14

się stopniowo (rys, 9.1). Od sadzo nie (różnica kolejnych średnic) powinno spełniać warunek    -

(9.1)

D 4 l.2d

■ Czopami nazywamy te części wału lub osi. które stykają się z elementami współpracujących części rnas/yn (łożysk, koi. sprzęgieł itp.}, Średnice czopów, osi i wałów są znormalizowane, dlatego wymiary te przyjmujemy (po obliczeniach wylrzymaiościowych) z szeregów liczb normalnych.

Ky.s.9.1, Przyklei uaki sdiodkowctio

W tablicy 39 podajemy wyjątek z PN-7fi M-1)2041 w zakresie średnic od 25 do 400 mm.

Uwai/u: Przy dobieraniu średnic czopów pod łożyska toczne należy średnicę czopa'dostosować do średnicy otworu w łożysku — według aktualnie obowiązującego katalogu łożysk tocznych. Stopniowanie średnic otworów łożysk tocznych: 10, .12, 15. 17 mm. od 20 do 100 — co 5 mm. od 100 do 200 — co 10 mm, od 200 do 400'— co 20 mm. Wymiary te odnoszą się do większości produkowanych łożysk tocznych.

Obliczenia wytrzymałościowe osi i walów dwupodporowych polegają na: 1) wyznaczeniu metodami statyki wszystkich sil czynnych (obciążenia) i biernych (reakcji podpór); 2) obliczeniu momentów zginających w przekrojach nic¹ bezpiecznych (dla walów ■ również momentów skręcających): 3) wyznaczeniu średnic w przekrojach niebezpiecznych.

Do.obliczeń wytrzymałościowych przyjmujemy następujące wartości wskaźników wytrzymałości przekroju: ■    ■    ■

a) dla osi i walów pełnych o przekroju kołowym

■ W_x KS 0.1 d- lub ■ W„ st 0,2 d- ' b) dla osi i walów drążonych o przekroju p i e rśc i c rai o w y m

lub

J

Najkorzystniejszy jest stosunek fi — 0,4-:-0,6

Średnice osi i walów obliczamy /. następujących warunków vvvtr/ymało ścio wych:

.1, ~Nd zginanie

— osie pełne o przekroju kołowym

(9.5)

(9.6)

■Podstawiając/: nicy osi. o trzymamy W_x ss OJ d^:'{{

lj. stosunek średnicy otworu do zewnętrznej śred-

P)

lub

K a 0,2d^J(l- />⁴}

(9.4)

M_g

CA?

— osie drążone o przekroju pierścieniowym

Af„

2. Na skręcanie {tylko wały krótkie oraz wały przy obliczeniach wstępnych)

— wały polne o przekroju kołowym

M,

0,2 (i

fr.

(9.7)

— waty drążone o przekroju pierścieniowym

A7,    . ,

; i " ^ n

0,2rf^J(l -p)

(9.81

Uwaga: we wzorach 9,5 — 9.8 wartości naprężeń dopuszczalnych przyjmujemy w zależności od rodzaju naprężeń występujących podczas pracy osi lub wału.

Na jednoczesne zginanie i skręcanie
<7. -■ %/<r/ f te-Tj- U kgu	(9.9)
Af podstawiając <7, ■=---- oraz t,	ivr.
	= ^ otrzymamy po-prze-
kształceniach

149