112

takiej operacji przeliczeniowej. Należą do nich: analityczne przeliczanie zanurzeń ze znaków na zanurzenia na pionach oraz wyznaczanie poprawek do zanurzeń na pionach na podstawie tabeli poprawek. Metody graficzne, w których wykorzystuje się wykresy położeń względem siebie linii znaków i pionów nie powinny być stosowane ze względu na ich zbyt małą dokładność. Na niektórych jednostkach, zwłaszcza starych, często jest jednak dostępna wyłącznie metoda graficzna.

Masa pustego statku podana jest w dokumentacji jednostki. Najczęściej można tę informację znaleźć w raporcie z próby nośności lub w raporcie z próby przechyłu, ewentualnie w informacji o stateczności dla kapitana

Zmiany masy pustego statku, zachodzące w trakcie jego eksploatacji, należą do opisanej wyżej masy korekcyjnej nazywanej stałą statkową. Wbrew nazwie, ta korekcyjna masa ulega zmianom, uchwytnym już w skali roku. Stąd należy ją wyznaczać przy nadarzającej się sposobności na podstawie określania wyporności statku bez ładunku.

Na małych jednostkach uwzględnia się w obliczeniach takie grupy masowe jak: masa załogi i jej bagażu, masa prowiantu oraz masa części zapasowych. Na dużych statkach często są one włączane do stałej statkowej, której wielkość jest wówczas silnie zmienna nawet w czasie jednego rejsu.

Wyporność statku zarówno przed przeładunkiem, jak i po nim określana jest na podstaw ie dokumentacji hydrostatycznej jednostki. Najczęściej do tego celu służą dane hydrostatyczne statku nieprzegłębionego. Niekiedy wykorzystuje się również krzywe hydrostatyczne statku przegłębionego, skalę Bonjeana lub. w ostateczności, skalę ładunkow ą. Niezależnie od stosowanego dokumentu należy zawsze sprawdzić, według jakiej bazy są na nim określane zanurzenia: od płaszczyzny podstawowej (potocznie: „od górnej krawędzi stępki”) czy od dolnej krawędzi stępki. Stosownie do przyjętej bazy należy wyznaczyć zanurzenia na pionach.

Dalej opisano metodę wyznaczania wyporności statku wyłącznic na podstawie danych hydrostatycznych statku (nieprzegłębionego), a metody oparte na innej dokumentacji zostały pominięte.

Zanurzenia statku wynikają nic tylko z jego wyporności, ale są również związane z gęstością wody zaburtowej. Powoduje to konieczność pomiaru tego parametru, co należy przeprowadzać przyrządami odpowiedniej jakości i mającymi certyfikaty (dokumenty legalizacyjne) uznanych instytucji mierniczych. Pobieranie wody do tego pomiaru, zwłaszcza na dużych statkach, przeprowadza się zgodnie z zaleceniami (opisano to w dalszej części rozdziału).

Na długich jednostkach handlowych mogą występować znaczne odkształcenia kadłubów, które należy uwzględniać w trakcie wyznaczania wyporności statku na podstawie jego zanurzeń, przy czym najdokładniejsze jest w tym względzie pomierzenie lub dokładne obliczenie linii ugięcia kadłuba i wyzna-

112