10 (192)

31 .Rozkład przestrzenny i czasowy odpływu w Polsce W porównaniu z odpływami rzek świata, odpływy rzek polskich układają się poniżej wartości przeciętnej. Roczna normalna objętość odpływu rzek polskich wynosi 62,5 km⁵. W przeliczeniu na średnie roczne natężenie przepływu daje to 1980 m³/s. Z tej liczby przypada na Wisłę-1077 m³/s, Odrę -595 m³/s, rzeki Pizy:mctza - 280 xn³/s oraz na izeld należące do innych dorzeczy (Niemna, Dniestru, Dunaju i Łaby)-283m³/s, Największe średnie roczne odpływy jednostkowe mają rzeki karpackie (przeciętnie 101/s • km²), nieco mniejsze są odpływy rzek sudeckich (8 1/s ■ km²). Dużymi odpływami odznaczają się męki Przymorza Zachodniego (9,51/b • km²), a rzeki Przymorza Wschodniego mają odpływy mniejsze (7 1/s * km²). Najniższe odpływ}' występują w rzekach płynących na Niżu: średnio rzędu 4,0 1/s « km², a na rzekach uboższych w wodę odpływy są mniejsze - od 3 1/s * km. Ekstremalne odpływy jednostkowe w zlewniach kontrolowanych przez służbę hydrologiczną kształtują się następująco: mas SSq > 50 1/b ■ km.² występują ma potokach tatrzańskich, min SSq — 1,61/s • km² stwierdzono na Noteci Wschodniej (rejon jeziora Gpło) Podział rocznej objętości odpływu na półrocza i miesiące:

W półroczu zimowym z obszaru Polsld odpływa 57,3%, natomiast w półroczu letnim - 42,7% odpływu rocznego. W poszczególnych regionach kraju rozdział odpływu rocznego na oółrocza jest rozmaity. W nizinnym dorzeczu Biebrzy odpływ zimowy dominuje nad letnim (zima - 60,4%, lato - 39,6%), natomiast górskie dopływ}' Wisły, np.Skawa, wykazują przewagę odpływu letniego (zima - 49,4%Jiato-50,6%).

Rozkład odpływu na miesiące- jest jeszcze bardziej zróżnicowań}'. NaiwyZsże-odpływy miesięczne występująw Polsce w kwietniu (14,6% odpływu rocznego),w' marcu (12,3%) oraz maju-'(10,2%). Najniższe odpływy występują .we, wrześniu (5,5%) oraz w pażdziemiku.'(5,8%). Na mękach górskich wysokie odpływ}' zdarzają się w czerwcu i lipcu (po 12% odpływu rocznego).

36.Metoda analogii hydrologicznej (pośrednia)

Z metod analogii korzysta się, gdy dane hydrometryczne w rozpatrywanym przekroju nie są kompletne, tzn. obejmują krótki okres lub dotyczą jedynie stanów wody lub przepływów. Metod}' analogii mftfnn stosować również w przypadku całkowitego braku informacji o stanach wody i przepływach w rozpatrywanym przekroju, o ile tylko informacje te można uzyskać dla sąsiednich przekroje w pcłożonycn na tej samej rzece lub rzekach sąsiednich. Istota metod analogii hydrologicznej polega na wykorzystaniu informacji o odpływie w zlewniach kontrolowanych (tj. takich w których prowadzone są obserwacje i pomiary hydrometryczne), do określania charakterystyk

Przepływowych w zlewniach rzecznych o analogicznym przebiegu Procesu formowania się odpływu, w których dostępne są jedynie wyniki badan krótkookresowych bądź też całkowicie brakuje danych

hydrcrmetrycznych.

W związku z tym metody analogii hydrologicznej można podzielić na:

’’ wykorzystujące fi-flgTnfntBTyre7TiK dane hydrometiyczne;polfiga ona na wzbogaceniu informacji o dopływie w^r profilu badanym, informacjami uzyskanymi dk profilu-aneloga i dzieli się na trzy sposoby:

-    wydłużanie sekwencji realizacji procesu odpływu (ciągów obserwac.);

-    sprowadzanie wartości charakterystyk przepływu do okresu wieloletni ego;

-    sprowadzanie parametrów rozkładu prawdopodobieństwa przepływów o rozpatrywanej charakterystyce do okresu wieloletniego,

♦ stosowane przy braku danych hydrometrycznych w badanym profil wykorzystuj emy tu dane dla profflów-analogów, w zależności od ioh liczby i położenia w stosunku do badanego profilu wyróżniamy:

-metodę interpolacji -metodę zlewni różnicowej -metodę ekstrapolacji W metodzie analogii zasadniczymi problemami są: dobór profilu-anatoga oraz dokładność określania charakterystyk przepływowych w tym profiłn. Obliczenia przepływów charakterystycznych prowadzone metodami analogii opierają się na odpowiednich wartościach przepływów określonych dla profili wodowskazowych, zamykających zlewnie o-podobnych warunkach hydrologicznych. Profile te noszą nazwę profili-analogów lub profili porównawczych, a zlewnie przez nie ograniczone - zlewni-analogów lub zlewni porównawczych. Dla profili tych należ}' posiadać informacje dotyczące stanów' wody i przepływów z okresu wieloletniego, umożliwiające określanie przepływów charakterystycznych metodami statystycznymi.

Profile-analogi w stosunku do rozpatrywanego profilu mogą być położone

-    na tej samej rzece, co profil badany,

-    na recypiencie rzeki, na której leży profil badany,

-    na innym dopływie tego samego recypienta,

-    na dopływie rzeki należącej do innego systemu rzecznego.

Stosując metodę analogii, należy w miarę możliwości opierać się nie na jednym, lecz na 2-3 profiiach-analogaoh. Przy doborze profilu-analoga należy się kierować podobieństwem odpływów jednostkowych w obydwóch przekrojach oraz zgodnością rytmu zmienności przepływów. Jeżeli w rozpatrywanym przekroju nie posiada się żądny oh danych dotyczących odpływu, to należy się kierować podobieństwem czynników, od których zależy wielkość odpływu