0000018

Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty

Ryc. 3. Siła mięśni brzucha w wieku 3 miesięcy pozwala dźwigać nogi zgięte we wszystkich stawach pod kątem prostym przez okres około 1 minuty.

Ustawienie miednicy w wyproście umożliwia, przy współudziale mięśni brzucha, uniesienie na dłużej obu kończyn dolnych do góry - aktywnie, przeciwko sile ciążenia (Ryc. 3). W warunkach prawidłowych kończyny dolne utrzymywane są w górze z podudziami ustawionymi równolegle do podłoża. Poszczególne odcinki kończyn: uda, podudzia i stopy powinny być zgięte wobec siebie pod kątem prostym. Naprzemienne ruchy rotacji wewnętrznej i zewnętrznej ud w kulistych stawach biodrowych pomagają w utrzymaniu stabilnej pozycji na plecach z uniesionymi nóżkami. W tej pozycji niemowlę wkracza w drugi kwartał życia.

Jak dochodzi do uniesienia głowy nad podłoże z pozycji leżenia na brzuchu w pierwszym kwartale życia

Od pewnego czasu zachęca się matki, aby układały niemowlęta często na brzuszku. Przed posiłkiem uciskany brzuszek ułatwia wydalanie gazów, co korzystnie działa w przypadku kolki brzusznej. Z kolei pojedzeniu, na wypadek ulewania, pozycja na brzuszku jest lepsza, bo zmniejsza niebezpieczeństwo zachłyśnięcia się pokarmem. Te prawdy są nadal aktualne. Korzyści z leżenia na brzuszku argumentuje się także stymulowaniem rozwoju, bowiem dziecko najpierw uczy się coraz pewniej unosić głowę, opierając się coraz lepiej na przedramionach. putem na łokciach, potem wyżej - na wyprostowanych w łokciach kończynach górnych, aż w końcu z leżenia na brzuszku przechodzi do raczkowania.

2. Prawidłowy rozwój niemowlęcia i pierwsze sygnały jego zaburzeń

Dzisiaj wiemy więcej o rozwoju dziecka i wiemy lepiej, kiedy leżenie na brzuszku jest korzystne, a kiedy nasilić może nieprawidłowe wzorce rozwoju. Dlatego należy doradzać indywidualnie, oceniając najpierw, jak dziecko radzi sobie w tej pozycji. Jeżeli maleństwo źle się czuje w leżeniu przodem, płacze i protestuje, ma z pewnością trudności z prawidłowym podporem na przedramionach i łokciach. Nie czuje się bezpiecznie. Aby łatwiej zrozumieć mechanizm i przyczyny tych trudności musimy prześledzić sekwencje prawidłowego rozwoju niemowlęcia z pozycji leżenia na brzuchu (leżenia przodemi.

Donoszony zdrowy noworodek położony na brzuszku dotyka do podłoża jednym policzkiem. Główkę ma lekko odgiętą do tyłu, szyja wydaje się być bardzo krótka. Na podłożu leżą nadgarstki, klatka piersiowa na wysokości mostka, kolana i podudzia. Kończyny górne i dolne są zgięte we wszystkich stawach. Biodra i brzuszek uniesione są nieco ponad podłoże, co związane jest z odgię-ciowym prymitywnym ustawieniem miednicy i silniej wyrażonym napięciem mięśni zginających stawy biodrowe. U donoszonego noworodka, przy prawidłowym napięciu mięśniowym nie da się wyprostować nóżek w stawach biodrowych do kąta 180° w stosunku do osi kręgosłupa i położyć płasko miednicą na podłożu. Nóżki i rączki w tym wieku są zgięte we wszystkich stawach, ponieważ w tym okresie życia występuje przewaga napięcia w mięśniach zginających. Dłonie zamknięte w piąstki ułożone są na podłożu, na wysokości barków, łokcie są często uniesione nieco w górę (retrakcja), ramiona znajdują się blisko klatki piersiowej, kciuki przywiedzione i schowane w piąstkach (Ryc. 4j.

Leżąc na brzuszku zdrowy noworodek potrafi jedynie odwrócić głowę z boku na bok, tuż nad podłożem. Umiejętność ta związana jest z reakcją obronną.

Ryc. 4. Noworodek leżący przodem.

37