2906543766

69

Na uwagę zasługuje fakt, że serie żyznościowe Tilio-Carpinetum nie mają własnych, specyficznych zbiorowisk zastępczych, stąd też mniej dynamicznych kręgów roślinności niż typów roślinności potencjalnej.

Analiza dynamicznych kręgów roślinności wskazuje na wyraźny związek między żyznością i odpornością siedlisk a ilością zbiorowisk zastępczych. Na siedliskach skrajnie ubogich i mokrych kręgi liczą od 3 do 5 zbiorowisk. Natomiast na siedliskach żyźniejszych i suchszych w obręb kręgu wchodzi zawsze ponad 15 zbiorowisk, a czasem nawet znacznie więcej, jak ma to miejsce w kręgu suchej i świeżej postaci Tilio-Carpinetum (24 syntaksony).

Faliński (1976) zalicza całość omawianego terenu do grupy obszarów o najniższym stopniu antropogenicznego przekształcenia roślinności. Po analizie w skalach bardziej szczegółowych, przy uwzględnieniu zarówno ilości zbiorowisk zastępczych, jak i zajętej przez nie powierzchni, okazuje się, że sytuacja wygląda różnie na różnych siedliskach. Roślinność o najwyższym stopniu naturalności występuje na torfowiskach wysokich, w borach bagiennych oraz w świerczynie na torfie. Dość niskim stopniem przekształcenia charakteryzuje się roślinność siedlisk olsowych, gdzie dominują zbiorowiska o charakterze zbliżonym do naturalnego. Największy stopień przekształcenia roślinności wykazują siedliska łęgowe i grądowe, gdzie zdecydowanie dominują antropogeniczne zbiorowiska polne, łąkowe i ruderalne.

Wraz z intensyfikacją gospodarki i zwiększeniem ruchu turystycznego proces synantropizacji roślinności będzie się pogłębiał. Już teraz wiele zbiorowisk o charakterze zbliżonym do naturalnego wykazuje tendencje do zmniejszania powierzchni występowania, w innych zaś zmienia się skład florystyczny i struktura.

KRAJOBRAZY ROŚLINNE

Prawidłowo powtarzający się układ siedlisk zajętych przez określone zestawy zbiorowisk roślinnych stanowi podstawę do wydzielania krajobrazów roślinnych, czyli jednostek przestrzennych roślinności wyższego szczebla niż fitocenoza.

Koncepcja ponadfitocenotycznych, przestrzennych układów zbiorowisk roślinnych, o różnym stopniu wielkości, odmiennych zasadach wyznaczania i różnej, choć często porównywalnej, treści przewija się w pracach wielu autorów, którzy nadają tym jednostkom najrozmaitsze nazwy, np.: krajobraz roślinny (Tuxen 1956; W. Matuszkiewicz 1974), kombinacja roślinności (Raczkowskaja 1963), mezokombinacja (Isaczenko 1966), przestrzenny kompleks zespołów (Medwecka-Kornaś 1978) czy fitokompleks krajobrazowy (J. M. Matuszkiewicz 1978).

Zbliżoną treść i podstawy teoretyczne mają niektóre jednostki wyznaczane na podstawie roślinności z uwzględnieniem jednego lub kilku czynników środowiska abiotycznego. Tu można wymienić fizjocenozę w ujęciu Czerwińskiego (1981), obejmującą typy zbiorowisk w sposób uporządkowany rozmiesz-