20130516415

KU WYZWOLENIU

runkach, będąc jeszcze podporządkowana zadaniom tradycyjnie narzuconym przez fakt, że jest kobietą. Obiektywne okoliczności nie są też bynajmniej sprzyjające. Zawsze trudno być nowym przybyszem, torującym sobie drogę we wrogim lub przynajmniej nieufnym społeczeństwie. Richaird Wright ukazał w Black boy, jak bardzo ograniczone są możliwości młodego Murzyna w Ameryce i jaką walkę musi on stoczyć po to tylko, by się wznieść do poziomu, na którym zaczynają się problemy białych. Murzyni przybyli ft Afryki do Francji, poznają również dobrze rozmaite wewnętrzne i zewnętrzne trudności, analogiczne do problemów, z którymi spotykają się kobiety.

Już w okresie nauki kobieta znajduje się w gorszej sytuacji; wspominałam o tym w rozdziale o młodej dziewczynie, trzeba jednak szczególnie podkreślić ten problem. W czasie studiów i w pierwszych latach pracy zawodowej kobieta nieczęsto naprawdę wyzyskuje swoje możliwości; dla niejednej więc ten niedobry początek będzie utrudnieniem. Właśnie między osiemnastym a trzydziestym rokiem życia omówione konflikty osiągają swoje szczytowe napięcie: a jest to przecież okres, który decyduje o przyszłości zawodowej. Bez względu na to, czy kobieta mieszka z rodzicami, czy też jest mężatką, otoczenie rzadko ma taki sam szacunek dla jej wysiłku, taki miewa zwykle dla wysiłku mężczyzny, narzuca obowiązki, ciężary, ogranicza swobodę. Sama kobieta jest jeszcze głęboko naznaczona przez wychowanie, pełna szacunku dla wartości wyznawanych przez starsze kobiety, ścigana obsesyjnie marzeniami lac dziecinnych i młodzieńczych. Nie umie pogodzić dziedzictwa przeszłości z interesem przyszłości. Niekiedy odrzuca kobiecość, waha się pomiędzy ascetyzmem, homo: eksualizmeni a postawą prowokacyjną, ubiera się merwarzowo łub też po męsku, tracąc dużo czasu i sił na wyzwanie, udawanie, gniew. Częściej jednak pragnie podkreślić swoją kobiecość:

Iesc zalotna, lubi towarzystwo, flirtuje, kocha się, oscylując między masochizmem a agresywnością. W każdym razie zastanawia się nad sobą, niepokoi, szuka. 1 właśnie dlatego, ze jest zajęta czymś innym, nie angażuje się całkowicie w pracę zawodową; nie czerpie z niej takich korzyści jak mężczyzna i w^; konsekwencji odczuwa większą pokusę porzucenia pracy. Kobietę, która chce być samowystarczalna, szczególnie demoralizuje widok innych kobiet, pochodzących z tej samej warstwy społecznej, które początkowo były w tej samej sytuacji co ona i miały te same możliwości, a które żyją teraz życiem pasożytów. Mężczyźni mogą odczuwać żal i zawiść do klas uprzywilejowanych, ale są solidarni wobec swej klasy. Na ogól w momencie startu mają równe szanse, osiągają mniej więcej podobny standard życiowy, podczas gdy kobiety z tej samej warstwy mogą osiągnąć - za pośrednictwem mężczyzny - bardzo odmienne rezultaty. Sytuacja przyjaciółki zamężnej lub mającej bogate-