1

zmierzające w kierunku charakterystycznym dla stadium rozwojowego komórki wnoszącej do hybrydu tylko cytoplazmę.

Sygnały emitowane przez obcą cytoplazmę i przenikające do jądra drugiego składnika heterokarionu są przypuszczalnie białkami o funkcji regulatorowej, tj. mającymi zdolność do specyficznej derepresji określonych obszarów chromatyny.

Literatura uzupełniająca do rozdz. 8-10

Bartnik E.: Otikogeny. Kosmos, 34; 113-116, 1985

Bersin-Berse B.: Rekombinacja DNA in vitro. Kosmos, 34; 145-154,1985

Chorąży M.: Genom organizmów zwierzęcych — struktura i transkrypcja. Monog. Bioch., 30; PWN, Warszawa 1978' Chorąży M., Szala S.: Komórkowe geny transformujące. Post. Bioch., 29; 261-298,1983 Fikus M.: Praktyczne zastosowanie metod rekombinacji DNA in vitro. Kosmos, 34; 155-170, 1985 Filipowicz W.: Geny podzielone i składanie RNA. Kosmos, 34; 41-66,1985 ,

Fronk J.: Struktura nukleosomu. Post.Bioch., 26; 77-103, 1980

Fronk J.: Geny mozaikowe — struktura, ekspresja, ewolucja. Post.Bioch., 28; 3-24, 1982 Gajewski W., Węgleński P.: Inżynieria genetyczno. PWN, Warszawa 1980 Harris H.: Jądro i cytoplazma. PZWL, Warszawa 1973 Jachymczyk W.: Naprawa DNA, Kosmos, 34; 125-143, 1985

Jerzmanowski A.; Chromosomy eukariotyczne i struktura aktywnych genów. Kosmos, 34; 15-40,1985 Kiliańska Z.: Aktywna transkrypcyjnie chromatyna. Post. Biol. Kom., 12; 55-98, 1985 Kiliariska Z., Kłyszejko-Stefanowicz L.: Matriks jądrowa. Post.Bioch., 24; 431-442,1978 Kipling D.: The telomere. Oxford University Press, 1995

Kłysik J.: Czy lewoskrętne Z-DNA może pełnić funkcję biologiczną. PosLBioch., 31; 29-52,1985 Kłysik J.: Struktury przestrzenne DNA. Kosmos, 34; 5-14, 1985

Kłyszejko-Stefanowicz L.: Niejednorodność i specyficzność białek niehistonowych. Post.Bioch., 25; 287-350,1979 Krajewska W.M., Kłyszejko-Stefanowicz L.: Białka chromatyny komórek erytroidalnych ptaków. Post.Bioch., 24; 177-194, 1978

Krajewska W.M.: Molekularne podstawy transformacji nowotworowej komórki. W; Białka komórek prawidłowych i patofizjologicznych (Z. Kiliańska, W.M, Krajewska, A. Lipińska red.). ŁTN, 118; 13-33, 1994 Lassota Z. (red.); Biologia molekularna - informacja genetyczna. PWN, Warszawa 1980

Lipińska A.: Strukturalno-funkcjonalne właściwości histonów rdzenia nukleosomu. Post. Biol. Kom., 10; 339-358,1983 Lorkiewicz Z.; Zastosowanie inżynierii genetycznej w hodowli roślin. Kosmos, 34; 171-178,1985 Olszewska M. (red.): Metody badania chromosomów. PWRiL, Warszawa 1981 Olszewska M.: Heterochromatyna w genomie roślin. Post. Biol. Kom., 9; 243-258,1982 Paszewski A.: Molekularne podstawy regulacji ekspresji genów. Kosmos, 34; 89-112,1985 Putrament A.: Co ma sekwencjonowanie DNA do pochodzenia człowieka. Kosmos, 34; 221-225,1985 Rupniewska Z.M.: Przypuszczalne mechanizmy działania niektórych produktów wirusowych genów „one”. Post. Biol Kom., 12; 99-120, 1985

Schmidt M.: Replikacja DNA w komórce eukariotycznej. Post. Biol. Kom., 9; 177-197, 1982 Szala S.: Geny strukturalne Eukaryota. Post. Bioch., 25; 469-499,1979 Szweykowski J.: Ewolucja molekularna. Kosmos, 34; 195-220,1985

Część IV

ORGANIZACJA I FUNKCJA

CYTOPLAZMY

11. Mitochondria

Wprowadzenie • Liczebność, kształt, rozmieszczenie • Ultrastruktura i kompartmentacja • Otwarcie przedziałów mito-ćhondrialnych, mitoplasty i fragmentacja mitochondriów do SMP • Gradient protonowy. Energetyka • Metabolizm substratów energetycznych prowadzący do syntezy ATP • Łańcuch transportu elektronów (łańcuch oddechowy) • Drogi oddechowe • Przeciek i poślizg (leak, slip) • Synteza ATP (FoFiATPaza) • Inne procesy zużywające energię gradientu protonowego « Systemy transportowe • Kontrola oddechowa • Genom mitochondrialny • Pochodzenie mitochondriów i analogie z innymi strukturami komórkowymi • Import białek do mitochondriów ■ Miejsca kontaktowe • Choroby mitochondrialne • Kanały

Wprowadzenie

Mitochondria są. organellami obecnymi zasadniczo we wszystkich komórkach eukariotycz-nych.poza nielicznymi wyjątkami, jak niektóre ameby patogenne i erytrocyty! Stanowiąprzedział metaboliczny zdecydowanie odrębny od cytoplazmy, choć powiązany z nią funkcjonalnie szeregiem specyficznych przenośników, pomp a nawet kanałów. Poza dominującą funkcją wytwarza-maliwoch form swobodnej energii, tj; protonowej silyjnotgołczrmjjAjffl    przetworzo-

nycjy^potencjalu oksydo-redukcyjnego, pel5Tą~wiele innych funkcji metabolicznych. Są, obok chloroplastów siedzibą pozajądrowegó genomu i mają zdolność jego ekspręsji, a równocześnie większość samych fnafek fmpó^    unikalnym mechanizmem.

Namnażająsię w komórce poprzez wzrost i podział, rozdzielając się pomiędzy komórki potomne, a nie powstają 'de hovo. Z nimi głównie związane jest dziedziczenie plazmatycznej Szereg cech ich genomu, aparatu translacji i transkrypcj f orazTriole kul am ej budo wy ich wewnętrznej błony sugeruje prokariotyczne pochodzenie mitochondriów i ich pierwotnie symbiotyczną rolę w komórkach eukariotycznych.

Ponieważ funkcje energetyczne i metaboliczne mitochondriów omówione są szczegółowo W każdym nowszym podręczniku biochemii, tu potraktowano je skrótowo. Natomiast uwagę zwrócono głównie na ewolucyjne pochodzenie i biogenezę tych organelli, zwłaszcza na kompetencję genomu mitochondrialnego i import białek z cytoplazmy, a więc zagadnienia znajdujące

143