4 �dania zmęczeniowe metali5

oc_Ł = _ max • (4.7)

gdzie £W jest naprężęnjep] maksymalnym (panującym w dnie kaibq)_? oj■pA¹7naprężeniem nominalnym, jak Upomniano - z zastosowania konwencjonalnych wzorów wytrzymałościowych z uwzględnieniem zmniejszeni^ przekroju prżez karb(ry3.4.8).

czonej karberh. Współczynnik jest funkcją. <4 oraz właściwości materiału, r<$ zcntpwanych pracz tzw. współczynnik wrażliwości na działanie karbu r]_k. Mięi tymi wielkościami istnieje zależność - " =

(4.9)

(4.10)

Współczynnik wrażliwości na działanie karbu może być uważany - w przypadku

niezbyt ostrych katów - za stałą materiałową, choć stwierdzono, że oprócz zależności od promienia dna karbu (tym bardziej wyraźnie, im ostrzejszy karb) na jego wartość wpływa rodzaj obciążenia, asymetria cyklu, stosunek wielkości przedmiotu do . wielkości ziąren materiału i twardość materiału. Dla różnych materiałów rj_t przyjmuje wartości z przedziału (Q, ł). Plą. materiałów prawe doskonale wrażliwych na działanie karbu (up. szkło) jest Plt bardzo b]jsW Jedności. Dla takich natomiast, które uważa się zą całkowicie niewrażliwe, na działanie karbu, jego wartość jest równa zeru. Klasycznym przykładem materiału q rj* =s 0 jest żeliwo szare, w którym szczeliny wypełnione grafitem płatkowym działająjąko bardzo ostre karby, a zatem dodatkowe karby zewnętrzne nie sąw stanie wywołąć większych spiętrzeń naprężenia.

Wartość w praktyce konstrukcyjnej wyznacza się z wykresów — najczęściej w zależności od wytrzymałości na rozciąganie R_m\ promienia karbu p, albo - dla stali - w zależności od wytrzymałości zmęczeniowej Z_J0 i stanu materiału.

4.4. Maszyny do badań zmęczeniowych

Podany tu zostanie jedynie opis niektórych urządzeń stosowanych w badaniach właściwości zmęczeniowych metali i ich stopów.

4.4.1 □ Urządzenie do badań zmęczeniowych próbek płaskich przy zginaniu

* rucąornym yw czasie pranym ioc* ustawianym tpraeo rozpoczęciem ouciątcma; uchwycie-9, Wkzystkie próbki ulegają więc kinematycznie wymuszanym ugięciom Q stałej dla Wjo^sfkfch pńój#k, UStawibhiej pnmd próbą, wartości amplitudy ugięcia/*. Ugjęf^ średn»7p natomiast może być przed próbą ustawione indywidualnie dla każ-

.. Schęmat urządzenia^na iys.4-lQ. Silnik 1 obraca przestawialny mimo-śród ?, który ^^rednfełwęm korbowodu d wywołuje posuwisto-zwrotny nich sań 4

dej próbki przez odpowiedni obrót jej uchwytu nieruchomego 9.

Wartość współczynnika kształtu dla identycznego' karbu jest, wbrew; nwwie, za-leżna również od rodzaju obciążenia elementu -¹ jest zatem różną podczas nadciągania,

.. zginania, skręcania. Wartości a¹ są podawane w postaci wykresów W funkcji odpo-wiednich stosunków wymiarów clpmentu bądź próbki. v ' ' - ^

Każdy karb jest przycz^^-spadku ądpóraośpl elementu ma tmjęamttje.Jednakża, chociaż współczynnik 0^.nie zależy - dla niezbyt ostrych kafbów.r od mątgFiału elęr men tu, stopień jego szkodliwego działania nie jest dla różpyph materiałów taki sam.. •< Spadek wytrzymałości zmęczeniowej, wynikający z działania karbu, jest określony ‘ dla danego materiału przez tzw. współczynnik działania kfirbu^^^- , ■ . . ..

(4.8)

gdzie 2j jest wytrzymałością, zmęczeniową próbki gładkiej (tzn. bez Karbu), Zj¹ zaś -to wyznaczona w identycznych warunkach -wytrzymałość zmęczeniowa próbki obar-