ontogeneza4

Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty

Ryc. 16. Dziecko chodząc bokiem obciąża zewnętrzny brzeg stopy i kształtuje jej sklepienie podłużne.

Jeśli dziecko nigdy nie czworakowalo, a od razu wstało, przypuszczalnie sami rodzice przyczynili się do tego, nie dając mu okazji do czworakowania. Albo wcześnie wstawili je w chodzik, albo prowadzali za ręce, zanim nauczyło się wstawać własnymi siłami. Ma to jednak, jak wszystko w życiu, swoją cenę. Nieobecność czworakowania w procesie rozwoju ruchowego dziecka sprawia, że w przyszłości, czasem już całkiem ni edalekiej, może pojawić się więcej trudności na jego drodze niż w przypadku prawidłowego toku rozwojowego. Uważa się, że czworonożna koordynacja ruchowa jest wyrazem uporządkowania ośrodkowego układu nerwowego, jest bazą do zdobywania kolejnych umiejętności. Znane są badania, które udowadniają, że procent uczniów z dysleksją i dysgra-fią wśród dzieci, które nigdy nie czworakowały jest znaczny, większy niż w pozostałej populacji! Niektórzy terapeuci mowy zaczynają z dzieckiem ćwiczenia od naprzemiennego czworakowania, zanim rozpoczną zajęcia logopedyczne.

Brak czworakowania to gorsze w przyszłości planowanie ruchu, opóźnienie procesu nauki jazdy na rowerze czy na nartach albo trudności w grze w tenisa Takie dzieci mają problemy z wykonaniem pewnych ćwiczeń na lekcjach wy chowania fizycznego i często przeżywają wtedy swoje małe dramaty. Wart

wiedzieć, że ponad połowa młodocianych pacjentów ze skoliozami badanych w Stołecznym Centrum Rehabilitacji w Konstancinie koło Warszawy nigdy nie raczkowała. Z pewnością trzeba widzieć w tym pewien związek.

Dziecko, które zwykle w wieku 9 czy 10 miesięcy stoi i przesuwa się bokiem trzymając się mocno, dokonuje stopniowo prób oderwania rąk od mebla i chwycenia się za fotel stojący o krok dalej. Uczy się pokonywać lęk. Coraz pewniej utrzymuje postawę pionową dzięki trenowanym od pierwszych tygodni życia mechanizmom kontroli równowagi.

Najpierw uczyło się przenosić ciężar ciała z łokcia na łokieć, potem ćwiczyło opieranie się na jednej kończynie i pośladku w siadzie skośnym, potem z przodu do tyłu w pozycji czworaczej, aż stanęło pionowo. Teraz odrywa się od mebla, aż wreszcie spróbuje ruszyć do przodu. Zaczyna samodzielnie chodzić. Stopniowo kuca, wstaje. Stale doskonali swoje umiejętności.

Rodzice lub dziadkowie usiłują w międzyczasie prowadzać dziecko za jedną lub obie ręce. Koniecznie chcą przyspieszyć dzień osiągania przez nie umiejętności samodzielnego chodu. Uczą je, ćwiczą. A przecież dwunożna lokomocja jest i tak w programie ludzkiego rozwoju i zdrowe niemowlę osiągnie tę funkcję bez treningu, najczęściej pod koniec pierwszego roku życia. Zbyt wczesne narzucanie nowych zadań i zmuszanie do przekraczania nowych progów może mieć niekorzystny wpływ na gotowość dziecka do dalszych prób, może także przedłużyć okres lęku. Ono i tak musi samo poczuć, że jest już gotowe fizycznie i psychicznie, i że właśnie chce wykonać następny krok.

Chciałabym w tym miejscu poruszyć jeszcze problem niemowląt, które usiłują przemieszczać się po podłodze „po swojemu”. Rodzice opowiadają mi o turlaniu się do przedmiotu i są dumni, że dziecko dojdzie w ten sposób do każdego miejsca w mieszkaniu. Sama widziałam posuwanie się w siadzie przy pomocy podpieranych o podłoże pięt i „kroczenie” w rytmie siad-klęk-siad itd. Mniejsze niemowlęta leżą na plecach i odrywając od podłoża tułów odpychają się piętami i posuwają na głowie. Nieprawidłowo czworakujące niemowlęta mogą demonstrować różny sposób ruchu: jedne z powodu zbyt krótkiego wykroku uda pomagają sobie skośnym naprzemiennym ustawianiem miednicy, skracając to jeden, to drugi bok, inne jedną nóżkę zginają lepiej a drugą pociągają za sobą. Czasem słyszę, że jest to dopuszczalny wariant. Nie zgadzam się z tą