54535

centralnych reprezentujących wszystkich członków oraz fakt że należały do nich miasta nie mające wspólnej świadomości etnicznej.

W przeciwieństwie do sojuszy wojskowych takich jak utworzony przez Filipa II Związek koryncki żadne państwo nie odgrywało Uitaj roli hegemona a decyzje podejmowano za pośrednictwem wybranych urzędników i ciał kolegialnych. Państwa federacyjne były wielkim osiągnięciem myśli politycznej Greków.

Federacja już w IV wieku pne uformowała się w Etolii kraju który przez długi czas należał do słabiej rozwiniętych regionów Grecji. Wzrost znaczenia Etolów nastąpił w końcu IV wieku pne. Punktem zwrotnym w dziejach Etolów okazał się najazd Celtów w 279 roku pne kiedy skutecznie przeprowadzili skuteczną obronę zagrożonych Delf. Etolowie mieli opinię ludu zacofanego i żyjącego zgodnie z barbarzyńskim obyczajem stworzyli państwo federacyjne oparte na bardzo demokratycznych zasadach i solidarnej współpracy uczestników'.

Każde now^re paiistwo zachowywało autonomię w sprawach wewnętrznych, a jednocześnie jego obywatele stawali się obywatelami Związku i mieli prawo do pełnego uczestnictwa w jego życiu politycznym na równych warunkach. Najważniejsze decyzje podejmowało zgromadzenie, które decydowało o przyjmowaniu nowych członków do związku o nadawaniu obywatelstwa o zawieraniu sojuszy i wysyłaniu poselstw. W zgromadzeniu mogli brać obywatele wszystkich miast członkowskich ale w praktyce dominowali w nim sami Etolowie. Zgromadzenie wybierało naczelnego wodza- stratega, sekretarza i dowódcę jazdy Związek bil też własną monetę.

Druga wielka federacja narodziła się w Achai w 281 roku pne kiedy porozumienie zawarły cztery miasta- Dyme Patraj Tritaja i Faraj odradzając wspólnotę Achajów która rozpadła się w końcu IV wieku pne

Wszyscy obywatele miast związkowych mogli uczestniczyć w zgromadzeniach odbywających się co najmniej cztery razy w roku w Ajgion które pełniło centrum życia religijnego i politycznego Mogli też być wybierani do rady lub na urzędników. Bieżącymi sprawami zarządzało kolegium składające się z najwyższych urzędników - stratega, dowódcy jazdy, dowódcy floty oraz dziesięciu demiurgów. W praktyce urzędy pełnili na ogól przedstawiciele wąskiej grapy najbogatszych obywateli ale struktura władz zapewniała wszystkim miastom związkowym uczestnictwo w podejmowaniu decyzji na równych prawach. Miasta same biły monetę. Związek posiadał wspólny skarb ale w sprawach wewnętrznych miasta zachowały autonomię.

Federalizm byl też ważnym zjawiskiem na Krecie gdzie zawsze istniało bardzo dużo niewielkich miast rywalizujących ze sobą o ziemię i swobodę korzystania z pastwisk Chętnie zawierały między sobą porozumienia obdarzając się prawami obywatelskimi i wspólnie opiekowały się ważnymi sanktuariami i organizowały igrzyska. W początkach III wieku pne istniało kilka rywalizujących koalicji ale już około połowy tego wieku najważniejsze miasta -knossos i Gortyna zawarły ze sobą porozumienie i utworzyły Związek Kreteńczyków, który jednak nie obejmował całej wyspy. Związek nie wytworzył takiej struktury jak państw' federalne ale miasta posiadały wspólny kodeks a także trybunał sądowy.

Czasy hellenistyczne były przedstawiane jako okres kryzysu i upadku polis czego dowodem miała być utrata niezależności politycznej. Mimo politycznej zależności od monarchów miasta posiadały spory zakres swobody widoczny przede wszystkim w podejmowanych przez nie zabiegach dyplomatycznych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa i uzyskanie wysokiego prestiżu. Miasta zawierały sojusze obronne ( symruaclue) zobowiązując się do udzielenia sobie pomocy Czasami relacje między nimi układały się tak serdecznie że wzajemnie ofiarowywały swoim obywatelom przyznanie równych praw. Rzadziej zdarzały się sytuacje kiedy miasta postanawiały połączyć się i stworzyć jedno państwo (synpoliteia). Takie wspólnoty nie zawsze były trwale z czego zdawali sobie sprawę ich twórcy skoro czasami określali zasady na jakich miasta mogły się ponownie usamodzielnić.