2

I

W diagnostyce chorób pasożytniczych zwierząt i człowieka znaczącą rolę odgrywa badanie kału (koproskopia). Dzięki niemu wykrywa się w szczególności te gatunki pasożytów wewnętrznych, które występują w układzie pokarmowym oraz układzie oddechowym. Niekiedy obecność pasożytów można już zaobserwować dzięki makroskopowemu badaniu próbki kału (ryc. 1). Makroskopowo można stwierdzić wydalone we fragmentach (np. człony tasiemców) lub w całości (np. nicienie) pasożyty. Wykryte człony maciczne tasiemców, powinny być natychmiast użyte do dalszych badań, ponieważ to czy zostały wydalone pojedynczo, czy w grupie oraz takie ich cechy morfologiczne jak wielkość, kształt i wygląd macicy (obserwowany pod lupą) są często istotniejsze dla właściwej identyfikacji gatunku pasożyta niż morfologia jaj zawartych w ich wnętrzu. Najlepszym tego przykładem jest morfologia jaj tasiemców z rodzajów Echi-nococcus i Taenia, która jest charakterystyczna dla całej rodziny Taeniidae i nie może służyć do określania poszczególnych gatunków wchodzących w skład tej rodziny (ryc. 2).

Następujące po badaniu makroskopowym badanie mikroskopowe ma na celu wykrycie cyst, oocyst, jaj (owosko-pia) lub larw (larwoskopia) pasożytów. Do wykrywania jaj i oocyst stosuje się dwie grupy metod mających na celu ich wyodrębnię z kału i zagęszczenie. Są to metody flotacyjne (wypływanie) i sedymentacyjne (opadanie). Metody flotacyjne (Fulleborna, Willisa, z Fecalyzerem) polegają na wypływaniu na powierzchnię jaj i oocyst pasożytów o mniejszym ciężarze właściwym niż ciężar właściwy roztworów użytych do badań. Ponieważ do flotacji używa się zwykle roztworów (nasycony r-r NaCI, stężony r-r NaN0₃) o ciężarze właściwym nie przekraczającym wartości 1,2 kg/m³, wobec tego metoda ta znajduje zastosowanie do wykrywania oocyst kokcydiów, jaj wszystkich gatunków pasożytniczych nicieni i jaj niektórych gatunków tasiemców (np. Moniezia spp., Hymenolepis nona), najczęściej występujących u zwierząt