0000013

Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty

W czasie porodu niedotlenieniu ulegają dzieci okręcone pępowiną oraz te, u których z różnych przyczyn wydłużał się czas wstawiania się główki do kanału rodnego lub czas pokonywania drogi przez kanał. Jeśli pępowina jest bardzo krótka, to trzyma płód jak na smyczy i czasem dopiero wypchnięcie mechaniczne dziecka doprowadza do zakończenia przedłużającego się porodu. Często wtedy wyrazem niedotlenienia rodzącego się płodu są wahania lub zwolnienie jego tętna oraz brudne lub zielone wody płodowe. Im dłużej trwa taki stan, tym bardziej dziecko po urodzeniu wykazuje objawy zmęczenia, mniejszą reaktywność na bodźce i otrzymuje niską ocenę punktacji wg Apgar. Skala oceny noworodka wg Apgar jest przyjęta w wielu krajach jako punktowa ocena noworodka w pierwszej, trzeciej, piątej i dziesiątej minucie życia. Jeśli dłużej trwa stan zmęczenia po porodzie i ocena noworodka w kolejnych minutach jest nadal niska, zwiększa to prawdopodobieństwo pojawienia się problemów w czasie dalszego rozwoju dziecka.

Warto wyjaśnić, czym są te ważne punkty, jakimi obdzielamy każde nowonarodzone dziecko. Virginia Apgar zaproponowała po 2 punkty za prawidłowe wyniki pięciu elementów oceny stanu noworodka. Są to:

1. Czynność skurczowa serca z częstotliwością około 140 uderzeń na minutę.

2. Sprawne oddychanie z głośnym krzykiem.

3. Dobre napięcie mięśni.

4. Żywa reaktywność na drażniące bodźce, ó. Różowa skóra noworodka.

Jeśli napięcie nie jest prawidłowe, skóra zasiniona lub blada, czynność serca zwolniona, a oddech zaburzony, nieregularny, w odniesieniu do każdej badanej cechy, w zależności od stanu dziecka, odejmuje się odpowiednią liczbę punktów - czasem 1, czasem nawet 2 punkty. Ciężki stan noworodka określany jest mianem zamartwicy. Zamartwica to stan noworodka w pierwszej minucie po porodzie wyrażony liczbą 5 lub mniejszą ogólną liczbą punktów. Oznacza to, ze noworodek wymagać może działań resuscytacyjnyeh pożywiających, wspomagających oddech i krążenie krwi), obserwacji i leczenia w oddziale noworodków oraz koniecznie pilnego nadzoru w pierwszym okresie pobytu w domu. Im dłużej noworodek wymaga intensywnych działań lekarskich, aby powrócić do dobrej żywotności i im wolniej poprawiają się parametry ocenianej czynności

1. Czynniki ryzyka okołoporodowego

serca i płuc, to tym większe jest niebezpieczeństwo, że dojdzie do trwałych skutków niedotlenienia. Im stan noworodka był poważniejszy, tym wcześniej należy wykonać badanie neurologiczne.

Uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego możemy obawiać się u dzieci niedonoszonych, potocznie nazywanych wcześniakami. Na Rycinie 1 oznaczone jest to jako cecha ,g". Im krótszy jest czas trwania ciąży, tym płód jest mniej przygotowany do samodzielnego podjęcia czynności życiowych, poza ciałem matki. Chodzi tu szczególnie o dojrzałość płuc, o gotowość pęcherzyków do rozprężenia się i podjęcia wymiany gazowej tlenu i dwutlenku węgla między powietrzem dochodzącym do najmniejszych oskrzelików a hemoglobiną krwinek we włosowatych naczyniach okołopęcherzykowych płuc. Im mniejsza masa urodzeniowa, tym noworodek jest bardziej niedojrzały i narażony na różne zaburzenia:

- oddechowe, spowodowane niedorozwojem pęcherzyków płucnych,

- ciężkie infekcje wynikające z niedojrzałości układu odpornościowego noworodka,

uszkodzenia siatkówki oka związane z długotrwałym podawaniem tlenu do inkubatora (cieplarki).

U niedojrzałego wcześniaka, bardziej niż u dziecka urodzonego o czasie, musimy brać pod uwagę zagrożenie, że w przyszłości jego rozwój psychoruchowy okaże się nieprawidłowy. U wcześniaków częściej niż u noworodków donoszonych dochodzi do pękania naczyń krwionośnych podczas wytaczania główki. Krwawienia śródczaszkowe mogą być powodowane przez uraz mechaniczny, ucisk lub duże ciśnienie działające na głowę noworodka podczas jej przechodzenia przez kanał rodny. Mogą być także wynikiem działania niedotlenienia na wrażliwą tkankę nerwową i ściany drobnych naczyń. Obecność krwawienia śródczaszkowego o różnym nasileniu lub objawów niedotlenienia mózgu możemy stwierdzić już krótko po urodzeniu w oddziale noworodków. Rutynowo w pierwszych dniach życia wykonuje się badania przezciemieniowe USG u wcześniaków urodzonych do 32 tygodnia ciąży, zwłaszcza tych z bardzo niską masą urodzeniową i kontroluje się potem w zależności od potrzeb i stanu dziecka.