256

Prezydent

idącej swobody działania. Twórcy konstytucji z 1997 roku byli świadomi tych wąt-pliwości i dlatego w art. 126 ust. 3 zapisali, iż prezydent wykonuje owe zadania „[...] w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach”. Tym samym wyraźnie rozdzielono zadania (o których mowa w art. 126) od kompetencji (o których mowa zwłaszcza w art. 133-144) i wykluczono możliwość samoistnego wydobywania dodatkowych kompetencji z postanowień art. 126 ust. 1 i 2.

Zadania prezydenta wiążą się z ochroną najbardziej podstawowych wartości państwa, którymi są suwerenność, integralność terytorialna, bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne. Ochrona tych wartości jest. oczywiście, obowiązkiem każdego organu władzy publicznej, ale w odniesieniu do prezydenta zostało to zaakcentowane w sposób najwyraźniejszy, bo tylko jemu konstytucja przyznaje przymiot najwyższego przedstawiciela państwa, i to w sferze zarówno międzynarodowej, jak i wewnętrznej. Sformułowanie tych wartości pełni dwojaką funkcję: 1) subiektywną - art. 126 ust. I i 2 trzeba rozumieć jako przepis nakładający na prezydenta szczególną odpowiedzialność za ochronę wskazanych w- nim wartości: 2) obiektywną - art. 126 ust. 1 i 2 trzeba rozumieć jako przyznanie tym wartościom rangi konstytucyjnej, a więc zobowiązującej każdego adresata konstytucji do ich szanowania i przestrzegania.

Najsilniej zaakcentowane są wartości, rzec można, tradycyjne, które należy postrzegać na tle historii naszego kraju i o których wiele się mówi także we Wstępie do konstytucji. Dotyczy to suwerenności, integralności terytorialnej oraz bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego. Bardziej współczesne konotacje należy przypisać zadaniu czuwania nad przestrzeganiem konstytucji, które zobowiązuje prezydenta do obserwowania pod tym kątem działalności innych organów państwowych i wykorzystywania konkretnych procedur i kompetencji dla przeciwdziałania naruszeniom konstytucji. Trzeba jednak pamiętać, że w większości przypadków ostateczne ustalenie tego, czy doszło do naruszenia konstytucji i jakie będą skutki owego naruszenia, należy do w ładzy sądowniczej, zw łaszcza do Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.

Zadaniem (misją) prezydenta jest też zagwarantowanie ciągłości w ł a -dzy państwowej. Sformułowanie to nie było znane poprzednim polskim unormowaniom konstytucyjnym, a w swym ujęciu wydaje się nawiązywać do art. 5 francuskiej konstytucji z 1958 roku. W sposób najogólniejszy odzwierciedla ono koncepcję prezydenta jako arbitra i zobowiązuje go do takiego wykorzystywania swoich kompetencji, by z jednej strony, chronić ciągłość funkcjonowania państwa i jego konstytucyjnych władz w sytuacji zagrożenia, a z drugiej strony, w sw ojej działalności ciągłość tę uznawać i szanować.

II. Wybory prezydenta i jego mandat

246. Prezydent „[...] jest wybierany przez naród” (art. 127 ust. 1 konstytucji) -w' Polsce nie przyjmuje się więc typowej dla systemu parlamentarnego zasady wyboru prezydenta przez parlament, a nawiązuje do rozwiązań spotykanych głównie w' systemach ciążących ku prezydencjalizmowi. Nie bez racji stwierdza Ryszard Mojak. iż