18

'*2"ę7\

formę monopli stanowią krótkoterminowe zmowy dotyczące o. któro noszą różne nazwy w różnych krajach i rozmaitych galę z.iach przemysłu, np. konwencie iporo2umienia), konferencje (w żegludze), komory (kąty), ringi (pierścienie), popie itd. Poro'" zumienia [akie zobowiązują uczestników do przestrzegania w ciągu określonego czasu ustalonych cen sprzedażnych własnych wyrobów lub cen zakupu surowców. Typowymi formami monopoh są: kartele, syndykaty, trusty, koncerny.

I Kartele stanowią monopolistyczne porozumienia pomiędzy samodzielnymi finansowo, technicznie i prawnie firmami co do warunków produkcji lub zbytu, przy czym umowa może doiyezyć:

a)    podziału rynków zbytu, tj. ustalenia, w jakich miastach, okręgach czy nawet krajach oraz w jakich rozmiarach dana firma ma prawo sprzedawać swoje towary:

b)    ustalenia jednolitych cen monopolowych lub warunków sprzedaży;

c)    utalenia rozmiarów produkcji, tzn. w jakich ilościach każdy z uczestników ma wytwarzać dany produkt.

Kartele nakładają na firmy, które popełniają wykroczenia przeciwko umowie, kary finansowe (konwencjonalne). Istnieją kartele krajowe oraz kartele międzynarodowe. Te ostatnie skupiają na ogól producentów surowców (np. kartel stalowy, węglowy, naftowy itd.). Obecnie są one określane jako korporacje mię-

I Syndykat jako forma zjednoczenia monopolistycznego ograni

cza samodzielność handlową należących do niego przedsiębiorstw, pozostawiając im samodzielność wytwórczą i prawną. Uczestnicy syndykatu tworzą wspólne biura sprzedaży wytwarzanych przez siebie produktów w celu osiągnięcia jak najwyższych cen. Niekiedy wspólne biuro dokonuje również zakupu surowców. i Trusty f.z ang. to trust — ufać, mieć zaufanie) stanowią najwyższą formę zjednoczenia monopolowego, powstałą z połączenia większej liczby przedsiębiorstw, które tracą całkowicie swą samodzielność pod względem handlowym, wytwórczym i prawnym, tworząc nową firmę pod wspólnym zarządem i z wspólną radą nadzorczą. Właściciele samodzielnych dawniej przedsiębiorstw stają się udziałowcami trustu i otrzymują zyski według ilości posiadanych udziałów.

Trusty i syndykaty lub kartele i syndykaty łączą się często ^ w koncerny, .tworząc zjednoczenie wielkich przedsiębiorstw różnych gałęzi przemysłu, firm handlowych, banków, towarzystw ubezpieczeniowych. Przedsiębiorstwa wchodzące w skład koncernu uzależnione są finansowo od grupy najpotężniejszych kapitalistów w danym koncernie.

Oprócz wyżej omówionych do znanych form porozumień monopolowych należą towarzystwa holdingowe i konsorcja. i Towarzystwa holdingowe są jo towarzystwa akcyjne, nie związane z produkcją lub zbytem towarów, lecz mające za zadanie skupywanie akcji i zarządzanie udziałami w innych towarzystwach akcyjnych celem zdobycia jak największego wpływu w różnych przedsiębiorstwach.

i Konsorcjum 'jest to związek samodzielnych firm, utworzony dla wykonania pewnego zadania, po wykonaniu którego konsorcjum rozwiązuje się, np. budowa Unii kolejowej, której sfinansowanie wymaga wielkich nakładów i przerasta możliwości finansowe jednego przedsiębiorstwa. Konsorcjum dotyczyć moż.o również działalności bankowej w przypadku, gdy kilka banków