0000018 (11)

nerki prawej zaś dochodzi do połowy wysokości III kręgu lędźwiowego. U mężczyzn przeciętna odległość końca dolnego nerki lewej od najwyższego punktu grzebienia biodrowego wynosi 4—5 cm, a prawej około 3 cm. U kobiet odległość ta jest nieco mniejsza.

Przy położeniu ciała na grzbiecie wnęka nerkowa (hilus renalis) po stronie lewej leży na wysokości I kręgu lędźwiowego, po stronie prawej — na wysokości II kręgu lędźwiowego. Rzut miedniczki nerkowej (pelvis renalis) na tylną ścianę brzucha określamy czworobokiem Bazy--Moyranda, który wyznaczamy w następujący sposób: przeprowadzamy dwie linie poprzeczne przez środek wysokości I i II kręgu lędźwiowego i dwie prostopadłe do nich, z których pierwsza biegnie wzdłuż wyrostków kolczystych kręgów (przez środek kręgosłupa), a druga równolegle do pierwszej w odległości 5 cm od niej. Pole zawarte między tymi liniami określa nam rzut miedniczki nerkowej.

Położenie nerek wykazuje dość znaczną zmienność osobniczą. Koniec górny może dochodzić do wysokości trzonu X kręgu piersiowego, a dolny może sięgać nawet grzebieni biodrowych. Zmiany te występują najczęściej u kobiet. Nerki od żeber (z tyłu) są oddzielone przez część żebrową przepony i zachyłek żebrowo-przeponowy (recessus costodia-phragmaticus) jamy opłucnej. O tych stosunkach anatomicznych należy pamiętać przy zabiegach operacyjnych, zwłaszcza gdy chcemy dostać się do nerki od strony grzebietowej. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadkach, w których XII żebro jest zbyt krótkie, a omyłkowo może być potraktowane jako wyrostek poprzeczny I kręgu lędźwiowego.

W czasie głębokiego wdechu, mimo że płuco nie wypełnia całkowicie zachyłka żebrowo-przeponowego, możemy stwierdzić, zwłaszcza na nerce lewej, że odcinek górnego końca nerki jest pokryty przez płuco.

Dla lekarza praktyka, zwłaszcza dla chirurga, ma duże znaczenie znajomość odmian położenia nerek, a przede wszystkim zmian wrodzonych.

Nerka może leżeć na trzonach kręgów (przeważnie znajduje się wtedy niżej niż w warunkach prawidłowych), w okolicy wzgórka, w dole biodrowym, w miednicy mniejszej, z przodu lub z tyłu odbytnicy, przy czym może równocześnie układać się po stronie przeciwnej niż normalnie.

Wrodzone odmiany położenia możemy dokładnie odróżnić od tzw. nerki wędrującej. W odmianie wrodzonej nerka ma położenie stałe, naczynia krwionośne mogą mieć odejście lub ujście nietypowe. Tętnice odchodzą od naczyń leżących najbliżej nerki, żyły uchodzą podobnie. Mo-czowód jest stosunkowo krótki, tym krótszy, im bliżej pęcherza moczowego znajduje się nerka. W nerce wędrującej stwierdzamy położenie zmienne, natomiast naczynia odchodzą i uchodzą w miejscach typowych, wydłużając się tylko; moczowód ma długość prawidłową, a przy opadnięciu nerki tworzy zagięcie. W związku z wadami rozwojowymi nerek należy pamiętać o możliwości występowania nerki podkowiastej, eso-watej, pierścieniowej i o nerce podwójnej.

Nerki można wyczuwać przy ułożeniu badanego na wznak, na boku lub gdy stoi on pochylony do przodu. Badanie leżącego na grzbiecie wykonuje się w sposób następujący: badając nerkę lewą stajemy po stronie lewej, podkładamy lewą rękę pod okolicę lędźwiową i unosimy ją, natomiast prawą rękę staramy się zbliżyć do lewej uciskając powłoki brzucha poniżej luku żebrowego. Nerki są wyczuwalne w postaci dość zbitego, gładkiego i owalnego tworu. Badając nerkę prawą zmieniamy ustawienie i ręce.

Ryc. 118. Rzut moczowodu na przednią ścianę brzucha.

Rzut moczowodu na przednią ścianę brzucha otrzymujemy przeprowadzając linię od guzka łonowego do punktu leżącego pośrodku linii poziomej, biegnącej poniżej łuku żebrowego, a która łączy linię po-środkową przednią ciała z przedłużoną linią środkowo-obojęzykową (ryc. 118). Dokładną orientację co do wielkości, kształtu i położenia nerek daje badanie rentgenowskie. Za pomocą urografii i pielografii możemy ocenić stan kielichów, miedniczek, moczowodów oraz stosunek nerek do szkieletu.

Pęcherz moczowy

Pęcherz moczowy (vesica urinaria) u dorosłego położony jest w miednicy mniejszej (pelvis minor) za spojeniem łonowym; u mężczyzny leży do przodu od odbytnicy, u kobiety — do przodu od macicy i pochwy.

141