0021 jpeg

li Ii lilii in mvłtnlii i /11111M i m< | poznawcze, wpajać im umiejętności po| miii \% .iiiii m\v 1111 ii ni i \mIi ii u' ilu mu i lokszl alcenia. Tuk rozumiane /..«r«n il V iiMtH/iinln n 111 /11 u uli/u p ogóln ych celów kształcenia i ohowią/iiią w pun y szkól różnych typów i szczebli, a także w kształceniu poznszknl 11 v 111 w znknv.ii' rożnych przedmiotów nauczania, zarówno dzieci i nilu dzieży jnk i osób dorosłych,

T ikich zasad nauczania, jako norm ogólnych, najczyściej literalni • pedagogiczna wylicza siedem. W odniesieniu do uczniów dorosłych, owi • ludem zasad uzupełnić można o kilka dodatkowych, związanych ze spa cyfiką procesu kształcenia dorosłych. Omówimy je pokrótce.

/nsada poglądowości jest jedną z najwcześniej sformułowany h a zarazem najpowszechniej uznawanych zasad nauczania. Przęślr/ega ona przed wszelkim werbalizmem, zalecąjąę w procesie poznawania r/n czy wistości bezpośrednie poznawanie rzeczy i zjawisk, a nie zastępowa me u li opisami słownymi. Jeżeli kontakt bezpośredni z poznawana r/r i zywistością jest niemożliwy, należy posłużyć się jej różnymi i ti.pnikami, np. dydaktycznymi środkami audiowizualnymi. l\vnżn u iż zasada poglądowości winna być przestrzegana tak w podającym pik i w poszukującym toku nauczania-uczenia się, z tym iż formy jej rc» idi/.acp należy uzależniać od takich czynników jak właściwości psyclmli /.ycznego rozwoju uczących się, zasób ich doświadczenia, stopień umiejęl nuści samodzielnego prowadzenia obserwacji rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów, umiejętności opisywania wyników obserwacji, pomiarów i eksperymentów oraz formułowania poprawnych wyników. Wynika wm z tych uwag, iż sposób posługiwania się np. dydaktycznymi środkami m diowizualnymi w procesie kształcenia dorosłych winien być do pewnemu stopnia odmienny aniżeli w odniesieniu do dzieci i młodzieży, o czym wspomniano szerzej w rozdziale poświęconym środkom dydaktycznym

Zasada przystąpności w pracy dydaktycznej dopomina się o re-.pi ktowanie w procesie nauczania-uczenia się rozwojowych możliwości uczących się. Zasada przystępności zwana też zasadą stopniowania trud ności podpowiada następujące reguły postępowania:

w nauczaniu należy przechodzić od tego co jest dla ucznia bliskie do lego co dalsze,

w nauczaniu należy przechodzić od tego, co jest dla ucznia łatwiej sze, do tego co trudniejsze,

w nauczaniu należy przechodzić od tego, co jest uczniom znane do lego co nowe i nieznane,

w procesie nauczania uczenia się należy uwzględnić różnice w tern pie pracy i stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych uczniów,

Zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania-uczenia sic; eksponuje potrzebę ciągłego aktywizowania ucznia poprzez wprowadzanie go w różne sytuacje problemowe i namawianie do ich samodzielnego, naturalnie pod opieką nauczyciela, rozwiązywania. Zasada ta nie jest np. realizowana w wielu tradycyjnych metodach nauczania, w których centralną postacią był nauczyciel, a ocł ucznia wymagano jedynie zapamiętywania przekazywanego, w sporych nieraz ilościach, materiału. Z zasad świadomego i aktywnego uczestnictwa wynikają m. in. następujące reguły postępowania:

-    nauczyciel powinien starać się poznać indywidualne zainteresowania uczniów i rozwijać je w taki sposób, aby coraz bardziej uwzględniały obiektywme potrzeby społeczne,

-    nauczyciel powinien stawiać uczniów w sytuacjach wymagających od nich dostrzegania i wyjaśniania niezgodności między obserwowanymi faktami a posiadaną wiedzą,

-    nauczyciel powdnien stwarzać warunki sprzyjające wdrażaniu uczniów’ do zespołowych form pracy.

Świadome uczestnictwo uczących się w' procesie kształcenia ma miejsce wtedy, gdy zaczynają oni kierować się własnymi motywami, dlatego też nauczyciel winien te motywy i potrzeby poznawać, aby móc je świadomie i skutecznie wykorzystywać w pracy dydaktycznej.

Zasada systematyczności jest jedną z zasad decydujących w sposób istotny o skuteczności świadomych poczynań ludzi i w procesie nauczania-uczenia się odgrywa rolę szczególną. W myśl tej zasady nauczyciel w swojej pracy dydaktycznej winien uwzględniać następujące reguły:

-    znać stan wiedzy wyjściowej uczących się i systematycznie do tej wiedzy nawiązywać,

-    ustalać tzw. merytoryczny środek ciężkości każdego tematu zajęć; na jego tle i w powiązaniu z nim eksponować wszystkie pochodne wobec niego wiadomości i umiejętności,

-    zaznajamiać uczących się z nowym materiałem dopiero po uprzednim podzieleniu omawianego tematu na punkty i podpunkty, omawiane kolejno,

-    wprowadzać streszczenia i systematyzujące powtórzenia nie tylko na początku danych zajęć (w odniesieniu do treści zajęć poprzednich) a także nie tylko na ich zakończenie (jako czynnik utrwalający najważniejszą wiedzę tych zajęć), ale również po zakończeniu poszczególnych tematów cząstkowych,

-    w celu wdrażania uczących się do poprawnego formułowania swoich wypowiedzi należy również zwracać uwagę na sposób i formę wyrażania swoich myśli tych osób,