawiony ta-kże na okaziciela, tymczasem weksel musi wskazywać osobę, na rzecz której ma być do-konana zapłata; d) czek jest płatny wyłącznie za okazaniem, bez możliwości umieszczenia na nim odmiennej wzmianki, natomiast weksel może być płatny za okazaniem, w pewien czas po okazaniu, w pewien czas po dacie lub w dniu oznaczonym; e) czek może być odwoła-ny, gdy weksel raz wystawiony nie podlega odwołaniu; f) odmienne są terminy przedsta-wienia czeku i weksla do zapłaty; czek wystawiony i płatny w tym samym kraju powinien być przedstawiony do zapłaty w ciągu 10 dni, zaś czek wystawiony w innym kraju, niż w tym w którym jest płatny, powinien być przedsta-wiony do zapłaty w ciągu 20 bądź 70 dni, zale-żnie od tego czy miejsce wystawienia i miej-sce płatności są w tej samej, czy w różnych częściach świata; g) odmowa zapłaty czeku może być stwierdzona nie tylko protestem, ale i oświadczeniem banku jako trasata, przy czym oświadczenie to powinno być złożone na cze-ku, datowane i wymieniać dzień przedstawie-nia do zapłaty, gdy tymczasem odmowa zapła-ty weksla może być stwierdzona tylko prote-stem, jeśli na wekslu nie umieszczono od-miennego zastrzeżenia; h) odmiennie uregu-lowane są terminy do sporządzenia protestu czeku i weksla;

RODZAJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

W nauce prawa wyróżnia się różne rodzaje papierów wartościowych, przy czym z reguły kryterium podziału jest albo przedmiot uprawnień inkorporowanych w papierach (podział ze względu na treść inkorporowanych praw), albo regulacja prawna obrotu (podział ze względu na obrót).

1. Biorąc pod uwagę pierwsze wymienione kryterium, wyróżnia się:

- papiery, które opiewają na wierzytelności pieniężne (np. weksle, czeki, obligacje, losy loteryjne, morskie polisy ubezpieczeniowe na zlecenie i na okaziciela, bony pieniężne);

- papiery zawierające uprawnienia do rozporządzania towarem, znaj­dującym się pod pieczą wystawcy dokumentu (np. konosamenty, dowody składowe domów składowych, warranty);

- papiery, w których inkorporowane są prawa udziałowe (np. akcje w spółce akcyjnej).

W świetle naszego prawa nie są natomiast papierem wartościowym dokumenty wystawione na udziały lub prawa do zysku w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością ani też książeczki oszczędnościowe.

2. Przyjmując z kolei kryterium obrotu papierami wartościowymi, można wyróżnić:

Jak z powyższego wynika, w zakresie obrotu papierami wartościowymi na zlecenie i na okaziciela losy inkorporowanego w nich prawa idą za losami tych papierów. Natomiast w zakresie papierów imiennych przedstawia się to odmiennie, tzn. losy papieru wartościowego idą za losami inkorporowanego w nim prawa.

RODZAJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

W nauce prawa wyróżnia się różne rodzaje papierów wartościowych, przy czym z reguły kryterium podziału jest albo przedmiot uprawnień inkorporowanych w papierach (podział ze względu na treść inkorporowanych praw), albo regulacja prawna obrotu (podział ze względu na obrót).

1. Biorąc pod uwagę pierwsze wymienione kryterium, wyróżnia się:

- papiery, które opiewają na wierzytelności pieniężne (np. weksle, czeki, obligacje, losy loteryjne, morskie polisy ubezpieczeniowe na zlecenie i na okaziciela, bony pieniężne);

- papiery zawierające uprawnienia do rozporządzania towarem, znaj­dującym się pod pieczą wystawcy dokumentu (np. konosamenty, dowody składowe domów składowych, warranty);

- papiery, w których inkorporowane są prawa udziałowe (np. akcje w spółce akcyjnej).

W świetle naszego prawa nie są natomiast papierem wartościowym dokumenty wystawione na udziały lub prawa do zysku w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością ani też książeczki oszczędnościowe.

2. Przyjmując z kolei kryterium obrotu papierami wartościowymi, można wyróżnić:

Jak z powyższego wynika, w zakresie obrotu papierami wartościowymi na zlecenie i na okaziciela losy inkorporowanego w nich prawa idą za losami tych papierów. Natomiast w zakresie papierów imiennych przedstawia się to odmiennie, tzn. losy papieru wartościowego idą za losami inkorporowanego w nim prawa.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
i-872
872 873
20030831185819id#872 Nieznany
872
872
872
872
872
872
RIM 872[1] 47
872 Oakley Natasha Najlepsza decyzja
872 a
analytical characterisation of the routes by thermolytic decarboxylation from tryptophan to tryptami
872 873
II DWK 03 Preludium i fuga Cis dur nr 3 BWV 872

więcej podobnych podstron