ontogeneza3

Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty

opinią. Uważam, że jeśli dziecko mn potrzebę dotarcia do miejsca, które wabi je czymś interesującym, to będzie stara o się tam dostać, jak potrafi. Nie oznacza to jednak, że robi to prawidłowo. W mojej ocenie takie dziecko ma jakiś problem ruchowy i nie umie sobie z nim poradzić, stosuje więc wzorzec własny, przez Vojtę określany jako: zastępczy. Myślę, że jeśli obserwujemy, że nasze maleństwo radzi sobie w potrzebie w taki sposób, to możemy spokojnie stwierdzić, że jest inteligentne, ma cel i motywację, ale ma też ograniczenie, które nie pozwala wykonać ruchu w sposób właściwy. Jeśli chcemy uniknąć ewentualnych dalszych kłopotów ortopedycznych (skolioza, płaskostopie), to jest to ostatni moment na rehabilitację. Czasem jedno ćwiczenie prowadzone przez 2-3 tygodnie może dać zaskakujące rezultaty i pomóc dziecku osiągnąć prawidłową koordynację ruchu i prawidłowe jego wzorce.

Rozwój ruchowy człowieka, tak jak rozwój zwierząt, a nawet poszczególnych układów naszego organizmu, odbywa się według genetycznie zaprogramowanego planu. Poszczególne funkcje pojawiają się w określonym wieku, w określonej kolejności po sobie i według bardzo sprecyzowanego wzorca. Rolą rodziców jest obserwowanie niemowlęcia i uchwycenie ewentualnych odchyleń od określonej dla wieku normy. Matka i ojciec mają prawo mieć wątpliwości i pytania. Nie zawsze też właściwie interpretują swoje obserwacje. Lekarz musi znaleźć właściwą odpowiedź - i albo uspokoić rodziców, albo jak najszybciej skierować dziecko na odpowiednie zabiegi (ćwiczenia) rehabilitacyjne.

Tab. 4. Przebieg rozwoju funkcji w kierunku od głowy do „ogona”.

	Umiejętności	Miesiąc, w którym pojawia się czynność
Głowa	Ssanie, poznawanie językiem	01234567 8 X
	„Chwyt” wzrokiem przedmiDtu,	X X
Kończyna	wodzenie za nim oczami Koordynacja ręka-ręka	X
górna	Dowolny chwyt przedmiotu	X
	Podpór na otwartych rękach	X
Kończyna	Koordynacja stopa-stopa	X
dolna	Podpór na stopach	X X

Jak rozpoznać u niemowląt Rozdział 3

zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego

Pierwsze objawy nieprawidłowości

Ocena zachowania niemowlęcia w najwcześniejszym etapie jego rozwoju jest zadaniem trudnym dla osoby o małym doświadczeniu w tej dziedzinie. Może być też wyzwaniem niewdzięcznym, bo jednorazowe badanie bardzo młodego niemowlęcia łączy się jednak z niepewnością diagnozy. Zdarza się przecież, że i zdrowe dziecko w pierwszych tygodniach życia raz czy drugi zareaguje nieprawidłowo, czym wzbudzi niepokój rodziców czy dziadków. Ośrodkowy układ nerwowy jest początkowo bardzo niedojrzały, a wynikiem tego są liczne reakcje zaburzonej koordynacji ncrwowo-mięśniowej występujące na tle zupełnie prawidłowych zachowań. Odróżnienie jednych od drugich wymaga dłuższej obserwacji.

Objawy zaburzenia funkcji ośrodkowego układu nerwowego nie od razu manifestują się w swym pełnym kształcie. Zachowania we wczesnym okresie niemowlęcym charakteryzują się zmiennością. Maleństwo to zaciska mocno piąstkę, aż bieleją paluszki, to rozluźnia ją. Raz wyciąga rączkę jakby chciało nią dążyć do zabawki, a zaraz potem ulega odruchowej reakcji Moro, rozrzucając kończyny górne, jakby przestraszyło się i próbowało ratować, chwytając się podłoża. W dojrzewającym mózgu dopiero z czasem włókna nerwowe ulegają tak zwanej mielinizacji, tzn. drogi nerwowe stopniowo pokrywają się osłonkami. Dopiero w tym stadium przewodzone bodźce docierają bez przeszkód z punktu do punktu, z komórki do komórki. Wcześniej niepokryte osłonkami nerwy porównać można do kabli elektrycznych bez izolacji. Mały bodziec może wyzwolić nadmierną reakcję. Stąd też obraz pracy układu nerwowego u najmłodszych dzieci jest trudny do interpretacji. Aby badanie neurologiczne niemowlęcia mogło potwierdzić lub wykluczyć nasze podejrzenia, powinno być