Krok pierwszy to zebranie danych biograficznych, informacji od rodziców, opiekunów, wychowawców, ustalenie przyczyny zgłoszenia dziecka do Poradni. W tym celu przydatne będą takie metody, jak: wywiad, obserwacja i analiza dokumentów. Bardzo często rodzice dziwią się, że na pierwsze spotkanie zapraszamy ich bez dziecka, bo uważają, że „to z dzieckiem są problemy”. Nie zawsze jest możliwe, aby podczas pobytu rodzica w gabinecie, ktoś w poradni zajął się dzieckiem. Z kolei rozmowa o dziecku przy dziecku z psychologicznego punktu widzenia nie jest właściwa, nawet jeśli rodzic uparcie twierdzi, że „dziecko zajmie się zabawkami i nie będzie słuchać”. Sytuacje, w których można kolejno przeprowadzić wywiad z jednym, później drugim rodzicem i zobaczyć dziecko w kontakcie z nimi są rzadkie. Najczęściej dziecko do poradni przyprowadza jeden rodzic, a kiedy wszystkie formalności z jego strony są dopełnione (zgoda na badanie, wywiad), rolę tę przejmują dziadkowie albo opiekunki. Pierwszy krok na etapie badania diagnostycznego jest również czasem na nawiązanie kontaktu z dzieckiem i rodzicami. Nie wszystkie dzieci są na pierwszym spotkaniu gotowe do współpracy z psychologiem. Czasem trzeba dać im więcej czasu na oswojenie się z nową osobą i miejscem. Reguła ta dotyczy również rodziców.
Kolejnym krokiem jest przełożenie zgłaszanego przez otoczenie problemu na język psychologii, postawienie roboczych hipotez. Na podstawie hipotez oraz oczekiwań, z jakimi zgłosili się rodzice, można wytyczyć zadanie diagnostyczne. Diagnostyka dzieci może koncentrować się na opisie wybranych cech i działań lub dotyczyć całokształtu funkcjonowania psychicznego (Dołęga, 2005). Jeśli diagnostyka dziecka koncentruje się na wybranych czynnościach czy funkcjach psychicznych, to przedmiotem badania stają się wybrane aspekty następujących obszarów rozwoju : somatycznego, motorycznego, kontaktów społecznych, emocjonalnego, poznawczego, mowy. Jeśli diagnoza dziecka ma dotyczyć całokształtu funkcjonowania, sięgamy po informacje uzyskane w diagnozie poszczególnych sfer i staramy się w oparciu o wybraną teorię nakreślić spójny portret psychologiczny dziecka. Diagnostyka osobowości dziecka w wieku przedszkolnym (Dołęga, 2005) obejmować będzie między innymi:
- opis typu temperamentu dziecka,
- ocenę sprawności umysłowej, zdolność, możliwości,
- analizę niektórych elementów strukturalnej regulacji psychicznej np. systemu nawyków,
poczucia tożsamości płciowej, struktury elementarnych potrzeb.
Krok trzeci polega na adekwatnym do zadania diagnostycznego doborze narzędzi.
Inny zestaw zastosujemy, aby sprawdzić czy zgłaszana przez rodziców odmowa chodzenia do
5