017 (17)

34 Kiedy dziecko i jego rodzice po:rzebujq pomocy

1.    Ewaluacja wiedzy opiekuna o wychowaniu i jego postaw wobec wychowania.

2.    To, jak rodzic postrzega zachowania dziecka oraz przekonania dziecka na temat rodzica.

3.    Jakość rodzicielstwa.

4.    Obserwacja interakcji rodzic - dziecko oraz zachowań rodzica i dziecka.

5.    Jakość przywiązania dziecka do rodzica.

(i. Emocje rodzica i jego reakcje na stres¹³.

Omówię teraz pierwsze trzy z powyższych punktów.

Wiedza o wychowaniu i postawy wobec rodzicielstwa

Badania pokazują, że rodziny, w których używa się przemocy, oraz rodziny, w których jej nie spotykamy, różnią się postawami wobec rozwoju dziecka. Na przykład sprawcy przemocy charakteiyzują się zwykle nierealistycznymi i zniekształconymi oczekiwaniami co do zdolności swych dzieci. Oczekiwania te często znacznie przewyższają ow-e zdolności, co wpływa na sposób dyscyplinowania i karania. Rodzice z tej grupy mąją nierealistyczne wyobrażenia, zgodnie z którymi dzieci pow^rinny umieć samodzielnie siedzieć w wieku 12 tygodni, a pierwsze kroki stawiać, gdy mają 40 tygodni. Co ważniejsze, rodzice ci spodziewają się często, że ich niemowlęta w 52. tygodniu życia będą już umiały rozpoznawać złe uczynki. Trudno się dziwić, że znaczny odsetek wypadków dopuszczania się przemocy, także seksualnej, wynika z podejmowanych przez rodziców bezowocnych prób zmuszenia dziecka do zachowywania się w sposób, który wykracza poza jego możliwości rozwojowa.

Analizy wskazują również, że jednym z elementów różniących rodziców używających przemocy od tych, którzy lego nie czynią, jest to, że osoby dopuszczające się przemocy postrzega-

¹⁵ K. Browne, M. Herbert. Precenlitig Family Violnnce, Chichester: Wiley 1996. ‘Zapobieganie przemocy io rodzinie (przeł. M. Babich, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1999).