4 �dania zmęczeniowe metali1

. Gdy fj₉ > |’ęŁ.l', naprężenie zmienia znak, a cykl nazywamy cyklem dwustronnym.

W szczególnym .przypadku, gdy cr_a = 0, cykl jest cyklem wahadłowym.. Gdy G_a<\<j„cykl jeśt jednqstrqnfly_ą ą w szczególności gdy cr. = | a_m |, nazywamy go ,L tętniącym (pulsującym). Zaznaczyć należy, że pójście cyklu tętniącego norma PN- ■■■ 76/1104325 rozszerzą na wszystkie cykle zwane powszechnie jednostronnymi, prze- . widując dla cykli cr.» |cj,f nazwępykliodzerawotętniących.    :^C.    \>

Należy tu jeszcze wspomnieć o bardzo częsta występująsyni cyklu tzW, zginania obrotowego (jald występiije np-w osiaeli ^;:Wqgi9ftów''    t? wartość

obciążenia jest stała, a zmienność naprężeń jest skutkiem zmian odległości dowolnych punktów przekroju od płaszczyzny obojętnej o niezmiennym kieninkn (poziomej 7 w przypadku wspomnianej osi wagonu).    I -    : .

4.2. Wykresy zmęczeniowe

4.2.1. Wykres Wohlera. Nieograniczona, praktyczna i ograniczona wytrzymałość zmęczeniowa

LZależność między naprężeniem (<w lub o~_T) a liczbą cykli N Troniewnycti do wywołania pęknięcia próbki, przedstawioną w postaci graficznej, nazywamy wykpąem; WOhlera'Jako parametr krzywej Wbhlera przyjmowane bywają wartośoi <r_m o*, bądź R (a tym' samym H). Najczęściej jednak na oshrzędnyih tego wykresu odkłada się wartości naprężenia maksymalnego or_w (będącego w trakcie badań zmienną nieza-/ letną), ajako parametrkrz^wej przyjmuje się wąitość H, a tym samymi (rya. 4,2). V.

Wykres Wtihlcrasporzadza sie stosując w badaniach idoatycznioobrobione próbki o ściśle określonym kształcie T Wymiarach. Odpowiednie szczegóły podanp w nor? mach: PN-7Ś/H-04325 (wytyczne ogóln^ ;i^-,76/EWH326 (P^b* zginania), PN-74/H-04327 (próba rozciąganlar-ściskanla), PN-84/H-04662 (baidania żeliwa i staliwa). Pierwszą z badanych próbek obciążamy odpowiednio wysokim naprężeniem tr—,1. ~ któremu odpowiada-jęx pękniecie po    -_i(? cyklach. OrientacyjDie.można pczyjmth

wać (Tm,! g 0,6 R* dla stali,' zaś 0,4 Ra dla metali i stopów nieżelaznych, Stosując dla' kolejnych próbek odpowiednio niższe wartości ff™, > -ii - i dobierając 4p nich od-

Dowiednio wartości tak, by przyjęta wartość parametru Ji nio uległa zmianie oraz nanosząc wyniki badań tych próbek (w postaci punktów o współrzędnych <W~i> Nd pa płaszczyznę N, uzyskuje się zbiór punktów, który można przybliżyć linią krży-wą. zwana krzywą Wdhlera. Krzywa tą o charakterze zbliżonym do wykładniczego,-

jąży asymptotycznie do prostej równoległej do.osi N. Na osi ta asymptota odcina wartość oznaczoną przez Z i nazywaną nieograniczoną wytrzymałością zmęczeniową^

. Rys. 4 .2. Wykres Wflhlern

Jako nieograniczoną wytrzymałość zmęczeniową Z^cr przyjmujemy więc największą wartość .<s**_t)ie    'gdy JY.-dLsł. ZTuwagi na to, ;że

**, jąj dokładna wartość jest oczywiście niemierzalna. i ■ V Począwszy od wystarczając dużych wartości N praktycznie pomija się nieznaczne ■_: różnice między asymptotą a krzywą. WOhlera. JJsLnwisism-lmzba cykti»..dl*-któnd . ęnożna * wyitarczająpą w praktyce dokładnością uznać, że krzywa WOhlera pokrywa się g asymptotą, nazywa sio graniczną liczbą cykli i oznacza sio ją przez N₀. Jest ona ■ aalpjflą przade wszystkimod rodzaju materiału i wynosi dla różnych stali 5-10* - 10⁷ cykli, pś dla metali nieżelaznych! jch stopów - 2-10^ł -10* i więcej cykli, zależnie od

Kąnkratna wartość //& przyjmowana na podstawie uprzednich badań danego rodzaju materiału, nazywana bywa podstawą bądź bazą prób zmęczeniowych, prowadzących dp sporządzenia wykresu WOhlera. Jpj znajomość pozwala na przerwanie badania ■ konkretnej próbki z chwilą osiągnięcia liczby cykli Na, gdyż wobec podanych założeń uznaje się wówczas, żb próbką tą przeniosłaby - nie ulegając złomowi - nieskończenie wielką liczbo cykli. Odpowiednią do tych ustaleń praktyczną wytrzymałością zmęczeniową lub krótko wytrzymałością, zmęczeniową materiału nazywamy nąjmększą. warfeść panreżonia maksymalnego tfr... nie powodującą zniszczenia próbek przed osiągnięciem liczby Nn cykli. Jest nią więc po prostu rzędna punktu krzywej WOhlera opdciętej równęjN₀.Wytrzymałość zmęczeniowa jest oznaczana - w myśl normy PN-