029 (11)

Granit, mleko i farba malarska są przykładami mieszanin substancji. Większość artykułów spożywczych jest mieszaninami różnych substancji. Powietrze i benzyna to również mieszaniny. Mieszamy ze sobą cynamon i cukier, piasek i sól, kawę słodową i naturalną: znów mamy mieszaniny.

42. Jak oddzielić sól od pieprzu?

Wysypujemy na stół gruboziarnistą sól i mieszamy ją ze zmielonym pieprzem. Ponieważ ręczne rozdzielanie mieszaniny byłoby cokolwiek żmudne, wykorzystamy statyczny ładunek elektryczny. Pocieramy łyżeczkę z tworzywa sztucznego o wełnianą tkaninę. Gdy zbliżymy teraz łyżeczkę do mieszaniny soli z pieprzem, pieprz raptownie uniesie się i przylgnie do łyżeczki.

Łyżeczka z tworzywa naładowała się podczas pocierania elektrycznie i przyciąga do siebie cząstki soli i pieprzu. Żeby rozdzielić mieszaninę, musimy „przyciągnąć" jedynie lżejszy pieprz-dlatego nie powinniśmy trzymać łyżeczki zbył nisko.

Wykorzystujemy:

sól, pieprz, łyżeczkę z tworzywa sztucznego, wełnianą tkaninę.

Rys. 18. Rozdzielanie mieszanin: a) len sposób jest żmudny, b) ..magnetyczne'* rozdzielanie soli i pieprzu

43. Jak możemy rozdzielić inne mieszaniny?

Zmieszano 5 łyżeczek piasku i 5 łyżeczek soli kuchennej. Rozdzielimy ię mieszaninę, wsypując ją do cylindra z wodą. Piasek osiądzie na dnie. Roztwór znad piasku wlewamy ostrożnie do garnka lub porcelanowej miseczki i ogrzewamy - z roztworu powoli odparuje woda, a w naczyniu pozostanie sól.

Mieszamy piasek z opiłkami żelaznymi i próbujemy rozdzielić je za pomocą magnesu.

Wsypujemy 7 g pyłu żelaznego i 4 g pyłu siarkowego domoż.dzierza i starannie je mieszamy. Kto nie ma wagi, może zmieszać 2 czubate łyżeczki żelaza i 8 czubatych ły żeczek siarki. Poszczególne cząstki mieszaniny są nie do odróżnienia gołym okiem-można to zrobić jedynie pod lupą lub mikroskopem. Żelazo można ponow nie wydzielić za pomocą magnesu; z innej próbki można je wypłukać wodą (rys. 19). Na czym polega ta metoda rozdzielania?

Wynik: W mieszaninie substancji każdy jej składnik zachow uje swe pierwotne własności. Stosując różnorakie procesy, można rozdzielić mieszaninę ponownie na składniki. Rozdzielanie stosuje się często w technice - rozpuszczanie w' produkcji cukru i soli. magnetyczne oddzielanie magnetytu od bezwartościowej skały, wypłukiwanie przy w zbogacaniu ubogich rud metali, wybieranie przy rozsortowaniu diamentów i kamieni oraz na przenośnikach taśmowych w kopalniach węgla.

R>s. 19. a) W^roda pomaga rozdzielać sól i piasek, b) żelazo i siarkę można rozdzielić prawie automatycznie

57