0000075 (3)

albo do poruszania cieczy środowiska w celu doprowadzenia pokarmu lub oczyszczania powierzchni komórki. Ze względu na zasadnicze podobieństwo mechanizmów leżących u podstaw ich zdolności do wykonywania ruchu, będą tu omawiane wspólnie.

Grubość zarówno wici, jak i rzęsek jest rzędu 0,25 firn. Rzęski mają długość zwykle około 10-20 frm; wici bywają znacznie dłuższe. Zarówno wici, jak i rzęski, mają zdolność

Chromosomy

Mtkrotubule

Ryc. 9.3. Schemat wrzeciona mitotycznego komórki.

wykonywania falistych ruchów z częstotliwością około 10-40 cykli na sekundę. Rozprzestrzenianie się fali wzdłuż wici odbywa się z prędkością około 100-1000 (jtm/s. Zdolność do wykonywania ruchu uzależniona jest od dostarczenia wysokoenergetycznego adeno-zynotrójfosforanu.

Zasadniczym elementem, powtarzającym się we wszystkich tych organellach, jest system włókien, z których 9 jest umieszczonych na obwodzie, zaś 2 w osi organelli (ryc. 9.4).

Włókna te w kształcie podwójnych rurek zbudowane są z globularnych podjednostek białkowych. Białko to, zwane tubuliną, swoimi właściwościami jest bardzo zbliżone do aktyny, występującej w mięśniach. Ponadto na rurkach tych w regularnych odstępach umieszczone są cząsteczki innego białka — dyneiny. Mają one wymiary 15 nm długości i 8 nm grubości. Rozmieszczone są wzdłuż podwójnych rurek co 17 nm. Cząsteczki dyneiny

Włókna (podwd/ne rurki) zbudowane z tubutiny

Ryc. 9.4. Schematyczny przekrój przez rzęskę bakteryjną. Widoczny układ włókien 9-t-2, charakterystyczny dla wszystkich rzęsek i wici.

Ryc. 9.5. Mechanizm ruchu rzęsek i wici. Wygięcie następuje na skutek przesuwania się włókien względem siebie: A, B, C, D — kolejne fazy ruchu.

175