14

się stopniowo (rys, 9.1). Odsądzenie (różnica kolejnych średnie} powinno spełniać warunek    -

(9.1/

D ą 1,2c/

■ Czopami nazywamy te części wału lub osi. które stykają się z elementami współpracu jących części maszyn (łożysk, kół. sprzęgieł itp.). Średnice czopów, osi i wałów są znormalizowane, dlatego wymiary te przyj-'litujemy (po obliczeniach wytrzymałościowych) z szeregów liczb normalnych.

Uys. 9.1. Przyklei! walu sd^odkowciin

W tablicy 39 podajemy wyjątek z PN-7ł) 'M-02041. w zakresie średnic od 25 do 400 mm,

Uwluiu: Przy dobieraniu średnie czopów pod łożyska toczne należy średnicę czopa' dostosować do średnicy otworu w łożysku — według aktualnie obowiązującego katalogu łożysk tocznych, Stopniowanie średnic otworów łożysk tocznych; 10, .12, 15. 1.7 mm. od 20 do 100 — co 5 mm. od 100 do 200 — co 10 mm... od 200 do 400'— co 20 mm. Wymiary te odnoszą sic do większości produkowanych łożysk tocznych.

Obliczenia wytrzymałościowe osi i walów dwupodporowych polegają na: 1) wyznaczeniu metodami statyki wszystkich sit czynnych (obciążenia') i biernych (reakcji podpór); 2) obliczeniu momentów zginających w przekrojach niebezpiecznych (dla wałów ■ również momentów skręcających): 3) wyznaczeniu średnic w przekrojach niebezpiecznych.

Do.obliczeń wytrzymałościowych przyjmujemy następujące wartości wskaźników wytrzymałości przekroju: -    ■    ■

a) (Ha osi i walów pełnych o przekroju kołowym

■ W_x w 0.1 d- lub ' łij, st 0,2 </'    '

b) dla osi i walów drążonych o przekroju \ j i e rśc i e ni o w y m

d

Podstawiając p — ■ ■■■-, tj. stosunek średnicy otworu do zewnętrznej średnicy o s.i. o l r/y m a.m y W_x & OA d-Al-fi*) lub

i-i-;, *

(9.4)

Najkorzystniejszy jest stosunek /i — 0,4-:--0,6.

Średnice osi i walów obliczamy z następujących warunków wytrzyma, (ościowych:

.1, —1W1 zginanie

— osie pełne o przekroju kołowym

(9.5)

(9.6)

= ^ < /{ 0.1 (P

— osie drążone o przekroju pierścieniowym

A/.

^a<* ^

2. Na skracanie {tylko wały krótkie oraz wały przy obliczeniach Wstępnych)

— wały polne o przekroju kołowym

Ab,

Ula

k.

(9.7)

wały drążono o przekroju pierścieniowym

(9. Si

T,

= < _A.

(Ud^J(l -fi⁴) " "

Uwaga: we wzorach 9,5 — 9.X wartości naprężeń dopuszczalnych przyjmujemy w zależności od rodza ju naprężeń występujących podczas pracy osi lub wału.

3. Na jednoczesne zginanie i skręcanie

m llrip y k!JU	(‘J.9)
i ■ - W, podstawiając <r ■=—- ora ' Wy	./W,.
	z tv = otrzymamy po prze-
kształceniach

149