Proces komunikowania się to przesłanie wiadomości. W sytuacji wychowawczej to przesłanie informacji od wychowawcy do wychowanka i vice versa. Słowa nauczyciela to przekaz, który niesie wiadomość. Ten przekaz i wiadomość mają swoje właściwości i cechy.
Poza komunikacją werbalną w interakcji wychowawczej ogromne znaczenie ma pozawerbalne porozumiewanie się. W ostatnich latach zwrócono na tę formę komunikacji większą uwagę, ponieważ odkryto, że ma ona ogromny wpływ na zachowanie się partnerów interakcji. Powiedzenie F. Perlsa, że “nasze ciała nie kłamią”, wyprowadzone zostało z praktyki terapeutycznej. Komunikacja pozawerbalna informuje często o tym, co zostało pominięte w komunikacie słownym; przede wszystkim informuje o kontekście emocjonalnym interakcji.
KOMUNIKACJA MIĘDZYOSOBOWA:
1) Werbalna;
2) Pozawerbalna
M. Argylem - pozawerbalne porozumiewanie się w interakcji wychowawczej można podzielić na dziewięć następujących grup:
1) Kontakt fizyczny - uścisk dłoni, poklepanie po plecach, przytulenie do siebie.
2) Bliskość fizyczna - jest ona związana na ogół z tendencją do nawiązania bliskiego kontaktu. Jej brak informuje o braku chęci do nawiązywania bliskiego kontaktu fizycznego. Brak jej w kontaktach pomiędzy osobą dominującą a dominowaną.
3) Ruchy orientacyjne - (termin pochodzi od Pawłowa) - mają one miejsce w zamkniętej przestrzeni, w której partnerzy rozmowy przyjmują różne miejsca w zależności od typu i rodzaju kontaktu. - Osoby, które mają chęć współpracy ze sobą, będą zajmować miejsca obok siebie. Osoby, które chcą współzawodniczyć, będą nieświadomie zajmować miejsca naprzeciw siebie. Gdy chcą swobodnie dyskutować, rozmawiać - zajmują pozycję pośrednią (tj. półbokiem).
4) Ruchy całego ciała - nasza postawa: sposób w jaki całe ciało jest utrzymywane mięśniami. Np. “sylwetka” - jaką człowiek przyjmuje pokazuje jej postawę: dominującą lub submisyjną w kontaktach z innymi ludźmi.
5) Gesty wykonywane rękami: - mają one szczególne znaczenie; informują o przeżyciach, często zastępują wypowiedzi słowne: np. Włosi nie potrafią rozmawiać bez gestykulowania rękami.
6) Ruchy głowy - potwierdza lub zaprzecza otrzymywanym komunikatom. Zgadzam się z tym co powiedziałeś lub nie.
7) Wygląd zewnętrzny w ubraniu: rodzaj ubrania, uczesania, czystość
15