244 jpeg

<1 *-«*'-* " IV ł

83-OM-m-ł-O. C b> \VN PWN 2007 22S CZęŚĆ i Teoria wymiany międzynarodowej

funkcji produkcji mierzy przyrost wielkości produkcji, jaki nastąpiłby, gdyby zaangażowanie siły roboczej nieco wzrosło. Przyrost ten nazwijmy krańcowym produktem pracy. Jak pokazano na rysunku 7.1, zakładamy, że krańcowy produkt pracy spada wraz ze wzrostem relacji nakładu pracy Jo ziemi. Jest to zjawisko typowe: kiedy kraj próbuje zatrudnić coraz więcej pracowników przy stałym zasobie ziemi, to musi stosować coraz bardziej pracochłonne techniki produkcji. Będzie to zwykle tym trudniejsze, im bardziej zastępujemy ziemię pracą.

Rysunek 7.2 pokazuje tę samą zależność co rysunek 71, tyle że przedstawioną nieco inaczej. W sposób bezpośredni pokazujemy na mm. jak krańcowy produkt pracy zależy od ilości zaangażowanej sity roboczej. Pokazujemy także, że realne wynagrodzenie otrzymywane przez każdą jednostkę pracy jest równe jej krańcowemu produktowi. Będzie to prawdą dopóty, dopóki gospodarka jest doskonale konkurencyjna, co zakładamy w tym przypadku.

FtOdukcja. 0

Rysunek 7.1

Funkcja produkcji gospodarki

Funkcja produkcji Q{T. L) pokazuje, w jaki sposób zmienia się wielkość pr<idiikcji wraz ze zmianami zaangażowania pracy, przy stałym zasobie ziemi T. Im większa podaż pracy, lym większa produkcja. Jednak wraz. te wzro Stein zatrudnienia krańcowy produkt pracy spada.

Co dzieje się z dochodem otrzymywanym przez ziemię? Jak pokazujemy w dodatku I do tego rozdziału, całkowity produkt wytwarzany w analizowanej gospodarce można zmierzyć za pomocą pola pod krzywą krańcowego produktu. Z tego produktu całkowitego na fundusz płac otrzymywany przez pracowników przypada wielkość równa iloczynowi płacy realnej i wielkości zatrudnienia siły roboczej, a zatem równa polu zaznaczonemu na rysunku 7.2. Pozostały obszar zaznaczony w inny sposób odpowiada rencie uzyskiwanej przez właścicieli ziemi.

Załóżmy, że Kraj i Zagranica stosują taką samą technikę produkcji, ale różnią się relacją posiadanej ziemi do pracy. Jeśli Kraj jest obficie wyposażony w siłę roboczą, pracownicy w Kraju będą zarabiać mniej niż pracownicy Zagranicy. Z kolei właściciele ziemi - odwrotnie - w Kraju zarabiają więcej niż w Zagranicy. W tej sytuacji czynniki produkcji mają oczywiste bodźce do przemieszczania się. Pracownicy z Kraju chcieliby wyprowadzić się do Zagranicy, właściciele ziemi w Zagranicy zaś chcieliby przenieść ją do Kraju, co - jak założyliśmy - jest niemożliwe. Pozwólmy pracownikom na przemieszczanie się i zobaczmy, CO się będzie działo.