0000026 (9)

i dolne. W stawie kolanowym odbywają się ruchy zgięcia i prostowania dookoła osi poprzecznej oraz ruchy obrotowe dookoła osi pionowej.

Ruchy zginania w stawie kolanowym powoduje mięsień dwugłowy uda (m. biceps jemoris), półbłoniasty (m. semimembranosus), półścięgni-sty (m. semitendinosus) oraz w słabszym stopniu mięśnie: smukły (m. gracilis), krawiecki (m. sartorius), brzuchaty łydki (m. gastrocne-mius) i podkolanowy (m. popliteus). Zakres tego ruchu jest bardzo duży. Zginanie jest hamowane przez pasma tylne obu więzadeł krzyżowych i napinanie się mięśni prostowników.

Prostowanie w stawie kolanowym powoduje mięsień czworogłowy uda (m. ąuadriceps jemoris). Ruch ten jest hamowany przez więzadła poboczne oraz przez więzadło podkolanowe, pasma przednie więzadła krzyżowego przedniego oraz tylne więzadła tylnego.

Ruchy obrotowe goleni do wewnątrz w stawie kolanowym, możliwe jedynie przy zgięciu goleni w tym stawie, wywołują mięśnie: brzuchaty łydki (głowa boczna — słabo), półbłoniasty, półścięgnisty, krawiecki, smukły oraz podkolanowy. W ruchu tym łąkotka przyśrodkowa przesuwa się w stosunku do kłykcia kości piszczelowej do przodu, a boczna do tyłu, natomiast kłykieć przyśrodkowy piszczeli przesuwa się ku tyłowi, a boczny do przodu. W ten sposób następuje jak gdyby zaklinowanie stawu, ograniczające głębokość obrotu. Najsilniej jednak ruchy obrotowe są hamowane przez więzadła krzyżowe, które w czasie tego ruchu owijają się dokoła siebie.

Ruch obrotowy goleni na zewnątrz powoduje głównie mięsień dwugłowy uda, a w słabszym stopniu naprężacz powięzi szerokiej i brzuchaty łydki (głowa przyśrodkowa). W tym ruchu łąkotka przyśrodkowa przesuwa się do tyłu, a boczna do przodu, natomiast kłykieć przyśrodkowy do przodu a boczny do tyłu. Silnie hamują ten ruch więzadła poboczne. W zgiętym stawie kolanowym przy ustalonej goleni może odbywać się ruch obrotowy uda na zewnątrz i do wewnątrz dokoła osi podłużnej goleni.

Nakłucie stawu kolanowego wykonujemy przy brzegu bocznym lub przyśrodkowym rzepki w pozycji lekkiego zgięcia w stawie kolanowym.

Strzałka jest połączona z kością piszczelową w górnym odcinku stawem piszczelowo-strzałkowym (articulatio tibiofibularis), a w dolnym więzozrostem piszczelowo-strzałkowym (syndesmosis tibiofibularis). Zakres ruchów w tych połączeniach jest bardzo mały. W stawie piszczelowo-strzałkowym mięsień dwugłowy uda przy zgięciu goleni nieznacznie przesuwa głowę strzałki ku tyłowi. Poza tym zachodzą w tym stawie ruchy amortyzujące odchylenie kostki bocznej w stawie skoko-wo-goleniowym, które występują pod wpływem ucisku bloczka kości skokowej.

Staw skokowo-goleniowy (articulatio talocruralis), zwany dawniej stawem skokowym górnym, jest typowym stawem zawiasowym. Odby-

Ryc. 132    Ryc. 133

Ryc. 132. Staw skokowo-goleniowy. Zdjęcie boczne: 1 — articulatio talocruraiis, 2 — articulatio subtalaris, 3 — extremitas distalis tibiae, 4 — extremitas distalis fibulae, 5 — talus, 6 — calcaneus, 7 — os naviculare, 8 — os cuboideum, 9 — os cuneiforme laterale, 10 — basis ossis metacarpi V, 11 — articulatio talocalca-neonaricularis, 12 — articulatio calcaneocuboidea, 13 — facies articularis infe-rior, 14 — malleolus medialis, 15 — caput tali, 16 — collum tali, 17 — corpus tali, 18 — trochlea tali, 19 — processus lateralis tali, 20 — processus posterior tali, 21 — tuber calcanei, 22 — sustentaculum tali, 23 — processus medialis tu-beris calcanei, 24 — processus lateralis tuberis calcanei (wg Daniela: Atlas anatomii rentgenowskiej człowieka).

Ryc. 133. Staw skokowo-goleniowy. Zdjęcie przednio-tylne: 1 — articulatio talo-cruralis, 2 — eitremitas distalis tibiae, 3 — extremitas distalis fibulae, 4 — talus, 5 — calcaneus, 6 — os nauiculare, 7 — os cuboideum, 8 — os cuneiforme me-diale, 9 — os cuneiforme intermedium, 10 — os cuneiforme laterale, 11 — facies articularis inferior, 12 — malleolus medialis, 13 — facies articularis malleoli, 14 — malleolus lateralis (wg Daniela: Atlas anatomii rentgenowskiej człowieka).

wają się w nim ruchy zginania i prostowania stopy oraz przy ustalonej stopie pochylenie i prostowanie goleni. Ruchy te odbywają się dookoła osi poprzecznej stawu.

Zgięcie stopy w stawie skokowo-goleniowym powoduje mięsień trój-głowy łydki (jako zginacz działa najsilniej), zginacz długi palców (m. /Jexor digitorum longus), zginacz długi palucha (m. flexor hallucis longus), piszczelowy tylny (m. tibialis posterior), strzałkowy długi i krótki (?n. peroneus longus et brevis).

Prostowanie stopy powoduje mięsień piszczelowy przedni (m. tibialis anterior), prostownik długi palców (m. extensor digitorum longus), prostownik długi palucha (m. extensor hallucis longus) i strzałkowy trzeci (m. peroneus tertius).

Staw skokowo-piętowo-łódkow^ i staw skokowo-piętowy (articulatio talocalcaneonauicularis et articulatio subtalaris). Dawniej oba te stawy