067 (11)

Na zakończenie trzeba powiedzieć, żc paliwem przyszłości nie będzi jednak drewno, lecz spirytus drzewny, czyli metanol (alkohol metylen który podobnie zresztą jak benzynę, można otrzymywać w^t procesact przetwarzania węgla. Drewno pozostanie natomiast cennym surowcet biologicznym, z którego otrzymuje się celulozę, cukier i wiele innycl substancji.

Wykorzystujemy:

probówkę, korek z rurką szklaną, palnik spirytusowy lub gazowy palnik butlowy, suchy pył drzewny (trociny), 2 probówki, 2 korki gumowe. 3. rurki szklane, słoik po dżemie, małe szczapki drewniane.

110. Napęd rakietowy

Odkąd człowiek zaczął wyruszać w Kosmos, młodzi konstruktorzy próbują budować coraz to inne pojazdy rakietowe. Po wszystkich swoich doświadczeniach muszę zdecydowanie odradzać młodym chemikom wszelkie próby z rakietami o napędzie chemicznym, np. prochowym. Takie hobby staje się niestety przyczyną zbyt wielu nieszczęść. Możemy jednak wykorzystać zupełnie bezpieczny napęd odrzutowy innego rodzaju.

Zbudujemy łódkę poruszającą się na zasadzie odrzutu. Z kawałka mocnego drewna o długości 12 cm i grubości 1 cm wycinamy kadłub łodzi;

Rys. 55. a) Łódź odrzutowa, b) łódź olejowa

możemy także użyć kory sosnowej lub podobnego materiału. Za pomocą drutu przymocowujemy do kadłuba pustą, metalową fiolkę po lekach, w taki sposób, by zmieściła się pod nią mała świeczka lub tury styczna kostka spirytusowa. W pokrywce fiolki tuż przy jej obrzeżu robimy mały otwór. Fiolkę napełniamy do połowy ciepłą wodą. Ostrożnie kładziemy łódkę na wodzie i zapalamy świeczkę. Już po chwili łódka zaczyna płynąć ,.o własnych siłach” (rys. 55).

Kocioł parowy możemy również zrobić z wydmuszki jajka - jeden z jej otworów trzeba będzie zalepić klejem. Jajko napełniamy gorącą wodą i układamy na czterech gwoździkach wbitych w deseczkę. Gdy zapalimy świeczkę pod wydmuszką, statek rakietowy zaczyna z cichym sykiem pływać w wannie.

Wyjaśnienie: Energia chemiczna świecy zamienia się podczas spalania w ciepło, podgrzewając wodę do wrzenia. Strumień pary wypływający z fiolki wywołuje odrzut, który wprawia stateczek w ruch. Rakiety ogni sztucznych zawierają paliwa stałe, które spalając się wyzwalają duże ilości gazów. W wielkich rakietach kosmicznych odrzut jest wywoływany przez strumień gazów wylotowych powstających na przykład z wodoru i tlenu.

Wykorzystujemy:

drewnianą deseczkę, drut. fiolkę po lekach, ogarek świecy lub tury styczną kostkę spirytusową.

111. Łódź olejowa i statek mydlany

Doświadczenie /. Z kawałka celuloidu lub z kartonowej okładki zeszytu wycinamy nożyczkami według rys. 55b kadłub łodzi o długości 4 cm. W swej tylnej części kadłub ma wycięcie. Następnie nalewamy wodę do dużej miski i czekamy, aż zupełnie się uspokoi. Ostrożnie kładziemy łódkę na wodzie, tak by górna powierzchnia kadłuba pozostała zupełnie sucha. W okrągłe wycięcie wlewamy kilka kropli oleju-łódka od razu zaczyna płynąć do przodu.

Jak się to dzieje? Olej próbuje rozprzestrzenić się we wszystkich kierunkach na powierzchni w^rody. Ale w okrągłym wycięciu napotyka na

133