0000020

Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty

To umożliwia stabilne i swobodne podparcie na łokciach. Dziecko już nie opada na bok. potrafi dłużej pozostać w symetrii i faktycznie dźwigać głowę. Dzięki coraz większej możliwości rotacji między kręgami, głowa może już zwrócić się swobodnie w obie struny bez pociągania przy tym barku strony przeciwnej (Ryc. 5).

W czasie symetrycznego podparcia na łokciach ciało dziecka dociska do podłoża w trzech punktach - na przyśrodkowych powierzchniach łokci (nadkłyk-ciach przyśrodkowych kości ramiennych) i na dolnej części brzuszka (blisko Stawów biodrowych), w okolicy spojenia łonowego. Dzięki stabilnemu podparciu w wymienionych trzech punktach, głowa dźwigana jest aktywnie - przeciwko sile przyciągania ziemskiego. Ta pozycja symetrycznego podparcia na łokciach jest przy wyprostowanym kręgosłupie na całej jego długości kolejnym kamieniem milowym w rozwoju dziecka. Jest bazą do rozwoju kolejnych funkcji. Jeszcze raz podkreślę, że dzieci, które nie osiągają tego stadium rozwoju, czyli nie uzyskują symetrycznego wyprostu kręgosłupa na całej długości i w ślad za tym nie umieją zastosować w swoim rozwoju ruchowym prawidłowych wzorców należnych dla wieku trzech miesięcy życia, są bezsprzecznie narażone na to, że ich dalszy rozwój nie będzie przebiegał prawidłowo.

Ryc. 5. Symetryczne podparcie na łokciach pod koniec pierwszego kwartału w leżeniu przodem.

2. Prawidłowy rozwój niemowlęcia i pierwsze sygnały jego zaburzeń

Dziecko, które mimo upływu kolejnych tygodni nadal nie umie podeprzeć się symetrycznie na łokciach i utrzymać stabilnie tej pozycji, zwykle demonstruje następujące zastępcze wzorce zachowania:

L. Opada na bok, czasem stale w tę samą stronę.

2.    Ucieka z jednym łokciem do tyłu i podpiera się krzywo, asymetrycznie, z jednej strony na łokciu, z drugiej na nadgarstku, denerwuje się i traci równowagę.

3.    Podporowi na nadgarstku towarzyszyć może także wyprost w łokciu, jakby prężenie kończyny górnej. Podparcie na wyprostowanej kończynie górnej w pierwszym kwartale jest zawsze oznaką wzmożonego napięcia mięśni w omawianej rączce i zagrożeniem dla dalszego niezaburzonego rozwoju.

4.    Podparcie może być utrudnione na obu łokciach, oba uciekają wtedy do tyłu i niemowlę wraca do pozycji noworodka. Czasem dziecko układa rączki wzdłuż ciała i ma trudności z przeniesieniem ich do przodu, co sprawia wrażenie znacznej bezradności.

ó. Mimo opisanych trudności z podporem głowa dziecka odginana jest bardzo mocno do tyłu, nóżki prężą się, a stopy ustawiają się ..baletowo”; tułów chwieje się, a w końcu opada na bok.

W mechanizmie powstawania tych nieprawidłowości rolę odgrywają następujące elementy:

1. Wzmożenie napięcia kończyn górnych z towarzyszącym wzmożeniem napięcia mięśni karku i grzbietu.

2    Niewystarczający wyprost kręgosłupa.

3    Zablokowany ruch w stawach obojczykowo-mostkowych i utrzymujące się ustawienie barków do przodu (w tak zwanej protrakcji - głowa w ramionach), a łokci do tyłu (retrakcja ramion).

4. Związany /. tym brak centrowania głów kości ramiennych w kulistych stawach barkowych.

Dzieci z takimi trudnościami nie powinny być układane na brzuszku, bo utrwala to nieprawidłowe wzorce. Opóźnianie się rozwoju funkcji podporowych kończyn górnych utrudnia włączanie się mechanizmów podporowo-wyprost-nych, koniecznych do osiągania kolejnych stadiów rozwoju ruchowego. Dzieci, które nie mogą się prawidłowo rozwijać, skazane są na posługiwanie się także potem zastępczymi wzorcami ruchu. Wzorce zastępcze są nieprawidłowe, jed-

41