048

gdzie: Px, Py* Pz - składowe kierunkowe zewnętrznej siły.

MO*. MO_y, MOo - składowe kierunkowe zewnętrznego momentu. a._x, a_v, a/    - składowe przyspieszenia stycznego ruchu statku,

£x. Ey. Ez    - składowe przyspieszenia normalnego (kątowego) statku.

MOpi. MO|» - wzdłużny i poprzeczny moment prostujący, li, I    - ramiona wzdłużnego i poprzecznego momentu prostu

jącego,

m    - masa statku.

3. 5. Wnioski z warunków równowagi statku nawodnego

Z prezentowanych wyżej równań równowagi dla statku nawodnego wynika, że dla ruchów obrotowych wokół osi x-x i y-y (czyli dla przechyłów' i przegłębień) w początkowych stanach równowagi, gdy występują zerowe momenty zewnętrzne, linie działania wektorów ciężaru i wyporu pokrywają się. Wystarczy więc znać położenie środka masy lub środka wyporu statku, by wyznaczyć przebiegi wektorów obu tych sił. Dla obrotu statku wokół osi x-x wynika z tego istotna informacja. Ponieważ według przepisów eksploatacji statki mają pływać bez trwałego przechyłu, można ten wymóg spełnić jedynie wówczas, gdy środek masy statku leży na płaszczyźnie symetrii jednostki. Na statkach o symetrycznej budowie na tej płaszczyźnie leży bowiem środek wyporu, gdy jednostka jest nicprzcchylona. Warunek pływania statku bez przechyłu można więc wyrazić następująco:

y_G =°-

gdzie yc - współrzędna poprzeczna środka masy załadowanego statku.

Natomiast z równania równowagi stałej dla ruchu wokół osi y-y, czyli dla przegłębień. przy uwzględnieniu tego. że środek masy leży nad środkiem w)poru, można wnioskować co do wzajemnych relacji między odciętymi tych środków. Odcięte środka masy i środka wyporu są odmierzane względem ruchomego układu współrzędnych związanego ze statkiem. Do obliczania stanów załadowania przyjmuje się najczęściej układ, którego początek pokrywa się z punktem przecinania się trzech głównych płaszczyzn odwzorowania kształtu kadłuba: symetrii, podstawowej i owręża (3, 8, 16|. Ponieważ siły ciężkości i wyporu statku są zawsze pionowo skierowane, czyli związane z nieruchomym układem odniesienia, każdy obrót ruchomego układu współrzędnych dotyczących statku wywołuje zmianę współrzędnych punktów przyłożenia wyżej wymienionych sił. Pokazano to na rysunku 20, na którym

48