Scan0055 (13)

przewidziany programem materiał. Zasady naucz-ania nie są jednak prawami, lecz opartymi na spostrzeżeniach naukowych regułami praktycznymi”. Kierownik zespołu notuje treść wystąpienia referującego. Pozostali członkowie grupy studenckiej porównują przedstawioną definicję zasad nauczania z odpowiednimi określeniami tego pojęcia zawartymi w podręcznikach i własnych notatkach.

Godz. 17,^:39. Student M. R. wymienia podstawowe zasady nauczania, które — jego zdaniem — powinny być przestrzegane w procesie dydaktycznym w Ludowym Wojsku Polskim. Do najważniejszych zalicza: a) zasadę świadomego i aktywnego udziału żołnierzy w^v procesie nauczania — uczenia się; b) zasadę wiązania teorii z praktyką; c) zasadę poglądowości;

d)    zasadę jedności szkolenia indywidualnego i zespołowego;

e)    zasadę postępującej złożoności i stopniowania trudności;

f)    zasadę systematyczności; g) zasadę trwałości przyswajania wiedzy, umiejętności i nawyków. Następnie, opierając się na podręczniku J. Bogusza pt. Dydaktyka wojskowa, podaje krótką charakterystykę wymienionych zasad. Kończąc swoje wystąpienie przytacza następujące zdania z omawianego podręcznika dydaktyki wojskowej: „Wszystkie zasady nauczania stosowane w procesie szkolenia żołnierzy muszą być uwzględniane łącznie i w ścisłej zależności. Każda z omówionych zasad nabiera istotnego znaczenia tylko w^t ścisłym związku z pozostałymi. Na przykład zasada świadomości wymaga poglądowości, wiązania teorii z praktyką i systematyczności. Podstawą świadomości jest także przystępność i trwałość. Tylko łączne stosowanie wszystkich zasad dydaktycznych może zapewnić osiąganie pożądanych rezultatów w szkoleniu żołnierzy”.

Godz. 17.52. Student S. J.: „Świetnie przygotowałeś swój referat na seminarium. Postawiłbym ci za wykonanie tego zadania piątkę z minusem. Nie zasłużyłeś na pełną ocenę bardzo dobrą, ponieważ nic nie powiedziałeś na temat dyskusji toczącej. się w różnych krajach, a zwłaszcza w Związku Radzieckim, podnoszącej kwestie liczby i nazwy poszczególnych zasad nauczania”. Zabierający głos w dyskusji student — posługując się Zarysem dydaktyki ogólnej W. Okonia — przytacza na, ten temat poglądy'Z. Mysłakowskiego, M. Skatkina d- J. Ti-towa. Ustosunkowując się do liczby zasad dydaktycznych student S. J. uważa, że nie może być ona zamknięta. Cytuje odpowiedni fragment książki W. Okonia: „Wiadomo bowiem, że poznanie nasze jest nieograniczone, można więc przyjąć, iż nie wszystkie już zbadane prawa i prawidłowości procesu nauczania znalazły" swoje odbicie w wynikających z tych praw i prawidłowości normach, zwanych zasadami dydaktycznymi, i dalej, że z czasem możemy poznać nowe prawa rządzące nauczaniem oraz wymagające sformułowania nowych zasad”. Student M. R. zgadza się z przytoczonym uzupełnieniem i postanawia włączyć je do swojego referatu przygotowywanego na zajęcia seminaryjne.

Godz. 118,03. Kierownik grupy studenckiej dodaje, że omawiając to zagadnienie należałoby jeszcze dokonać porównania między liczbą, nazwą i kolejnością przedstawiania zasad dydaktycznych w książce W. Okonia i w podręczniku J. Bogusza. Otóż — stwierdza student B. W. — J. Bogusz omawia siedem, a W. Okoń tylko sześć zasad nauczania. Jeżeli chodzi o nazwę poszczególnych zasad, to W. Okop formułuje je w następujący sposób: 1) zasada systematyczności; 2) zasada wiązania teorii z praktyką; 3) zasada poglądowości; 4) zasada świadomości i aktywności uczniów; 5) zasada stopniowania trudności; 6) zasada trwałości wyników nauczania. Pomijając drobne różnice w nazwie zasad nauczania, należy jednak stwierdzić, że w Dydaktyce wojskowej uwzględnia się bardzo ważną normę postępowania dydaktycznego, jaką jest zasada jedności szkolenia indywidualnego i zespołowego. Możliwe, że 'zasada ta nie ma większego znaczenia w nauczaniu w szkolnictwie cywilnym, lecz w wojsku każdy przełożony jest zobowiązany organizować równocześnie indywidualną i zespołową pracę podległych sobie żołnierzy. Następnie kierownik zespołu dość szczegółowo omawia kolejność prezentowania poszczególnych zasad nauczania w obu wymienionych podręcznikach dydaktyki. Jego zdaniem kolejność taka została uwarunkowana ważnością poszczególnych ogniw procesu nauczania i uczenia się w wojsku i w środowisku cywilnym.

Godz. 13,15. Student M. R. chce zabrać głos w sprawie zasad nauczania, lecz kierownik zespołu oświadcza, że już czas na kolejną przerwę. Ogłasza więc przerwę w nauce własnej.

Godz. 18,25. Student M: R. mówi, że pragnie zakończyć charakterystykę podstawowych zasad nauczania następującym cytatem z Poradnika dydaktycznego oficera J. Bogusza i T. Karwata: „Wybitny pedagog rosyjski Uszyński porównał kiedyś złego, nie przestrzegającego zasad dydaktycznych, nauczyciela do pijanego woźnicy. Zły nauczyciel — mówił — podobnie jak pijany woźnica gubi po drodze cały swój ładunek i przyjeżdża

105