0000055 (2)

OCENA INDYWIDUALNA DZIECKA

Rodzice, opiekunowie, wychowawcy czy nauczyciele, chcąc obiektywnie ocenić rozwój dziecka, najczęściej postępują w ten sposob, że porównują „na oko” dane dziecko ze znajomą grupą rówieśników. Jest to ocena bardzo niedokładna, ponieważ taka mała grupa może być albo wyjątkowo dobrze rozwinięta, albo słabo.

Otóż lepiej jest w tym wypadku posiłkować się możliwie obiektywnymi danymi. Cała dotychczasowa treść książki, poświęcona zagadnieniu rozwoju dziecka, może ułatwić czytelnikowi zrozumienie odrębności organizmu dziecięcego, praw jego zmienności i umożliwić mu ustalenie pozycji w linii rozwojowej dziecka w danym wieku. Dla dalszego ułatwienia oceny podajemy dodatkowo najważniejsze pomiary, ich normy i zestawienie grupowe tych pomiarów — wskaźniki.

Żeby się jednak dobrze nimi posiłkować, należy zrozumieć ich wartość, aby bezkrytycznie nie przeceniać ich możliwości.

Pamiętać też należy, że ocena stanu rozwojowego dziecka, ustalona według szeregu pomiarów (np. wzrostu, wagi, siły życiowej, siły mięśniowej itd.), nie daje nam oceny zdrowia dziecka. Braki wykazywane przez pomiary (ale tylko braki daleko odbiegające od normalnych) mogą być wyrazem złego stanu zdrowia (np. niska waga — jako wyraz wychudzenia), mogą jednak być też wyrazem właściwości konstytucjonalnych dziecka i dziecko, aczkolwiek drobne, o małej wadze i wzroście, może być absolutnie zdrowe. Przeciwnie, nieraz wymiary przekraczające normę mogą zbiegać się z poważnymi brakami w zdrowiu dziecka.

Ocenę zdrcwia dziecka należy pozostawić lekarzowi specjaliście.

Oceniając poszczególne, częściowo uprzednio podane, pomiary, jak wzrost, wagę, objętość klatki piersiowej długość kończyn itd., przytaczamy pewne liczby dla poszczególnych okresów wieku. Liczby te powstały z wielu pomiarów osobników w danym wieku — z pomiarów tych uzyskano średnią arytmetyczną.

Co nam taki wynik mówi?

Im większa była liczba pomiarów dla uzyskania średniej arytmetycznej, tym bardziej odzwierciedla ona „przeciętne” liczby danego pomiaru, innymi słowy, podaje, jaki wymiar najczęściej będzie się spotykało w danej grupie, ustalając jakby jej charakterystykę.

Mimo to poza tym pomiarem pozostanie jeszcze bardzo dużo osobników, raczej większość.

Wobec tego, ponieważ z obliczeń matematycznych konwencjonalnie ustalono „normę” jako zasięg obejmujący co najmniej 68^ft/'o otrzymanych pomiarów, prócz wyniku średniej arytmetycznej podaje się tzw. odchylenie średnie geometryczne — sigma — które dodaje się lub odejmuje od średniej arytmetycznej. Obliczenie sigma odbywa się podług specjalnego wzoru matematycznego i pozwala nam na obliczenie, w jakich jeszcze granicach dodatkowych można ująć „normę”. Obliczenie sigma wyjaśnia również, czy materiał poddany obliczeniu (np. wzrost 7-letnich chłopców) jest jednolity, czy bardziej zróżnicowany. Tak np. w okresie dojrzewania, kiedy wahania wzrostu u dzieci są duże, sigma wykaże wyższe wartości niż w innym, bardziej spokojnym odcinku wieku.

Oto przykład wg Schiótza:

Średni wymiar wzrostu 10-letniej dziewczynki równa się 131,8 cm. Odpowiednio obliczone odchylenie średnie geometryczne wyniosło 5,7 cm. Granice wiec ,,normy” dla w^rzrostu 10-letnich dziewczynek mogą wynosić:

131,8 cm ± 5,7 cm, czyli od 126,1 cm do 137,5 cm.

W praktyce można dla wcrostu i wagi zastąpić obliczenie jednej sigma przez przyjęcie dla wzrostu 5°/n, dla wagi 10°/o odchylenia.

109