123 (2)

'    _V<-r.,,v.r-------

im

- Mg* \

II. Dualistyczny charakter systemu źródeł prawa

123

i-

i-

i-

>•

a

•ń

w

>

yi

f.C

.o-

ny

ic-

Nk\

ki

KU *»c»

\w

30*

nic

/.;k

iOl'

go

no-

Konstytucja i ustawy mają charakter aktów samoistnych, to znaczy mogą być wydawane w ramach ogólnej kompetencji organu uprawnionego do ich stanowienia; nie jest w tym celu konieczne żadne szczegółowe upoważnienie (zob. pkt 118). Podobny charakter należy przypisać ratyfikowanym umowom międzynarodowym. Natomiast rozporządzenia muszą mieć zawsze charakter aktów wykonawczych, to znaczy - w myśl art. 92 konstytucji - mogą być wydawane tylko na podstawie upoważnienia ustawowego, a upoważnienie to musi mieć charakter szczegółowy pod względem podmiotowym, przedmiotowym i treściowym (zob. pkt 124-125). Podobnie wykonawczy charakter muszą mieć akty prawa miejscowego (art. 94).

Inne przepisy konstytucyjne dają podstawę do uznania, że źródłami powszechnie obowiązującego prawa mogą być także:

rozporządzenia prezydenta z mocą ustawy (art. 234; pamiętajmy jednak, że można je wydawać tylko w sytuacji nadzwyczajnej, tzn. w stanie wojennym, gdy* Sejm nie może się zebrać na posiedzenie);

przepisy stanowione przez organizację międzynarodową, do której należy Polska, jeżeli umowa międzynarodowa konstytuująca tę organizację przewiduje taką skuteczność prawną tych przepisów w prawie wewnętrznym (art. 91 ust. 3; w praktyce chodzić tu o tzw. pochodne prawo wspólnotowe stanowione obecnie w ramach Unii Europejskiej; zob. pkt 136 i 393).

Należy też zwrócić uwagę na art. 59 ust. 2 konstytucji, który wspomina o układach zbiorowych pracy. Nawiązuje to do tradycyjnego rozwiązania, pozwalającego .i umieszczanie w tych układach pewnych norm prawnych o powszechnie obowiązu-icym charakterze, ale charakter prawny układów zbiorowych jest przedmiotem kon-«iwersji (o ile na przykład Ludwik Florek traktuje je jako źródła prawa powszechnie howiązującego, o tyle Krzysztof Kolasiński i Marek Zubik odrzucają taką możliwość).

104. W aspekcie podmiotowym zamknięcie systemu źródeł powszechnie hu wiązującego prawa oznacza, że konstytucja wymieniła w sposób wyczerpujący •iialog organów upoważnionych - na szczeblu centralnym - do stanowienia po-swechnie obowiązującego prawa. Gdy chodzi o prawo stanowione przez polskie many państwowe, to:

na poziomie konstytucyjnym wyłączne prawo stanowienia ma parlament w szczególnej procedurze przewidzianej przez art. 235 konstytucji (zob. pkt 25); na poziomie ustaw zwykłych wyłączne prawo stanowienia ma parlament, a tylko w sytuacji nadzwyczajnej, przewidzianej w art. 234 konstytucji, mogą być wydawane przez prezydenta rozporządzenia z mocą ustawy; na poziomie rozporządzeń prawo ich stanowienia mają tylko te organy, którym konstytucja przyznała taką kompetencję, to znaczy: prezydent (art. 142 ust. I): Rada Ministrów (art. 146 ust. 4 pkt 2): prezes Rady Ministrów (art. 148 ust. 3); ministrowie kierujący określonymi działami administracji rządowej oraz przewodniczący komitetów, o których mowa w art. 14" ust. 4 (art. 149 ust. 2 i 3); Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (art. 213 ust. 2). Owemu wyliczeniu należy przypisać charakter enumeracji, co oznacza, że żaden inny organ państwowy nie